Econometrics Past Paper 2021 PDF

ამოცანა 1 5 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 70 − 2 𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 15 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულო...

ამოცანა 1 5 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 70 − 2 𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 15 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულობა, რომელიც მაქსიმალურ მოგებას უზრუნველყოფს. ბ. იპოვეთ წონასწორობით ფასი და დარგობრივი გამოშვების მოცულობა, თუ დარგი კონკურენტული იქნებოდა. ამოხსნა: ა) მონოპოლიურ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად MR=MC ზღვრული შემოსავლის მრუდის დახრილობა ორჯერ აღემატება მოთხოვნის მრუდის დახრილობას. შესაბამისად MR=70-5Q , MC=15 70-5Q=15 5Q=55 Q=11 P=70-2.5X11=70-27.5=42.5 ბ) კონკურენტულ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად P=MC 5 70 − 2 𝑄 = 15 2.5Q=55 Q=22 P=70-2.5Q=70-2.5X22=70-55=15 ე.გ. ამოცანა 2 ბაზარზე მოქმედ სამ ფირმას გააჩნია 20%, 10% და 15%-იანი წილები. 10% და 15%- იანი წილების მქონე ფირმები ფოქრობენ შერწყმას. განსაზღვრეთ: როგორ შეიცვლება ბაზრის კონცენტრაციის მაჩვენებლის, ჰერფინდალ-ჰირშმანის ინდექსის (HHI) მნიშვნელობა ფირმების შერწყმის შემდეგ? ამოხსნა: ჰერფინდალ-ჰირშმანის ინდექსი განისაზღვრება ფორმულით: 𝐻𝐻𝐼 = ∑∞ 𝑖=1 𝑌𝑖 2 ფირმების შერწყმამდე: 𝐻𝐻𝐼 = 202 + 102 + 152 = 725 ფირმების შერწყმის შემდეგ: 𝐻𝐻𝐼 = (10 + 15)2 + 202 = 625 + 400 = 1025 ∆𝐻𝐻𝐼 = 1025 − 725 = 300 ამოცანა 3 მინის ჭურჭლის მწარმოებელმა ფირმამ პროდუქციის ფასი 3.3 ლარიდან გაზარდა 4.3 ლარამდე, რამაც გამოიწვია კონკურენტი ფირმის გაყიდვის მოცულობის ცვლილება 2700-დან 3000-მდე. განსაზღვრეთ მონოპოლიური ძალაუფლების მაჩვენებელი, თუ კონკურენტის სიმძლავრის შეზღუდულობის კოეფიციენტი 0.6-ია. ამოხსნა: მონოპოლიური ძალაუფლების განსაზღვრისათვის ვიყენებთ პაპანდრეუს კოეფიციენტს: 3000−2700 300 1 2700 2700 9 𝐾პაპანდრ. = 4.3−3.3 × 0.6 = 1 × 0.6 = 1 × 0.6 = 0.22 3.3 3.3 3.3 ე.გ. ამოცანა 4 7 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 80 − 2 𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 10 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულობა, რომელიც მაქსიმალურ მოგებას უზრუნველყოფს. ბ. იპოვეთ წონასწორობით ფასი და დარგობრივი გამოშვების მოცულობა, თუ დარგი კონკურენტული იქნებოდა. ამოხსნა: ა) მონოპოლიურ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად MR=MC ზღვრული შემოსავლის მრუდის დახრილობა ორჯერ აღემატება მოთხოვნის მრუდის დახრილობას. შესაბამისად MR=80-7Q , MC=10 80-7Q=10 7Q=70 Q=10 P=80-3.5X10=45 ბ) კონკურენტულ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად P=MC 7 80 − 2 𝑄 = 10 3.5Q=70 Q=20 P=80-3.5Q=80-3.5X20=10 ე.გ. ამოცანა 5 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 36 − 5𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 6 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულობა, რომელიც მაქსიმალურ მოგებას უზრუნველყოფს. ბ. იპოვეთ წონასწორობით ფასი და დარგობრივი გამოშვების მოცულობა, თუ დარგი კონკურენტული იქნებოდა. ამოხსნა: ა) მონოპოლიურ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად MR=MC ზღვრული შემოსავლის მრუდის დახრილობა ორჯერ აღემატება მოთხოვნის მრუდის 5 დახრილობას. შესაბამისად MR=36-2Q , MC=6 5 36-2X2Q=6 36-5Q=6 Q=6 P=36-2.5X6=36-15=21 ბ) კონკურენტულ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად P=MC 5 36 − 2 𝑄 = 6 Q=12 P=6 ე.გ. ამოცანა 6 ბაზრის 69% მოდის 5 ძირითად ფირმაზე. I ფირმა- 22.32%; II ფირმა- 14.91%; III ფირმა-14.54%; IV ფირმა- 10.2%; V ფირმა-7.02%.  არის თუ არა ბაზარი კონცენტრირებული HHI-ით? 𝐻𝐻𝐼 = 22.322 + 14.912 + 14.542 + 10.22 + 7.022 = 1085 თუ 1000-ზე ძალიან კონცენტრირებულია აქ ზომიერად კონცენტრირებულია.  იქნება თუ არა კონცენტრირებული II-სა და IV-ს შერწყმის შემდეგ? 𝐻𝐻𝐼 = (14.91 + 10.2)2 + 22.322 + 14.542 + 7.022 = 1354 ამოცანა 7 რძის პროდუქტების მწარმოებელმა ფირმამ ერთი ქილა არაჟნის ფასი 3.0 ლარიდან 3.6 ლარამდე გაზარდა, რამაც გამოიწვია კონკურენტი ფირმის გაყიდვის მოცულობის ცვლილება 2000-დან 2500-მდე. განსაზღვრეთ მონოპოლიური ძალაუფლების მაჩვენებელი, თუ კონკურენტის სიმძლავრის შეზღუდულობის კოეფიციენტია 0.3. 2500 − 2000 ∆𝑄/𝑄0 2000 𝑃 = 2× = 0.3 × = 0.3 × 1.25 = 0.375 ∆𝑃/𝑃0 3.6 − 3.0 3.0 ამოცანა 8 დარგი შედგება 2 ფირმისგან. მოთხოვნის ფუნქცია 𝑃 = 15 − 0.5 (𝑄1 + 𝑄2 ). საერთო დანახარჯების ფუნქციას აქვს შემდეგი სახე: 𝑇𝐶1 = 6.2𝑄1 ; 𝑇𝐶2 = 0.5𝑄2  განსაზღვრეთ დუოპოლიის წონასწორობა- პროდუქციის მოცულობა და ფასი თითოეულისთვის. როგორია მთლიანი დარგის მოგება? 𝑀𝑅 = (𝑇𝑅)′ 𝑇𝑅 = 𝑃 × 𝑄 𝑀𝐶 = (𝑇𝐶)′ 𝜋 = 𝑇𝑅 − 𝑇𝐶 I ფირმა: 𝑀𝑅1 = (𝑇𝑅1 )′ 𝑄 = (15𝑄1 − 0.5𝑄12 − 0.5𝑄1 𝑄2 )′ = 15 − 𝑄1 − 0.5𝑄2 1 𝑀𝐶1 = (𝑇𝐶1 )′ = 6.2 15 − 𝑄1 − 0.5𝑄2 = 6.2 𝑄1 + 0.5𝑄2 = 8.8 ე.გ.  II ფირმა: 𝑀𝑅2 = (𝑇𝑅2 )′ 𝑄 = (15𝑄2 − 0.5𝑄22 − 0.5𝑄1 𝑄2 )′ = 15 − 𝑄2 − 0.5𝑄1 2 𝑀𝐶2 = (𝑇𝐶2 )′ = 𝑄2 15 − 𝑄2 − 0.5𝑄1 = 𝑄2 0.5𝑄1 + 2𝑄2 = 15 𝑄1 + 0.5𝑄2 = 8.8 {  𝑄2 ≈ 6 ; 𝑄1 ≈ 6 0.5𝑄1 + 2𝑄2 = 15 P=15-0.5(6+6)=9 მოგება  I ფირმა : 𝜋1 = 𝑇𝑅1 − 𝑇𝐶1 = 15𝑄1 − 0.5𝑄12 − 0.5𝑄1 𝑄2 − 6.2𝑄1 = 16.8 II ფირმა : 𝜋2 = 𝑇𝑅2 − 𝑇𝐶2 = 15𝑄2 − 0.5𝑄22 − 0.5𝑄1 𝑄2 = 36 დარგის მოგება  𝜋 = 𝜋1 + 𝜋2 =52.8 ამოცანა 9 5 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 42 − 2 𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 7 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულობა, რომელიც მაქსიმალურ მოგებას უზრუნველყოფს. ბ. იპოვეთ წონასწორობით ფასი და დარგობრივი გამოშვების მოცულობა, თუ დარგი კონკურენტული იქნებოდა. ამოხსნა: ა) მონოპოლიურ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად MR=MC ზღვრული შემოსავლის მრუდის დახრილობა ორჯერ აღემატება მოთხოვნის მრუდის დახრილობას. შესაბამისად MR=42-5Q , MC=7 42-5Q=7 5Q=35 Q=7 P=42-2.5X7=24.5 ბ) კონკურენტულ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად P=MC ე.გ.  5 42 − 2 𝑄 = 7 2.5Q=35 Q=14 P=42-2.5Q=42-2.5X14=7 ამოცანა 10 დარგი შედგება ორი ფირმისგან. 𝑃 = 10 − 0.6(𝑄1 + 𝑄2 ) 𝑇𝐶1 = 5.2𝑄1 მთლიანი დანახარჯები. 𝑇𝐶2 = 0.5𝑄2 2 მთლიანი დანახარჯები.  განსაზღვრეთ დუოპოლიის წონასწორობა- პროდუქციის მოცულობა და ფასი თითოეულისთვის. როგორია მთლიანი დარგის მოგება? 𝑀𝑅 = (𝑇𝑅)′ 𝑇𝑅 = 𝑃 × 𝑄 𝑀𝐶 = (𝑇𝐶)′ 𝜋 = 𝑇𝑅 − 𝑇𝐶 I ფირმა: 𝑇𝑅1 = [10 − 0.6(𝑄1 + 𝑄2 )] × 𝑄1 = (10 − 0.6𝑄1 − 0.6𝑄2 ) × 𝑄1 = 10𝑄1 − 0.6𝑄12 − 0.6𝑄1 𝑄2 𝑀𝑅1 = (𝑇𝑅1 )′ 𝑄 = (10𝑄1 − 0.6𝑄12 − 0.6𝑄1 𝑄2 )′ = 10 − 0.6 × 2𝑄1 − 0.6𝑄2 = 1 10 − 1.2𝑄1 − 0.6𝑄2 𝑀𝐶1 = (𝑇𝐶1 )′ = (5.2𝑄1 )′ =5.2 10 − 1.2𝑄1 − 0.6𝑄2 = 5.2 −1.2𝑄1 − 0.6𝑄2 = −4.8 1.2𝑄1 + 0.6𝑄2 = 4.8 II ფირმა: 𝑇𝑅2 = [10 − 0.6(𝑄1 + 𝑄2 )] × 𝑄2 = (10 − 0.6𝑄1 − 0.6𝑄2 ) × 𝑄2 = 10𝑄2 − 0.6𝑄22 − 0.6𝑄1 𝑄2 ე.გ.  𝑀𝑅2 = (𝑇𝑅2 )′ 𝑄 = (10𝑄2 − 0.6𝑄22 − 0.6𝑄1 𝑄2 )′ = 10 − 1.2𝑄2 − 0.6𝑄1 2 𝑀𝐶2 = (𝑇𝐶2 )′ = 𝑄2 10 − 1.2𝑄2 − 0.6𝑄1 = 𝑄2 0.6𝑄1 + 2.2𝑄2 = 10 1.2𝑄1 + 0.6𝑄2 = 4.8 {  𝑄2 = 4 ; 𝑄1 = 2 0.6𝑄1 + 2. 2𝑄2 = 10 P=10-0.6(4+2)=10-0.6x6=10-3.6=6.4 მოგება  I ფირმა : 𝜋1 = 𝑇𝑅1 − 𝑇𝐶1 = 2 𝑋6.4 − 5.2 𝑋2 = 12.8 − 10.4 = 2.4 II ფირმა : 𝜋2 = 𝑇𝑅2 − 𝑇𝐶2 = 4 𝑋 6.4 − 42 𝑋0.5 = 25.6 − 8 = 17.6 დარგის მოგება  𝜋 = 𝜋1 + 𝜋2 = 2.4 + 17.6 = 20 ამოცანა 11 ფასი 2.5დან 3-მდე გაზარდა. კონკურენტი გაყიდვის მოცულობა 2500-დან 3000მდე გაიზარდა. კონკურენტის სიმძლავრის კოეფიციენტია 0.5. იპოვეთ მონოპოლიური ძალაუფლების მაჩვენებელი. 3000 − 2500 2500 0.2 𝐾= × 0.5 = × 0.5 = 0.5 3 − 2.5 0.2 2.5 ამოცანა 12 ფასი 3.2დან 3.8-მდე გაზარდა. კონკურენტი გაყიდვის მოცულობა 2400-დან 3000მდე გაიზარდა. კონკურენტის სიმძლავრის კოეფიციენტია 0.3. იპოვეთ მონოპოლიური ძალაუფლების მაჩვენებელი. 3000 − 2400 2400 0.25 𝐾= × 0.3 = × 0.3 = 0.4 3.8 − 3.2 0.1875 3.2 ე.გ. ამოცანა 13 7 მონოპოლისტის მოთხოვნის ფუნქცია წარმოდგენილია შემდეგნაირად: 𝑃 = 80 − 2 𝑄. იგი წარმოებას ახორციელებს ერთნაირი ზღვრული დანახარჯების პირობებში, რომელიც 20 ლარია. განსაზღვრეთ: ა. ზღვრული შემოსახლის ფუნქცია, ფასი და მოცულობა, რომელიც მაქსიმალურ მოგებას უზრუნველყოფს. ბ. იპოვეთ წონასწორობით ფასი და დარგობრივი გამოშვების მოცულობა, თუ დარგი კონკურენტული იქნებოდა. ამოხსნა: ა) მონოპოლიურ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად MR=MC ზღვრული შემოსავლის მრუდის დახრილობა ორჯერ აღემატება მოთხოვნის მრუდის დახრილობას. შესაბამისად MR=80-7Q , MC=20 80-7Q=20 7Q=60 Q=8.57 P=80-3.5X8.57=50.005 ბ) კონკურენტულ ბაზარზე მოგების მაქსიმიზაციის პირობის თანახმად P=MC 7 80 − 2 𝑄 = 20 3.5Q=60 Q=17.1 P=80-3.5Q=80-3.5X17.1=20 ე.გ. ტ ე ს ტ ე ბ ი: 1. ჰორიზონტალური შერწყმა: კომპანიათა შერწყმაა, რომლებიც ერთიდაიგივე დარგში მოქმედებენ, აწარმოებენ მსგავს პროდუქტს ან ახორციელებენ ერთიდაიმავე ტექნოლოგიურ პროცესს; 2. რომელი არაა საფინანსო ორგანიზაციების ფუნქცია? დისკუსია დარგში მიმდინარე პროცესზე. 3. შთანთქმა წარმოადგენს - ორი ან მეტი იურიდიული პირის გაერთიანებას, რომლის დროს ერთი იურიდიულ პირთან გადადის შთანთქმული იურიდიული პირის ვალდებულებები და აქტივები; 4. ეროვნული მიკუთვნების მიხედვით შერწყმა არის: ტრანსნაციონალური 5. რომელი არაა კომპანიათა პოტენციალის გაერთიანების ხერხის მიხედვით შერწყმის ტიპი? : ტრანსნაციონალური 6. რომელი არაა შერწყმის მოტივი? პროდუქციის ხარისხის ამაღლება 7. შერწყმის შედეგად მიიღწევა: ბაზრის გაფართოების მიზანი; ბაზარზე შესვლის ბარიერის დაძლევა ფინანსური და საწარმოო რისკების შემცირება. 8. შერწყმა-შთანთქმის პროცესი შედგება: რამდენიმე ეტაპისგან (ხშირად 6 ეტაპი) 9. კომპანიათა გაერთიანება ინტეგრაციის ხასიათის მიხედვით გულისხმობს: ჰორიზონტალურ შერწყმას; ნათესაურ შერწყმას. 10. კომპანიათა შერწყმა შთანთქმა: მთლიანად ეკონომიკისთვის შეიძლება ჩაითვალოს სარგებლიანად; სინერგიულ ეფექტს იშვიათად აღწევს; საეჭვო შანსები აქვს. 11. ვერტიკალური ინტეგრაცია : სტრატეგიული ბარიერია 12. პაპანდრეუს კოეფიციენტი წარმოადგენს: ფირმის გაყიდვების მოცულობის ცვლილებას პროცენტებში კონკურენტის ფასის 1%იანი ცვლილებისას. 13. ჰორიზონტალური შერწყმა : ზრდის საბაზრო ძალაუფლებას 14. ბეინის კოეფიციენტი წარმოადგენს: ბუღალტრული მოგება მინუს ნორმალური მოგება შეფარდებული ფირმის კაპიტალთან 15. ჯინის ინდექსი: ბაზარზე კონცენტრირებულ ფორმათა პროცენტსა და ბაზრის წილს შორის ურთიერთდამოკიდებულებას ასახავს 16. კომპანიათა გაერთიანება ინტეგრაციის ხასიათის მიხედვით გულისხმობს: ჰორიზონტალურ შერწყმას 17. საქმიანობის შეწყვეტის და გაკოტრებულად გამოცხადების პროცესი: გასვლის ბარიერია ე.გ.  18. 100%იანი კონცენტრაციის მაჩვენებელი შეიძლება ასახავდეს: 4 ფირმას 25%იანი წილით 19. ბაზრის საზღვრების დადგენისას გაურკვევლობას არ წარმოშობს: მომხმარებლის მხრიდან ბაზრის დიფერენციაცია 20. პროდუქციის დიფერენციაცია: სტრატეგიული ბარიერია 21. მასშტაბის ეფექტის უზრუნველმყოფელი ფაქტორებიდან ორმხრივად მოქმედებს: სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოები 22. ვერტიკალური ინტეგრაციის მიზეზად არ შეიძლება ჩაითვალოს : შრომის დანაწილება და სპეციალიზაცია 23. ბაზარზე შესვლის ბარიერები შეიძლება წარმოდგენილი იქნას ისეთი ცვლადებით როგორიცაა: ფირმის აბსოლუტური ზომა, რეკლამის ინტენსივობა, ბარიერების სიმაღლე 24. ვერტიკალური ინტეგრაცია არ ქმნის: შუალედური პროდუქციის მიწოდებისა და საბოლოო მწარმოებლებს შორის კონკურენციას 25. კომპანიის პოტენციალის გაერთიანების ხერხის მიხედვით გამოყოფენ: წმინდა ფინანსურ შერწყმას 26. მოგების საშუალო ზომა შეიძლება გამოისახოს: საბაზრო წილით 27. დივერსიფიკაციის შესაძლო ზარალი უკავშირდება: ჯვარედინ სუბსიდირებას 28. ბაზარზე შესვლის რომელი ბარიერის გამოყენება შეუძლია დომინირებად ფირმას? ???/ 29. მარეგულირებელი კომისიის მიერ ნებადართული მოგება ტოლი უნდა იყოს: ?? 30. ეკონომიკური კლიმატის კეთილდღეობის კონცეფცია: პასიური დარგობრიივი პოლიტიკაა; ითვალისწინებს არა მხოლოდ შეზღუდვასა და ბრძოლას მონოპოლიურ ძალაუფლებასთან, არამედ კონკურენტების მიერ ზემოქმედებას ეკონომიკურ აქტიურობაზე ; იწვევს კონკურენციის განვითარებას. 31. პრივატიზაცია დამღუპველია თუ კონკურენცია არაეფექტიანია რადგან: იარსებებს მონოპოლისტური ფასწარმოქმნა; შენელდება სიახლეების დანერგვის პროცესი; სახელმწიფო კონტროლის ჩამოშორება გამოიწევს სოციალურ პრობლემებს. 32. ჩამოთვლილთაგან რომელი მიეკუთვნება ინოვაციურ საქმიანობაზე სახელმწიფოს მხარდაჭერის იმიტირებულ მეთოდებს? ???????? 33. დომინირებადი ფირმის მოგების რომელ მოდელს ენიჭება უპირატესობა დამოკიდებულია: ?????????? 34. ლიმიტირებულმა ფასმა : უნდა შეზღუდოს ბაზარზე ახალი ფირმების შესვლა; შეინარჩუნოს სიმძლავრეები; უნდა უზრუნველყოს დომინირებადი ფირმის მაქსიმიზაცია. ე.გ.  35. სტანდარტული რეგულირება: ფირმას საშუალებას აძლევს დააწესოს ფასი, რომელიც ფარავს დანახარჯებს და მიიღოს დამატებითი ,,სამართლიანი’’ მოგება. 36. ბაზარზე შესვლის სტრატეგია ,,დაარტყი და გაიქეცის’’ მომგებიანობა განპირობებულია: ხარჯების დაფარვის საწყის პერიოდში რამდენად მაღალია ხარჯები 37. იდეალურად შეჯიბრებადი ბაზრების დროს: მისაღებია ფასი, რომელიც საშუალო დანახარჯებს ფარავს 38. ფასებზე სახელმწიფო კონტროლის სისტემა: ბაზარზე შესვლის ინსტიტუციონალური ბარიერია 39. ჯინის ინდექსი: ბაზარზე კონცენტრირებულ ფირმატა პროცენტსა და ბაზრის წილს შორის ურთიერთდამოკიდებულებას ასახავს უმცირესიდან უმსხვილესისკენ; 40. ე.გ.