Buku Teks Sejarah Tingkatan 3 Bab 1 PDF

## BAB 1 Kedatangan Kuasa Barat **Kemakmuran kegiatan perdagangan di Pelabuhan Melaka menarik kedatangan kuasa Barat.** [Sumber: Cheah Boon Kheng, 2001. Early Modern History (1800-1940). Singapura: Editions Didier Millet] **Sinopsis** Kestabilan dan kemakmuran negara kita telah menarik kedatanga...

## BAB 1 Kedatangan Kuasa Barat **Kemakmuran kegiatan perdagangan di Pelabuhan Melaka menarik kedatangan kuasa Barat.** [Sumber: Cheah Boon Kheng, 2001. Early Modern History (1800-1940). Singapura: Editions Didier Millet] **Sinopsis** Kestabilan dan kemakmuran negara kita telah menarik kedatangan pelbagai kuasa Barat. Terdapat pelbagai faktor yang telah mendorong kedatangan kuasa Barat. Mereka bersaing dan menggunakan pelbagai strategi untuk mendapatkan tanah jajahan. Perbezaan strategi yang digunakan oleh kuasa-kuasa Barat untuk menguasai negara kita menyebabkan kuasa Barat dapat meluaskan kuasa dan pengaruh mereka di Alam Melayu. ## Apakah yang akan anda pelajari? 1. Menerangkan kestabilan dan kemakmuran negara kita. 2. Menghuraikan faktor kedatangan kuasa Barat ke negara kita. 3. Menganalisis persaingan antara kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. 4. Menunjukkan perbezaan strategi kuasa Barat untuk menguasai negara kita. ## Apakah elemen kewarganegaraan dan nilai sivik yang anda dapati? 1. Menjelaskan kepentingan memanfaatkan sumber kekayaan negara. 2. Menghuraikan kepentingan bekerjasama dalam menjamin kemakmuran negara. 3. Membincangkan kepentingan berwaspada terhadap unsur luar yang boleh menggugat kedaulatan negara. 4. Merumuskan kebijaksanaan berfikiran strategik untuk berjaya dalam kehidupan. ## Serangan penduduk tempatan ke atas kapal British pada tahun 1843 di Sabah. [Sumber: Cheah Boon Kheng, 2001. Early Modern History (1800-1940). Singapura: Editions Didier Millet] ## Kemahiran Pemikiran Sejarah yang anda dapati: 1. Memahami kronologi kedatangan kuasa Barat ke negara kita. 2. Meneroka bukti perbezaan strategi kuasa Barat untuk menguasai negara kita. 3. Membuat imaginasi kestabilan dan kemakmuran negara kita sebelum kedatangan kuasa Barat. 4. Membuat interpretasi sebab dan akibat kedatangan kuasa Barat ke negara kita. 5. Membuat rasionalisasi negara kita menjadi sasaran kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. ## 1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita **Pengenalan** Negara kita telah mempunyai sistem pemerintahan dan pentadbiran yang stabil. Kestabilan sistem pemerintahan dan pentadbiran ini merupakan hasil kebijaksanaan pemerintah. Mereka sedia berganding bahu dengan rakyat untuk membangunkan negeri. Kemakmuran negeri pula datangnya daripada sumber hasil bumi dan hasil alam yang dimanfaatkan untuk memajukan ekonomi. Selain itu, kemuncak kemakmuran ialah perkembangan dan kegemilangan kegiatan intelektual. **Kestabilan** Negara kita telah mewarisi sistem pemerintahan beraja dan pentadbiran yang mantap. Sistem pentadbiran, sistem perundangan dan struktur sosial masyarakat tersusun dengan sistematik. Hal ini disokong oleh muafakat antara golongan pemerintah dengan orang yang diperintah. Hasilnya, hubungan luar dapat dijalinkan dengan berkesan. **Sistem Pemerintahan dan Struktur Sosial** Corak sistem pemerintahan di negara kita banyak mempengaruhi pembentukan susun lapis masyarakatnya. Negara kita mengamalkan sistem pemerintahan beraja yang diwarisi daripada Kesultanan Melayu Melaka. Di Sarawak dan Sabah telah mempunyai sistem pemerintahan masyarakat tempatan yang lebih awal. Hal ini anda telah mempelajarinya semasa di Tingkatan 2. | | | |---|---| | **SULTAN (Negeri)** | • Pentadbiran pada peringkat negeri diketuai oleh raja atau sultan. • Baginda menjadi lambang kedaulatan negeri. • Kaum kerabat diraja serta pembesar membantu pentadbiran dan melaksanakan perintah sultan. | | **PEMBESAR (Jajahan/Daerah)** | • Jajahan dan daerah ditadbir oleh pembesar yang dilantik oleh sultan. • Pembesar melaksanakan tugas menjaga keamanan, kemakmuran, kestabilan dan membantu mengekalkan kedaulatan negeri. | | **PENGHULU (Mukim)** | • Kampung ialah unit paling kecil dalam sistem pemerintahan masyarakat Melayu. • Ketua kampung ialah Penghulu atau Penggawa. • Ketua kampung menyampaikan arahan daripada raja atau pembesar kepada orang kampung. | **Cerna Minda** Nyatakan peranan pembesar. ## Sistem Pemerintahan di Sarawak | | | |---|---| | **Yamtuan Besar atau Yang di-Pertuan Besar** | | | **Undang** | | | **Lembaga** | | | **Buapak** | | | **Anak Buah dan Ibu Soko** | | ## Sistem Pemerintahan di Sabah | | | |---|---| | **Sistem Kesukuan** | **Sistem Kesultanan** | **Sistem Ketua Bebas** | ## Hierarki Pemerintahan di Negeri Sembilan **Perundangan** * Negara kita telah mempunyai sistem perundangannya sendiri. * Terdapat dua jenis undang-undang, iaitu undang-undang tidak bertulis dan undang-undang bertulis. Undang-undang tidak bertulis ini dikenali sebagai adat. Contohnya, Adat Perpatih. Contoh undang-undang bertulis pula ialah Hukum Kanun Melaka, Hukum Kanun Pahang dan Undang-Undang 99 Perak. * Di Sarawak dan Sabah, peraturan hidup dan undang-undang berdasarkan hukum adat yang diamalkan secara tradisi serta turun-temurun melalui kepercayaan suku masing-masing. **Hubungan Luar** * Kestabilan negara kita dapat dilihat melalui hubungan dengan negara luar dalam bentuk ekonomi, politik dan sosial. * Pemerintah di negara kita berjaya memanfaatkan hubungan dengan pedagang British dan Belanda untuk kepentingan negeri masing-masing. * Kebijaksanaan pemerintah tempatan menjalinkan hubungan diplomatik dan perdagangan menyebabkan mereka dapat meluaskan pengaruh, melindungi daripada ancaman musuh, memajukan ekonomi negeri dan menstabilkan sistem pemerintahan. **Glosari** * **Ibu Soko:** individu yang mengetahui, memahami dan menghafal adat dan asal usul kelompok kekeluargaan yang diwakilinya. Ibu Soko terlibat secara langsung dalam pemilihan dan pelantikan Buapak. * **Pemimpin:** memastikan peranan penting memastikan kestabilan sistem pemerintahan dan pentadbiran negara. Jelaskan. ## Kemakmuran Negara kita terkenal di persada antarabangsa kerana memiliki kekayaan hasil bumi dan sumber alam daripada hasil galian, kesuburan tanah, sumber makanan, kelautan, flora dan fauna. Kemunculan pelabuhan perdagangan yang strategik membolehkan sumber hasil bumi dan sumber alam kita diperdagangkan ke seluruh dunia. Kemuncak kemakmuran negara kita ialah perkembangan kegiatan keintelektualan dan persuratan. ## Hasil Bumi dan Hasil Alam * Negara kita kaya dengan bahan galian seperti bijih timah, emas dan perak. * Kegiatan melombong bijih timah dan emas dijalankan oleh masyarakat tempatan. Mereka menggunakan kaedah mendulang dan melampan. Mendulang dilakukan di kawasan sungai kerana bijih timah banyak didapati di lembah sungai. * Negara kita juga dikenali sebagai pusat pengeluaran sumber hasil hutan seperti rempah-ratus, damar dan rotan. * Hutan rimba di negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah terkenal dengan hasil hutan seperti kayu-kayan, kapur barus, rotan, damar, getah jelutung, kayu gaharu dan kayu cendana. Hasil hutan dijual kepada pedagang China, Jepun, Siam dan India. * Negara kita juga kaya dengan hasil laut seperti sirip ikan yu, timun laut, rumpai laut dan mutiara. ## Memanfaatkan Hasil Alam * Masyarakat tempatan mempunyai sifat yang kreatif dan berkemahiran tinggi. Mereka berjaya menghasilkan kraf tangan yang indah dan menarik daripada sumber alam. * Daun mengkuang, daun pandan, daun nipah dan buluh boleh dianyam menjadi tikar atau bakul. Masyarakat Melayu juga mahir dalam bertukang kayu, membuat perahu, membuat perabot daripada rotan dan menempa alat senjata tradisional. * Di Sarawak, terdapat juga kegiatan menenun kain pua dan menyulam selendang. ## Cerna Minda Nyatakan hasil hutan di negara kita. ## Sistem Ekonomi Masyarakat di negara kita telah mempunyai sistem ekonomi yang teratur. Mereka bijak mengeksploitasi sumber alam semula jadi untuk memajukan ekonomi dan memakmurkan kehidupan. Mereka melibatkan diri dalam kegiatan perdagangan. Setiap negeri mempunyai kemudahan pelabuhan, mata wang, sistem percukaian dan sistem timbangan dan ukuran yang praktikal. ## (i) Perdagangan dan Pelabuhan Negeri-negeri Melayu telah menjalankan kegiatan perdagangan kerana mempunyai pelabuhan yang terletak di muara sungai yang strategik. Pelabuhan Johor, Kedah, Klang dan Melaka menjadi pusat mengumpul barangan dari timur dan barat. Syahbandar dilantik bagi mengurus pelabuhan. ## (ii) Timbang, Sukat dan Ukur | | | |---|---| | **Masyarakat Melayu menggunakan sukatan seperti kepul, leng, kal, cupak dan gantang.** | 1 leng = 2 kepul | | 1 kal = 2 leng | | 1 cupak = 4 kal | 1 gantang = 4 cupak | Kemudian orang Melayu mengambil sistem timbangan dari pedagang China yang memakai sistem kati, tahil dan pikul yang digabungkan dengan sukatan pikul orang Melayu. | | | |---|---| | 16 tahil = 1 kati | | | 100 kati = 1 pikul | | Bagi timbangan emas dan perak, orang Melayu mengambil timbangan pedagang India. | | | |---|---| | 12 saga = 1 mayam | | | 16 mayam = 1 bungkal | | 12 bungkal = 1 kati | Apabila pengaruh British sampai ke Alam Melayu, muncul sukatan baharu seperti auns, paun, tan dan gelen. ## (iii) Mata Wang Pada mulanya, pedagang menggunakan sistem barter (tukar barang) dalam urusan perdagangan. Kemudian, mata wang digunakan, iaitu wang logam yang diperbuat daripada timah dan emas. Idea menggunakan mata wang daripada logam timah atau emas dalam urus niaga menjadi ikutan negeri-negeri Melayu lain untuk mengeluarkan mata wang masing-masing. ## (iv) Sistem Percukaian Aktiviti perdagangan yang pesat memperkembangkan bidang percukaian. Cukai ialah bayaran yang dikenakan ke atas hasil perlombongan, pertanian, hasil hutan dan perdagangan. Cukai merupakan sumber pendapatan pemerintah dan akan disalurkan untuk memakmurkan negeri. ## Cerna Minda Nyatakan barangan dagangan utama di negeri-negeri Melayu. ## Kegiatan Keintelektualan Pendidikan ialah aspek yang penting dalam kehidupan masyarakat tempatan. Pendidikan bertujuan melahirkan individu yang berakhlak mulia, berkelakuan sopan, bertatasusila, berdikari dan berhemah tinggi. Pendidikan dalam masyarakat tempatan dapat dibahagikan kepada pendidikan tidak formal dan pendidikan formal. Sebelum kedatangan kuasa Barat, sistem pendidikan tidak formal dan pendidikan formal berkembang lama di negara kita. ## *Merupakan pendidikan awal atau asuhan dalam institusi keluarga.* * Kanak-kanak diajarkan kemahiran seperti bercucuk tanam, menangkap ikan, bertukang dan menghasilkan kraf tangan. * Mereka juga diajarkan ilmu agama, berpekerti mulia, cara berkawan dan menjaga maruah. * Pendidikan tidak formal diberikan melalui pantun, syair, peribahasa, pepatah, pantang larang, cerita berbentuk teladan dan pengajaran. ## *Antara cerita rakyat yang diajarkan termasuklah Si Tanggang Anak Derhaka yang mendidik anak tidak menderhaka kepada ibu bapa. Cerita Anjing dengan Bayang-bayang pula memberikan nasihat kepada seseorang supaya tidak bersikap tamak.* * Pendidikan tidak formal disampaikan melalui pantun, syair, peribahasa, pepatah, pantang larang dan cerita berbentuk teladan. Contoh pantun: * Burung pipit burung kedidi, Hinggap di pokok di tepi sawah; Jika hidup tidak berbudi, Ibarat pokok tidak berbuah. ## Pendidikan Tidak Formal * Penduduk bumiputera di Sarawak dan Sabah menerima pendidikan tidak formal dan pendidikan formal. * Matlamatnya membolehkan mereka berdikari apabila dewasa kelak. * Di Sarawak, pendidikan tidak formal diperoleh melalui cerita lisan yang berkaitan dengan amalan dan kepercayaan turun temurun sesuatu etnik. Misalnya, cara berburu dan meramu hasil hutan. * Di Sabah, pendidikan tidak formal dipelajari oleh kanak-kanak melalui keluarga atau masyarakat di tempat mereka tinggal. Mereka diajar kemahiran seperti bersawah, berternak, bertukang, berburu, memanjat, memancing dan menyumpit. ## Cerna Minda Nyatakan cerita rakyat yang memberikan teladan. ## Pendidikan merupakan pelaburan masa hadapan. Bincangkan. ## Pendidikan Formal Pendidikan formal masyarakat Melayu adalah bercorak Islam dan menekankan ilmu keagamaan. Pendidikan formal dilaksanakan di masjid, surau, pondok, madrasah dan istana. ## Istana * Hal pentadbiran negara. * Sistem politik. ## Masjid dan surau * Pengajiannya merangkumi cara bacaan dalam solat dan tajwid serta mempelajari hadis, fekah dan usuludin. ## Pendidikan pondok * Mata pelajaran yang diajar ialah al-Quran, ilmu hadis dan bahasa Arab. ## Madrasah * Mempunyai sukatan pelajaran. * Dilaksanakan secara kelas. * Mempunyai tahap permulaan, pertengahan dan pengkhususan. * Diawasi oleh mudir (guru besar). * Diselia oleh jawatankuasa kewangan. ## Di Sarawak, pendidikan formal dijalankan di masjid dan sekolah agama. Kumpulan etnik beragama Islam mempelajari pendidikan agama Islam seperti membaca al-Quran dan menulis tulisan jawi. Selain itu, mereka mempelajari cara melaksanakan ibadat. Mereka diajar oleh guru al-Quran, imam dan lebai. Di Sabah, pendidikan secara formal amat terhad. Etnik yang beragama Islam belajar membaca al-Quran dan belajar menulis tulisan jawi di surau, pondok dan rumah guru agama. ## Bahasa Melayu dan tulisan Jawi berkembang dengan pesat. Bahasa Melayu menjadi bahasa ilmu dan bahasa lingua franca dalam dunia perdagangan di Alam Melayu. Selain itu, bahasa Melayu membuktikan kemampuan menyampaikan ilmu agama dan ilmu pengetahuan yang tinggi. ## Penulisan karya kesusasteraan juga berkembang. Hal ini membuktikan orang tempatan mempunyai ramai cendekiawan yang menghasilkan kitab dan karya kesusasteraan yang bermutu tinggi. Antaranya termasuklah Tuhfat al-Nafis, Gurindam Dua Belas, Misa Melayu dan Hikayat Datuk Merpati Jepang. Antara karya agung masyarakat Melayu. ## Sebagai rakyat Malaysia, kita harus berbangga dengan kestabilan dan kemakmuran tanah air yang diwarisi daripada generasi yang terdahulu. Kita harus berusaha dengan bersungguh-sungguh untuk membangunkan negara kita. Kita haruslah bertanggungjawab mempertahankan identiti bangsa kita. ## 1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita **Pengenalan** Pada tahun 1600, Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) ditubuhkan di England. Syarikat ini telah diberi hak monopoli dalam perdagangan rempah di Kepulauan Melayu oleh Kerajaan British. Pada tahun 1602, Syarikat Hindia Timur Belanda ditubuhkan. Syarikat ini diberi monopoli perdagangan di Timur. Pada tahun 1664, Perancis menubuhkan Syarikat Hindia Timur Perancis untuk berdagang di Asia. **Kestabilan dan kemakmuran negara kita menyebabkan kuasa-kuasa Barat berminat untuk memiliki kekayaan tersebut. Penjelajahan Eropah ke luar benua melibatkan Portugis dan Sepanyol. Penjelajahan orang Portugis membawa mereka ke Asia. Mereka berjaya membina empayar perdagangan dan menguasai jalan perdagangan di Lautan Hindi. Orang Sepanyol menjadi saingan utama sebagai kuasa penjajah pada abad ke-16. Bahkan pada abad ke-16, Sepanyol menjadi kuasa ulung di Eropah kerana memiliki kekayaan hasil daripada beberapa buah koloninya. Abad ke-16 merupakan zaman kegemilangan Portugis dan Sepanyol. Pada abad ke-17 pula menyaksikan kebangkitan kuasa-kuasa Barat seperti Belanda, British dan Perancis sebagai kuasa penjajah untuk merebut kekayaan dan tanah jajahan di seberang laut. Alam Melayu menjadi sasaran utama kedatangan orang Eropah. Matlamat mereka adalah untuk mencari sumber rempah-ratus dan menguasainya.** **Petunjuk** * Jalan Belanda * Jalan Sepanyol * Jalan Inggeris * Jalan Portugis **Cerna Minda** Bagaimanakah Sepanyol boleh menjadi kuasa ulung? ## Imperialisme Barat di Asia Tenggara. ## Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-16 **Barangan Mewah** * Kuasa-kuasa Barat pada ketika itu berminat untuk mendapatkan bahan seperti rempah-ratus, minyak wangi, emas, perak, batu permata, gading dan hasil hutan. * Orang Eropah perlu mendapatkan barangan mewah dari China seperti teh, sutera dan tembikar. **Pusat Pengumpulan Barang** * Sebagai tukaran, negara China mahukan emas, perak, bijih timah dan rempah-ratus. Barang-barang ini boleh didapati di Kepulauan Melayu. * Syarikat perdagangan tersebut memerlukan pusat pengumpulan bahan mentah tempatan yang terletak di tengah-tengah laluan perdagangan di antara India dan China. **Pelabuhan Persinggahan** * Angin monsun barat daya dan angin monsun timur laut memainkan peranan penting bagi menentukan masa bagi setiap pelayaran. * Kuasa Barat memerlukan pelabuhan yang sesuai sebagai tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun. Mereka memerlukan pelabuhan singgah di Alam Melayu untuk memudahkan kapal berlabuh, mengisi bekalan air, makanan dan kemudahan membaiki kapal sebelum belayar ke Canton. **Agama Kristian** * Agama merupakan antara faktor penting penjajahan kuasa Barat ke negara kita. Matlamat penjajahan mereka adalah untuk kekayaan, keagamaan dan kemasyhuran. **Sepanyol dan Portugal merupakan dua buah negara Kristian Katolik yang menekankan usaha penyebaran agama Kristian di seberang laut.** [Sumber: Christine Rider, 2007. Encyclopedia of the Age of the Industrial Revolution, 1700- 1920, New York: Greenwood] ## Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-17 dan Abad Ke-18 **Revolusi Perindustrian** * Revolusi Perindustrian berlaku di Britain sejak abad ke-17. * Menjelang tahun 1870-an, negara-negara Eropah lain seperti Jerman dan Perancis menjadi negara perindustrian seperti Britain. * Selepas berlakunya Revolusi Perindustrian, dasar kuasa-kuasa Barat berubah corak. Mereka perlu mencari pusat perdagangan dan menguasai tanah jajahan yang dapat membekalkan bahan-bahan mentah bagi keperluan kilang perusahaan mereka secara berterusan. * Revolusi Perindustrian membolehkan barangan dikeluarkan secara besar-besaran. Dengan kepesatan pengeluaran barangan kilang, kawasan pasaran yang lebih luas perlu dicari untuk memasarkan barang tersebut supaya keuntungan dapat dimaksimumkan. **Aktiviti di kilang semasa Revolusi Perindustrian** [Sumber: Peter Furtado, 1993. The New Century A Changing World. London: Andromeda Oxford Ltd.] ## Cerna Minda Mengapakah dasar kuasa Barat berubah selepas Revolusi Perindustrian? ## Ekspedisi Barat ## Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-19 dan Abad Ke-20 **Perkembangan Industri Kereta** * Kemunculan perusahaan kereta dan ciptaan tayar menambahkan permintaan untuk getah asli. * Selain itu, getah asli merupakan bahan yang penting dalam perusahaan penebat barangan elektrik. **Perkembangan industri kereta di Eropah menyebabkan permintaan getah melambung tinggi.** [Sumber: Peter Furtado, 1993. The New Century A Changing World. London: Andromeda Oxford Ltd.] **Kesuburan Tanah dan Kekayaan Hasil Bumi** * Negara kita mempunyai tanah yang luas, subur dan iklim yang sesuai untuk tanaman berorientasikan eksport. Contohnya, tanaman getah, tebu, tembakau dan padi. * Negara kita juga kaya dengan hasil bumi seperti bijih timah, bijih besi, emas, petroleum dan arang batu. **Kesuburan tanah dan kekayaan hasil bumi di negara kita menarik kedatangan kuasa Barat.** [Sumber: Institut Penyelidikan Getah Malaysia] **Industri Mengetin** * Pada abad ke-19, terdapat beberapa jenis ciptaan baharu di Amerika Syarikat yang memerlukan penggunaan bijih timah, iaitu industri mengetin makanan, mengetin minuman, membuat bumbung rumah dan tong minyak. * Kesannya, harga bijih timah melambung tinggi. * Selepas tahun 1840, permintaan untuk bijih timah dari negeri-negeri Melayu bertambah dengan pesat. **Pekerja kilang tin di Amerika Syarikat.** [Sumber: Peter Furtado, 1993. The New Century A Changing World. London: Andromeda Oxford Ltd.] **Bagaimanakah negara kita menyumbang kepada Revolusi Perindustrian?** ## Pembukaan Terusan Suez * Pembukaan Terusan Suez yang menghubungkan Pelabuhan Said di Laut Mediterranean dan Suez di Laut Merah telah mempercepat urusan perdagangan. * Perdagangan di antara Alam Melayu dan benua Eropah semakin bertambah dengan pembukaan terusan ini. **Ciptaan Kapal Wap** * Pada abad ke-19, kapal wap dicipta. * Penggunaan kapal wap penting kerana dapat membawa muatan yang banyak, perjalanannya lebih cepat dan menjimatkan kos. * Penghantaran barang dagangan menjadi semakin mudah dan murah. **Tahukah Anda?** Terusan Suez dirancang dan dibina oleh Perancis yang diketuai oleh juruteranya, Ferdinand de Lesseps. Terusan ini mula dibangunkan pada tahun 1859. **Pembinaan kapal berkuasa wap menggantikan kapal layar.** [Sumber: Peter Furtado, 1993. The New Century A Changing World. London: Andromeda Oxford Ltd.] **Bagaimanakah Terusan Suez dapat meningkatkan kegiatan perdagangan di Alam Melayu?** ## Persaingan Kuasa Barat * Wujud semangat persaingan kuasa-kuasa Barat seperti Britain, Jerman, Perancis, Sepanyol dan Amerika Syarikat dalam kegiatan menakluki kawasan atau wilayah di luar Eropah. * Mereka sanggup berperang untuk mendapatkan tanah jajahan. Kuasa-kuasa Barat menganggap semakin luas tanah jajahan, semakin tinggi sanjungan yang diperoleh kuasa-kuasa Barat itu. **Perang Amerika Syarikat-Sepanyol di Filipina.** [Sumber: Gilbert Khoo, 1976. Sejarah Asia Tenggara Sejak Tahun 1500. Petaling Jaya: Fajar Bakti] ## Ciptaan Telegraf * Ciptaan teknologi telegraf membolehkan ahli perniagaan di benua Eropah dan Amerika Syarikat menghubungi ejen atau wakil mereka di Tanah Melayu dengan cepat. * Penglibatan Tanah Melayu dalam kegiatan pasaran dunia antarabangsa semakin penting. **Usaha memasang kabel telegraf di Lautan Atlantik menggunakan kapal.** [Sumber: Peter Furtado, 1993. The New Century A Changing World. London: Andromeda Oxford Ltd.] ## Slogan "Beban Orang Putih” * Kuasa Barat juga berhasrat untuk menyebarkan pengaruh dan tamadun mereka ke seberang laut. * Mereka menggunakan berbagai-bagai slogan untuk mewajarkan tindakan mereka. * Mereka berhujah bahawa peradaban mereka lebih tinggi berbanding dengan kebudayaan penduduk yang dijajah bagi merasionalkan penjajahan mereka. * Kuasa Barat menggunakan slogan "Beban Orang Putih” yang bermaksud tanggungjawab mereka dan tugas mereka adalah untuk membantu dan memberikan kesejahteraan kepada peribumi di wilayah yang dijajah oleh mereka. * Kuasa Perancis pula menggunakan muslihat “Tugas Menyebarkan Tamadun" kepada penduduk dunia bukan Barat yang dianggap mundur. ## Cerna Minda Nyatakan cara kuasa Barat menyebarkan tamadun mereka. ## 1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan **Pengenalan** Kuasa-kuasa Barat berlumba-lumba meluaskan kuasa ke seluruh pelosok dunia untuk memiliki tanah jajahan demi kepentingan ekonomi mereka. Sepanyol, Britain, Belanda, Perancis dan Rusia muncul sebagai empayar masing-masing. Kuasa Barat lain seperti Amerika Syarikat, Belgium, Jerman dan Itali turut menyertai perlumbaan mendapatkan tanah jajahan. Negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah kaya dengan bahan mentah dan kawasan pasaran. British bimbang dengan kemaraan kuasa-kuasa Barat ke wilayah tersebut. | **Kuasa Barat** | **Kawasan Jajahan di Alam Melayu** | |---|---| | Perancis | Indochina, Segenting Kra | | Rusia | Ujung Salang | | Jerman | Pulau Langkawi | | Amerika Syarikat | Terengganu | | Keluarga Brooke | Sarawak | | Syarikat Borneo Utara British | Sabah | | Belanda | Kepulauan Hindia Timur | | Portugis | Timor Leste | | Sepanyol | Kesultanan Sulu | **Peta menunjukkan kawasan Alam Melayu dikuasai oleh kuasa Barat menjelang akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20.** ## 1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita **Pengenalan** Kuasa-kuasa Barat menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita. Terdapat strategi yang berdiplomasi dan bersifat agresif. Misalnya, Portugis menggunakan strategi menyerang semasa menjatuhkan Kesultanan Melayu Melaka yang berpusat di Melaka. Belanda pula menggunakan strategi serangan fizikal, perjanjian dan pakatan kuasa Barat untuk mendapatkan wilayah atau jajahan. British menggunakan strategi yang lebih bersifat diplomasi berdasarkan isu dan faktor setempat. **Pada tahun 1873, Parti Konservatif mengambil alih pucuk pimpinan kerajaan Britain daripada Parti Liberal. Kerajaan baharu ini menukarkan dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan British di negeri-negeri Melayu. Dasar campur tangan bermaksud British melibatkan diri secara langsung dalam pentadbiran di negeri-negeri Melayu. Pedagang Negeri-negeri Selat mendesak kerajaan British supaya campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka. Kerajaan British di London membuat keputusan untuk campur tangan dalam hal ehwal negeri-negeri Melayu demi menjaga kepentingan ekonomi British. Andrew Clarke dihantar untuk menggantikan Gabenor Harry Ord. Beliau sengaja mencari alasan untuk memaksa pemerintah tempatan menerima naungan dan campur tangan British. Oleh itu, British menggunakan pelbagai strategi sekali gus meluaskan kuasanya di negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah.** **Peta Eropah menunjukkan kedudukan kuasa Sepanyol, Portugal, Belanda, Perancis dan Britain.** [Sumber: Singapore from Settlement to Nation Pre 1819 to 1971, 2012. Singapura: Marshall Cavendish Education] ## Strategi Kuasa Barat untuk Meluaskan Kuasa di Negara Kita Selepas serangan Portugis, Belanda berusaha meluaskan kuasanya di negara kita. Antara strategi yang digunakan termasuklah serangan fizikal, pakatan dan perjanjian. British pula lebih licik, apabila menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita. Antaranya termasuklah serangan fizikal, pakatan, perjanjian, manipulasi, ugutan/desakan, tipu helah dan pajakan. | **Strategi** | **Belanda** | **British** | |---|---|---| | | Serangan fizikal | Manipulasi | | | Pakatan | Ugutan/Desakan | | | Perjanjian | Tipu Helah | | | | Perjanjian | | | | Pakatan | | | | Pajakan | | | | Serangan fizikal | **Strategi pajakan menyebabkan lama-kelamaan hak kita akan tergadai. Bincangkan.** ## Glosari * **Manipulasi:** tindakan mengatur sesuatu dengan cara bijaksana, mengambil kesempatan atas sesuatu perkara, sehingga dapat mencapai tujuan yang dikehendaki. * **Ugutan/Desakan:** menakut-nakutkan dengan menyatakan akan melakukan sesuatu tindakan yang tidak baik atau pernyataan yang mengugut untuk mengenakan sesuatu. * **Tipu helah:** mengenakan pengaruh, mempengaruhi, menggunakan tipu helah terhadap seseorang atau sesuatu pihak dengan tujuan untuk mendapatkan sesuatu. * **Perjanjian:** peristiwa seseorang atau pihak berjanji kepada seorang atau pihak lain atau dua orang atau dua pihak itu saling berjanji untuk melaksanakan suatu hal. * **Pakatan:** permuafakatan dan kerjasama antara dua pihak atau lebih dalam melaksanakan sesuatu perkara. * **Pajakan:** kontrak (kuasa atau hak) yang membolehkan orang lain menggunakan atau menduduki tanah, bangunan dan sebagainya dalam tempoh masa dan dengan bayaran tertentu. * **Serangan fizikal:** melakukan tindakan menyerang, menyerang balas, menangkis serangan dan melancarkan serangan balas ke atas pihak lawan. ## Strategi Belanda untuk Menguasai Negara Kita **Serangan Fizikal** * Belanda berperang dengan penduduk tempatan di Pulau Pangkor (1650) dan di Kuala Perak (1651) disebabkan oleh dasar monopoli bijih timah oleh Belanda. * Pada tahun 1763, Belanda berperang dengan angkatan Selangor dan Rembau kerana bimbang penguasaan Selangor ke atas Selat Melaka. * Pada tahun 1782, Belanda berperang dengan Johor disebabkan berlaku perselisihan mengenai perdagangan. * Pada tahun 1784, sekali lagi Belanda berperang dengan angkatan Johor dan Selangor kerana masalah perebutan perairan Selat Melaka. * Pada tahun 1784 dan 1785, Belanda berperang dengan angkatan Selangor di Kuala Selangor. **Perjanjian** * Pada tahun 1650, Belanda mengadakan perjanjian dengan Perak untuk mendapatkan bijih timah. * Pada tahun 1786, Belanda mengadakan perjanjian dengan Selangor. * Sultan Ibrahim bersetuju menjual bijih timah kepada Belanda. **Pakatan** * Pada tahun 1641, Belanda mengadakan pakatan dengan Johor dan berjaya mengalahkan Portugis di Melaka. * Belanda mengadakan pakatan dengan British dan bersetuju memeterai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. ## Strategi Belanda **Bagaimanakah kuasa Barat dapat menguasai sesebuah negara melalui perjanjian?** ## Ilustrasi peristiwa menandatangani perjanjian antara Stamford Raffles dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman pada 6 Februari 1819. ## Strategi British untuk Menguasai Negara Kita **Manipulasi** * British mendapatkan Singapura. * Pada tahun 1871, berlaku perebutan takhta di Perak. * British menggunakan peluang ini untuk campur tangan. * Kejadian lanun merompak kapal dagang British di Selangor dan menyerang rumah api di Tanjung Rachado menjadi alasan untuk British campur tangan. * Konflik antara dua pembesar di Sungai Ujong, Negeri Sembilan menyebabkan British mengambil kesempatan untuk campur tangan. **Tipu Helah** * British mendapatkan Pulau Pinang melalui tipu helah. * Francis Light melakukan tipu helah kepada Sultan Kedah. **Pakatan** * British mendapatkan Melaka. * Menyaksikan pakatan kuasa Barat, iaitu British dan Belanda memeterai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. * Melalui perjanjian ini, British berjaya mendapatkan Melaka, manakala Belanda memperolehi Bangkahulu. **Strategi British** * Ugutan/Desakan: British membuat ugutan/desakan agar sultan menerima Residen British di Selangor dan Pahang bagi menasihati pentadbiran negeri masing-masing. * James Brooke mendesak Sultan Brunei dan menuntut diiktiraf sebagai Raja Sarawak. **Perjanjian** * British mendesak Sultan Perak, Sultan Selangor, Yamtuan Seri Menanti dan Sultan Pahang memeterai perjanjian menerima naungan British. * Sultan Brunei bersetuju mengiktiraf James Brooke menjadi Raja Sarawak yang merdeka. **Pajakan** * Melalui pajakan dan pemberian piagam Syarikat British Utara Borneo, British meluaskan pengaruhnya ke atas Sabah. **Serangan Fizikal** * Keengganan Penghulu Naning Dol Said tunduk kepada kekuasaan British di Melaka menyebabkan British menyerang Naning pada tahun 1831 dan 1832. * British membedil Kuala Terengganu dan meminta Sultan Omar tidak mencampuri masalah perang saudara di Pahang serta masalah takhta Sultan Mahmud Lingga. **Penguasaan kuasa Barat ke atas negara kita dengan menggunakan pelbagai taktik dan strategi menyebabkan berlakunya perubahan besar-besaran dalam pelbagai aspek politik, ekonomi dan sosial. Oleh itu, kita sewajarnya mengambil iktibar daripada kerakusan kuasa Barat tersebut yang bersedia berbuat apa-apa sahaja demi mencapai matlamat penjajahan. Setiap rakyat haruslah bersatu padu, bermuafakat, bekerjasama memajukan ekonomi negara dan sentiasa bersiap siaga menangani ancaman negara demi mengekalkan kedaulatan negara kita.** ## Imbas Kembali: Kedatangan Kuasa Barat Pada akhir bab ini, saya telah mempelajari: | | | |---|---| | **Kestabilan dan Kemakmuran Negara** | | | * Kestabilan | | | * Kemakmuran | | | **Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita** | | | * Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-16 | | | * Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-17 dan Abad Ke-18 | | | * Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-19 dan Abad Ke-20 | | | **Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan** | | | **Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita** | | | * Strategi Kuasa Barat untuk Meluaskan Kuasa di Negara Kita | [] | | * Strategi Belanda untuk Menguasai Negara Kita | [] | | * Strategi British untuk Menguasai Negara Kita | [] | **Bab ini telah menjelaskan bahawa kestabilan dan kemakmuran negara kita menarik kehadiran kuasa Barat. Pada asalnya kehadiran kuasa Barat adalah untuk tujuan perdagangan. Namun begitu, perkembangan yang berlaku di Eropah menyebabkan berlaku persaingan kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. Kuasa Barat menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita. Bab seterusnya akan membincangkan tindakan licik Barat menceroboh pentadbiran negara.** ## PAK-21 **Aktiviti 1: Hentian Bas (Bus Stop)** **Arahan:** * Beberapa buah hentian diwujudkan di dalam kelas. Satu hentian satu soalan disediakan. * Murid bergerak secara berkumpulan dari satu hentian ke hentian yang lain sambil berbincang tentang soalan berkenaan. * Murid berkongsi pendapat dan merekodkan komen serta maklumat yang diperoleh. 1. Murid mencari dua gambar yang menunjukkan pengangkutan utama kegiatan perdagangan pada abad ke-19 dan gambar pengangkutan utama kegiatan perdagangan pada abad ke-21 berdasarkan contoh di bawah. 2. Gambar ini ditampal pada dinding kelas dengan dicerakinkan soalan yang berbeza-beza, iaitu: * **Hentian Pertama** Jelaskan pengangkutan utama yang digunakan untuk membawa barang dagangan pada abad ke-19 dan abad ke-21. * **Hentian Kedua** Jelaskan pengaruh perkembangan teknologi dalam industri perkapalan yang membantu perkembangan kegiatan perdagangan sejak abad ke-19 hingga kini. * **Hentian Ketiga** Jelaskan pengaruh perkembangan teknologi dalam industri pengangkutan yang membantu perkembangan kegiatan perdagangan sejak abad ke-19 hingga kini. * **Hentian Keempat** Apakah jenis pengangkutan pada masa hadapan yang akan digunakan dalam kegiatan perdagangan? 3. Bergerak secara berkumpulan dari satu hentian ke hentian yang lain sambil berbincang soalan yang diberikan. 4. Kongsikan pendapat dengan rakan dan rekodkan ulasan serta maklumat yang diperoleh. **Aktiviti 2: Pengurusan Grafik (Graphic Organiser) dan Utusan (Envoy)** **Arahan:** > Setiap kumpulan diberikan tugasan. Seorang utusan dipilih daripada setiap kumpulan untuk menerangkan hasil perbincangan kepada kumpulan baharu, di samping mendapatkan pandangan daripada ahli kumpulan tersebut. Utusan kembali kepada kumpulan asal dan menyatakan maklum balas daripada kumpulan tersebut. **Tajuk: Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita** 1. Murid dibahagikan kepada tiga kumpulan. 2. Berdasarkan maklumat daripada pelbagai sumber, murid mencari maklumat yang berikut: * **Kumpulan Pertama** Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-16. * **Kumpulan Kedua** Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-17 dan pada abad ke-18. * **Kumpulan Ketiga** Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-19 dan abad ke-20. 3. Maklumat yang diperoleh dipindahkan dalam lembaran pengurusan grafik seperti peta minda. 4. Hasil tugasan setiap kumpulan ditampalkan di tiga stesen berasingan di dalam kelas. 5. Seorang utusan dipilih daripada setiap kumpulan untuk menerangkan