بافت عصبی PDF

‫به نام خدا‬ ‫جزوه بافت شناسی استاد وفایی‬ ‫موضوع‪ :‬بافت عصبی‬ ‫تیم همکاری‪ :‬زهرا حیدری‪ ،‬میالد حمامی قمصری‪ ،‬صالح حیدری‪،‬‬ ‫امیر رضا حدادی‬  ‫بافت شناسی سیستم عصبی‪:‬‬ ‫سیستم عصبی...

‫به نام خدا‬ ‫جزوه بافت شناسی استاد وفایی‬ ‫موضوع‪ :‬بافت عصبی‬ ‫تیم همکاری‪ :‬زهرا حیدری‪ ،‬میالد حمامی قمصری‪ ،‬صالح حیدری‪،‬‬ ‫امیر رضا حدادی‬  ‫بافت شناسی سیستم عصبی‪:‬‬ ‫سیستم عصبی انسان پیچیده ترین سیستم بدن است شبکه ای از میلیون ها سلول عصبی که به آنها‬ ‫نورون گفته می شود آن را شکل می دهند‬ ‫به عالوه نورون ها سلول های دیگری به نام گلیاها هم در بافت عصبی قرار دارند که وظیفه آن ها‬ ‫حمایت از بافت عصبی است‪.‬هر نورون کلی ارتباطات متقابل با سایر نورون ها دارد و هزاران ارتباط‬ ‫وجود دارد ‪.‬‬ ‫این ارتباطات یک سیستم بسیار پیچیده می سازد که تجزیه و تحلیل اطالعات و پاسخ را برایمان فراهم‬ ‫می کنند شبکه ای ارتباطی اند و در سراسر بدن توزیع شده اند‬ ‫از نظر ساختار عمومی سیستم عصبی به دو بخش تقسیم می شود‪:‬‬ ‫سیستم عصبی مرکزی )‪ (Central nervous system‬یا ‪CNS‬‬ ‫‪-１‬‬ ‫سیستم عصبی محیطی )‪(Peripheral nervous system‬یا ‪PNS‬‬ ‫‪-２‬‬  ‫سیستم عصبی مرکزی شامل‪:‬‬ ‫ ‪Brain‬‬ ‫ ‪spinal cord‬‬ ‫سیستم عصبی محیطی شامل‪:‬‬ ‫از اعصاب مغزی‪ ،‬اعصاب نخاعی‪ ،‬اعصاب محیطی و تمامی این اعصاب که تحریکات عصبی را به ‪CNS‬‬ ‫می آورند یا پیام ها را از ‪ CNS‬می برند مانند اعصاب حرکتی و همچنین ساختارهای دیگری به نام‬ ‫گانگلیون )‪(Ganglia‬تشکیل شده اند‪.‬‬ ‫گانگلیون‪:‬‬ ‫گروه های کوچکی از سلول های عصبی هستند که جسم سلولی (پریکاریون) آنها خارج از سیستم‬ ‫عصبی مرکزی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫دو مدل سلول داریم‪:‬‬ ‫نورون (‪ : ) Neurons‬زوائد بلندی دارند‬ ‫‪-１‬‬ ‫گلیال یا سلول های حمایتی‪ :‬معموال زوائد کوتاه دارند‬ ‫‪-２‬‬ ‫سلول های گلیال‪:‬‬ ‫ بیشتر وظیفه حمایت و حفاظت از نورون ها را برعهده دارند‬ ‫ فعالیت های نورونی را تعدیل می کنند‬ ‫ به زنده ماندن و تغذیه نورون ها کمک می کنند‬ ‫ دفاع از سلول ها را انجام می دهند‬ ‫نورون ها به وسیله تغییر دادن شیب غلظتی و یونی خود در طول غشای پالسمایی به تغییرات محیطی‬ ‫پاسخ می دهند‪.‬‬ ‫در واقع همه سلولها این شیب یونی را دارند اما فقط سلول هایی که می توانند در پاسخ به محرک ها‬ ‫این را تغییر دهند می شوند سلول های برانگیخته یا تحریک پذیر مثل نورون ها یا سلول های عضله‬ ‫(سلول های تحریک پذیر ‪ :‬عضله و نورون )‬ ‫نورون ها واحد عملکردی سیستم عصبی مرکزی و محیطی اند‬ ‫اجزای سلولی نورون ها ممکن است نام های متفاوتی داشته باشند‪:‬‬ ‫ غشای سلول یا نورولیما‬ ‫ جسم سلولی یا پریکاریون‬ ‫پریکاریون یا جسم سلولی‪:‬‬ ‫ یک هسته دارد ارگان های سلولی در آنجا قرار دارند‬ ‫ مرکز سازنده یا تغذیه کننده همه نورون هاست‬ ‫ زوائد کوچکی به نام دندریت دارد که ممکن است تعدادش زیاد باشد‬  ‫دندریت ها‪:‬‬ ‫متعدد اند ‪ ،‬منشعب اند همه آنها از پریکاریون اند و وظیفه آنها دریافت محرک از سایر نورون هاست‬ ‫آکسون(‪:)Axon‬‬ ‫در محل های ویژه ای به نام سیناپس رشته های منفرد و بزرگ هم وجود دارد که آن هم به محل‬ ‫سیناپس ها ختم می شود آکسون ها ایمپالس های عصبی را به بقیه سلول ها منتقل می کنند همچنین‬ ‫اطالعات را بعضی وقت ها از دیگر نورون ها هم می توانند دریافت کنند‬ ‫آکسون از محلی به نام ‪ Axon hillock‬شروع می شود‬ ‫در زیر میکروسکوپ یک نورون به همراه زوائدش را می بینیم که در اطراف آن سلول های گلیال قرار‬ ‫دارند و کوچک تر هستند و پخش شده اند( به اندازه ها دقت شود )‬  ‫تقسیم بندی نورون ها بر اساس تعداد زوائد منشعب شده از جسم سلولی‪:‬‬ ‫ نورون های چند قطبی‪ :‬یک آکسون دارند و دو یا چند دندریت(تعداد متفاوت)‬ ‫ نورون های دو قطبی‪ :‬یک دندریت و یک آکسون دارند‬ ‫ نورون های تک قطبی (تک قطبی کاذب)‪ :‬یک زائده منفرد از جسم سلولی جدا شده و در‬ ‫فاصله کوتاهی از جسم سلولی دو شاخه میشود یک شاخه ‪ Central‬که به سمت ‪ CNS‬می‬ ‫رود و یک شاخه ‪ Peripheral‬که به سمت محیط می رود‬ ‫ نورون های بدون آکسون‪ :‬که آکسون حقیقی ندارند ولی کلی دندریت دارند این سلول ها‬ ‫معموال پتانسیل عمل ایجاد نمی کنند بلکه کار آنها این است که تغییرات الکتریکی نورون های‬ ‫مجاور خود را تعدیل می کنند‬ ‫اکثر نورون ها چند قطبی اند‪.‬‬ ‫نورون های دو قطبی‪ :‬در شبکیه‪ ،‬مخاط بویایی در گانگلیون های وستیبوالر و کوکلئار در گوش‬ ‫داخلی دیده می شود‪.‬‬ ‫در واقع بیشتر نورون های دو قطبی حس های بویایی‪ ،‬بینایی و تعادل را برایمان فراهم می کنند‪.‬‬ ‫تک قطبی های کاذب در گانگلیون های نخاعی قرار دارند ‪.‬‬  ‫نورون ها بر اساس عملکرد‪:‬‬ ‫ آوران(‪ :)Afferent‬نورون های حسی هستند و پیام ها را از محیط به سمت ‪ CNS‬می برند و‬ ‫از طریق ریشه خلفی وارد نخاع می شوند در همین مکان گانگلیون های شاخه خلفی نخاع قرار‬ ‫دارند (‪ ) Posterior root ganglion‬در این مکان جسم سلولی نورون های تک قطبی کاذب‬ ‫خارج از ‪ CNS‬و در گانگلیون ریشه خلفی نخاع قرار دارند‬ ‫ وابران یا خلفی(‪ :) Efferent‬جهت پیام از ‪ CNS‬به سمت محیط است هم میتوانند سوماتیک‬ ‫باشند یعنی به سمت ارگان های حرکتی که ارادی هستند بروند و هم می توانند اتونومیک‬ ‫باشند یعنی پیام های سمپاتیک و پاراسمپاتیک را برای مثال ببرند‪ ،‬فعالیت غیر ارادی غدد‪ ،‬قلب‬ ‫و عضالت صاف را کنترل کنند‬ ‫ نورون های بینابینی(‪ : )interneuron‬ارتباط بین نورون ها را برقرار می کنند‬ ‫در تصویر میکروسکوپی بافت شناسی جسم سلولی را می بینیم‪.‬‬ ‫جسم سلولی شامل ‪:‬‬ ‫ هسته‪ ،‬سیتوپالسم و اندامک هاست مثل همه سلول ها‬ ‫ پریکاریون(جسم سلولی) به عنوان مرکز رشد و تولید سیتوپالسم برای ایجاد زوائد عمل می‬ ‫کنند‬ ‫اکثر سلول های عصبی هسته ای تا حدی بزرگ ‪ ،‬گرد و یوکروماتین دارند کروماتین ضعیف و پراکنده‬ ‫است و یک هستک واضح دیده می شود که نشان دهنده ی این است که سلول فعالیت پروتئین سازی‬ ‫شدیدی دارد پس شبکه آندوپالسمی خشن و پلی ریبوزوم زیاد دارد‪.‬‬ ‫این پروتئین ها در انتقال و ساخت اسکلت سلولی نیاز است مثال نوروترنسمیترها از جسم سلولی به‬ ‫انتهاهای آکسون می روند و سلول ترشح زیادی دارد‪.‬‬ ‫بعضی نواحی پریکاریون در زیر میکروسکوپ رنگ بیشتری به خود میگیرد( پر رنگ) که به علت تجمع‬ ‫شبکه آندوپالسمی خشن و پلی ریبوزوم زیاد است به این نواحی پر رنگ ماده کروماتوفیل یا اجسام‬ ‫نیسل (‪ )Nissl‬گفته می شود‬ ‫هر چقدر سلول فعال تر باشد اجسام نیسل بیشتری در آن دیده می شوند‪.‬‬ ‫این سلول دستگاه گلژی هم دارد که برخالف زوائدش فقط در جسم سلولی آن قرار دارد اما میتوکندری‬ ‫در سرتاسر سلول و به تعداد بیشتر در انتهای آکسون وجود دارد‪.‬‬ ‫اسکلت سلولی این نورون ها فیالمنت های حد واسطی هستند که به آنها نوروفیالمنت گفته می شود‬ ‫و در پریکاریون و زوائد بسیار زیاد دیده می شود‪.‬‬ ‫در نورون هم به مانند دیگر سلول ها میکروتوبول هم داریم فرق چندانی ندارند‬ ‫دندریت ها بیشتر کوتاه و منشعب اند مثل شاخه های درخت و کلی سیناپس و جایگاه برای دریافت‬ ‫اطالعات و سیگنال ها دارند (دندریت ها یک آرایش درخت مانند دارند به این معنی که با هریک‬ ‫انشعاباتشان نازک تر می شوند )‬ ‫خارهای دندریتی‪:‬‬ ‫در انتها دندریت ها قرار دارد ساختارهایی کوتاه و ضخیم اند و در طول دندریت میتواند مشاهده شود‬ ‫در ضمن اینها با رنگ آمیزی های نقره قابل مشاهده هستند و همان محل سیناپس ها هستند‪.‬‬ ‫نورون ها می توانند خارهای دندریتی زیادی داشته باشند مثال در بعضی جاها مثل کورتکس هر سلول‬ ‫میتواند ‪ 1014‬تا خار دندریتی داشته باشد‬ ‫آکسون یک زائده استوانه ای شکل است که بیشتر سلول ها یک آکسون دارند و در بعضی نورون ها‬ ‫مثل نورون های حرکتی طناب نخاعی این زائده می تواند بسیار طوالنی باشد‬ ‫‪: Axon hillock‬‬ ‫ناحیه ای هرمی شکل که آکسون از آنجا شروع می شود‪.‬‬ ‫بعد از تپه اکسونی( ‪ )Axon hillock‬محلی وجود دارد به نام قطعه اولیه که تمام ورودی محرک ها‪،‬‬ ‫چه تحریکی چه مهاری‪ ،‬که به نورون می آیند در این محل جمع می شود و تصمیم گرفته می شود‬ ‫که پیام منتقل بشود یا خیر‪.‬در نهایت آکسون منشعب می شود و باعث به وجود آمدن انشعابات انتهایی‬ ‫می شود‪.‬انشعابات انتهایی به تکمه های انتهایی می رسند‪.‬که تکمه انتهایی محل ایجاد سیناپس با‬ ‫سایر سلول ها است به انشعابات آکسونی ‪( Telodendria‬تلودندریا) نیز گفته می شود‪.‬‬ ‫اطراف آکسون را میلین ها فرا گرفته اند دندریت می تواند با سلول های زیادی سیناپس برقرار کند‬ ‫برای انتقال مواد‪ ،‬پروتئین ها و ساختارهایی داریم که به انتقال مواد کمک می کنند انتقال مواد در‬ ‫نورون ها دو طرفه است مولکول های بزرگ و کوچک می توانند در طول آکسون از جسم سلولی دور‬ ‫شوند یا به جسم سلولی نزدیک شوند‪.‬‬ ‫انتقال ‪(Anterograde‬انتروگراد)‪:‬‬ ‫اگر مواد در آکسون به سمت جلو بیایند یعنی از جسم سلولی به سمت انتهای سیناپسی بروند در این‬ ‫انتقال ماکرومولکول ها و ‪ Organel‬ها به سمت جلو می روند‪ ،‬مواد ترشحی‪neurotransmitter ،‬‬ ‫ها به سمت انتهای اکسونی می روند و در آنجا ترشح می شوند‪.‬‬  ‫انتقال ‪(Retrograde‬رتروگراد)‪:‬‬ ‫اگر جریان رو به عقب بیاید یعنی مواد از انتهای اکسونی به سمت جسم سلولی حرکت کنند در این‬ ‫انتقال یکسری ماکرومولکول ها که از طریق اندوسیتوز جذب می شوند ویروس ها‪ ،‬سموم ‪ ،‬یا رنگ های‬ ‫تزریق شده برای مطالعه در آکسون به سمت جسم سلولی حرکت می کنند‪.‬‬ ‫در هر دو جهت از پروتئین های حرکتی استفاده می شود که وابسته به میکروتوبول هستند برای‬ ‫انتقال ‪ Anterograde‬پروتئینی به نام ‪( kinesin‬کینزین) وجود دارد و برای ‪Retrograde‬‬ ‫پروتئین دیگری به نام ‪( Dynein‬داینئین) وجود دارد که اینها وابسته به میکروتوبول بوده و کار انتقال‬ ‫را انجام می دهند‪.‬هر دو انتقال سرعت خیلی باالیی دارند ‪ 40-50‬میلی متر در روز سرعت این انتقال‬ ‫می باشد البته انتقال ‪ Anterograde‬آهسته تر هم وجود دارد که ارتباط با حرکت خود اسکلت‬ ‫سلولی می باشد (یعنی رشد خود میکروتوبول ها)‬ ‫سیناپس ها‪:‬‬ ‫وقتی که یک ایمپالس عصبی (پتانسیل عمل) در طول آکسون حرکت می کند و به انتهای می رسد‬ ‫نیاز هست که این پیام الکتریکی به سلول بعد برسد سلول بعدی می تواند نورون باشد‪ ،‬می تواند‬ ‫ماهیچه باشد یا هر چیز دیگری‪.‬‬ ‫این پیام الکتریکی به شکل شیمیایی به سلول بعدی(‪ ) Postsynaptic‬منتقل می شود به نورون یا‬ ‫سلولی که بعد از سیناپس قرار گرفته‪(Postsynaptic ،‬پس سیناپسی) و به نورون یا سلولی که قبل‬ ‫از سیناپس قرار گرفته‪( Presynaptic ،‬پیش سیناپسی) گفته می شود‪.‬‬ ‫وقتی که ایمپالس به انتهای اکسونی می رسد در این انتهای آکسونی کانال های کلسیم وجود دارند‬ ‫که این کانال های کلسیمی باز می شوند‪ ،‬کانال های کلسیمی که باز شوند آبشار یون کلسیم به راه‬ ‫می افتد وزیکول های سیناپسی که در این انتهای سیناپسی وجود دارند و داخل آنها ‪neuro‬‬ ‫‪ transmitter‬وجود دارد‪ ،‬این وزیکول ها اگزوسیتوز انجام می دهند و این نوروترنسمیتر(ناقلین‬ ‫عصبی) به فضای بین سیناپسی وارد می شود به فضای بین سیناپسی ‪synaptic cleft‬‬ ‫می گویند کانال های کلسیمی باعث می شوند که فرایند اگزوسیتوز محتویات وزیکول ها آغاز شود‬ ‫نوروترنسمیترها به گیرنده های خود در سلول ‪ postsynaptic‬متصل می شوند و باعث شروع شدن‬ ‫‪ impulse‬در سلول هدف می شود و این ترتیب پیام الکتریکی به پیام شیمیایی تبدیل شد و به سلول‬ ‫‪ postsynaptic‬می رسد اگر نوروترنسمیتر در سیناپس های تحریکی باشد‪ ،‬کانالهای سدیمی پس‬ ‫سیناپسی را باز می کند و در نتیجه آبشار یون شروع می شود موج دپالریزاسیون شروع می شود و در‬ ‫سلول اگر سیناپس مهاری باشد‪ ،‬نوروترنسمیترها میاد کانال های یون کلر یا آنیون های دیگر را باز می‬ ‫کند‪.‬با این اتفاق‪ ،‬آبشار یون های منفی ایجاد می شود و باعث می شود هایپرپالریزاسیون اتفاق بیفتد‬ ‫و باعث منفی تر شدن پتانسیل غشا می شود در واقع مقاومت را نسبت به دپالریزاسیون بیشتر می‬ ‫کند تداخل متقابل این اثرات تحریکی و مهاری‪ ،‬روی سلول پس سیناپسی‪ ،‬به سیناپس این اجازه را‬ ‫می دهد که ورودی نورون را تجزیه و تحلیل کند و جواب نهایی را نورون پس سیناپسی به نورون پیش‬ ‫سیناپسی بدهد‪.‬نوروترنسمیتر آزاد شده به فضای بین سیناپسی‪ ،‬بالفاصله از این فضا برداشته می شود‬ ‫که تحریک مداوم نباشد(مهار مداوم نباشد) خارج شدن این نوروترنسمیتر ها می تواند به وسیله آنزیم‬ ‫تجزیه شود‪ ،‬به اطراف منتشر شود‪ ،‬یا به وسیله گیرنده خاصی آندوسیتوز بشود(و به سلول پیش‬ ‫سیناپسی بازگردانده شوند)‬ ‫بر اساس شکلی که سیناپس ها با هم دارند می توانیم سیناپس ها را تقسیم بندی کنیم(در واقع یک‬ ‫تقسیم بندی موروفولوژیک انجام می دهیم) اگر یک آکسون با یک پریکاریون سیناپس برقرار کند ‪ ،‬به‬ ‫آن ‪( Axosomatic synapse‬سیناپس اکسوسوماتیک) گفته می شود‪.‬‬ ‫اگر یک آکسون با یک دندریت سیناپس برقرار کند به آن ‪ ( Axoaxnic synapse‬سیناپس‬ ‫آکسو آکسونیک) گفته می شود اکسونیک ها معموال سیناپس های تعدیل کننده هستند‬ ‫نوروترنسمیترها می توانند انواع متفاوتی داشته باشند بستگی به کار کردی که سیناپس دارد می تواند‪.‬‬ ‫متفاوت باشند‪.‬برای مثال کاتاکوالمین می توانند در بعضی سلول ها باشند ‪.‬‬ ‫اپی نفرین ‪ ،‬نور اپی نفرین و دوپامین از کاتاکوالمین ها هستند ‪.‬‬ ‫یکسری آمینواسیدهایی مثل سراتونین یا گابا می توانند باشند که بیشتر در سیناپس های مربوط به‬ ‫خواب‪ ،‬اشتها و عملکردهای خلق و خو هستند می توانند ماده ‪ P‬باشند که مربوط به انتقال اطالعات‬ ‫درد هستند و سایر نوروترنسمیترها‪.‬‬ ‫سلول های گلیال(‪:)Glial cells‬‬ ‫ این سلول ها نورون ها را حمایت می کنند (حیات نورون و فعالیت های نورون)‬ ‫ معموال تعداد این سلول ها در مغز پستانداران از تعداد نورون ها خیلی بیشتر است( حدود ‪10‬‬ ‫برابر تعداد نورون هاست)‬ ‫ مثل نورون ها اکثر پیش ساز این سلول ها‪ ،‬ستیغ عصبی است‬ ‫ در جنین در ‪ ،CNS‬این گلیال ها نورون ها و زوائد آکسون ها و دندریت ها را احاطه می کنند‬ ‫در ‪ PNS‬هم به همین شکل است‬ ‫ در بسیاری از جنبه ها جایگزین سلول های بافت همبند هستند (در ‪)CNS‬‬ ‫ اطراف نورون ها محیطی را به وجود می آورند که برای فعالیت آن ها مناسب است‬ ‫ شبکه بین سلولی فیبروزی تشکیل می دهند که سلول های ‪ CNS‬را در بر می گیرد‬ ‫ در میکروسکوپ نوری ممکن است به شکل کالژن دیده شوند در واقع این رشته ها کالژن نیست‬ ‫بلکه شبکه ای از زوائد سلولی اند که از نورو ن ها و سلول های گلیال منشا گرفته اند مجموع‬ ‫این زوائد را نوروپیل می گویند‪.‬‬ ‫وظیفه اصلی سلول های گلیال‪:‬‬ ‫‪(Oligodendrocyte‬الیگودندروسیت) ها غالف میلین را در اطراف آکسون ها تولید می کنند‪.‬‬ ‫اصلی ترین وظیفه آن ها تولید غالف میلین است این غالف عایق الکتریکی برای نورون ها به وجود‬ ‫می آورد این سلول ها غالف میلین را در ‪ CNS‬به وجود می آورند(سیستم عصبی مرکزی) در ‪PNS‬‬ ‫(سیستم عصبی محیطی) چند دور اطراف آکسون می پیچد و غالف میلین را به وجود می آورد و رنگ‬ ‫سفید‪ ،‬ماده سفید به دلیل این غالف میلین و تجمع چربی است که در این قسمت وجود دارد‪.‬‬ ‫آستروسیت(‪:)Astrocyte‬‬ ‫ این سلول ها فقط در ‪ CNS‬دیده می شود و تعداد خیلی زیادی زوائد شعاعی دارد‪.‬‬ ‫ فراوان ترین سلول های گلیال می باشند‬ ‫ هم از نظر ساختاری و هم از نظر عملکردی متنوع ترین سلول ها هستند‬ ‫دو نوع آستروسیت اصلی وجود دارد‪:‬‬ ‫ آستروسیت فیبروز‪ :‬که زوائد بلند و کم انشعاب و تعداد کم که بیشتر در ماده سفید دیده‬ ‫می شوند‬ ‫ آستروسیت های پروتوپالسمیک‪ :‬زوائد کوتاه ‪ ،‬منشعب و تعداد زیاد‬ ‫این سلول ها یک مارکر خاص دارند به نام ‪(GFAP‬پروتئین اصلی رشته های گلیال) که مارکر اختصاصی‬ ‫شناسایی آستروسیت ها است(‪)GFAP=glial fibrillary acidic protein‬‬  ‫نقش آستروسیت ها‪:‬‬ ‫ غلظت یونی خارج سلولی اطراف نورون ها را تنظیم می کند(به ویژه پتاسیم خارج سلولی)‬ ‫بنابراین برای فعالیت نورونی بسیار مناسب اند‬ ‫ حمایت فیزیکی انجام می دهند‬ ‫ حرکات و رشد زوائد نورونی را هدایت می کنند‬ ‫ هم حمایت و هم هدایت محل تمایز یافتن نورون ها در ‪ CNS‬در حال رشد را این سلول ها‬ ‫مشخص می کنند‬ ‫یکسری پاهای دور عروقی دارند که به ان ها ‪ Perivascular feet‬می گویند که این پاها می آیند‬ ‫سلول های اندوتلیال مویرگ ها را می پوشانند و باعث ایجاد ساختاری به نام سد خونی مغزی‬ ‫می شوند(‪ )Blood brain barrier = BBB‬که خاصیت بازجذب و عبور انتخابی به سلول های این‬ ‫ناحیه می دهد هر نوع مولکولی توانایی رد شدن از این سد را ندارد عالوه بر این زوائدی دارند که با‬ ‫سیناپس ها در‪ CNS‬در ارتباط اند‪.‬سیناپس ها را می پوشاند در تشکیل و عملکرد سیناپس ها‪ ،‬در‬ ‫شکل پذیری سیناپس ها نقش دارد و نهایتا یک الیه سد مانند از زوائدشان درست می کنند به نام‬ ‫غشای محدود کننده گلیال که در سطح خارجی ‪ CNS‬دیده می شود‪.‬‬ ‫این سلول ها از طریق گپ جانگشن ها و ساختارها باهم ارتباط دارند و یک شبکه سلولی خیلی بزرگی‬ ‫را تشکیل می دهند که سلول های خیلی مهمی هستند‪.‬‬ ‫نوع دیگر سلول ها‪ ،‬سلول های اپاندیم( ‪ )Ependymal cell‬هستند‬ ‫سلول های اپاندیم‪:‬‬ ‫ سلول های استوانه ای مکعبی شکل هستند‬ ‫ ظاهرشان شبیه سلول های بافت پوششی(اپی تلیوم) است‬ ‫ بطن های مغز و کانال نخاعی را می پوشاند‬ ‫ در برخی نواحی ‪ CNS‬انتهای سلول های اپاندیمال مژک دارند که حرکت مایع مغزی نحاعی را‬ ‫تسهیل می کند و ممکن است میکروگلیاهایی داشته باشند که در جذب دخالت دارد‬ ‫ مانند اپی تلیال ها در انتهای راسی شان کمپلکس های اتصالی دارند با این کمپلکس ها به هم‬ ‫متصل هستند اما الیه قاعده ای ندارند و به جای الیه قاعده ای این سلول ها کشیده شده اند‬ ‫زوائد منشعب دارند که به سمت نوروپیل های مجاور می روند و البه الی نوروپیل ها فرو می‬ ‫روند‬ ‫نوع دیگری از سلول ها‪ ،‬سلول های میکروگلیا هستند‪:‬‬ ‫ بیگانه خواری انجام می دهند‬ ‫ مقدارشان از بقیه سلول ها کمتر است‬ ‫ کوچک هستند و زوائد نامنظم کوتاه دارند‬ ‫ مهاجرت انجام می دهند از طریق نوروپیل ها دوباره بافت و سلول های اسیب دیده را بررسی‬ ‫می کنند‬ ‫ میکروارگانیسم های مهاجم را بررسی می کنند‬ ‫ ترشحات مربوط به سیستم ایمنی را انجام می دهند و برخالف بقیه سلول ها از مونوسیت های‬ ‫در گردش خون منشا می گیرند‬ ‫ این سلول ها تنها سلول های گلیال در ‪ CNS‬هستند یعنی فقط در سیستم عصبی مرکزی وجود‬ ‫دارند‬  ‫در سیستم عصبی محیطی یا ‪ PNS‬دو مدل سلول دیگر داریم‪:‬‬ ‫ سلول های ‪ Satellite‬یا سلول های قمری یا سفینه‬ ‫ سلول های ‪ Neurolemmocyte‬یا سلول های شوان‬ ‫سلول های شوان‪:‬‬ ‫مشابه سلول های الیگودندروسیت(‪ )oligodendrocyte‬در ‪CNS‬هستندو میلین را برای اکسون می‬ ‫سازند و تعامل غذایی با اکسون دارند‪.‬‬ ‫تفاوت الیگودندروسیت با شوان در این است که هر سلول شوان فقط یک اکسون را میلین می کند ولی‬ ‫الیگودندروسیت که زوائد تشکیل می دهد و چند اکسون دور خودش را میلینه می کند‪.‬‬  ‫سلول های اقماری – سفینه‪:‬‬ ‫ سلول هایی هستند که روی جسم سلولی نورون هایی که در گانگلیون های ‪ PNS‬گفته شد را‬ ‫می پوشاند‬ ‫ حمایت را از این سلول ها انجام می دهند‬ ‫ محیط ایزوله می سازند‬ ‫ به تغذیه شان کمک می کند‬ ‫ به دفع مواد زائدشان کمک می کند‬ ‫ساختار سیستم عصبی مرکزی یا ‪ :CNS‬مغز و نخاع‬ ‫پرده های پوشاننده مننژ دارد و محافظت می شود‪.‬سیستم عصبی مرکزی دو بخش ماده سفید و‬ ‫خاکستری دارد و تفاوت این دو بخش در میزان توزیع میلین است‪.‬ماده سفید‪ ،‬میلین بسیار زیاد دارد‬ ‫و در ماده خاکستری میلین کم است چون جز اصلی ماده سفید اکسون است زوائد سلولی و میلینه‬ ‫شده است پس میلین زیاد است‪.‬ماده خاکستری‪ ،‬جسم سلولی بیشتر و دندریت ها و بخش غیر میلینی‬ ‫ابتدای اکسون هستند پس میلین در ماده خاکستری کمتر است‪.‬‬ ‫استروسیت ها و میکروگلیاها در هر دو بافت سفید و خاکستری وجود دارد‬ ‫ماده خاکستری معموال جایی است که سیناپس ها تشکیل می شوند در مخچه‪ ،‬مغز‪ ،‬کورتکس و هسته‬ ‫ها (در مغز در خارج است و در نخاع در داخل است)‬ ‫میلین از جنس چربی است و مانند چربی در فرایند آماده سازی بافت از بین رفته و فضای خالی داریم‬ ‫برشی از نخاع داریم ماده سفید در اطراف و ماده خاکستری شکل بال پروانه یا ‪ H‬شکل در ماده‬ ‫خاکستری جسم سلولی نورون را داریم (شکل ‪)a‬‬ ‫و در ماده سفید آکسون میلینه را می بینیم(میلین حل شده است‪ -‬شکل ‪) b‬‬ ‫در کانال مرکزی (‪ )Central canal‬که سلول های اپاندیمی را داخل کانال می بینیم‬  ‫در تصویر ‪ :C‬جسم سلولی نورون ها (‪)N‬‬ ‫تصویر ‪ :d‬ناحیه ‪ T‬قسمتی است که ارتباط بین دو بخش ‪ Spinal cord‬را با هم برقرار می کند‪ ،‬رابط‬ ‫سفید و ساختارهای طناب مانند این ارتباط را برقرار می کنند‬ ‫در ‪ PNS‬دسته های عصب داریم که با بافت همبندی به نام اپی نوریوم( ‪ ) Epineurium‬پوشیده‬ ‫شده است‬ ‫در داخل اپی نوریوم ساختارهای فاسیکل های عصبی (‪ )Nerve fascicle‬یا دسته جات عصبی وجود‬ ‫دارند‬ ‫در فاسیکل های عصبی توسط ساختار پری نوریوم (‪ ) Perineurium‬پوشیده شده اینکه در بین‬ ‫اینها عروق (شریان و ورید) برای تغذیه بافت وجود دارند‬ ‫در فاسیکل تعداد زیادی آکسون های میلینه داریم که با ساختار اندودریوم(‪) Endoneurium‬‬ ‫پوشیده شده است‬  ‫در صورت تمایل می توانید از چند سوال زیر استفاده کنید‬ ‫کدام سلول سطح داخلی کانال مرکزی نخاع را می پوشاند؟‬ ‫سلول های شوان‬ ‫‪-１‬‬ ‫سلول های اپاندیم‬ ‫‪-２‬‬ ‫سلول های استروسیت‬ ‫‪-３‬‬ ‫سلول های اقماری‬ ‫‪-４‬‬ ‫سلول های اقماری در کدام بخش سیستم عصبی دیده می شود؟‬ ‫مخ‬ ‫‪-１‬‬ ‫عصب‬ ‫‪-２‬‬ ‫مخچه‬ ‫‪-３‬‬ ‫گانگلیون عصبی‬ ‫‪-４‬‬  ‫غالف میلین در سیستم عصبی مرکزی توسط کدامیک از سلول های زیر ساخته می شود؟‬ ‫اولیگودندروسیت‬ ‫‪-１‬‬ ‫آستروسیت‬ ‫‪-２‬‬ ‫شوان‬ ‫‪-３‬‬ ‫میکروگلی‬ ‫‪-４‬‬ ‫وظیفه بیگانه خواری در دستگاه عصبی مرکزی به عهده ی کدام سلول است؟‬ ‫آستروسیت‬ ‫‪-１‬‬ ‫الیگودندروسیت‬ ‫‪-２‬‬ ‫میکروگلی‬ ‫‪-３‬‬ ‫اپاندیم‬ ‫‪-４‬‬ ‫ترشح و بازجذب مایع مغزی نخاعی به عهده ی کدام نوروگلی است؟‬ ‫سلول اپاندیم‬ ‫‪-１‬‬ ‫آستروسیت‬ ‫‪-２‬‬ ‫میکروگلی‬ ‫‪-３‬‬ ‫سلول پورکنژ‬ ‫‪-４‬‬ ‫غشای محدود کننده ی گلیال در سیستم عصبی مرکزی‪ ،‬حاصل تجمعات زوائد کدام دسته از سلول‬ ‫های گلیال زیر می باشند؟‬ ‫آستروسیت‬ ‫‪-１‬‬ ‫الیگودندروسیت‬ ‫‪-２‬‬ ‫میکروگلی‬ ‫‪-３‬‬ ‫اپاندیمی‬ ‫‪-４‬‬ ‫به امید موفقیت برای همه‬