Αναπτυξιακή Ψυχολογία I Ενδιάμεση Εξέταση PDF

PSC200/PSY257 Αναπτυξιακή Ψυχολογία I Ανδρέας Θωμά  Ενδιάμεση Εξέταση  30% του συνολικού βαθμού  23.01.2025  Πέμπτη  09:00 – 11:30  Στην αίθουσα  Πριν τα πρώτα 30 λεπτά απαγορεύεται να φύγει κάποιος  Μετά τα πρώτα 30 λεπτά απαγορεύεται να εισέλθει κάποιος ...

PSC200/PSY257 Αναπτυξιακή Ψυχολογία I Ανδρέας Θωμά  Ενδιάμεση Εξέταση  30% του συνολικού βαθμού  23.01.2025  Πέμπτη  09:00 – 11:30  Στην αίθουσα  Πριν τα πρώτα 30 λεπτά απαγορεύεται να φύγει κάποιος  Μετά τα πρώτα 30 λεπτά απαγορεύεται να εισέλθει κάποιος  Ενδιάμεση Εξέταση Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τρία (3) μέρη Α’, Β’ και Γ’. 1) Στο μέρος Α’ το οποίο βαθμολογείται με 20 μονάδες, καλείστε να διαλέξετε τη σωστή απάντηση σε δέκα από τις 14 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 2) Στο μέρος Β’ το οποίο βαθμολογείται με 30 μονάδες, καλείστε να απαντήσετε με συντομία δύο από τα 4 θέματα. 3) Στο μέρος Γ’ το οποίο βαθμολογείται με 50 μονάδες, καλείστε να αναπτύξετε δύο από τα 4 θέματα.  Ανακεφαλαίωση  Ανακεφαλείωση Διαλέξεων 7 – 10  Ανακεφαλαίωση  Διάλεξη 7  Προγενετική Ανάπτυξη  Αναφέρεται ως η διαδικασία ανάπτυξης ενός οργανισμού από τη στιγμή της σύλληψης έως τη γέννησή του.  Προγενετική Ανάπτυξη  Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο οργανισμός, που ξεκινά ως ζυγωτό (γονιμοποιημένο ωάριο), υφίσταται μια σειρά από διαδοχικά στάδια διαφοροποίησης και ανάπτυξης  Προγενετική Ανάπτυξη Η προγενετική ανάπτυξη διακρίνεται σε τρεις κύριες φάσεις: 1) Ζυγωτική περίοδος 2) Εμβρυϊκή περίοδος (ή 1η εμβρυική περίοδος) 3) Εμβρυονική περίοδος (ή 2η εμβρυική περίοδος)  Ζυγωτική Περίοδος  0 – 2 ή 3 εβδομάδες Ξεκινά με την γονιμοποίηση όταν το ωάριο ενώνεται με το σπερματοζωάριο σχηματίζοντας το ζυγωτό. Διαρκεί μέχρι το γονιμοποιημένο ωάριο να προσκολληθεί στα τοιχώματα της μήτρας.  Ζυγωτική Περίοδος Τις πρώτες 24 ώρες με 3 ημέρες Αρχίζει η μιτωτική διαίρεση (ή μίτωση) Όπου το ζυγωτό διαιρείται ταχέως καθώς ταξιδεύει προς τη μήτρα. Όταν το ζυγωτό αρχίζει να διαιρείται, αρχικά δημιουργούνται δύο κύτταρα, μετά 4, μετά 8, μετά 16... και ούτω καθεξής  Φτάνοντας στη μήτρα, αποτελείται ήδη από εκατοντάδες κύτταρα  Ζυγωτική Περίοδος Τις πρώτες 24 ώρες με 3 ημέρες Τα νέα κύτταρα που δημιουργούνται συνεχίζουν να διαιρούνται, ενώ αρχίζουν να "ειδικεύονται" για να σχηματίσουν διαφορετικούς ιστούς και όργανα, όπως το δέρμα, την καρδιά, τον εγκέφαλο κ.λπ  Ζυγωτική Περίοδος Τις πρώτες 5 με 6 ημέρες Ο οργανισμός εξελίσσεται σε βλαστοκύστη, η οποία αποτελείται από: 1) Το εξωεμβρυονικό τμήμα που θα σχηματίσει τον πλακούντα, τον αμνιακό σάκο και τον ομφάλιο λώρο 2) Το εμβρυϊκό τμήμα που θα εξελιχθεί σε έμβρυο  Ζυγωτική Περίοδος Μετά από περίπου 7 με 10 ημέρες Αφού το ζυγωτό έχει ταξιδέψει αργά από τη σάλπιγγα προς τη μήτρα, προσκολλάται στο τοίχωμα  Εμβρυϊκή περίοδος  3η μέχρι την 8η εβδομάδα Διαρκεί από τη στιγμή που ο οργανισμός εγκαθίσταται στη μήτρα έως το τέλος της 8ης εβδομάδας, όταν όλα τα βασικά όργανα έχουν πάρει σχήμα.  Εμβρυϊκή περίοδος Η εμβρυϊκή περίοδος χαρακτηρίζεται από τη μορφογένεση, δηλαδή τη δημιουργία βασικών σωματικών δομών και συστημάτων.  Δημιουργούνται τρία βασικά στρώματα κυττάρων: a. Εξώδερμα: Δέρμα, μαλλιά, νευρικό σύστημα. b. Μεσόδερμα: Μύες, οστά, καρδιαγγειακό σύστημα. c. Ενδόδερμα: Πεπτικό και αναπνευστικό σύστημα  Εμβρυονική Περίοδος  9η εβδομάδα μέχρι την γέννηση Αρχίζει με τις πρώτες ενδείξεις σκλήρυνσης των οστών και συνεχίζεται έως τη γέννηση. Tο έμβρυο μεγαλώνει σημαντικά σε μέγεθος και βάρος  Εμβρυονική Περίοδος  Διαμόρφωση εξειδικευμένων οργάνων  Αισθητηριακή ανάπτυξη  Προετοιμασία για τη γέννηση Στον τελευταίο μήνα, το έμβρυο παίρνει θέση μέσα στη μήτρα (συνήθως με το κεφάλι προς τα κάτω) Ανάπτυξη του εμβρύου  Ανάπτυξη του εμβρύου – 1ο τρίμηνο  1ος μήνας (0 – 4 εβδομάδες) Ξεκινά η ανάπτυξη από το ζυγωτό, το οποίο πολλαπλασιάζεται και γίνεται βλαστοκύστη. Το έμβρυο εμφυτεύεται στη μήτρα.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 1ο τρίμηνο  1ος μήνας (0 – 4 εβδομάδες) Αρχίζουν να σχηματίζονται βασικές δομές, όπως η σπονδυλική στήλη, η καρδιά και ο εγκέφαλος. Η καρδιά ξεκινά να χτυπά προς το τέλος της 4ης εβδομάδας Ο πλακούντας και το έμβρυο συνδέονται με τον ομφάλιο λώρο.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 1ο τρίμηνο  2ος μήνας (5 – 8 εβδομάδες) Αναπτύσσονται τα χέρια, τα πόδια και τα δάχτυλα Τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα αρχίζουν να παίρνουν μορφή. Τα βασικά όργανα των συστημάτων έχουν σχηματιστεί  Ανάπτυξη του εμβρύου – 1ο τρίμηνο  2ος μήνας (5 – 8 εβδομάδες) Το κεφάλι έχει στρογγυλέψει Το έμβρυο είναι ικανό για τις πρώτες του οργανωμένες αντιδράσεις προς το περιβάλλον Το έμβρυο φτάνει σε μήκος περίπου 2,5 εκατοστά  Ανάπτυξη του εμβρύου – 1ο τρίμηνο  3ος μήνας (9 – 12 εβδομάδες) Αναπτύσσονται τα νύχια, τα φρύδια και τα γεννητικά όργανα. Η καρδιά χτυπά με σταθερό ρυθμό και αντλεί αίμα. Φτάνει περίπου τα 8 εκατοστά και ζυγίζει 20-30 γραμμάρια.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 2ο τρίμηνο  4ος μήνας (13 – 16 εβδομάδες) Το πρόσωπο γίνεται πιο αναγνωρίσιμο Η μορφολογία του σώματος μοιάζει όλο και περισσότερο με άνθρωπο Αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες τρίχες. Τα γεννητικά όργανα και το φύλο του παιδιού είναι ευδιάκριτα.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 2ο τρίμηνο  4ος μήνας (13 – 16 εβδομάδες) Το έμβρυο μπορεί να κινείται, αλλά η μητέρα ίσως να μην το αισθάνεται ακόμα Το μήκος φτάνει περίπου τα 14 εκατοστά.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 2ο τρίμηνο  5ος μήνας (17 – 20 εβδομάδες) Η μητέρα αρχίζει να αισθάνεται τις κινήσεις του εμβρύου. Το έμβρυο αναπτύσσει αντανακλαστικά, όπως το πιπίλισμα. Τα μαλλιά, τα φρύδια και οι βλεφαρίδες σχηματίζονται. Το μήκος φτάνει περίπου τα 25 εκατοστά.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 2ο τρίμηνο  6ος μήνας (21 – 24 εβδομάδες) Το έμβρυο μπορεί να ανοίξει και να κλείσει τα μάτια του. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου και των πνευμόνων προχωρά ραγδαία. Οι αισθήσεις (ακοή, αφή) αρχίζουν να λειτουργούν. Ζυγίζει περίπου 500-600 γραμμάρια.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 2ο τρίμηνο  6ος μήνας (21 – 24 εβδομάδες)  Από την 23η εβδομάδα, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες επιβίωσης αν γεννηθεί τότε τη βρέφος.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 3ο τρίμηνο  7ος μήνας (25 – 28 εβδομάδες) Το έμβρυο μπορεί να αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας. Οι πνεύμονες αναπτύσσονται και το κεντρικό νευρικό σύστημα έχει αναπτυχθεί αρκετά ώστε να μπορεί να κατευθύνει τις ρυθμικές κινήσεις της αναπνοής  Ανάπτυξη του εμβρύου – 3ο τρίμηνο  7ος μήνας (25 – 28 εβδομάδες) Οι κινήσεις του βρέφους γίνονται πιο έντονες. Ζυγίζει περίπου 1-1,5 κιλό.  Αν το παιδί γεννηθεί σε αυτή την ηλικία έχει 85% πιθανότητες επιβίωσης, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 3ο τρίμηνο  8ος μήνας (29 – 32 εβδομάδες) Το έμβρυο αποθηκεύει λίπος κάτω από το δέρμα. Το νευρικό σύστημα είναι πιο ανεπτυγμένο. Οι πνεύμονες είναι σχεδόν πλήρως ανεπτυγμένοι. Το μήκος φτάνει περίπου τα 40 εκατοστά.  Ανάπτυξη του εμβρύου – 3ο τρίμηνο  Μετά τις 40 εβδομάδες, το μωρό είναι έτοιμο να γεννηθεί!  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Ηλικία μητέρας  Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, καθώς και αυξημένες πιθανότητες γέννησης παιδιών με χρωμοσωμικές ανωμαλίες εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε μητέρες κάτω των 18 ή άνω των 35 ετών που θα φέρουν στον κόσμο το πρώτο τους παιδί.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Μητρικές ασθένειες  Σοβαρός κίνδυνος υπάρχει αν κάποιες μολυσματικές ασθένειες, όπως η ερυθρά, ή η σύφιλη προσβάλουν τη μητέρα κατά τους τρεις πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Διατροφή  Ανεπαρκής ή ακατάλληλη διατροφή της μητέρας έχει αρνητικά αποτελέσματα για την ανάπτυξη του εμβρύου.  Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά των οποίων οι μητέρες υποσιτίζονται κατά την κύηση μπορεί να γεννηθούν πρόωρα, να υποφέρουν από ποικίλες γενετικές ανωμαλίες, να είναι λιποβαρή και να αντιμετωπίζουν αργότερα προβλήματα τόσο στη σωματική όσο και στη νοητική τους ανάπτυξη.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Κάπνισμα  Επηρεάζει την ανάπτυξη του βρέφους και μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλό βάρος γέννησης.  Αυξάνει την πιθανότητα πρόωρης αποβολής ή θνησιγενούς βρέφους.  Προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα στο βρέφος.  Συνδέεται με την πιθανότητα εκδήλωσης ελλειμματικής προσοχής και μαθησιακών δυσκολιών.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Αλκοόλ  Βρέφη αλκοολικών μητέρων μπορεί να παρουσιάσουν το σύνδρομο του «εμβρυϊκού αλκοολισμού».  Τα βρέφη αυτά παρουσιάζουν μικρό κεφάλι, ατελώς ανεπτυγμένο εγκέφαλο, συγγενή καρδιοπάθεια, νοητική υστέρηση.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Κατάχρηση άλλων ουσιών  Βρέφη μητέρων εθισμένων στα ναρκωτικά ενδέχεται να παρουσιάσουν στερητικό σύνδρομο κατά τη γέννηση.  Επίσης, είναι πιθανόν να γεννηθούν πρόωρα, με χαμηλό βάρος και να είναι ευάλωτα σε αναπνευστικές παθήσεις.  Παράγοντες που επηρεάζουν την κύηση  Χρόνιο Στρες  Το αυξημένο άγχος κατά την εγκυμοσύνη συνδέεται με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα της μητέρας.  Μέσω μηχανισμών που δεν είναι σαφείς, φαίνεται ότι το έμβρυο μπορεί να επηρεαστεί από αυτή την ορμονική μεταβολή.  Έχει διαπιστωθεί υψηλή συνάφεια μεταξύ υψηλού άγχους κατά την εγκυμοσύνη και επιπλοκών στην εγκυμοσύνη ή τον τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης, ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα και άλλα αναπτυξιακά προβλήματα στο βρέφος  Ανακεφαλαίωση  Διάλεξη 8  Βρεφική & Νηπιακή Ηλικία  Από 0 – 2 ετών (Βρεφική)  Από 2 – 6 ετών (Νηπιακή) Βασικοί Τομείς Ανάπτυξης Βρεφικής & Νηπιακής Ηλικίας 1. Φυσική ή σωματική ανάπτυξη 2. Γνωστική ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 1ος μήνας Κατά τη διάρκεια του 1ου μήνα, το βρέφος μπορεί να μετακινηθεί τυχαία από αντανακλαστικά ή σπρώχνωντας Μπορεί επίσης να ανασηκώσει το σαγόνι του εάν βρίσκετε μπρούμυτα  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 2.5 μηνών Το βρέφος ξεκινάει να στηρίζει το κεφάλι του και να έχει την ικανότητα να το γυρίζει δεξία και αριστερά. Δεν μπορεί ακόμη να μετακινηθεί, ούτε να απλώσει το χέρι και να πιάσει αντικείμενα.  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 3 μήνες Μπορεί να στηρίζεται στους αγκώνες ή στα χέρια Δεν μπορεί ακόμη να στηριχτεί στα πόδια και πολλές φορές ίσως ακόμη να μην τα χρησιμοποιεί.  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 4 μήνες Το βρέφος μπορεί να γυρίσει από ανάσκελα μπρούμυτα και ανάποδα 5 μήνες Το βρέφος μπορεί να σηκώνεται στα τέσσερα, αλλά τα χέρια και τα πόδια δεν μπορούν ακόμη να συνεργαστούν αποτελεσματικά. 6 μήνες Ξεκινά να κάθεται μόνο του στηρίζοντας στα χέρια του  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 7 μήνες Μπορεί να κάθεται μόνο του χωρίς την βοήθεια των χεριών για ισορροπία 8 μήνες Ξεκινάει να μπουσουλάει. 9 μήνες Μπορεί να στηριχθεί και να σηκωστεί με βοήθεια (π.χ., έπιπλα)  Τομέας Φυσικής ή Σωματικής Ανάπτυξης 11 μήνες Μπορεί να στέκετεται μόνο του Και να περπατάει με τη βοήθεια ενός ενήλικα 12 μήνες Αναπτύσσονται οι ικανότητες ισορροπίας και συντονισμός την κινήσεων Και έτσι μπορεί να ξεκινήσει να περπατάει μόνο του – Το περπάτημα μπορεί να ξεκινήσει από τους 12 μέχρι και τους 18 μήνες. Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης  Από προηγούμενες Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης διαλέξεις Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952)  Αισθησιο-κινητικό στάδιο (0 – 2 ετών)  Στάδιο της προ-λογικής σκέψης (2 – 7 έτων)  Στάδιο της συγκεκριμένης λογικής σκέψης (7 – 11 ετών)  Στάδιο της λογικής σκέψης (12 ετών – εφηβεία)  Από προηγούμενες Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης διαλέξεις Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Αισθησιο-κινητικό στάδιο (0 – 2 ετών)  Σε αυτό το στάδιο, τα βρέφη μαθαίνουν για τον κόσμο μέσω των αισθήσεων και των κινητικών δραστηριοτήτων τους.  Οι ενέργειες όπως το άγγιγμα, το βλέμμα και η κίνηση τους βοηθούν να ανακαλύψουν τις ιδιότητες των αντικειμένων.  Από προηγούμενες Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης διαλέξεις Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Αισθησιο-κινητικό στάδιο (0 – 2 ετών)  Από 6 μηνών αρχίζουν να οργανώνουν τις ιδέες τους γύρω από σταθερές έννοιες οι οποίες δεν αλλάζουν  Σημαντική έννοια που αναπτύσσεται σε αυτή την ηλικία είναι η μονιμότητα του αντικειμένου (η κατανόηση ότι ένα αντικείμενο εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα κι αν δεν είναι ορατό).  Από προηγούμενες Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης διαλέξεις Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Στάδιο της προ-λογικής σκέψης (2 – 7 έτων)  Στο στάδιο αυτό, τα παιδιά αναπτύσσουν τη δυνατότητα της συμβολικής σκέψης και αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να εκφράσουν τις σκέψεις τους.  Ωστόσο, η σκέψη τους είναι ακόμα εγωκεντρική και δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις προοπτικές των άλλων  Από προηγούμενες Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης διαλέξεις Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Στάδιο της προ-λογικής σκέψης (2 – 7 έτων)  Τα παιδιά συνεχίζουν να χτίζουν νοητικά την αναπαράσταση των αντικειμένων.  Σημαντικό ρόλο στο στάδιο αυτό διαδραματίζει το θεατρικό παιχνίδι  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  1ο – Από 0 μέχρι 1.5 μηνών Εξάσκηση των αντανακλαστικών σχημάτων όπως στροφή της κεφαλής, πιπίλισμα, λαβή κτλ.  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  2ο – Από 1.5 μέχρι 4 μηνών Αρχή κυκλικών ή επαναλαμβανόμενων αντιδράσεων και ενεργειών Π.χ., Χτύπημα ποδιών ή χεριών, πιπίλισμα δαχτύλων κτλ.  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  3ο – Από 4 μέχρι 8 μηνών «Δευτερογενής» αντιδράσεις Αρχή επαναλαμβανόμενων αντιδράσεων και ενεργειών με το περιβάλλον Π.χ., Χτύπημα, ρίξιμο ή κούνημα αντικειμένων – με αφορμή να παραχθεί ήχος ή κίνηση  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  4ο – Από 8 μέχρι 12 μηνών Αρχή αντιδράσεων για επίτευξη στόχου & Μονιμότητα αντικειμένου Π.χ., Απομάκρυνση αντικειμένου Α για χρήση αντικειμένου Β  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  5ο – Από 12 μέχρι 18 μηνών «Τριτογενείς» αντιδράσεις Αρχή πειραματισμών και εξερεύνησης του κόσμου Π.χ., Πέταγμα αντικειμένου στο πάτωμα και παρακολούθησή του. Επανάληψη μόλις το πιάσει ο ενήλικας Κούνημα διαφορετικών αντικειμένων που παράγουν διαφορετικό ήχο.  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) Το αισθησιο-κινητικό στάδιο έχει τα δικά του υποστάδια:  6ο – Από 18 μέχρι 24 μηνών Συμβολικές αναπαραστάσεις Ικανότητα χρήσης «νοερών» εικόνων ή συμβόλων με στόχο να θυμούνται πρόσωπα, αντικείμενα ή καταστάσης Π.χ., Συμβολικό παιχνίδι, μιμήσεις κτλ.  Τομέας Γνωστικής Ανάπτυξης Αντίληψη του βάθους  Το βρέφος νωρίς στη ζωή του έχει αντίληψη του χώρου, του βάθους, των αποστάσεων και μπορεί να αντιληφθεί τα πράγματα σε τρεις διαστάσεις  Σε ηλικία νεώτερη των 6 μηνών, τα βρέφη φαίνονται να αντιλαμβάνονται το βάθος αλλά δεν εκδηλώνουν ακόμη αντιδράσεις φόβου. Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 2 μήνες Ξεκινά η παραγωγή ήχων του λάρυγγα π.χ., «ααα», «ουυ» Κυρίως από φωνήεντα ή και κάποιες φορές από φωνήεντα και σύμφωνα (π.χ., «άγου»). Περισσότεροι ήχοι εάν υπάρχουν θετικά συναισθήματα  Η ομιλία αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα των πρώιμων πειραματισμών του βρέφους με τους διάφορους ήχους  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 2 μήνες Ξεκινάει επίσης η ικανότητα «απάντησης» (με ήχους), στους ήχους που παράγουν οι γονείς.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 5 - 7 μήνες Ξεκινάει η ικανότητα συνδυασμού φωνήεντων και συμφώνων όπως «μπα»«μπα» «μα»«μα», καθώς συνεχίζουν να γίνοντε όλο και πιό πολύπλοκες. Μειώνετε το βάβισμα, αφού παρουσιαστούν οι πρώτες ολοκλήρωμένες λέξεις.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 10 μήνες Το βρέφος ξεκινάει να μιμείται ήχους απλών λέξεων από άλλα άτομα, καθώς αυξάνεται η φωνητική δραστιριότητα. Μπορεί να κατανοήσει οδηγίες και να αντιληφθεί το νόημα των λέξεων ή με άλλα λόγια να καταλάβει ότι οι λέξεις αφορούν πρόσωπα, αντικείμενα και ούτω καθ΄εξής.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 10 μήνες Ξεκινάει επίσης να χρησιμοποιεί χειρονομίες μαζί με ήχους ή λέξεις (π.χ, εάν ζητάει βοήθεια να απλώσει τα χέρια προς ένα ενήλικα).  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 12 – 18 μήνες Εμφάνιση πρώτων πραγματικών και ολοκληρωμένων λέξεων., είτε μονοσύλλαβες είτε δισύλλαβες (π.χ., «θέ-λω», «γά-λα»). Μειώνεται η χρήση χειρονομιών καθώς αυξάνεται η χρήση της γλώσσας. Αναγνωρίζουν ότι η χρήση ήχων μπορεί να τραβήξει την προσοχή άλλων.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 18 μήνες Ικανότητα συνδυασμού τουλάχιστον δύο λέξεων χωρίς παύσεις ή συλλαβισμούς. Λεξιολόγιο περίπου 30 – 50 λέξεων. Ικανότητα εκμάθησης μέσου όρου 8 λέξεων την εβδομάδα.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης 18 - 24 μήνες Φράσεις δύο λέξεων με βάση γραμματικούς κανόνες. 50 – 200 λέξεις λεξιλόγιο 24 – 36 μήνες Λεξιολόγιο περίπου 1000 λέξεων & παραγωγή ολοκληρωμένων προτάσεων 36 - 60 μήνες Περισσότερες από 10.000 λέξεις.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης του Νηπίου 2 – 3 χρονών Πέρα από όλες τις δεξιότητες που έχουν αναπτυχθεί μέχρι τώρα, Συχνά τα παιδιά μπορεί να παραλήψουν καταλήξεις ή σύμφωνα λέξεων. Ή μπορεί να αντικαταστήσει τες πρώτες συλλαβές π.χ., «Νανάνα» αντί «Μπανάνα».  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης του Νηπίου 2 – 3 χρονών «Ολοκληρωμένες» προτάσεις 2 λέξεων στην ηλικία των 2 χρονών. Ενώ στην ηλικία των 3 χρονών έχουμε «ολοκλήρωμένες» προτάσεις τουλάχιστον 3 λέξεων.  Τομέας Γλωσσικής Ανάπτυξης του Νηπίου 4 – 6 χρονών Στην ηλικία των 4 χρονών το παιδί τελειοποιεί την άρθρωση των λέξεων. Εξαίρεση υπάρχει στο φώνηνα «ρ», το οποίο η ολοκλήρωμένη άρθρωση του μπορεί να πραγματοποιηθεί στην ηλικία των 5 χρονών. Στην ηλικία των 6 χρονών, τα παιδιά διατυπώνουν ερωτήσεις, απαντούν κατάλληλα σε ερωτήματα άλλων και αφηγούνται σύντομες ιστορίες Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Παρόλο που τα βρέφη παρουσιάζουν παρόμοια είδη συναισθημάτων, Η εκφραστικότητα τους μπορεί να διαφέρει πολύ, λόγω πολιτισμικών αλλαγών ή κουλτούρας.  Έρευνες δείχνουν πως στους 11 μήνες, βρέφη από τη Κίνα παρουσιάζονται ως λιγότερο εκφραστικά, σε σύγκριση από βρέφη της Ευρώπης ή Αμερικής.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Να σημειωθεί επίσης πως διαφορές στην εκφραστικότητα συναισθημάτων παρατηρούνται επίσης και μεταξύ των φύλων. 2.00 1.50 Girls Positive emotional 1.00 Boys behaviours.50 7 9 11  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Τα νεογέννητα βιώνουν συνήθως μόνο συναισθήματα ευχαρίστησης και δυσαρέσκειας, τα οποία μπορεί να προέρχονται από πείνα ή όταν τρέφονται. Στη συνέχεια, ξεκινούν να αναπτύσσονται σιγά σιγά και άλλα συναισθήματα.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Πρωτογενής συναισθήματα Ανάλογα με την ηλικία, παρατηρούνται διαφορετικά πρωτόγνωρα συναισθήματα. 3 μηνών Χαμόγελο για κοινωνικούς σκοπούς 3-4 μηνών Λύπη & Έκπληξη 4-7 μηνών Χαρά & Θυμό 5-7 μηνών Φόβος  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Δευτερογενείς συναισθήματα  Σε μετέπειτα στάδιο, και συγκεκριμένα στις ηληκίες 18 με 24 μηνών, εμφανίζονται τα πρώτα «κοινωνικά» συναισθήματα Ντροπή Αμηχανία Υπερηφάνεια Ενσυναίσθηση  Στους 36 μήνες περίπου, ξεκινούν επίσης να εμφανίζονται συναισθήματα όπως η ενοχή και οι τύψεις.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Δευτερογενείς συναισθήματα Τα δευτερογενείς συναισθήματα προκύπτουν και αναπτύσσονται καλύτερα μέσα από την κοινωνικοποίηση Και όταν το βρέφος ξεκινήσει να αντιλαμβάνεται κοινωνικούς κανόνες (π.χ., εάν αυτή η συμπεριφορά είναι αποδεχτή ή όχι)  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης Δευτερογενείς συναισθήματα Τα δευτερογενείς συναισθήματα προκύπτουν και αναπτύσσονται καλύτερα μέσα από την κοινωνικοποίηση Και όταν το βρέφος ξεκινήσει να αντιλαμβάνεται κοινωνικούς κανόνες (π.χ., εάν αυτή η συμπεριφορά είναι αποδεχτή ή όχι)  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης  Όσον αφορά τα συναισθήματα σε μετέπειτα στάδιο και στη νηπιακή ηλικία, Εξακολουθούν να βιώνουν τα πρωτογενής και δευτερογενής συναισθήματα, απλά αλλάζουν τα ερεθίσματα ή οι παράγοντες που τα προκαλούν αυτά. Επίσης, κατά τη νηπιακή ηλικία ξεκινούν να τα εκφράζουν περισσότερο.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης σε σύνδεση με εξωτερικούς παράγοντες ή άτομα Ενσυναίσθηση Έρευνες δείχνουν πως ακόμη και μετά άπό λίγους μήνες από τη γέννηση τους, Τα βρέφη μπορούν να κατανοήσουν δυσφορία που μπορεί να υπάρχει στο περιβάλλον τους.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης σε σύνδεση με εξωτερικούς παράγοντες ή άτομα Ενσυναίσθηση Πολύ ενδιαφέρον είναι το ότι μπορεί να αντιδράσουν με κλάμα, στο άκουσμα κλάματος ενός άλλου παιδιού.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης σε σύνδεση με εξωτερικούς παράγοντες ή άτομα Αναγνώριση συναισθημάτων άλλων Σε μόλις 10 εβδομάδες από τη γέννηση τους, τα βρέφη φαίνεται να μπορούν να διακρίνουν τη χαρά, τη λύπη ή το θυμό, στο πρόσωπο της μητέρας τους. Στους 4 – 7 μήνες, είναι σε θέση να καταλάβουν τη σύνδεση εκφράσεων προσώπου με το συνάισθημα που βιώνουν οι άλλοι. Μέχρι τους 10 μήνες, αυτό ολοκληρώνεται.  Τομέας Συναισθηματικής Ανάπτυξης σε σύνδεση με εξωτερικούς παράγοντες ή άτομα Κοινωνικοποίηση Στους 8 – 9 μήνες, τα βρέφη ξεκινούν να αναζητούν εκφράσεις ή πράξεις από άλλα άτομα  Ανακεφαλαίωση  Διάλεξη 9  Πρώτη & Δεύτερη ηλικία  Πρώτη ηλικία Από 6 – 12 ετών  Δεύτερη ηλικία Από 12 – 18 ετών Βασικοί Τομείς Ανάπτυξης 1. Φυσική ή σωματική ανάπτυξη 2. Γνωστική ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Γνωστική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Στάδιο Συγκεκριμένης Λογικής Σκέψης (Piaget) Τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν την έννοια της διατήρησης (π.χ., ότι η ποσότητα ενός υγρού παραμένει ίδια όταν μεταφέρεται σε διαφορετικό δοχείο)  Γνωστική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Στάδιο Συγκεκριμένης Λογικής Σκέψης (Piaget) Κατακτούν την έννοια της αντιστρεπτής μεταβολής του αντικειμένου στην αρχική του θέση.  Γνωστική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Στάδιο Συγκεκριμένης Λογικής Σκέψης (Piaget) Κατακτούν την ικανότητα ομαδοποίησης αντικειμένων με βάση κοινά χαρακτηριστικά, π.χ. χρώμα, σχήμα (Κατηγοριοποίηση). Και την υνατότητα ταξινόμησης αντικειμένων με βάση ένα κριτήριο, όπως το μέγεθος ή το βάρος (Σειροθέτηση)  Γνωστική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Στάδιο Συγκεκριμένης Λογικής Σκέψης (Piaget) Αρχίζουν να σκέφτονται πιο αντικειμενικά και να κατανοούν διαφορετικές οπτικές γωνίες και απόψεις. Ξεκινά η ανάπτυξη βασικών μαθηματικών δεξιοτήτων (π.χ. πρόσθεση, αφαίρεση) και επίλυση προβλημάτων.  Γνωστική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Μνήμη και Προσοχή Η «μνήμη εργασίας» αναπτύσσεται περαιτέρω και επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών σε γρηγότερο χρόνο. Η ικανότητα συγκέντρωσης επίσης αναπτύσσεται και έχουν τη δυνατότητα να συγκεντρώνονται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα Ξεκινά η δυνατότητα χρήσης στρατηγικών για απομνημόνευση πληροφοριών, π.χ., επανάληψη, συσχετισμός. Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κρίσιμη περίοδος για την αυτοεκτίμηση  Η συνολική και επιμέρους θετική ή αρνητική αυτοαξιολόγηση του ατόμου.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κρίσιμη περίοδος για την αυτοεκτίμηση Η αυτοεκτίμηση παρουσιάζει αξιοσημείωτη ανάπτυξη στηn 1η ηλικία (ή σχολική ηλικία). Το παιδί συγκρίνει όλο και περισσότερο τον εαυτό του με τους άλλους, αξιολογώντας παράλληλα το βαθμό στον οποίο ανταποκρίνεται στα κριτήρια της κοινωνίας.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση: Οικογενειακό περιβάλλον – Π.χ., Ενίσχυση ή Κριτική Επιτυχίες ή αποτυχίες – Π.χ., Σχολικές ή αθλητικές Ανατροφοδότηση ενηλίκων – Π.χ., Έπαινος σε προσπάθειες ή κριτική Ανατροφοδότηση συνομήλικων – Π.χ., Φιλίες ή κοινωνικός αποκλεισμός Πολιτισμικές και κοινωνικές προσδοκίες Προσωπικότητα του παιδιού  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Αυτοεκτίμηση Η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με την ικανότητα των ανθρώπων να ξεπερνούν μη επιθυμητά συναισθήματα όπως ανεπάρκειας, αποτυχίας και ούτω καθεξής. Συνδέεται επίσης με αυξημένο ποσοστό επιτυχών προσπαθειών σε διάφορους τομείς δράσης ή και στόχους.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κοινωνικές Σχέσεις Κατά την 1η ηλικία, οι φιλίες και οι δεσμοί με συνομήλικους, αποκτούν μεγαλύτερη σημμασία. Τα παιδιά ξεκινούν και εστιάζουν σε πιο σταθερές και μακροχρόνιες σχέσεις.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κοινωνικές Σχέσεις Οι σχέσεις με συνομήλικους ξεκινούν και επηρεάζουν θετικά την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως συνεργασία και επίλυση ζητημάτων.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κοινωνικές Σχέσεις Οι σχέσεις, φιλίες και οι ομάδες συνομήλικων, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την αίσθηση του να ανήκουν τα παιδιά κάπου. Παράλληλα, μπορούν να επηρεάσουν και σημαντικά την αυτοεκτίμηση των παιδιών.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κοινωνικές Σχέσεις Κατά τη διάρκεια της 1ης παιδικής ηλικίας παρατηρείται: Αγόρια να κάνουν φιλίες και παρέες με μεγάλες ομάδες, άλλων αγοριών. Κορίτσια να κάνουν φιλίες και παρέες με μικρές ομάδες, άλλων κοριτσιών.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Κοινωνικές Σχέσεις Οι κοινωνικές σχέσεις βοηθούν επίσης την κατανόηση κοινωνικών κανόνων. Βοηθούν επίσης στην εσωτερίκευση κοινωνικών και ηθικών κανόνων. Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας  Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Το λεξιλόγιο αυξάνεται σημαντικά, φτάνοντας περίπου, μέχρι το τέλος της περιόδου τις 40.000 λέξεις. Συμπεριλαμβάνει λέξεις οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν ως πιο περίπλοκες όσον αφορά την έννοια τους (π.χ., θεματολογίες επιστήμης, θρησκείας, τέχνης κ.α.).  Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Με βάση τα προηγούμενα, ξεκινούν να αναγνωρίζουν μεταφορές, παρομοιώσεις κλπ. Επιπρόσθετα, αναπτύσσεται η κατανόηση σύνθετων γραμματικών δομών και αφηρημένων εννοιών.  Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Βελτίωση γραπτού λόγου Ξεκινούν σιγά σιγά να χρησιμοποιούν σωστή ορθογραφία και γραφή. Αλλά και να δημιουργούν δομημένα κείμενα, όπως εκθέσεις και ιστορίες. Ενίσχυση δεξιοτήτων ανάγνωσης Κατανόηση κειμένων με σύνθετο περιεχόμενο. Ικανότητα περίληψης και κριτικής αξιολόγησης.  Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Προφορική Επικοινωνία Ξεκινά η χρήση επιχειρημάτων αλλά και η αφήγηση ιστοριών, καθώς μπορούν να διαχωρίσουν την αρχή, τη μέση και το τέλος.  Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου, σημαντικό ρόλο παίζει επίσης και η ανάπτυξη σεβασμού των απόψεων ή πεποιθήσεων των άλλον. Κάτι το οποίο μπορεί να ενισχυθεί θετικά ή αρνητικά.  Γλωσσική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Προφορική Επικοινωνία Αναπτύσσουν δεξιότητες όπως η ακρόαση και η κατανόηση μη λεκτικών σημάτων (π.χ. τόνος φωνής, εκφράσεις προσώπου.  Μαθαίνουν να προσαρμόζουν τη γλώσσα τους ανάλογα με τον συνομιλητή (π.χ. διαφορετική γλώσσα και εκφράσεις με φίλους και δασκάλους) Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας  Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Ανάπτυξη σώματος Το σώμα ξεκινά να αποκτά πιο αναλογικές διαστάσεις. Το ύψος αυξάνεται κατά μέσο όρο περίπου 5-7 εκατοστά ανά έτος. Το βάρος αυξάνεται κατά μέσο όρο περίπου 2-3 κιλά ανά έτος.  Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 1ης Ηλικίας Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων Βελτίωση ισορροπίας, συντονισμού και δύναμης. Γίνονται καλύτερα σε δραστηριότητες όπως το τρέξιμο, το άλμα και τα αθλήματα. (Αδρή κινητικότητα). Ενίσχυση της ικανότητας για ακριβείς κινήσεις, π.χ. γραφή, σχεδίαση, χρήση εργαλείων ή μουσικών οργάνων. (Λεπτή κινητικότητα)  Ανακεφαλαίωση  Διάλεξη 10  Εφηβεία  Μεταβατική περίοδος από την παιδική ηλικία προς την ενήλικη ζωή, περίπου από τα 11 έως τα 18 χρόνια  Δεύτερη ηλικία Εφηβεία  Ονειροπόληση  Επανάσταση  Έρωτας  Δεύτερη ηλικία Χαρακτηριστικά εφηβείας Η τελευταία φάση της ανάπτυξης προς την ωριμότητα. Το άτομο περνάει από το κόσμο του παιδιού (π.χ., ανεμελιά), στο κόσμο των ενηλίκων (π.χ., ανεξαρτησία και διαχείριση καταστάσεων)  Δεύτερη ηλικία Αλλαγές στην εφηβεία Απότομες βιολογικές και σωματικές αλλαγές Συγκρούσεις με την εξουσία και με γονεϊκά πρότυπα Συναισθηματική αστάθεια Κοινωνική αναπροσαρμογή και αλλαγές ρόλων Βασικοί Τομείς Ανάπτυξης 1. Φυσική ή σωματική ανάπτυξη 2. Γνωστική ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Γνωστική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) D. Στάδιο της λογικής σκέψης (12 ετών – εφηβεία) Οι έφηβοι και οι ενήλικες αναπτύσσουν την ικανότητα για αφηρημένη σκέψη και λογική. Μπορούν να διαχειριστούν υποθετικές καταστάσεις, να σκεφτούν με βάση την αρχή και όχι απλώς μέσω της παρατήρησης και να λύσουν πολύπλοκα προβλήματα χρησιμοποιώντας τη λογική  Γνωστική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Θεωρία Γνωστικής Ανάπτυξης (Piaget, 1952) D. Στάδιο της λογικής σκέψης (12 ετών – εφηβεία) Ικανότητα διατύπωσης υποθέσεων και εξαγωγής συμπερασμάτων (π.χ. "τι θα συνέβαινε αν...") – Υποθετική παραγωγική σκέψη Κατανόηση σύνθετων σχέσεων μεταξύ παραμέτρων (π.χ. αιτία-αποτέλεσμα) Συνδυαστική σκέψη  Συναισθηματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Ανάπτυξη ταυτότητας  Η ανάπτυξη ταυτότητας συνδέεται επίσης και με την συναισθηματική αλλά και κοινωνική ανάπτυξη και διαδικασία στην εφηβεία (πέρα από την γνωστική ανάπτυξη). Οι έφηβοι προσπαθούν να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως: "Ποιος είμαι;" και "Τι θέλω να γίνω;« – Συνειδητά ή όχι  Συναισθηματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Ανάπτυξη ταυτότητας Ξεκινούν να αναπτύσσουν την προσωπική τους ταυτότητα, συνδυάζοντας τις εμπειρίες τους με τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους. Η διαδικασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει πειραματισμούς σε διάφορους ρόλους και τρόπους συμπεριφοράς.  Γνωστική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Εξερεύνηση Ενδιαφέροντων και Στόχων Αυξάνεται το ενδιαφέρον για συγκεκριμένους τομείς (π.χ., τέχνη, αθλητικά, βιντεοπαιχνίδια, μουσική κ.α.) Περαιτέρω ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων σε πιο εξειδικευμένα πλάισια. Συναισθηματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας  Συναισθηματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Εμφάνιση Ρομαντικών Σχέσεων  Αρχίζουν να εξερευνούν ρομαντικές σχέσεις.  Η δημιουργία συγκεκριμένων σχέσεων μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη συναισθηματικής οικειότητας και δεξιότητες επικοινωνίας.  Συναισθηματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Φιλίες και Κοινωνική Ζωή Οι φιλίες ξεκινούν να γίνονται πιο στενές και ουσιαστικές. Εμφανίζεται έντονα η ανάγκη για ένταξη σε ομάδες και κοινωνικούς κύκλους. Οι συνομήλικοι αποκτούν μεγαλύτερη επιρροή στις επιλογές και τη συμπεριφορά των εφήβων. Γλωσσική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας  Γλωσσική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Επέκταση Λεξιλογίου  Το λεξιλόγιο επεκτείνεται με πιο εξειδικευμένες και αφηρημένες λέξεις:  Επιστημονικές, τεχνολογικές και φιλοσοφικές έννοιες  Όροι που αφορούν κοινωνικά ζητήματα ή προσωπικά ενδιαφέροντα.  Γλωσσική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Χρήση γλώσσας για κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις Ξεκινούν και χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να διαμορφώσουν και να συντηρήσουν φιλίες και ρομαντικές σχέσεις. Μαθαίνουν να διαχειρίζονται συγκρούσεις μέσω λεκτικής επικοινωνίας Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας  Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Ορμονική ενεργοποίηση Στα κορίτσια: Ξεκινά η έμμηνος ρύση (συνήθως 10-14 ετών), ανάπτυξη στήθους, αύξηση της λιπώδους μάζας. Στα αγόρια: Αύξηση μυϊκής μάζας, βάθυνση της φωνής, ανάπτυξη τριχοφυΐας.  Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Αύξηση ύψους Κορίτσια: 8-10 εκατοστά ανά έτος μεταξύ 10-14 ή 15 ετών. Αγόρια: 10-12 εκατοστά ανά έτος μεταξύ 12-16 (ή μέχρι 18) ετών.  Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη 2ης Ηλικίας Φυσιολογικές Αλλαγές και Ενίσχυση Υγείας  Η καρδιοαγγειακή και αναπνευστική λειτουργία βελτιώνεται, ενισχύοντας τη φυσική αντοχή.  Οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την όρεξη, τον ύπνο και τη διάθεση.  Αυξημένες διατροφικές ανάγκες λόγω της ταχείας ανάπτυξης.  Παραδείγματα Μέρος Α’  Ποια είναι η πρώτη φάση της προγενετικής ανάπτυξης; Α) H Εμβρυϊκή περίοδος Β) H Ζυγωτική περίοδος. Γ) H Εμβρυονική περίοδος  Παραδείγματα Μέρος Α’  Ποια συναισθήματα αναπτύσσονται πρώτα στα βρέφη; Α) Χαρά και θυμός Β) Φόβος και ντροπή. Γ) Ευχαρίστηση και δυσαρέσκεια  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τα τρία βασικά στρώματα κυττάρων, τα οποία δημιουργούνται κατά την εμβρυϊκη περίοδο και δώστε παραδείγματα..  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τα τρία βασικά στρώματα κυττάρων, τα οποία δημιουργούνται κατά την εμβρυϊκη περίοδο και δώστε παραδείγματα. 1. Εξώδερμα: Δέρμα, μαλλιά, νευρικό σύστημα. 2. Μεσόδερμα: Μύες, οστά, καρδιαγγειακό σύστημα 3. Ενδόδερμα: Πεπτικό και αναπνευστικό σύστημα  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών)..  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών). 1. Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη. 2. Γνωστική Ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών). 1. Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη Αναπτύσσεται η αδρή και λεπτή. κινητικότητα 2. Γνωστική Ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών). 1. Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη. 2. Γνωστική Ανάπτυξη Η «μνήμη εργασίας» αναπτύσσεται περαιτέρω και επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών σε γρηγότερο χρόνο 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών). 1. Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη. 2. Γνωστική Ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη Βελτίωση γραπτού λόγου και ενίσχυση δεξιοτήτων ανάγνωσης 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη  Παραδείγματα Μέρος Β’  Αναφέρετε τους τέσσερεις (4) τομείς ανάπτυξης και δώστε ένα παράδειγμα για τον καθένα, όσον αφορά την πρώτη ηλικία (6 – 12 ετών). 1. Φυσική/Σωματική Ανάπτυξη. 2. Γνωστική Ανάπτυξη 3. Γλωσσική Ανάπτυξη 4. Συναισθηματική Ανάπτυξη Κρίσιμη περίοδος για την αυτοεκτίμηση. Ξεκινάει η συνολική και επιμέρους θετική ή αρνητική αυτοαξιολόγηση του ατόμου  Παραδείγματα Μέρος Γ’  Αναλύστε τους τομείς ανάπτυξης της εφηβείας. Μην ξεχάσετε να δώσετε. παραδείγματα.