Arts History Marathi Past Paper March 2021 PDF

महाराष्ट्र शासन शालेय शशक्षण व क्रीडा शवभाग राज्य शैक्षशणक सश ं ोधन व प्रशशक्षण पररषद, महाराष्ट्र ७०८ सदाशिव पेठ, कुमठे कर मार्ग, पुणे ४११०३० संपकग क्रमांक (020) 2447 6938...

महाराष्ट्र शासन शालेय शशक्षण व क्रीडा शवभाग राज्य शैक्षशणक सश ं ोधन व प्रशशक्षण पररषद, महाराष्ट्र ७०८ सदाशिव पेठ, कुमठे कर मार्ग, पुणे ४११०३० संपकग क्रमांक (020) 2447 6938 E-mail: [email protected] ----------------------------------------------------------------------------------------------- Question Bank Standard:- 12th Subject:- इशिहास March 2021 सूचना 1. फक्ि शवद्यार्थ्यांना प्रश्नप्रकारांचा सराव करून देण्यासाठीच 2. सदर प्रश्नसंचािील प्रश्न बोर्डाच्या प्रश्नपशिकेि येिीलच असे नाही याची नोंद घ्यावी.  पाठ १ युरोपातील प्रबोधन आणि णिज्ञानाचा णिकास प्रश्न १ अ] णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून पूिा णिधाने पुन्हा णलहा. 1. औद्योगिक क्रांतीची सरु वरत _________ मध्ये झरली. अ) अमेररकर ब) इग्ां लांड क) फ्ररन्स ड) जममनी 2. यरु ोपरलर सवमप्रथम चीनची आगि आगियर खांडरतील इतर देिरांची ओळख ___________ यरांनी करुन गदली. अ) इब्न बतूतर ब) कोलांबस क) फगडमनांड मॅिल े रन ड) मरको पोलो 3. इ. स. 1609 मध्ये __________ ने अगिक सिु रररत दबु ीि तयरर के ली. अ) के पलर ब) जॉन के क) िॅगलगलओ ड) कोपगनमकस 4. स्पेनचर ररजर फरडीनरांड आगि ररिी इसरबेल यरांच्यर परग ां ब्यरने __________ भररतरच्यर िोिरत गनघरलर. अ) कोलांबस ब) वरस्को-द-िरमर क) मांिो परकम ड) बरथोलोम्यू डरयस 5. वरस्को-द-िरमर __________ बांदररत 1498 सरली पोहचलर. अ) मद्ररस ब) कन्यरकुमररी क) करगलकत (कोझीकोडे) ड) कोचीन 6. इग्ां लांड मिील _____________ यरने 'गस्पगनांि जेनी' नरवरचे यांत्र तयरर के ले. अ) जेम्स हरग्रीव्हज ब) ररचडम आकम ररईट क) एडमांड करटमररईट ड) जॉन के प्रश्न १ ब] पुढील प्रत्येक सच ां ामधील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा. “अ” िट “ब” िट १. 1)जॉन के - िरवतर िोटर 2)सम्यएु ल क्ॉम्पटन - कॉटन जीन 3) एडमांड करटमररईट - यांत्र मरि 4) जेम्स वॅट - स्टीम इगां जन “अ” िट “ब” िट 2. 1) रोलर गसगलांडर गप्रटींि - बेल 2) स्टीम इगां जन - जेम्स वॅट 3) क्लेरमॉट बोट - रॉबटम फुलटन 4) छरपखरनर यत्रां - मरको पोलो प्रश्न २ अ] ऐणतहाणसक णठकाि, व्यक्ती, घटना यासबां ध ां ीची नािे णलहा. १. ग्रहमरलर सयू मकेंद्रीत आहे असे प्रगतपरदन करिररर २. वररहगमगहर यरांनी गलगहलेलर ग्रथां : ३. होमरची महरकरव्ये : ४. आगफ्रकर खडां रलर वळसर घरलिररर पगहलर दयरमवदी : ५. पोतमगु िजरचां र भररतरतील पगहलर व्हॉईसरॉय : प्रश्न २ ब ] णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य कारि णनिडून णिधाने पि ू ा करा. १. पोतमिु ीजरांनी आगफ्रकर खांडरतून िल ु रम पकडून नेण्यरचर व्यरपरर सरूु के लर कररि – अ) तयरांनर आगफ्रकर खांडरत गिस्ती िमरमचर प्रसरर कररयचर होतर. ब) आगफ्रके तील लोक िररीररक श्रमरांसर ी अगिक सक्षम होते क) स्वस्तरत उपलब्ि होिररे श्रम ही यरु ोपीय ररष्ट्रांची िरज असल्यरने यर व्यरपरररत फरयदर होतर. ड) तयरांनर आगफ्रके तील लोकरांचे अमेररकर खांडरत पनु वमसन कररयचे होते. २. छपरईचर िोि ही प्रबोिन करळरत जिरलर गमळरलेली सवोच्च देििी होय कररि – अ) तयरमळ ु े अनेकरांनर रोजिरर गमळरलर ब) तयरमळ ु े गलगखत सरिने उपलब्ि झरली क) तयरमळ ु े व्यरपरररलर चरलनर गमळरली ड) गवगवि प्रकररची मरगहती आगि ज्ञरन सवमसरमरन्य लोकरांपयंत पोचिे िक्य झरले. प्रश्न ३ अ] पुढील नकाशाचे णनरीक्षि करून णिलेल्या प्रश्नाांची उत्तरे णलहा १. आगफ्रकर खडां रच्यर दगक्षि टोकरलर करय म्हितरत? २. वरस्को-द-िरमर भररतरतील कोितयर बदां ररत उतरलर? ३. पृथ्वी प्रदगक्षिेचर प्रयतन करिरऱ्यर कोितयर प्रवरिरचे नरव यर नकरिरद्वररे समजते? ४. अमेररकर खडां रच्यर गदिेने प्रवरस करिरऱ्यर कोितयरही एकर खलरिरचे नरव गलहर ५. हर नकरिर कोितयर गवषयरिी सबां गां ित आहे? / कोिती मरगहती यर नकरिरच्यर मदतीने समजते? प्रश्न ३ ब ] सक ां ल्पना णचत्र पूिा करा : १. खालील तक्ता पूिा करा शोध शोधक ----------------------------- अेबल जानस्िााँ टासमन मॅडेरा आणि ॲझोरस या द्वीपसमूहाांचा शोध ------------------------------ ----------------------------- मगां ो पाका ॲमेझॉन निीच्या मख ु ाचा प्रिेश शोधला -----------------------------  प्रश्न ४ अ] प्रश्न: टीपा णलहा. १ )यरु ोपरतील िममयध्ु दे २ ) यरु ोपरतील िरतूगवज्ञरन ३ ) आगथमक ररष्ट्वरद ४ ) औद्योगिक क्रांतीचे पररिरम प्रश्न ४ ब] पुढील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. 1) यरु ोपरतील सत्तरिीि व व्यरपररी यरांनी िममयध्ु दरनां र परग ां बर गदलर. 2) औद्योगिक क्रतां ीची सरु वरत सवमप्रथम इग्ां लांड मध्ये झरली. 3) छपरईचर िोि ही जिरलर गमळरलेली प्रबोिन करळरतील देििी आहे. प्रश्न ५ तुमचे मत नोंििा. 1) औद्योगिक क्रांतीचे भररतरवरही पररिरम झरले 2) औद्योगिक क्रांतीनतां र यरु ोपरत आगथमक ररष्ट्वरद व सरम्ररज्यवरद उदयरस आलर. 3) यरु ोपरत 15 वे व 16 वे ितक हर प्रबोिनरचे उतकषमकरळ समजलरजरतो. ४) यरु ोपरत १७ व्यर ितकरत गनसिरमचर अभ्यरस करिरऱ्यर िरस्त्रज्ञरांनीच आिगु नक वैज्ञरगनक ज्ञरनरचर परयर रचलर. प्रश्न ६ पढु ील प्रश्नाांची सणिस्तर उत्तरे णलहा. 1) यरु ोपरतील िममयद्ध ु रच्यर उपयिरची कररिेव पररिरम स्पष्ट करर. 2) करपड उद्योिरत झरलेली औद्योगिक क्रांतीची मरगहती गलहर. ३) प्रबोिनकरळरतील गवज्ञरनरचर गवकरस आगि वैज्ञरगनक िोि यरांची मरगहती गलहर. प्रश्न ७ खालील णिलेल्या मुद्ाांच्या आधारे सणिस्तर माणहती णलहा. १. भौिोगलक िोि व िोिक यरगवषयी सगवस्तर मरगहती गलहर. अ ) मरकोपोलो ब ) हेन्ऱी -द-नॅव्हीिेटर क ) बरथोलोम्यु डरयस २. प्रबोिन करळरत लरिलेल्यर गवगवि वैज्ञरगनक िोिरांची मरगहती गलहर अ) िरतूगवज्ञरन ब) यांत्ररांचर उपयोि क) वस्त्रोद्योि -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------  पाठ २ युरोपीय िसाहतिाि प्र.१ अ) णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधाने पि ू ा करा. १. स्वरतांत्र्यरचर जरहीरनरमर............ यरने तयरर के लर. अ. जॉजम वरगिांग्टन ब. थॉमस जेफरसनक. लॉडम अॅमहस्टम ड. लॉडम कॉनमवॉलीस २. दसु रे ब्रह्मी यद्ध ु............... च्यर करळरत झरले. अ. लॉडम अॅमहस्टम ब. लॉडम डफरीन क. लॉडम डलहौसी ड. अॅिले एडन ३. भररत गह.................. वसरहत होती. अ. गब्रटीि ब. फ्रेंच क. डच ड. स्पेन ४. इ.स. १४९६ मध्ये................... यरलर इग्ां लांडने अमेररकन भमू ीवर वसरहत स्थरपन करण्यरची परवरनिी गदली. अ. वॉरन हेगस्टांग्ज ब. जॉन कॅ बटक. जेम्स वॅट ड. लॉडम वेलस्ली ५. १७६५च्यर करयद्यरनसु रर महत्त्वरच्यर वस्तवू र स्टॅम्पां असिे _________ बिां नकररक के ले. अ. फ्ररन्सने ब. स्पेनने क. इग्ां लांडने ड. अमेररके ने ६. इ.स. १७७४.................... मध्ये भरलेल्यर अगिवेिनरत रल्यरनसु रर अमेररके तील वसरहतींनी वसरहतवरदरगवरुद्ध लढर पक ु ररलर. अ. गफलरडेगल्फयर ब. बोस्टनक. न्ययू ॉकम ड. पॅररस प्र. १ ब) पुढील सच ां ामधील ब गटामधील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा. १. अ गट ब गट १) टोिोलॅडां जममन वसरहत २) इगजप्त गब्रटीि वसरहत ३) ऑरें ज फ्रीटेस्ट डच वसरहत ४) आयव्हरी कोस्ट पोतमिु ीज वसरहत २. अ गट ब गट १) म्यरनमररचर ररजर गथबर २) अमेररकन वसरहतीचर सेनरपती जॉजम वॉगिांग्टन ३) टरस्मरगनयर बेट ऑस््ेगलयर ४) गतसरे ब्रह्मी यध्ु द लॉडम डलहौसी प्र. २ अ) ऐणतहाणसक णठकाि व्यक्ती, घटना यासबां ध ां ी नािे णलहा. १) अमेररके च्यर दगक्षि गकनरऱ्यरवर फ्लोररडर ते करलीफोगनमयरचर प्रदेि यर सत्तेच्यर तरब्यरत होतर. -..................... २) यर ररिीच्यर करळरत इग्ां लांडच्यर सरिरी मोगहमरांनर प्रोतसरहन गमळरले. -..................... ३) १६०७ जेम्स नदीच्यर कर रवर गब्रगटिरांनी वसरहत उभररली गतचे नरव -..................... ४) उत्तर अमेररके तील पवू म गकनररी प्रदेिरतील न्यइू ग्ां लांड ते कॅ रोलीन पयंत यर सत्तेची वसरहत होती...................... ५) १८९० च्यर तहरनसु रर गसक्कीम इग्रां जरांचे सरां गक्षत ररष्ट् असल्यरने मरन्य करण्यरत आले. -..................... ६) भमू ध्य समद्रु व तरांबडर समद्रु रलर जोडण्यरसर ी सएु झ करलव्यरच्यर गनगममती सर ी नेमलेलर तज्ञ -..................... प्र. २ ब) णिलेल्या कारिापैकी योग्य कारि णनिडून णिधान पि ू ा करा. १) म्यरनमररवर कब्जर गमळविे हे गब्रटीिरांचे उगिष्ट होते कररि – अ) गब्रगटिरांनी सरम्ररज्यगवस्तरर कररवरयचर होतर ब) म्यरनमररमिील नैसगिमक सरिनसांपत्ती आगि बरजररपे यरवर तरबर गमळविे गब्रटीिरांच्यर दृष्टीने महत्त्वरचे होते. क) गब्रगटिरांनर यरु ोपीय वसरहतवरदी स्पिेत पढु े ररहरयचे होते. ड) म्यरनमररचर ररजर गथबरलर िडर गिकवरयचर होतर. २) यरु ोपीय व्यरपरऱ्यरांनर आगियर आगफ्रके तील प्रदेिरांचे आकषमि होते.कररि – अ) यर प्रदेिरत सोने गहरे चरांदी कोळसर इ. नैसगिमक सर े मो ् यर प्रमरिरवर होते. ब) यर खांडरतील लोकरांचे आकषमि होते. क) वसरहतवरदी स्पिेत पढु े ररहरयचे होते. ड) ज्ञरनरचर प्रसरर कररवयरचर होतर. प्रश्न ३ अ] पुढील नकाशाचे णनरीक्षि करून णिलेल्या प्रश्नाांची उत्तरे णलहा १. वरील वसरहती उत्तर अमेररकर खांडरत आहेत की दगक्षि अमेररकर खडां रत हे स्पष्ट करर. २. वरील वसरहती अमेररके च्यर कोितयर गकनररपट्टीवर गस्थत आहेत? ३. यर वसरहतींच्यर पवू ेकडे कोितर महरसरिर आहे? ४. नकरिरत गदसिरऱ्यर बोस्टन यर बदां ररिी सांबांगित कोिती घटनर आहे? ५. गफलरडेगल्फयर यर िहररिी अमेररकन स्वरतांत्र्ययद्ध ु रतील कोिती महत्त्वरची घटनर गनिडीत आहे? प्रश्न ३ ब ] सक ां ल्पना णचत्र पूिा करा : १. _____________ _____________ _ _ िसाहतिाि फोफािण्याची कारिे _____________ _____________ _ _ २. िसाहतिािाची साखळी स्पष्ट करा - ------------ ----------- ------------ -------------- ३. औद्ोणगक क्ाांतीच्या उियाची कारिे प्रश्न ४ अ ] टीपा णलहा. १. वसरहतवरद २. वसरहतवरदरचे पररिरम ३. अमेररके तील स्पॅगनि वसरहती ४. अमेररकन स्वरतांत्र्ययद्ध ु ५. १८८४ ची बगलमन पररषद प्रश्न ४ ब] पढु ील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. १. औद्योगिक क्रांतीमळ ु े वसरहतवरदरलर चरलनर गमळरली. २. यरु ोपीय ररष्ट्रांनी अमेररके त वसरहती स्थरपन के ल्यर. ३. गब्रटीि सरम्ररज्यरवरील सयू म किी मरवळत नव्हतर असे म्हिले जरवू लरिले. ४. यरु ोपीय ररष्ट्रांनी आगफ्रकर खांडरत वसरहती स्थरपन के ल्यर. प्रश्न ५ तुमचे मत नोंििा. १. वसरहतवरदरमळ ु े भररतीयरांचे मरनगसक खच्चीकरि झरले. २. यरु ोपीय देि वसरहती स्थरपन करण्यरत आघरडीवर होते. ३. वसरहतवरदरचर पररिरम म्हिनू वसरहतीत स्वरतांत्र्य चळवळींचर उदय झरलर. ४. अमेररकन वसरहतीमळ ु े स्पेनची भरभररट झरली. ५. अमेररके त गनवमसरहतीकरिरची प्रगक्यर भररतरच्यर आिी गकतयेक वषे सरू ु होऊन तयरांनर स्वरतांत्र्य गमळरले ६. गब्रटीि भररतरच्यर िेजररी ररष्ट्रतील घडरमोडींवर लक्ष े वनू होते.( म्यरनमरर , नेपरळ , भटु रन, गसक्कीम) प्रश्न ६ पुढील प्रश्नाांची सणिस्तर उत्तरे णलहा. १. अमेररकन स्वरतांत्र्य यद्ध ु रतील घटनर स्पष्ट करर. २. गब्रगटिरांच्यर आगफ्रके तील वसरहतींची मरगहती गलहर प्रश्न ७ खालील णिलेल्या मुद्ाांच्या आधारे सणिस्तर उत्तरे णलहा. १. गब्रटीि – म्यरनमरर सांबांि स्पष्ट करर अ. ब्रह्मी यद्ध ु े ब. गथबर ररजर क. पररिरम २. गब्रगटिरांच्यर आगियर खडां रतील देिरांिी सबां िां रांवर टीप गलहर. अ. नेपरळ ब. भटु रन क. गतबेट  पाठ ३ भारत आणि युरोपीय िसाहतिाि प्र.१) अ) णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून पूिा णिधाने पुन्हा णलहा. १) सपां िू म समद्रु रमरिे भररतरत येिररर पगहलर प्रवरसी_________ हर होय. अ) वरस्को-दर-िरमर ब) मरको पोलो क) इब्न बततु र ड) कोलांबस २ )लग्नरत आदां ि म्हिनू पोतमिु रलच्यर ररजरने आपल्यर ररजकन्येलर __________ हे बेट गदले. अ) सरु त ब) कोझीकोडे क) मबांु ई ड) हुिळी ३ ) डचरांची भररतरतील पगहली वसरहत____________ येथे स्थरपनर झरली. अ) गदल्ली ब) िोवर क) मद्ररस ड) मच्छलीपट्टि ४. इग्ां लांडच्यर __________गब्रटीि ईस्ट इगां डयर कांपनीलर पवू ेकडील देिरांिी व्यरपरर करण्यरचर परवरनर गदलर. अ) दसु ऱ्यर चरल्समने ब)एगलझरबेथ ररिीने क) पांचम जॉजमने ड) गवल्यमने ५. १७४४ ते १७६३ यर करळरत _________ यरांच्यरत तीन यद्ध ु े झरली, तयरांनर कनरमटक यद्ध ु े म्हितरत. अ) इग्रां ज – फ्रेंच ब) इग्रां ज – मरर े क) इग्रां ज – पोतमिु ीज ड) इग्रां ज – हैदर ६. १६६४ मध्ये फ्ररन्सचे ________कोल्बेर यरांच्यर पढु रकरररने फ्रेंच ईस्ट इगां डयर कांपनीची स्थरपनर झरली. अ) ररजे ब) प्रिरनमत्रां ी क)अथममत्रां ी ड) सांरक्षिमांत्री प्र. १ ब) पुढील सच ां ामधील ब गटामधील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा. १ )‘अ’ िट 'ब' िट १) दसु ऱ्यर चरल्समने मांबु ईलर नेमलेलर पगहलर िव्हनमर - अब्ररहम गिपमन २) पोतमगु िज ररजकन्यर - ब्रॅिरांझर ३) करलीकतचर ररजर- झरमोरीन ४) १७व्यर ितकरत स्वत:चे आरमरर असिररर एकमेव भररतीय ररजर- छ. गिवरजीमहरररज २) ‘अ’ 'ब' १) असमगबश्पू मख्ु य िममिरू ु २) िरन्सेलर न्यरयरिीि ३) वेदोर द फजेंद मरलमत्तेवरील अगिकररी ४) कगपतरांव कॅ प्टन प्र.२) अ) नािेणलहा. १) इ.स. १६६५मध्ये मोिल बरदिरह औरांिजेब यरच्यर कडेसरू ते लरवखरर उघडण्यरची परवरनिी मरििररी यरू ोपीयन व्यरपररी कांपनी - २) पवू म गकनररपट्टीवर फ्रेंचरांचे मख्ु य रिे- ३) ईस्ट इडां ीयर कां. नेमद्ररसलर बरांिलेलर गकल्लर - ४) कोचीच्यर ररजरिी तह करुन करळ्यर गमरीची गनयरमत करण्यरचर एकरगिकरर गमळविररी यरु रपीयन कांपनी - प्र.२) ब) णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य कारि णनिडून णिधान पूिा करा. १) इग्रां जरांनी आपल्यर सरु त, कररवरर, चेन्नई आगि मबांु ई, इ. वखररीत बरिर उभररल्यर - १) मनोरांजन गकांवर वखररीतील श्रगमकरांच्यर श्रमपररहरररसर ी. २) तयरांनर फुले हवीहोती. ३) तयरांनर फुलरपां रसनू औषिी बनवरयची होती. ४) तयरांनर फुलरच ां र व्यरपरर कररयचर होतर. २ ) १७व्यर ितकरच्यर सरुु वरतीलर मघु ल, आगदलिरही आगि कुतबू िरही जहरजरांनर डचरांकडून परवरनर घ्यरवर लरिे- १) परवरनर न घेतर प्रवरस के ल्यरस जहरज जप्त के ले जरयचे. २) मघु लरांनर जहरज बरळििे परवडत नव्हते. ३) यर प्रदेिरवर मघु लरांची सत्तर होती. ४) यर प्रदेिरवर कुतूबिरहीची सत्तर होती. प्र.३ अ ) या प्रकरिात नकाशा नाही. त्यामुळे नकाशािरील प्रश्न नाहीत. प्र.३ ब) सांकल्पना णचत्रेपिाकरा. १) इग्रां जाांच्या सरु त िखारीतील कांपनीचे कमाचारी २) युनायटे ड ईस्ट इडां ीया कांपनीच्या भारतातील िखारी --------------- --------------- --------------- --------------- प्र.४ अ ) टीपा णलहा. १ ) पोतमगु िजरांची यध्ु दगनती. २) पोतमिु ीजरांचर भररतरतील व्यरपरर प्र.४ ब ) खालील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. १) भररतीय सत्तरगििरांनर करतरमझ घेिे िरजेचेहोते. २) पोतमगु िजरांिी लढर देिे भररतीयरांनर अवघड झरले होते. ३) इग्ां लांडच्यर चरल्सम ररजरने मांबु ई बेट ईस्ट इडां ीयर कांपनीलर भरड्यरने गदले. ४) पोतमिु ीज ,दमि, वसई, आगि िोवर येथे जहरजे बरांित. प्रश्न ५ आपले मत नोंििा १. भररतरत आलेल्यर यरु ोपीय सत्तरांनी िममप्रसरर के लर. २. भररतरतील स्थरगनक सत्तरिीिरांनी यरु ोपीयनरांनर वखररी बरांिरयलर परवरनिी देवनू अदरू दृगष्ट दरखगवली ३. यरु ोपीय सत्तरांनी भररतरच्यर भमू ीवर आपरपसरत यद्ध ु े के ली. प्र.६ ) खालील प्रश्नाांची सणिस्तर उत्तरे णलहा. १) डच सरकररने यनु रयटेड ईस्ट इडां ीयर कां. लर कोिकोिते अगिकरर गदले? २)गब्रगटि ईस्ट इगां डयर कां. ने भररतरत वखरर स्थरपन करण्यरचर गनिमय कर घेतलर? प्रश्न ७ खालील णिलेल्या मुद्ाांच्या आधारे सणिस्तर उत्तरे णलहा. १. भररतरतील पोतमिु ीज वखररींची मरगहती गलहर अ. वसरहतीची ग करिे ब. वखररीतील अगिकररी २. भररतरतील गब्रटीि वखररींची मरगहती गलहर अ. वसरहतीची ग करिे ब. वखररीतील अगिकररी ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------  पाठ ४ – िसाहतिाि आणि मराठे प्रश्न १ (अ) णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधान पि ू ा करा १. इब्ररहीमखरनरने परगनपतच्यर यद्ध ु रत के लेल्यर पररक्मरने प्रभरगवत होवनू _______ यरांनी फ्रेंच प्रगिक्षकरांच्यर मदतीने आिगु नक कवरयती फौज तयरर के ली. अ. महरदजी गिदां े ब. मल्हररररव होळकर क. सदरगिवररवभरऊ ड. ररघोबरदरदर २. गिवरजी महरररजरांच्यर ररज्यरगभषेकरसर ी __________ हर इग्रां ज वकील उपगस्थत होतर. अ. हेन्ऱी रे गव्हग्ां टन ब. गफगलफ गिफडम क. हेन्ऱी ऑगक्झडां ेन ड. ररचडम टेलर ३. मरर ् यरनां ी पोतमिु ीजरांनर _________ च्यर वेढ्यरत पररभतू के ले. अ. वेंिल ु रम ब. फोंडर क. सरु त ड. ररजरपरू ४. परगनपतचे गतसरे यद्ध ु मरर े आगि _______ यरांच्यरत झरले. अ. इग्रां ज ब. अब्दरली क. अहमदखरन बिां ि ड. नजीबखरन ५. थोरल्यर बरजीररव पेिव्यरच ां े बिां ू गचमरजीअप्पर यरनां ी वसई येथे _______ यरांचर पररभव के लर. अ. इग्रां ज ब. फ्रेंच क. डच ड. पोतमिु ीज प्र. १ ब. पुढील सच ां ातील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा १] ‘अ’ गट ‘ब’ गट १) करस्मो -द- ग्वरदम पोतमिु ीजइगतहरसकरर २) िोंसरलूमरतीस पोतमिु ीजवगकल ३) फ्ररस्वराँमगटंन पोंगडचेरीचरिव्हनमर ४) हेन्ऱीरे गव्हग्टांन इग्रां जअगिकररी २] ‘अ’ गट ‘ब’ गट १) येसरजी कांक - मरर ् यरांच्यर परयदळरचे प्रमखु २) िोंसरलूमरतीस - पोतमिु ीजवगकल ३) गडबॉईन - पोंगडचेरीचरिव्हनमर ४) हेन्ऱीरे गव्हग्टांन - इग्रां जअगिकररी प्र.२) अ) ऐणतहाणसक णठकाि,व्यक्ती, घटना या सबां ांधीची नािे णलहा. १) जैतरपरू चर इग्रां ज दलरल - २) अफझलखरनच्यर भेटीपवू ी मरर ् यरांनी हे बांदर गजांकून घेतले - ३) पराँगडचेरीचर िव्हनमर जनरल – ४) भररतरत सवमप्रथम आलेले यरु ोपीय– ५) १७९५च्यर खडरम लढरईत मरर ् यरांनी यरांचर पररभव के लर- प्र.२) ब) णिलेल्याकारिाांपैकीयोग्यकारिणनिडूनणिधानेपूिाकरा. १). छत्रपती गिवरजी महरररजरनां ी गम रच्यर व्यरपरररवर सरां क्षक जकरती उभररल्यर कररि - अ) पोतमगु िजरांनर गवरोिकरून स्थरगनक मी व्यरपरररलर सरां क्षि देण्यरसर ी ब) इग्रां जरांचर गम रचर व्यरपरर मोडून करढण्यरसर ी. क) स्वररज्यरत पैसर उभररण्यरसर ी. ड) वसरहतवरद्यरांनर गवरोि करण्यरसर ी. २) छत्रपती ररजरररम महरररज आगि महरररिी तरररबरई यरांच्यर करळरत परश्चरत्त्य ित्रांक ू डे दल ु मक्ष झरले कररि- अ ) तयरांच्यरकडे परु े से सैन्यरबळ नव्हते ब) तयरांच्यर कररभरऱ्यरांनी तयरांनर तसर सल्लर गदलर होतर क) तयरांनर आपली सवम िक्ती औरांिजेबरगवरुद्ध एकवटरवी लरिली ड) तयरांच्यरकडे दरू दृष्टीचर अभरव होतर.  प्रश्न३ : (अ)पुढील नकाशाचे णनरीक्षि करून णिलेल्या प्रश्नाांची उत्तरे णलहा. १. भररतरच्यर पगश्चम गकनरऱ्यरवरील डच वसरहती कोितयर? २. पवू म गकनररपट्टीवर फ्रेंचरांनी कोितयर वसरहती उभररल्यर? ३. आग्रर आगि अलरहरबरद येथे कोिरच्यर वसरहती होतयर? ४. नकरिरच्यर मदतीने मरर े सरदरररांची उत्तरे तील महत्त्वरची रिी सरांिर (उदर.- नरिपरू चे भोसले) ५. मरर ी सत्तेचर गवस्तरर उत्तरे कडील कोितयर िहररपयंत झरलर होतर ? ------------- प्रश्न ३ ब ) पुढील सक ां ल्पनाणचत्रे पूिा करा १. नाना फडििीस याांनी ------------- ------------- इग्रां जाांणिरुद्ध उभा के लेला चतुसघां ------------- २. करलरे षर पिू म करर - १७९५ -------------------- १८१७ -------------------- - - -------------------- इग्रां ज-मराठे िुसरे यद्ध ु -------------------- मराठयाांच्या सत्तेचा अस्त -- प्रश्न ४ अ) टीपा णलहा १. छत्रपती गिवरजी महरररज आगि पोतमिु ीज सबां िां २. अफिरि आगि मरर े ३. फ्रेंच आगि मरर े ४. छत्रपती सांभरजी महरररज आगि पोतमिु ीज सांबांि प्रश्न ४ ब) खालील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. १. भररतरत जेथे पोतमिु ीज वसरहती होतयर, तेथील स्थरगनक जनतर असांतुष्ट होती. २. छत्रपती गिवरजी महरररजरांनी आरमरर उभररले. प्रश्न ५ आपले मत नोंििा १. एकर अथरमन,े गब्रगटिरांनी भररत मरर ् यरांकडून गमळवलर. २. पोतमिु ीजरांचे मरर ् यरांगवषयीचे िोरि लवगचक होते. ३. मरर ी सत्तेचे िोरि वसरहतगवरोिी असल्यरचे गदसनू येते. प्रश्न ६ – सणिस्तर उत्तरे णलहा १. छत्रपती गिवरजी महरररजरांचे मरर ् यरांचे सरवमभौमत्त्व अबरगित ररखण्यरच्यर िोरिरची मरगहती गलहर २. भररतरतील सवरंत प्रभरवी अश्यर मरर ् यरांच्यर सत्तेचर अस्त कर झरलर? प्रश्न ७ णिलेल्या मुद्ाांच्या आधारे खालील प्रश्नाांची उत्तरे णलहा १. मरर े – इग्रां ज सबां िां रांवर टीप गलहर. (अ) गवगवि करलखडां रतील मरर े िरसक आगि इग्रां ज सबां िां (ब) मरर ् यरांचे आरमरर (क) इग्रां जरांचे िोरि २.पोतमिु ीज – इग्रां ज सबां िां रांवर टीप गलहर. (अ) छत्रपती गिवरजी महरररज आगि पोतमिु ीज (ब) छत्रपती सांभरजी महरररज व पोतमिु ीज (क) पेिवे आगि पोतमिु ीज  पाठ५ भारत - सामाणजक ि धाणमाक सधु ारिा प्रश्न १ (अ) णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधान पि ू ा करा १. ररजरररममोहन रॉय यरांनी ____________इग्रां जी भरषेत पत्र गलगहले. अ. सतीप्रथेगवरुद्ध ब. अस्पृश्यतेगवरुद्ध क. बरलगववरहरगवरुद्ध ड. के िवपनरच्यर प्रथेगवरुद्ध २. १८२९ मध्ये िव्हनमर जनरल __________यरांनी सतीप्रथर नष्ट के ली. अ. लॉडम डफरीन ब. लॉडम बेंटींक क. लॉडम डलहौसी ड. लॉडम वेलस्ली ३.. ररजरररममोहन रॉय यरांनी _______________ स्थरपनर के ली. अ. ररमकृ ष्टि गमिनची ब. आयम समरजरची क. प्ररथमनर समरजरची ड. ब्ररह्मो समरजरची ४. महरतमर जोतीररव फुलेयरनां ी ___________ स्थरपनर के ली. अ. सतयिोिक समरजरची ब. ब्ररह्मो समरजरची क. आयम समरजरची ड. प्ररथमनर समरजरची ५. गडप्रेसड क्लरसेस गमिनचीस्थरपनर _______यरांनी के ली. अ. डॉ. बरबरसरहेब आबां ेडकर ब. महरतमर फुले क. ररजषी िरहू ड. महषी गवठ्ठल ररमजी गिदां े ६. मरु ळी , जोिगतिी देवदरसी यरच्ां यर प्रश्रांच्यरकडे समरजरचे लक्ष __________ यरांनी वेिले. अ. गिवररम जरनबर करांबळे ब. कममवीर दरदरसरहेब िरयकवरड क. िोपरळबरबर वलांिकर ड. महषी गवठ्ठल ररमजी गिदां े प्रश्न १ ब. पुढील सच ां ातील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा १] अ िट ब िट चवदरर तळे सतयरग्रह – नरगिक गसांि सभर – अमृतसर वरयकोम सतयरग्रह – त्ररविकोर आरक्षिरचर जरहीरनरमर –कोल्हरपरू २] अ िट ब िट ब्ररह्मो समरज –ररजरररममोहन रॉय सतयिोिक समरज – महरतमर जोतीररव फुले परमहसां सभर – महषी गवठ्ठल ररमजी गिांदे ररमकृ ष्टि गमिन – स्वरमी गववेकरनांद प्रश्न २ अ –ऐणतहाणसकणठकाि,व्यक्ती, घटनायासबां ांधीचीनािेणलहा. १.. यर समरजरने वेदरांनर पगवत्र ग्रांथ मरनले – २.. स्वरमी गववेकरनांदरांनी भररतीय तरुिरांनर गदलेलर सांदि े – ३. अबल ु फै ज यरने अकबररच्यर प्रिरसन पद्धतीवर गलगहलेलर ग्रांथ – ४ डॉ. बरबरसरहेब आांबेडकररांनी भररतीय तरुिरांनर गदलेलर सांदि े – प्रश्न २ ब – णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य कारि णनिडून णिधान पि ू ा करा. १. ररजर ररममोहन रॉय यरांनी सतीप्रथेगवरुद्ध इग्रां जी भरषेत पत्र गलगहले कररि – अ. वरगहनीलर सती जरवे लरिले यर प्रथेचर तयरांच्यर मनरवर खोलवर पररिरम झरलर. ब. तयरांनर प्रगसद्धी हवी होती. क. सरकररचे लक्ष तयरनां र वेिनू घ्यरयचे होते. ड. सती प्रथेगवषयी तयरांनर गब्रटीिरनां र अवित कररयचे होते. २. डॉ. बरबरसरहेब आबां ेडकर यरनां ी अनेक वृत्तपत्रे सरू ु के ली कररि – अ. तयरांनर वृत्तपत्ररच ां र प्रसरर कररयचर होतर. ब. वृत्तपत्र हे समहू सपां कम मरध्यम आहे. क. तयरनां ी वृत्तपत्ररांकडे चळवळीचे एक सरिन म्हिनू परगहले. ड. वृत्तपत्र हे उतपन्नरचे सरिन होते. प्रश् ३ अ या पाठात नकाशा नसल्याने हा प्रश्न या पाठात येत नाही. प्रश्न ३ ब पुढील सक ां ल्पनाणचत्रे पूिा करा – प्रश्न ४ अ टीपा णलहा १. प्ररथमनर समरज २. आयम समरज ३. ररमकृ ष्टि गमिन ४. महरररजर सयरजीररव िरयकवरड यरांचे परु ोिरमी िोरि ५. ररजषी िरहू महरररजरच ां े िोरि प्रश्न ४ ब खालील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. १. नवसमरजरची गनगममती करिे समरजसिु ररकरनां र आवश्यक वरटू लरिले. २. ररजरररममोहन रॉय यरांनी आिगु नकतेची परयरभरिी आपल्यर लेखनरतनू के ली. ३. तरररबरई गिदां े यरांनी मरांडलेली स्त्री-परुु ष समरनतेची सकां ल्पनर अतयतां िरडसरची मरनली जरते. प्रश्न ५ आपले मत नोंििा १. सरमरगजक आगि िरगममक सिु ररिरांच्यर अभरवी ररजकीय स्वरतांत्र्य अपिू म असते. २. बहुजन समरजरचे गिक्षि आगि गस्त्रयरांचे गिक्षि यर क्षेत्ररत महरतमर फुले यरांचे योिदरन अमल्ू य आहे. ३. सरमरगजक आगि िरगममक सिु ररिर चळवळीचे नेतत्त्ृ व नवगिगक्षत तरुि विरमने के ले. ४. सरमरगजक सिु ररिरांमळ ु े ररजकीय सिु ररिरांची परर्श्मभमू ी तयरर झरली. प्रश्न ६ – सणिस्तर उत्तरे णलहा २. प्ररथमनर समरजरची तत्त्वे स्पष्ट करर. ३. ररमकृ ष्टि गमिनने के लेले करयम स्पष्ट करर ४. सर सय्यद अहमद खरन यरांचे करयम स्पष्ट करर ५. ररमस्वरमी नरयकर यरांचे करयम स्पष्ट करर ६. महरतमर फुले यरांचे करयम स्पष्ट करर प्रश्न ७ – णिलेल्या मुिियाांच्या आधारे सणिस्तर उत्तरे णलहा १. ररजरररममोहन रॉय यरांनी कोितयर सिु ररिरांचर आग्रह िरलर? अ. सरमरगजक ब. िरगममक २. डॉ. बरबरसरहेब आबां ेडकर यरांचे करयम स्पष्ट करर अ. सरमरगजक ब. ररजकीय  पाठ६ िसाहतिािाणिरुद्ध भारतीयाांचा सघां र्ा प्र. १ अ णिलेल्या पयाायाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधान पन्ु हा णलहा. १. ररज्य खरलसर करण्यरचे िोरि ______________ यर अगिकरऱ्यरने अवलांगबले. अ) लॉडम डलहौसी ब) लॉडम कझमन क) लॉडम कॅ गनिां ड) लॉडम औ्ॅम २. नरनरसरहेब पेिवर यरांनी ____________ येथील उ रवरचे नेतत्त्ृ व के ले. अ) झरिी ब) पटिर क) कोल्हरपरू ड) गचतिरव ३. भररतीय ररष्ट्ीय सभेच्यर पगहल्यर अगिवेिनरचे अध्यक्ष ___________ होते. अ) द्वररकरनरथ टरिोर ब) व्योमेिचद्रां बॅनजी क) दरदरभरई नौरोजी ड) सरु े न्द्रनरथ बॅनजी ४. ररष्ट्ीय सभेमध्ये ____________ च्यर अगिवेिनरत फुट पडली अ) मबांु ई ब) लरहोर क) सरु त ड) पिु े ५. श्यरमजी कृ ष्टि वमरम यरांनी लांडन येथे ___________ ची स्थरपनर के ली. अ) इगां डयर हरऊस ब) िदर क) कम्यगु नस्ट परटी ड) अगभनव भररत ६. महरररष्ट्रतील _____________ गजल्यरत क्रांतीगसहां नरनर परटील यरनां ी प्रगतसरकरर स्थरपन के ले. अ) कोल्हरपरू ब) पिु े क) रिे ड) सरतररर प्रश्न १ ब. पुढील सच ां ातील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा १] अ गट ब गट १. कुवरगसांह लखनौ २. नरनरसरहेब पेिवर करनपरू ३. ररिी लक्ष्मीबरई झरिी ४. गचमरसरहेब कोल्हरपरू २] अ गट ब गट १. अनि ु ीलन सगमगत अरगवांद घोष २. िदर लरलर हरदयरल ३. गहदां स्ु तरन सोिरगलस्ट ररपगब्लकन आमी – चांद्रिेखर आझरद ४. अगभनव भररत - श्यरमजी कृ ष्टि वमरम प्रश्न २ अ – नािे णलहा – १. हसां रजीनरईक यरांचे ररज्य यर प्रदेिरत होते – २. बांिरलची फरळिी यरांनी घडवनू आिली – ३. १९४३ मध्ये आझरद गहदां सेनने े गब्रगटिरांकडून ही बेटे गजांकून घेतली – ४. गवठ्ठल जव्हेरी, उषर मेहतर, आगि तयरांच्यर सरथीदरररांनी सरू ु के लेले रे गडयो कें द्र - प्रश्न २ ब – णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य कारि णनिडून णिधान पि ू ा करा. १. गब्रगटिरांनी फोडर आगि ररज्य करर हे िोरि अवलांगबले कररि - अ) तयरांनर भररतीयरांिी मैत्री कररयची होती. ब) १८५७ च्यर स्वरतांत्र्यलढ्यरदरम्यरन गदसलेल्यर भररतीयरांच्यर एकीमळु े तयरांचे डोळे उघडले क) हे िोरि ररबगवण्यरची आज्ञर ईस्ट इगां डयर कांपनीने गदली. ड) तयरांनर भररतीय सांस्थरने खरलसर कररयची होती. २. भररतरतील तरुिरांनी कम्यगु नस्ट परटीची स्थरपनर के ली कररि – अ) करमिरर विरमची सत्तर प्रस्थरगपत करण्यरसर ी ब) भररतीय तरुिरनां र गिष्टयवृत्ती देण्यरसर ी क) रौलेट करयद्यरलर गवरोि करण्यरसर ी ड) भररतीयरांनर बॉम्ब तयरर करण्यरचे प्रगिक्षि देण्यरसर ी प्रश्न३ : (अ)पुढीलनकाशाचेणनरीक्षिकरूनणिलेल्याप्रश्नाांचीउत्तरेणलहा. १. १८५७ च्यर स्वरतांत्र्यलढ्यरचे सध्यरच्यर परगकस्तरनरतील कोितेही एक कें द्र सरिां र २. १८५७ च्यर स्वरतांत्र्यलढ्यरचे सध्यरच्यर बरिां लरदेिरतील कोितेही एक कें द्र सरिां र ३. १८५७ च्यर स्वरतांत्र्यलढ्यरचे सध्यरच्यर महरररष्ट्रतील कोितेही एक कें द्र सरांिर ४. गब्रगटिरांनी दत्तक गविरन नरमजां रू करून कोिती सस्ां थरने खरलसर के ली? ५. मिां ल परांडे यरांची कु े गनयक्त ु ी होती ? प्रश्न ३ ब पुढील सक ां ल्पनाणचत्रे पूिा करा – ३. पढु ील तक्तर पिू म करर – --------------------------------------- जममनीतील स्टुटिरडम येथे भररतरचर ध्वज फडकरवलर िरांती घोष व सनु ीती चौिरी --------------------------------------------------- ------------------------------------ गचतिरव िस्त्ररिरररवरील हल्यरमळ ु े जन्म े पेची गिक्षर बीनर दरस --------------------------------------------------- प्रश्न ४ अ टीपा णलहा १. उमरजी नरईकरचां र उ रव २. मवरळ गवचररसरिी ३. लोकमरन्य गटळकरचां े प्रगतयोिी सहकरररतेचे िोरि ४. अनि ु ीलन सगमगत ५. इगां डयर हरऊस ६. आझरद गहदां सेनर ७. भगू मित चळवळ प्रश्न ४ ब खालील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. १. गब्रटीि सत्तेगवरोिरतील गभल्लरांचे उ रव हळूहळू कमी होत िेले. २. रगवांद्रनरथ टरिोर यरांनी सर यर पदवीचर तयरि के लर. ३. १८५८ मध्ये इग्ां लांडच्यर ररिीने जरहीरनरमर प्रगसद्ध के लर. ४. िरांिीजींनी सगवनय करयदेभिां चळवळी सर ी गम रचर प्रतीकरतमक वरपर के लर. प्रश्न ५ आपले मत नोंििा १. गब्रगटिरांच्यर सत्तेच्यर पररिरमस्वरूप भररतीय िेतीचर ऱ्हरस झरलर. २. १८५७ च्यर लढ्यरत भररतीयरांनर अपयि आले. ३. स्वरतांत्र्यवीर सरवरकर यरांच्यर मते, १८५७ चर उ रव हे भररतीयरांचे पगहले स्वरतांत्र्ययद्ध ु होते. ४. भररतीय ररष्ट्ीय सभेची स्थरपनर हर भररतीय स्वरतांत्र्य आांदोलनरतील महत्त्वरचर टप्पर होतर. ५.वसरहतवरदरचर उदय हर यरु ोगपयन ररष्ट्रांच्यर व्यरपररवृद्धीचर पररिरम होतर. प्र. ६ सणिस्तर उत्तरे णलहा १. १८५७ च्यर उ रवरची कररिे स्पष्ट करर. २. भररतीय ररष्ट्ीय सभेच्यर आिीच्यर गवगवि सघां टनरच ां ी मरगहती गलहर. प्र. ७ णिलेल्या मद् ु ाच्ां या आधारे उत्तरे णलहा. १. १८५७ पवू ीच्यर उ रवरची मरगहती गलहर. अ ) गभल्ल ब ) ररमोिी क ) िडकरी २. गब्रटीि सत्तेगवरोिरत क्रांगतकररी चळवळीची मरगहती सरांिर. अ ) उगिष्टये ब ) गवगवि सांघटनर व तयरांचे करयम क ) पररिरम ३. िरांिीजींच्यर नेतत्त्ृ वरखरलील अगहसां क चळवळ स्पष्ट करर. अ ) चपां ररण्य चळवळ आगि रौलेट करयदर ब ) असहकरर आांदोलन क ) छोडो भररत ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------  प्रकरि : ०७ भारत : णनिासाहतीकरि ते एकीकरि प्रश्न १ (अ) णिलेल्या पयाांयापैकी योग्य पयााय णनिडून णिधाने पूिा णिधाने पुन्हा णलहा. (१) िोवर येथे इ.स. १९४६ मध्ये............ यरांच्यर नेततृ वरखरली सगवनय करयदेभिां रचे आदां ोलन झरले. (अ) डॉ. ररम मनोहर लोगहयर (ब) डॉ. टी. बी. कुन्हर (क) डॉ. पी. पी. गिरोडकर (ड) डॉ. ररम हेिडे (२) हैदररबरद सांस्थरनरच्यर मगु क्तलढ्यरचे नेततृ व........... यरनां ी समथमपिे के ले. (अ) ररजर हररगसांि (ब) स्वरमी ररमरनांद तीथम (क) पगां डत महरदेविरस्त्री जोिी (ड) के िवररव जेिे (३) भररतरमध्ये.......... यरांच्यर प्रयतनरमळ ु े अनेक सांस्थरने गवलीन झरली. (अ) जयांतररव गटळक (ब) सरदरर वल्लभभरई पटेल (क) पगां डत जवरहरलरल नेहरू (ड) डॉ. टी. बी. कुन्हर (४) भररतरतील............ हे सवरमत मो े सांस्थरन होते. (अ) हैदररबरद (ब) जनु रिढ (क) सरतररर (ड) भरतपरू (५) भररतीय ररज्यघटनेच्यर............ कलमरन्वये जम्मू करश्मीरलर गविेषररज्यरचर दजरम प्रदरन करण्यरत आलर. (अ) ३८० (ब) ३७७ (क) ४२० (ड) ३७० (६) जनु रिढ हे............ मिील एक सांस्थरन होते. (अ) कनरमटक (ब) िजु ररत (क) करश्मीर (ड) महरररष्ट् (ब) पुढील सांचामधील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून पुन्हा णलहा. (१) ‘अ’ गट ‘ब’ गट I. हैदररबरद सांस्थरनरचे गवलीनीकरि - स्वरमी ररमरनांद तीथम II. करश्मीर सांस्थरनरचे गवलीनीकरि - िेख अब्दल्ु लर III. िोवर मगु क्तलढ्यरतील मोलरचे योिदरन – मोहन ररनडे IV. पदु च्ु चेरी येथील करमिरर नेते - व्ही. सबु य्यर (२) ‘अ’ गट ‘ब’ गट I. िोवर कॉांग्रेसचे प्रमख ु - डॉ. टी. बी. कुन्हर II. आझरद िोमतां क सघां टनेचे नेते - फ्ररगन्सस मस्कररन्हीस III. िोवर गवमोचक सहरयक सगमतीचे नेततृ व - नर. ि. िोरे IV. हैदररबरद स्टेट कॉांग्रेसची स्थरपनर - सेनरपती बरपट प्रश्न २ (अ) ऐणतहाणसक णठकाि / व्यक्ती / घटना सांबांधी नािे णलहा. (१) भररत स्वतांत्र झरलर तयरवेळी भररतरत गवलीन न झरलेले सांस्थरन - (२) िोवर कॉांग्रेस कगमटीचे प्रमखु – (३) करसीम रझवी यरांची सांघटनर –  (४) ऑपरे िन पोलो मोहीम ररबगवलेले सांस्थरन – (५) मरर र दैगनकरतनू िोवर मक्त ु ी लढ्यरलर बळ देिररी व्यक्ती – (६) िोवर मगु क्तसर ी सैगनकरांनी वरपरलेले सरांकेगतक नरांव – (ब) णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधाने पूिा करा. (१) जनु रिढचर नबरब परगकस्तरनलर पळून िेलर. कररि – (अ) सस्ां थरनरतील प्रजेने तयरच्ां यर गनिमयरलर गवरोि करून आदां ोलन उभे के ले होते. (ब) सांस्थरनरतील प्रजर तयरलर कै द करिरर होती. (क) सांस्थरनरतील जनतेचर नबरबरवर गवर्श्रस नव्हतर. (ड) नबरबरच्यर सांरक्षिरसर ी परगकस्तरन तयरर होते. (२) बहुसांख्य सांस्थरने स्वतांत्र भररतरत गवलीन झरली. कररि- (अ) सस्ां थरगनकरनां र तनखर गदलर जरिरर होतर. (ब) सांस्थरगनकरांनर मरन्य होईल असर सरगमलरनरमर तयरर के लर होतर. (क) भररतरकडून सांस्थरगनकरांनर अगिकरर अबरगित े वण्यरचे आर्श्रसन देण्यरत आले होते. (ड) सस्ां थरगनकरनां र मो ी बगक्षसे देण्यरत येिरर होती. (३) ररजर हररगसांि यरांनी जम्मू करश्मीर सांस्थरन भररतरत गवलीन करण्यरची परवरनिी गदली. कररि- (अ) सांस्थरनरतील जनतेचर उ रव मोडून करढरयचर होतर. (ब) करश्मीरचर कररभरर स्वतांत्रपिे करिे िक्य नव्हते. (क)परगकस्तरनरतील सिस्त्र टोळ्यरच ां े आक्मि परतविे िक्य नव्हते. (ड) ररज्यरवर कजरमचर बोजर प्रचांड वरढलर होतर. (४) डॉ. ररम मनोहर लोगहयर यरांनर पोतमिु ीज सरकररने िोव्यरतनू हददप् रर के ले. कररि – (अ) तयरांनी सगवनय करयदेभांि आदां ोलन के ले होते. (ब) तयरांनी क्रांतीकररी सांघटनर स्थरपन के ली होती. (क) तयरनां ी सिस्त्र बडां रळी उभी के ली होती. (ड) तयरांनी पोतमिु ीजरांगवरोिी गतरांिर फडकवलर होतर. प्रश् ३ (अ) पढु ील नकरिरचे गनरीक्षि करून गदलेल्यर प्रश्रांची उत्तरे गलहर. (अभ्यरसण्यरसर ी पर ् यपस्ु तकरतील पृष्ठ क्. ५६ वरील नकरिर पहर.) (१) भररतरच्यर वरयव्य गदिेकडे कोिते ररष्ट् आहे.? (२) करररकलमध्ये कोिरची सत्तर होती.? (३) कररची हे िहर कोितयर देिरत आहे.? (४) भररतरच्यर पगश्चम गकनररपटटीवर फ्रेंचरांची सत्तर को े होती.? (५) भररतरच्यर दगक्षिेस कोितर समद्रु आहे.? (ब) णिलेली सांकल्पना णचत्रे पूिा करा. (१)  ------------- --------------- ------------ ------------ िोवर मक्त ु ीलढयरतील करयमकते २) --------------- ------------ हैदररबरद मक्त ु ीलढयरतील नेते ------------- ------------- पुढील कालरेर्ा पूिा करा. हैदररबरद सस्ां थरन भररतरत करश्मीर सस्ां थरन भररतरत गवलीन गवलीन ------------- ------------- -------------- १९४८ ------------- १९४९-५० प्रश्न ४ (अ) टीपा णलहा. (१) गनवमसरहतीकरि (२) सरमीलनरमर (३) ऑपरे िन पोलो (४) ऑपरे िन गवजय (ब) पुढील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. (१) हैदररबरद सांस्थरन भररतरत गवलीन झरले. (२) पदु च्ु चेरी हर कें द्रिरगसत प्रदेि बनलर. (३) जनु रिढ सांस्थरन भररतरत गवलीन झरले. (४) करश्मीर वरदरस आतां रररष्ट्ीय स्वरूप प्ररप्त झरले. प्रश्न ५ : तुमचे मत नोंििा. (१) करश्मीर वरदरस आतां रररष्ट्ीय स्वरूप प्ररप्त झरले. (२) भररतरलर सस्ां थरनरचां े गवलीनीकरि करिे िरजेचे होते. (३) िोव्यरत पोतमिु ीज सत्तर १९६१ पयंत अखडां होती. (४) हैदररबरद सांस्थरनरमध्ये आध्रां , कनरमटक, महरररष्ट् पररषदरांची स्थरपनर झरली. प्रश्न ६ : सणिस्तर उत्तरे णलहा. (१) िोवर गवलीगनकरिरचे स्वरूप स्पष्ट करर. (२) दरदरर-निर हवेलीमिील जनतेने पोतमिु ीजरांनर कर गवरोि के लर. (३) व्ही. सबु य्यर यरनां ी पदु च्ु चेरी येथील लोकरनां र कर सघां टीत के ले. प्रश्न ७ : खालील प्रश्नाांची णिलेल्या मुिद्ाांच्या आधारे सणिस्तर उत्तरे णलहा. (१) हैदररबरद मगु क्तसांग्ररमरची मरगहती गलहर. (अ) स्वरमी ररमरनांद तीथम यरांचे योिदरन (ब) रझरकरर सांघटनर (२) िोवर मक्त ु ी सांग्ररमरचे स्वरूप – (अ) िोवर कॉग्रां ेसची स्थरपनर (ब) िोवर मक्त ु ीचर लढर (क) लष्टकरी करयमवरही (३) जम्मू करश्मीर सस्ां थरन भररतरत गवलीगनकररिरची प्रगक्यर गलहर. (अ) परगकस्तरनचे आक्मि (ब) सिस्त्र टोळ्यर (क) ररजर हरीगसांि यरांची भगू मकर (ड) गवलीनीकरि __________  प्रकरि : ८ जागणतक महायुिधे आणि भारत प्रश्न १ (अ) णिलेल्या पयाांयापैकी योग्य पयााय णनिडून पि ू ा णिधाने पन्ु हा णलहा. (१) ऑगस््यरने सगबमयरगवरूदि यदु ि पक ु ररले तेव्हर -------- देि सगबमयरच्यर मदतीलर िरवनू िेलर. (अ) जममनी (ब) अमेररकर (क) हिां रे ी (ड) रगियर (२) गहटलरच्यर ----------- पक्षरने जममनीमध्ये सत्तर गमळगवली. (अ) लोकिरही (ब) सरम्यवरदी (क) नरझी (ड) फॅ गसस्टवरद (३) जममन सैन्यरांचर ------------ पररभव के ल्यरमळ ु े गहटलरलर आतमहतयर कररवी लरिली. (अ) रगियरने (ब) इग्ां लांडने (क) अमेररकने (ड) पोलांडने (४) अमेररके ने --------------- यर िहररवर पगहलर अिबु ॉम्ब टरकलर. (अ) नरिरसकी (ब) गहरोगिमर (क) पलमहरबमर (ड) स्टलीन्ग्ररड (५) भररत महरयदु िरत सहभरिी झरल्यरची एकतफी घोषिर ----------- यरांनी के ली. (अ) व्हरईसरॉय चेम्सफडम (ब) लॉडम गलनगलथिो (क) लॉडम कझमन (ड) लॉडम गमटां ो (ब) पढु ील प्रत्येक सचां ामधील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी िुरुस्त करून णलहा. (१) ‘अ’ गट ‘ब’ गट I अमेररकर - वड्रु ो गवल्सन II इग्ां लांड - गवन्स्टन चगचमल III जममनी - गहटलर IV इटली - गलनगलथिो (२) ‘अ’ गट ‘ब’ गट I के सरी वृत्तपत्र - लोकमरन्य गटळक II आझरद गहदां सेनेचे नेततृ व - ररसगबहररी घोष III गव्हक्टोररयर क्ॉसने सन्मरगनत- पगहले महरयदु ि करळरत गदलेले िौयम पदक IV करमर िरटर मररुचे नेततृ व - बरबर िरुु गदतगसांि प्रश्न २ (अ) ऐणतहाणसक णठकाि / व्यक्ती / घटना सांबांधी नािे णलहा. (१) पगहल्यर महरयदु िरत इग्ां लांड, फ्ररन्स, रगियर ररष्ट्रांचर िट – (२) पगहले महरयदु ि यर तहरने सपां ले - (३) पगहल्यर महरयदु िरत जममनी, ऑगस््यर, तक ु म स्तरन, बल्िेररयर ररष्ट्रांचर िट – (४) जपरनने अमेररके चर गनकरमी के लेलर नरगवक तळ – (५) दसु ऱ्यर महरयदु िरनतां र स्थरपन झरलेले आतां रररष्ट्ीय सांघटनर –  (ब) णिलेल्या कारिाांपैकी योग्य पयााय णनिडून णिधाने पि ू ा करा. (१) पगहल्यर महरयदु िरनांतर ररष्ट्सांघरची स्थरपनर करण्यरत आली. कररि- (अ) यदु िरलर चेतरविी देण्यरसर ी. (ब) वसरहतींवर आपले वचमस्व प्रस्तरगपत करण्यरसर ी. (क) जिरत िरांततर प्रस्थरगपत करण्यरसर ी. (ड) अमेररके लर यदु िरपरसनू दरू े वण्यरसर ी. (२) दसु ऱ्यर महरयदु िरत अमेररकर उतरली. कररि- (अ) जममनीने अमेररके च्यर वसरहती गजक ां ल्यर होतयर. (ब) अमेररके वर कजरमचर डोंिर वरढलर होतर. (क) जपरनने पलमहरबमर नरगवक तळरवर बॉम्ब टरकून गनकरमी के ले होते. (ड) अमेररके च्यर गमत्र ररष्ट्रांनी यदु िरत उतरण्यरचर आग्रह के लर होतर. (३) यरु ोगपयन ररष्ट्रांनर नवीन प्रदेि करबीज करण्यरची िरज गनमरमि झरली. कररि- (अ) यरु ोगपयन ररष्ट्रांत लोकसांख्यर वरढली होती. (ब) यरु ोगपयन ररष्ट्रांनर कच्चर मरल आगि हक्करची बरजररपे आवश्यक होती. (क) यरु ोगपयन ररष्ट्रांनर िमरमचर प्रचरर प्रसरर कररयचर होतर. (ड) यरु ोगपयन ररष्ट्रनां र अमेररके वर दहित गनमरमि कररयची होती. प्रश् ३अ पढु ील नकरिरचे गनरीक्षि करून गदलेल्यर प्रश्रच ां ी उत्तरे गलहर.( यर पर रत नकरिर नसल्यरमळ ु े प्रश् गवचररले जरिरर नरहीत) (ब) णिलेली सांकल्पना णचत्रे पूिा करा. (१) महायुिधाांचे भारतािर झालेले पररिाम (२) मॉांन्ट-फडम सिु ररिर करयद्यरतील तरतदु ी प्रश्न ४ (अ) टीपा णलहा. (१) ररष्ट्सांघ (२) आझरद गहदां सेनर (३) पगहले महरयदु िरचे तरतकरगलक कररि (४) पगहल्यर महरयदु िरचे भररतरवरील सांगमश्र पररिरम (ब) पुढील णिधाने सकारि स्पष्ट करा. (१) भररतरलर दोन्ही महरयदु िरत सहभरिी व्हरवे लरिले. (२) इग्ां लांडने भररतरतनू करढतर परय घेण्यरचर गनिमय घेतलर. (५) अमेररके ने जपरनच्यर भमू ीवर पगहलर अिबु ॉम्ब टरकलर. (६) पगहले जरिगतक महरयदु ि सरुु झरले. (७) दसु रे महरयदु ि सपां तरच गनवमसरहतीकरिरस सरुु वरत झरली. (८) जरिगतक महरयदु िरमध्ये भररत सहभरिी झरलर. (९) ररष्ट्सांघरलर अपयि आले. (१०) गहटलरने पोलडां वर हल्लर के लर. प्रश्न ५ : तुमचे मत नोंििा. (१) गवसरव्यर ितकरत गनवमसरहतीकरि सरुु झरले. (२) ररष्ट्सांघरलर आलेल्यर अपयिरची मरगहती गलहर. (३) पगहल्यर महरयदु िरच्यरवेळी भररत सरां क्षि क्षेत्ररत मरिरस होतर. प्रश्न ६ : सणिस्तर उत्तरे णलहा. (१) दसु ऱ्यर महरयदु िरची कररिे गलहर. (२) भररतीय लोक ररष्ट्ीय चळवळीत मो ् यर सांख्येने कर सहभरिी झरले. (३) दसु ऱ्यर महरयदु िरचे भररतरवरील पररिरम स्पष्ट करर. (४) मॉांन्ट-