Aral Pan Reviewer PDF

**Aral. Pan. Reviewer** **DEMAND:** Tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyo na ***gusto at kayang bilhin ng mamimili*** sa ibat-ibang presyo sa isang takdang panahon. **BATAS NG DEMAND:** Mayroong ***inverse o magkasalungat na ugnayan*** ang presyo sa quantity demanded ng isang produkto. **SUBST...

**Aral. Pan. Reviewer** **DEMAND:** Tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyo na ***gusto at kayang bilhin ng mamimili*** sa ibat-ibang presyo sa isang takdang panahon. **BATAS NG DEMAND:** Mayroong ***inverse o magkasalungat na ugnayan*** ang presyo sa quantity demanded ng isang produkto. **SUBSTITUTION EFFECT:** Ipinapahayag nito na kapag tumaas ang presyo ng isang produkto, ang mga mamimili ay ***hahanap ng pamalit*** na mas mura. **INCOME EFFECT:** Ito ay nagpapahayag na mas ***malaki ang halaga ang kinikita kapag mas mababa ang presyo.*** **DEMAND SCHEDULE:** Isang ***talaan*** na nagpapakita ng dami na kaya at gustong bilihin ng mga mamimili sa ibat-ibang presyo. **DEMAND CURVE:** Ang ugnayan ng presyo sa quantity demanded sa pamamagitan ng isang dayagram o ***graph.*** **DEMAND FUNCTION:** Ay ang ***matematikong*** pagpapakita sa ugnayan ng presyo at quantity demanded. Qd=f(P). Qd=quantity demanded ang tumatayong dependent variable at ang presyo (P) naman ang independent variable.  **IBA PANG SALIK NA NAKAKAAPEKTO SA DEMAND NG PRESYO** 1. **KITA:** Ang pagbabago sa kita ng tao ay maaring makapagbago ng dend para sa isang produkto sa isang particular na produkto. **NORMAL GOODS:** Kapag dumadami ang demand sa mga produkto dahil sa pagtataas ng kita. **INFERIOR GOODS:** Ang tawag sa mga produktong tumataas ang demand kasabay sa pagbaba ng kita. 2. **PANLASA:** Kapag ang isang produkto o serbisyo ay naayon sa iyong panlasa , maaring tumaas ang demand para dito. 3. **DAMI NG MAMIMILI:** Maari ding magpataas ng demand ng individual ang tinatawag na ***bandwagon effect.*** 4. **PRESYO NG MAGKAUGNAY NA PRODUKTO SA PAGKONSUMO:** Ang komplementaryo ay mga produktong sabay na ginagamit, ibig-sabihin hindi magagamit ang isang produkto kung wala ang complement nito. 5. **INAASAHAN NG MGA MAMIMILI SA PRESYO SA HINAHARAP:** Kung inaasahan ng mga mamimili na tataas ang presyo ng isang particular na produkto sa susunod na araw o linggo , asahan na tataas ang demand ng nasabing produkto sa kasalukuyan. **BATAS NG SUPPLY:** Isinasaad ng Batas ng Supply na mayroong direkta o positibong ugnayan and presyo sa quantity supplied ng isang produkto. Kapag tumulisas ang presyo, tumataga din ang dami ng produkto o serbisyo na handa at kayang ipagbili. Kapag bumabang ang presyo, bumababa rin ang dami ng produkto o serbisyo na handa at kayang Ipagbili ***(ceteris paribus)***. **SUPPLY SCHEDULE:** Higit na mauunawaan ang konsepto ng supply sa pamamagitan ng supply schedule. Ang supply schedule ay isang ***talaan na nagpapakita ng dami ng kaya at gustong ipagbili ng mga prodyuser sa iba't ibang presyo.*** **SUPPLY CURVE:** Ito ay batay sa supply schedule.  **SUPPLY FUNTION:** Ito ay matematikong pagpapakita ng ugnayan ng presyo at quantity supplied. (Qs=c+f(P)). **PAMILIHAN --** Ito ay isang makanismo kung saan ang mamimili ay nagtatagpo. Nagkakaroon ng transaksiyon upang magkaroon ng bentahan. **PUWERSA NG PAMILIHAN** - **MARKET FORCES** -- Tumutukoy sa ugnayan ng supply at demand. - **LAW OF SUPPLY AND DEMAND** -- Kung mataas ang kalakal tumataas ang supply. - **KAKULANGAN(SHORTAGE)** -- Mas malaki ang supply sa demand - **EKWILIBRIYO (EQUILIBRIUM)** -- Sapat ang dami ng supply at demand. - **EKWILIBRIYONG DAMI** -- Pinagkasunduang presyo. - **MARKET CURVE** -- Ugnayan ng kurba at ng supply. **Ano ang pamilihan?** - Isang kalagayan kung saan may inter-aksyon ang mga mamimili at nagtitinda. - Ang mga nagtitinda ay ***nagpapaligsahan*** upang mahikayat ang mga mamimili na bumili sa kanila. - Ang pamilihan ay maaaring lokal, panrehiyon, pambansa o pandaigdigan ang lawak. **Estruktura ng Pamilihan** Tumutukoy sa balangkas na umiiral sa sistema ng merkado kung saan ipinapakita ang ugnayan ng konsyumer at prodyuser. **GANAP NA KOMPETISYON** **DI-GANAP NA KOMPETISYON** - **Monopoly** - **Monopolistic Competition** - **Oligopoly** - **Monopsony** **GANAP NA KOMPETISYON-** - Walang sinumang nagtitinda at mamimili ang maaring magkontrol sa presyo ng kalakal. - Ang mga ipinagbibiling produkto ay walang pagkakaiba. - Madaling pumasok sa pamilihan ang mga nais magsimula ng negosyo. - Magkakatulad ang produkto (Homogenous) - Malayang paggalaw ng sangkap ng produksiyon - Malayang pagpasok at paglabas sa industriya - Malaya ang Impormasyon ukol sa pamilihan **Di-Ganap na Kompetisyon** Anumang kondisyon na ***HINDI*** kakakitaan ng mga katangian ng ganap na kompetisyon. **Monopoly** - ***Isa lang ang nagtitinda sa pamilihan.*** - Ito ang nagtatakda ng presyo at walang magagawa ang mga mamimili. - ***Iisa ang nagtitinda*** -- dahil iisa ang nagbebenta, ang presyo at dami ng supply ay idinidikta, batay sa tinatawag na profit max rule o pagnanais ng prodyuser na makakuha ng malaking kita. - ***Produkto na walang Kapalit*** -- ang mga produkto ay walang kauri kaya nakokontrol ang presyo at dami ng supply. - ***Kakayahan na hadlangan ang Kalaban*** -- dahil sa mga patent, copyright at trademark gamit ang intellectual property right, hindi makapasok ang ibang nais maging bahagi ng industriya na kaparehas sa hanay ng produkto at serbisyong nililikha ng mga monopolista. **COPYRIGHT** -- Isang uri ng intellectual property rights na tumutukoy sa karapatang pagmamay-ari ng isang tao na maaaring kabilang sa mga akdang pampanitikan o akdang pansining. **Hal**. Aklat, musika, pelikula, adverstisements, paintings. **PATENT** -- pumoprotekta sa mga imbentor at kanilang imbensyon. Ito ay ipinagkakaloob ng gobyerno sa isang imbentor upang mapagbawalan ang iba na gawin, gamitin, ibenta, iangkat at iluwas ang imbensiyon niya kapalit ng pagsisiwalat sa publiko ng mga detalye ng imbensiyon. **TRADEMARK** - paglalagay ng mga simbolo o marka sa mga produkto at serbisyo na siyang nagsisilbing pagkakakilanlan ng kompanyang may gawa o nagmamay-ari nito. Halimbawa ng monopolyo: - MRT/LRT - TUBIG (MAYNILAD,MANWAD) - KORYENTE( MERALCO, DECORP) **MONOPOLISTIC COMPETITION** - ***Marami ang nagtitinda ngunit may isang komokontrol sa pamilihan.*** - Maari nitong ang presyo ng kalakal. - Sa ilalim ng ganitong estruktura ng pamilihan, maraming kalahok na prodyuser ang nagbebenta ng mga produkto sa pamilihan subalit marami ring konsyumer. - May kapangyarihan pa rin sa pamilihan ang mga prodyuser na magtakda ng presyo ng kanilang produkto. - Dahil sa product differentiation, ang katangian ng mga produkto na ipinagbibili ay magkakapareho ngunit hindi eksaktong magkahawig. **Halimbawa ng Monopolistic Competition** sabong pampaligo/panlaba Toothpaste Sofdrinks Appliances Fabric conditioner Cellphone Cosmetic products Fastfood restaurant **OLIGOPOLY(CARTEL)** - ***Marami ang nagtitinda ngunit walang kompetisyon.*** - Ang presyo ng kalakal ay walang pagkakaiba - Ito ay isang uri ng estruktura ng pamilihan na may maliit na bilang o iilang lamang na prodyuser ang nagbebenta ng magkakatulad o magkakaugnay na produkto at serbisyo. - May kakayahan ang prodyuser na maimpluwensiyan o madiktahan ang presyo na umiiral sa pamilihan. - Semento - Bakal - Ginto - Petrolyo **COLLUSION** -- maaring magkaroon ng pagkontrol o sabwatan ang mga negosyante. Ito ay nagaganap partikular na sa presyo sa ilalim ng ***kartel*** o samahan ng mga oligopolista. **HOARDING** -- ang pagtatago ng produkto upang magkulang ang supply sa pamilihan na magdudulot ng pagtaas ng pangkahalatang presyo. **MONOPSONY** - Marami ang nagtitinda ngunit isa o isang grupo lamang ang mamimili. - Sa ganitong kalagayan, may kapangyarihan ang konsyumer na maimpluwensiyahan ang presyo sa pamilihan. - ***Ang presyo ng kalakal ay nasa kontrol ng bumibili.*** Sa ganitong uri ng pamilihan, mayroon lamang iisang mamimili ngunit maraming prodyuser ng produkto at serbisyo. - May kapangyarihan ang konsyumer na maimpluwensiyahan ang presyo sa pamilihan **Halimbawa:** - Pamahalaan na nag-iisang kumukuha ng serbisyo - At nagpapasahod sa mga pulis, sundalo, bumbero, traffic Enforcer at iba pa **PAMILIHAN AT PAMAHALAAN --** Isang organisadong sistemang pang-ekonomiya kung saan nagtatagpo ang konsyumer at prodyuser upang magkaroon ng palitan. **PAMAHALAAN** - Isang magalagang institusyon sa ating bansa. - Pangunahing tungkulin na paglingkuran at pangalagaan ang sambayanan. **(*Art \|\| Sec 4 1987 Constitution)*** - Pagtatakda ng buwis pagbibigay ng subsidy nagtatalaga ng mga presyo ng mga produkto at serbisyo. "Bagama't ang pamilihan ay isang organisadong sistemang pang-ekonomiya, may mga pagkakataong nahaharap ito"***- Nicholas Gregory Mankiw*** "Hindi maiwasang patakbuhin sa ilalim ng mixed economy"**- *John Maynard Keynes*** **PRICE STABILAZATION PROGRAM** **Price Ceiling** - **Prize Freeze** **Price floor** **PRICE CEILING --** Maximum price policy o pinakamataas ng presyo na maaring ipagbili o kaniyang produkto. (SRP) **ANTI-PROFITEERING LAW** ang labis ng pagpataw na bilihin ng presyo. **PRICE FLOOR --** Price support at minimum pricy policy. **PRICE FREEZE --** Ipinapatupad upang mapigilan ang pananamantala.