Kazakhstan Ecology and Human Activities's Impact on Environment PDF

БИОЛОГИЯ 56-ТАРАУ ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ АДАМ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІ мазмұны 03 бет §1. Ғаламдық жылыну себептері 06 бет §2. Ғаламдық жылыну себептері, салдарлары және шешу жолдары 10 бет §3. Модельдеу. Климаттың ғаламдық жылынуын компьютерлік...

БИОЛОГИЯ 56-ТАРАУ ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ АДАМ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІ мазмұны 03 бет §1. Ғаламдық жылыну себептері 06 бет §2. Ғаламдық жылыну себептері, салдарлары және шешу жолдары 10 бет §3. Модельдеу. Климаттың ғаламдық жылынуын компьютерлік модельдеу. 12 бет §4. Қазақстанның экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары керекті тақырыпқа тез өту үшін тақырыптың үстінен бас мазмұнына тез өту үшін батырманың үстінен бас 02 §1. Ғаламдық жылыну себептері Ғаламдық жылыну - жердің климаттық жүйесіндегі орташа температураның жоғарылауы. Жылыну себептері атмосфераның газ құрамының өзгеруі күннің жарықтық вариациялары жанартау атқылауы Күн айналасында жердің орбиталық қозғалыс өзгерістері мысал бола алады. Жер атмосферасында көмірқышқыл газы концентрациясының антропогендік өсуі арқасында туындауы нәтижесінде, жылыжай әсері (эффектісі) артатындығын түсіндіретін ғылыми консенсус бар. Жылыжай эффектісін 1824 жылы Жозеф Фурье анықтаған, ал 1896 жылы Сванте Аррениус алғаш рет оған сандық зерттеу жүргізді. ! ЕСТЕ САҚТА! Жер бетіне жететін күн сәулесінің біртіндеп азаюы байқалды - бұл құбылыс ғаламдық қараңғылану деп аталады оның басты себебі жанартау атқылауы және өндіріс жұмысы нәтижесінде атмосфераға түскен шаң бөлшектері. Күн белсенділігінің өзгеруі. Күннің жарықтығы мен оның спектрі бірнеше жылдан мыңдаған жылға дейінгі уақыт аралығында өзгереді бұл өзгерістер периодты құрамнан тұрады, ең айқын көрінетіні Күн белсенділігінің 11 жылдық циклі (Швабе циклі). 03 01 Жердің климаттық жүйесіндегі Ғаламдық жылыну орташа температураның көтерілуі: 02 1970 жылдан бері жылыну Мұхитта энергиясының кемінде 90%-і шоғырланады: 03 Ауа райының жылынуына немесе Климат жүйесі суық болуына қарай сыртқы әсерлердің өзгеруіне жауап береді: 04 Жерден ғарышқа шығарылатын Жерге түсетін, инфрақызыл сәулеге айналады: көрінетін күн сәулесі энергиясы 05 Бұл процесті қиындатып, ішінара Жылыжай газдары инфрақызыл сәулеленуді сіңіріп, ғарышқа шығарылатын энергияны атмосферада ұстап тұрады: 06 1824 жылы Жозеф Фурье анықтаған, Жылыжай эффектісіне ал 1896 жылы Сванте Аррениус алғаш рет оған сандық зерттеу жүргізді: 07 Жер бетіндегі жылыжай газдары: Су буы, көмірқышқыл газы (СО2) (9-26%), метан (СН4) (4-9%) және озон (3-7%) 08 Су буының ерекшелігі: Конденсациялау қабілетінің болуында 09 XVIII ғасырдың ортасындағы СО2 және СН4 өнеркәсіптік революцияның концентрациясы басталуымен салыстырғанда – сәйкесінше 31% және атмосферада артқан: 149%-ке 04 10 Ғаламдық қараңғылау құбылысының Жанартау атқылауы басты себебі: және өндіріс жұмысы нәтижесінде атмосфераға түскен шаң бөлшектері 11 Бірнеше онжылдық бойы қазба СО2 отындарын жағудың екі қосалқы өнімі: 12 Бірнеше жылдан мыңдаған жылға Күннің жарықтығы мен дейінгі уақыт аралығында өзгереді: оның спектрі 13 Бұл өзгерістер периодты құрамнан Күн белсенділігінің 11 тұрады, олардың ең айқын көрінетіні: жылдық циклі (Швабе циклі). 14 Күн белсенділігінің 11 жылдық циклі: Швабе циклі 15 Күн белсенділігінің соңғы үш 11 0,1%-ке жуық жылдық цикліндегі Күннің жалпы амплитудамен немесе жарықтығы: шамамен 1,3 Вт/м2-ге өзгерген, тікелей өлшеу уақытынан бері азғана теріс тренд бар 05 §2. Ғаламдық жылыну себептері, салдарлары және шешу жолдары Қоршаған ортаға ғаламдық жылынудың әсері кең және ол ұзаққа созылады. Ол түрлі әсерлерді қамтиды Арктикалық мұздың еруі Теңіз деңгейінің көтерілуі Мұздықтардың кері шегінуі. Табиғи катаклизмдер: ғаламдық температураның көтерілуі атмосфералық жауын-шашын мөлшері мен таралуының өзгеруіне алып келеді. Жылу толқындары мен басқа да квазистационарлық ауа райы жағдайлары: 1980 жылға дейінгі онжылдықтармен салыстырғанда өте ыстық ауа райы оқиғаларының жиілігі шамамен 50 есеге өсті. Әлеуметтік салдарлар. 2015 жылы жүргізілген зерттеуде кедей елдердегі экономикалық өсу (ЖІӨ) бұрынғы есептеулерге қарағанда болашақтағы климаттың жылынуына анағұрлым тәуелді деген қорытынды жасады. 06 Адамзатқа ғаламдық жылыну әсерінің мысалдары температураның 1 градусқа көтерілуі жалпы бұзақылық тәртіпсіздікті 20%-ға арттырады деп көрсетілген жергілікті температураның 1-3 градусқа көтерілуі ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін біршама арттырады қоғам денсаулығына пайдалы болудан гөрі зиянды әсері басым болады климаттың жылынуы Солтүстіктің байырғы халықтарының өмір сүру салтының өзгеруіне алып келеді. 2012 жылы дейін ғаламдық жылынуға қарсы әрекет туралы негізгі әлемдік келісім Киото хаттамасы болды. 01 Арктикалық мұздың еруі, теңіз Ғаламдық жылыну деңгейінің көтерілуі, теңіз мұздарының азаюы мен жұқаруына алып келді: 02 Қауіпті жағдайға және атмосфералық Ғаламдық жылыну ауытқуларға төзімсіз: 03 Ғаламдық температураның көтерілуі Табиғи катаклизмдер атмосфералық жауын-шашын мөлшері мен таралуының өзгеруіне алып келеді: 07 04 Жылу толқындары мен басқа да 1980 жылға дейінгі квазистационарлық ауа райы онжылдықтармен жағдайлары: салыстырғанда өте ыстық ауа райы оқиғаларының жиілігі шамамен 50 есеге өсті 05 Температурасы 18-30 градус, Төмен ылғалдылық. тәулігіне 1 мм-ден артық емес жауын шашын және 20 градустан төменгі шық нүктесі: 06 Жылына 74 күн сақталады, ғаламдық «Қолайлы ауа райы» жылыну әсерінен бұл көрсеткіштер төмендей береді: 07 Атмосферадағы көмірқышқыл газы Мұхиттың концентрациясының артуы теңіз қышқылдануы, суында еріген СО2-нің көбеюіне, деоксигенациясы демек, рН-тың төмен мәндері бойынша өлшенетін мұхиттың қышқылдығының артуына алып келеді: 08 Ғаламдық жылынудың ұзақ мерзімді Жүзжылдық және салдары: мыңжылдықтар аясында ғаламдық жылынудың масштабы бірінші кезекте антропогендік СО2 шығарылуына байланысты болады 09 Климаттың күрт өзгеруіне мысал бола Мәңгі тоң мұздан алады, бұл ғаламдық жылынудың метан мен күшеюіне алып келеді: көмірқышқыл газының тез арада босап шығуы 10 XX ғасырда орташа температура 1,02 градусқа көтерілген: 08 11 Алғаш рет тарихта 1 градус шегінен 2015 жылы жоғары болған жыл: 12 Қатер тобына жататын елдер: Катар, Сауд Арабиясы, Бахрейн, БАӘ және басқа да Таяу Шығыс елдері 13 2014 жылы жүргізілген метаталдауға Температураның 1 сәйкес төбелестер, зорлық градусқа көтерілуі қылмыстар, жаппай тәртіпсіздіктер немесе соғыс сияқты зорлық- зомбылық деңгейін 20%-ке арттырады деп көрсетілді: 14 Ауылшаруашылық дақылдарының Орта және жоғарғы өнімділігін біршама арттырады, бірақ ендіктердегі жергілікті одан әрі жылыну оның төмендеуіне температураның 1-3 әкеледі: градусқа көтерілуі 15 Солтүстіктің байырғы халықтарының Климаттың жылынуы тұрмыс салтының өзгеруіне алып келді: 16 Мемлекеттер, корпорациялар және Ғаламдық жылынудың жекелеген адамдар деңгейінде алдын себептері мен алу және бейімдеу жөніндегі салдарын бағалау әрекеттерге негіз болады: 17 2012 жылға дейін ғаламдық жылынуға Киото хаттамасы қарсы әрекет туралы негізгі әлемдік келісім: 18 Әлемнің 160-тан астам елін қамтып, Киото хаттамасы жылыжай газдарының жалпы әлемдік шығарылуының шамамен 55%-ін жапты: 09 §3. Модельдеу. Климаттың ғаламдық жылынуын компьютерлік модельдеу. Жер бетіндегі климаттың өзгеруін болжайтын модельдеудің ғылыми әдістерінің дәлдігі Марста да анықталды Франсуа Форгет марстық климат моделін жасады Вероника Ансан мен Николя Мангольд PSI қызметкері Даниэл Берманмен бірге ғарыштық аппараттар арқылы алынған мұздықтар өлшемдері туралы мәліметтерге талдау жасады. Ғаламдық климаттық модельдер мұздың мол шоғыры 5 млн-нан 15 млн жыл бұрын пайда болғанын көрсетеді олардың барлығы Грег кратерінде шоғырланған. Марстағы Грег кратерінің солтүстік ішкі бетінен сырғитын қалақша формасындағы мұздықтарды көрсетеді. 01 Жер бетіндегі климаттың өзгеруін Марста болжайтын модельдеудің ғылыми әдістерінің дәлдігі анықталды: 02 Зерттеу тобын – PSI аға ғылыми Уильям К. Хартманн қызметкері басқарды: 03 П ариж университетінің қызметкері Марстық климат Ф рансуа Форгет жасады: моделін 04 Нант университетінің қызметкерлері ар т а араттар Ғ ыш ық пп Вероника Ансан мен Николя м м н ал н ан кө егі е ы ғ Мангольд PSI қызметкері Даниэл м тар л м р ұздық ө ше де і Берманмен бірге жасалды: т рал м л м тт р у ы ә і е е ге тал а д у 10 05 Топ жетекшісі К. Хартман – Невада штаты Рено «Климатты ғаламдық үлгілеу ғылымы: америкалық Марстағы жаңалықтармен астрономия ұйымының расталады» тақырыбындағы планеталарды зерттеу баяндамасын ұсынды: бөлімінің жыл сайынғы кеңесіне 06 1993 жылы астрономдар Марстың Кейде көлбеу айналу осінің көлбеу өзгерісіне орналасуы 45 талдау жасағанда анықтады: градустан асып кетуі мүмкін екенін 07 2001-2006 жылдары француз және Климатты американдық зерттеушілер зерттеу модельдеудің үшін пайдаланды: компьютерлік бағдарламаларын 08 Мұздың мол шоғыры 5 млн-нан 15 млн Ғаламдық климаттық жыл бұрын пайда болғанын көрсетті: модельдер 11 §4. Қазақстанның экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары Қазақстан - өндіруші және өңдеуші өнеркәсібі дамыған ел, соңғы бес жылда осы салалардың өсу қарқыны артып келеді көп жыл ішінде республикада 20 млрд тоннадан астам қалдықтар жиналған, олардың үштен бірі улы бұл қалдықтардың негізгі бөлігі - тау кен өндіру және тау кен өңдеу өнеркәсібі, қара металлургия, мұнай химия кәсіпорындары, құрылыс материалдарының өндірісі жұмысының нәтижесі. Ең зиянды өндірістер Өскемен ауданындағы қорғасын-мырыш Шымкенттегі қорғасын-фосфатты Тараздағы фосфор өнеркәсібі Ақтөбедегі хром кәсіпорындары Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар облыстарының атмосфералық ауасы анағұрлым ластанған. Қазақстан қалаларында ауаны ластауға негізгі үлес қосатын - автомобиль көліктері. Республиканың он бес қаласында атмосфералық ауаның зиянды заттармен ластану деңгейі артқан. Бұл қалаларға Зырян, Ақтау, Теміртау, Тараз, Петропавл, Шымкент, Алматы жатады. Негізгі ластаушы заттар - бұл шаң, күкірт диоксиді, азот диоксиді, көмірсутектер, фенол, қорғасын, күкіртті сутегі, хлорлы сутегі, аммиак және т.б. Экология жаратылыстану және гуманитарлық ғылым болып табылады. ҚР Қазақстан 2030 Стратегиясында, тамақтануды жақсарту, қоршаған ортаның тазалығы мен экологиясы басым бағыттардың бірі болып табылады. 12 ҚР тұңғыш президентінің 2006 жылғы 14 қарашадағы Жарлығымен мақұлданған Қазақстан Республикасының 2007-2024 жылдарға арналған тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасында, Қазақстан халқының өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған дамудың экономикалық, экологиялық, әлеуметтік және саяси факторлары интеграцияланып, біртұтас процесс ретінде қаралу қажеттілігі атап өтілді. Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу саласын дамыту мақсатында нормативтік құқықтық база жетілдірілген. 2016 жылдан бастап полигондарда құрамында сынап болатын лампаларды және құрылғыларды және тағы басқа зиянды қалдықтарды көмуге тыйым салынған. 2019 жылдан бастап пластмассаны; макулатура, картон және қағаз қалдықтарын; шыныларды көмуге тыйым салатын заң күшіне енді. 2021 жылдан бастап құрылыс және тағам қалдықтарына тыйым салынады. Өткен 2009 жылы Қазақстан БҰҰ-ның климаттың өзгеруі туралы негіздемелік концепциясы бойынша Киото хаттамасын ратификациялады. 01 Өндіруші және өңдеуші өнеркәсібі Қазақстан дамыған ел: 02 Соңғы бес жылда осы салалардың Қазақстан өсу қарқыны артып келеді: 03 Көмірсутекті өндіру кезінде үлкен Серік газдар мен мәселе болып табылады: табиғи газдарды кәдеге жарату (утилизация) 13 04 Ең зиянды өндірістер: 01 Өскемендегі қорғасын мырыш; 02 Шымкенттегі қорғасын-фосфат; 03 Тараздағы фосфор өнеркәсібі; 04 Ақтөбедегі хром кәсіпорындары; 05 Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар облыстарының атмосфералық ауасы анағұрлым ластанған. 05 Атмосфералық ауаның зиянды Зырян, Ақтау, Теміртау, заттармен ластану деңгейі артқан Тараз, Петропавл, қалаларға жатады: Шымкент, Алматы 06 Қалалардағы ауа ластануының Өндірістің ескірген жоғары деңгейінің себебі: технологиялары, тиімсіз тазарту құрылыстары, пайдаланылатын отын сапасының төмен болуы 07 Негізгі ластаушы заттар: Шаң, күкірт диоксиді, азот диоксиді, көмірсутектер, фенол, қорғасын, күкіртті сутек, хлорлы сутек, аммиак 08 Қазақстанның ең шаңды қалалары: Ақтау, Атырау, Жезқазған, Семей, Өскемен 14 09 Көміртек тотығының жоғары мөлшері Алматы, Ақтөбе, көп байқалатын қалалар: Қарағанды, Қостанай, Петропавл, Павлодар, Семей 10 Қазақстан қалаларында ауаны Автомобильдер ластауға негізгі үлес қосатын: 11 Жаратылыстану және гуманитарлық Экология ғылым: 12 ҚР тұңғыш президентінің 2006 жылғы Қазақстан халқының 14 қарашадағы Жарлығымен тұрмыс сапасын мақұлданған Қазақстан арттыруға бағытталған Республикасының 2007-2024 дамудың жылдарға арналған тұрақты дамуға экономикалық, көшу тұжырымдамасы: экологиялық, әлеуметтік және саяси факторларын интеграциялау 13 2016 жылдан бастап тыйым салынған: Сынап болатын лампаларды және құрылғыларды; металл сынақтарын; пайдаланылған майлар мен сұйықтықтарды; батареяларды; электронды қалдықтарды көмуге 14 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап Пластмассаны, көмуге тыйым салатын заң күшіне макалатура, картон енді: және қағаз қалдықтарын, шыныларды 15 2021 жылдан бастап тыйым Құрылыс және тағам салынады: қалдықтарына 15 16 Қазақстан экономикасын дамытудың Қалпына келетін маңызды аспектісі және ұзақ ресурстар мен балама мерзімді перспективаға арналған энергия көздері елдің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету факторы: 17 Атмосфераға ластаушы заттарды Қалпына келтірілетін шығармауына байланысты энергия көздерін экологиялық тұрғыдан таза: пайдалануға негізделген технологиялар 16  137 138 139 140 Соңына дейін барған сен мықтысың! Енді алдағы ҰБТ сен үшін сәтті болсын! JUZ40-пен 140 баллға! Тек алға! 17