اخلاق انتشارات علمی - PDF

‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣـﺮّي‬ ‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم )‪(ISC‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1390‬‬  ‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺛﺮ‪ :‬اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣﺮّي‬...

‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣـﺮّي‬ ‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم )‪(ISC‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1390‬‬  ‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺛﺮ‪ :‬اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣﺮّي‬ ‫ﻃﺮح ﺟﻠﺪ و ﻛﺘﺎب آرا‪ :‬ﻛﺮﻳﻢ ﻓﻼح‬ ‫ﺣﺮوف ﻧﮕﺎري ﻣﺘﻦ‪ :‬ﻣﻴﺘﺮا ﻋﻠﻲ ﻣﺪدي‬ ‫ﺗﻴﺮاژ‪ 1000 :‬ﻧﺴﺨﻪ‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬اول‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﺰ‪1390‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‪:‬‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ ﻫﻤﻜﺎر‪ :‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ‪ISC‬‬  ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺰوم ارﺗﻘﺎي ﻧﻘﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳـﺮان در ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﮔـﺴﺘﺮش ﻋﻠـﻢ در ﺟﻬـﺎن‬ ‫اﺳﻼم و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‬ ‫و ﭘﻴﺮو ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ وزراي آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛـﺸﻮرﻫﺎي اﺳـﻼﻣﻲ درﺳـﺎل ‪1386‬‬ ‫)‪ 2007‬ﻣﻴﻼدي( در رﺑﺎط ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻣﺮاﻛﺶ و ﻧﻴﺰ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ وزراي آﻣـﻮزش‬ ‫ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ در ﺳﺎل ‪ 2008) 1387‬ﻣﻴﻼدي( در ﺑﺎﻛﻮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨـﺖ ﺟﻤﻬـﻮري آذرﺑﺎﻳﺠـﺎن و‬ ‫ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ‪ 623‬ﻣﻮرخ ‪ 1387/2/10‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘـﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و ﻧﻴـﺰ ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن اﻫـﺪاف‪،‬‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ و ﺗﺸﻜﻴﻼت وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨـﺎوري )ﻣـﺼﻮب ‪ ،(1383/5/18‬ﭘﺎﻳﮕـﺎه اﺳـﺘﻨﺎدي‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ اﺳﺘﻨﺎدي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺧﺎص داﻧـﺸﻤﻨﺪان ﺟﻬـﺎن اﺳـﻼم و ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻤﻲ ﺟﻬﺎن و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳـﺎزﻧﺪه ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ وزارت‬ ‫ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳـﻼم )‪ (ISC‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗـﺪوﻳﻦ ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ و ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻠﻤﻲ و رﺷـﺘﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ را در اﻳﺮان و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب »اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ« ﻛﻪ ﭼﻬﻞودوﻣﻴﻦ اﺛﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳـﺘﻨﺎدي ﻋﻠـﻮم ﺟﻬـﺎن اﺳـﻼم‬ ‫)‪ (ISC‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻼش ﻓﻜﺮي آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣﺮّي اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻘـﺪﻳﻢ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ اﻳﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮﺟﺒﺎت رﺿﺎﻳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤـﻲ و ﻓﻨـﻲ اﻳـﺮان و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده و در راﺳﺘﺎي ﻫﺪف ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﺸﺮ و اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻬﺮاد‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري‬ ‫و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم )‪(ISC‬‬  ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎن و ﺧﺮد‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري از آﻏﺎز در ﭘﻲ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫رﻫﻴﺎﻓﺖﻫﺎ و ﺗﺠﺎرب اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻛﺎدﻣﻴﻚ در ﺣﻮزه ﻋﻠـﻮم و ﻓﻨـﺎوري ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻛﻨﺪ و در اﻳﻦ راه ﺑﻪ ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﻛﻨﺶ و داوري اﺧﻼﻗﻲ در ﺳـﺎﺣﺖ اﻧﺪﻳـﺸﻪورزي و داﻧـﺶ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﭙﺮدازد‪.‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻢ در ﺳﻨﺖ اﺳﻼﻣﻲ و اﻳﺮاﻧـﻲ ﻣـﺎ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ دارد و ﻫﻢ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮداﻣﻨﻪ و رﻳﺸﻪ دار اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در اﻳـﺮان‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻮﺷﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﻧﻮﭘﺎﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاﻳﻦ اﺳـﺎس‪ ،‬اﻧﺠﻤـﻦ از ﺳـﻮﻳﻲ در ﭘـﻲ ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎ و ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻲ وﺗﺠﺮﺑﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛـﺮدن اﺧـﻼق‪،‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آنﻛﻪ ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺗﻨﻬـﺎ در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﺘﺼﻮر ﻣـﻲداﻧـﺪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﻣﺪﻧﻲ ذﻳﺮﺑﻂ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ روﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ در اﻳﻦ راه اﺳﺖ‪» ،‬اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ« زﻣﻴﻨـﻪاي‬ ‫ﻣﻠﻤﻮس از ﮔﺴﺘﺮه اﺧﻼق اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ آن در ﺟـﺎي ﺟـﺎي ﺗﻜﺎﭘﻮﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم از ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﺘﻤﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﺣﻮزه اﺧـﻼق و ﻋﻠـﻢ دارد‪.‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺖ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣـّﺮي ﻛﻪ از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﭘﻴـﺸﮕﺎم در‬ ‫ﺣﻮزه اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬دﻋﻮت ﺑﻪ ﺗـﺎﻟﻴﻒ و ﺗـﺪوﻳﻦ اﺛـﺮي در ﺑـﺎب اﺧـﻼق و ﻧـﺸﺮ را‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺶ روﺳـﺖ‪.‬اﻧﺠﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨـﺎوري‬ ‫ﻫﻤ‪‬ﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﺗﻼش آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣـّﺮي را ﺻـﻤﻴﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ارج ﻣﻲﮔﺰارد و اﻣﻴﺪ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬آﻏﺎزي ﻣﺒﺎرك ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﻌﻴﻦ‬ ‫رﺋﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻲ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري‬  ‫ﭘﻴﺸـﮕﻔﺘﺎر‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ دو ﻫﻔﺘﻪاي ﺑﻪ اﻓﺘﺘﺎح ﻧﻤﺎﻳـﺸﮕﺎه ﻛﺘـﺎب ﺳـﺎل ﺟـﺎري )‪ (1390‬ﻣﺎﻧـﺪه ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫دوﺳﺖ و ﻫﻤﻜﺎر دﻳﺮﻳﻨﻢ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺮاد ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺘﻨﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺧﻼق اﻧﺘـﺸﺎرات‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬ﺑﻨﺪه ﻧﻴﺰ اﻃﺎﻋﺖ اﻣﺮ ﻛﺮدم و ﻫﻨﻮز در ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن و‬ ‫ﻣﺮور ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺰاري ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺘﺎب آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺮﺑﻮط )ﺳﺮاي اﻫﻞ‬ ‫ﻗﻠﻢ( ﻧﻴﺰ از ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﺎرﮔﺎه اﺧﻼق ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺰاري اﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺎه ﺗﺼﺎدﻓﺎً از ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺧﻼق ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﮕـﺎرش ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺎزﮔﻲ ﻧﺸﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد روﻧﻤﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪.‬ﻛﻨﺠﻜﺎو ﺷﺪم و ﻛﺘﺎب را ﺗﻮرﻗﻲ ﻛﺮدم‪.‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ از دوﺷﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ در ﻫﻤﺎﻳﺸﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺳﻌﺎدت ﻳﺎﻓﺘﻢ ﺟﻨﺎب‬ ‫آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺮاد را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻢ‪.‬ﻣﺎﺟﺮاي ﻛﺘﺎب ﺗﺎزه ﻧﺸﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﻋﻨـﻮان ﻛـﺮدم و اﻳـﺸﺎن‬ ‫ﻳﺎدآوري ﻛﺮد ﻛﻪ آن ﻛﺘﺎب را دﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺪﻓﺶ ﭼﻨﺎن ﻣﺘﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺗﻚ ﻧﮕﺎﺷﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺠﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑـﻮط را ﺑـﺮاي اﻫـﻞ ﭘـﮋوﻫﺶ و‬ ‫ﻧﮕﺎرش ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ زﺣﻤﺎت ﻣﺆﻟﻔﺎن‪ ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎران‪ ،‬و ﻧﺎﺷـﺮ‬ ‫ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﻪ ارج ﻧﻬﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ ﻣﺘﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲ ﭘـﺮدازد‬ ‫ﻛﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ در ﻋﻴﻦ اﻳﺠﺎز‪ ،‬ﮔـﺴﺘﺮة اﻳـﻦ ﻋﺮﺻـﻪ را درﺑﺮﮔﻴـﺮد‪.‬ﺗﺠﺮﺑـﺔ ﺳـﺎﻟﻬﺎ ﻛـﺎر در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﻤﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﺧﺪادﻫﺎي زﻣﺎن ﺗﺪرﻳﺲ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ و ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺮا ﺑـﺮ آن داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻜﻮﺷـﻢ اﻳـﻦ اﺛـﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ از‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤ‪‬ﺮ ﻓﺮدي و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺪرج در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺎب اﺧﻼق ﻧﺸﺮ ﻋﻠﻤﻲ آﺛﺎر اﻧﺪك ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ در ﻣﺸﺘﺮﻛﺎت آﻧﻬﺎ ﺗﻜﺮار ﻓـﺮاوان‬ ‫اﺳﺖ و در ﻣﻔﺘﺮﻗﺎت آﻧﻬﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬رﺷﺘﻪ اي‪ ،‬و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ وﻓـﻮر ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬ﺣﺘﻲ در اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ )ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي وﺳﻴﻊ ﻛﻠﻤﻪ( را آﻣﻮزش داد‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮﮔﺎه ﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت و ﮔﺎه ﻣﺘﻌﺎرض اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮﺧﻲ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗـﻮان – اﺧـﻼق‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ را در ﺣﺪ‪ ‬واﺣﺪي درﺳـﻲ ﻳـﺎ ﮔﺬراﻧـﺪن ﻛﺎرﮔـﺎه آﻣﻮزﺷـﻲ ﺧـﺎص ﺑـﻪ ﻣﺤـﺼ‪‬ﻼن‬ ‫)داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﺎ ﺣﺘﻲ داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ( ﺗﺪرﻳﺲ ﻛـﺮد‪.‬ﮔﺮوﻫـﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ‪ :‬اﺧـﻼق‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ "داﺷﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻧﻪ دادﻧﻲ"‪.‬ﻳﻌﻨﻲ اﻣﺮي ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺎورﻫﺎي ﻫﺮ ﻓﺮد‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻣﻼزﻣﻪ ﻫﺎي رﻋﺎﻳﺖ اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ را از ﭘـﻴﺶ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬ﮔـﺮوه‬ ‫ﺳﻮﻣﻲ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ آﻣﻮزش اﺧﻼق را ﻧﻔـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬آن را ﻛـﺎري ﺑـﺴﻴﺎر دﺷـﻮار و ﻇﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزش اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮزش ﺟﻨﺴﻲ اﺳـﺖ‪.‬اﮔـﺮ‬ ‫درﺳﺖ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺨﺮّب را ﺑﻴﺪار‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ ﺑﺎر آورد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ اﺛﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮاه وﺻﻒ ﻣﺎوﻗﻊ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ اﻧﺪرزﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﭘﻴـﺪا و‬ ‫ﭘﻨﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻮﻋﻲ آﮔﺎﻫﻲ رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺧـﻮد وﺟﻬـﻲ از آﻣـﻮزش اﺳـﺖ‪.‬اﺛـﺮ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﻃﺮح "ﺷﺎﻳﺴﺖ"ﻫﺎ و "ﻧﺸﺎﻳﺴﺖ"ﻫﺎ در ﺣـﺪ‪ ‬ﺧـﻮد‬ ‫اﻣﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﺪاﺷﺖ ﻫﺎ و ﭘﻴﺶ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﺪام را وﺟﻬﻪ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ وﻇﻴﻔـﻪ ﺧـﻮد را‬ ‫در ﭼﺎرﭼﻮب اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻻزم اﺳﺖ از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻬﺮاد ﻛﻪ ﻣﺸﻮ‪‬ق ﺗـﺪوﻳﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺘﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﺷﻮد‪.‬ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ و ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻳﺸﺎن را آرزو دارم‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺳـﺮﻛﺎر‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻴﺘﺮا ﻋﻠﻲ ﻣﺪدي ﻛـﻪ زﺣﻤـﺖ ﺣـﺮوف ﻧﮕـﺎري ﻣـﺘﻦ را ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه داﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺣـّﺮي‬  ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول ‪...............................................................................................................‬‬ ‫‪1‬‬ ‫درآﻣﺪ ‪................................................................................................................‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اﺧﻼق ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﻤﻲ ‪.........................................................................................‬‬ ‫‪4‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰه ﻧﮕﺎرش ‪...................................................................................................‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪...........................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ‪.........................................................................................‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ‪12.................................................................................................‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ ‪12................................................................................................‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ ‪14...........................................................................................‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻤﺎﻳﺶ ‪15.....................................................................................................‬‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺄﻟﻴﻔﻲ ‪18..........................................................................................................‬‬ ‫اﺳﺘﻨﺎد ‪25................................................................................................................‬‬ ‫داوري ﻋﻠﻤﻲ ‪31.....................................................................................................‬‬ ‫ﺳﺮدﺑﻴﺮي و وﻳﺮاﺳﺘﺎري ‪38.......................................................................................‬‬ ‫ﺳﺮدﺑﻴﺮي ‪38............................................................................................................‬‬ ‫وﻳﺮاﺳﺘﺎري ‪44..........................................................................................................‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم ‪47..............................................................................................................‬‬ ‫درآﻣﺪ ‪47..............................................................................................................‬‬ ‫ﻧﻈﺮ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون در ﺑﺎب ﺗﺄﻟﻴﻒ ‪48........................................................................‬‬ ‫ﻣﻨﺸﻮر اﺧﻼق در اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ ‪68....................................................................‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﻠﺐ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ در اﻳﺮان ‪72............................................................‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ درﺑﺎره ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲﻫﺎ ‪75..........................................................‬‬ ‫ﺳﺨﻦ آﺧﺮ ‪84..............................................................................................................‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ ‪85.........................................................................................................‬‬  ‫ﺑﺨﺶ اول‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ اﺧـﻼق اﻧﺘـﺸﺎرات ﻋﻠﻤـﻲ‪،‬‬ ‫اﻋ‪‬ﻢ از آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪.‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ‪ -‬ﮔﺮ ﭼﻪ ﺑـﻪ اﺟﻤـﺎل ‪ -‬از اﻧﮕﻴـﺰه ﻧﮕـﺎرش ﻋﻠﻤـﻲ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ﺗﺪوﻳﻦ و ﻧﻜﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داوري‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ‪ ،‬ﺳﺮدﺑﻴﺮي و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎور ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺘﻮن و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﻳﻞ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﺼﺎدﻳﻖ آﺷﻜﺎر ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧـﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً در‬ ‫ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺮﺗﺒﻄﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻲاﺧﻼﻗـﻲﻫـﺎ‪ -‬ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮد‪ -‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺗـﻼش‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬اﻣﻜﺎن از ﺗﻜﺮار ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔـﺎه ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺿﺮورت ﺑﺤﺚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻜﺮارﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ وارد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﺑﺨﺶ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮح ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﮔـﺴﺘﺮدة اﺧـﻼق ﻧـﺸﺮ ﻋﻠﻤـﻲ در‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪود ﺗﺤﻘّﻖ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ اﻣﻬ‪‬ﺎت ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮﺑـﻮط دﺳـﺖ ﻳﺎﺑﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻻزم ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫اﺧﻼق ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫اﺧﻼق در ﺑﺤﺚ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗﻮاﻋﺪ و ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‬ ‫اﻓﺮاد درﮔﻴﺮ ﺑﺎ آن ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬اﻳـﻦ ﻗﻮاﻋـﺪ ﮔـﺮ ﭼـﻪ ﺑﻌـﻀﺎً‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻪ ﻏﺎﻟﺐ در آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﻴﺰان ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ارزﺷﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴـﺮوي ﻳـﺎ ﺳـﺮﭘﻴﭽﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬رﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺎﺷـﺮاﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻗﻮاﻋـﺪي را ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و واﺑﺴﺘﮕﻲ رﺷﺘﻪاي ﻳﺎ ﻧﺸﺮ آﺛﺎر را ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪.‬اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎزﺗﺎبﻫﺎ ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ و ﺗﺨﻠّﻒ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺴﺖ ﺷـﺪن‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻳﺎ اﻣﺘﻨﺎع از ﻧﺸﺮ آﺛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ از رﻋﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﺮﺑﺎز زده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻳﺎ رﻫﻨﻤـﻮد از ﺳـﻮي ﻧﻬﺎدﻫـﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋــﻲ ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ اﻓﺮاد ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬اﻣ‪‬ﺎ در ﻧﺒﻮد ﭼﻨﻴﻦ رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان از‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ﻋﻨﻮان ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ﻫﻤﮕﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﺑﻬﺮه ﺟـﺴﺖ‪.‬آﻧﭽـﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻧﻮع از اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ )ﻋﺎم و ﺧﺎص( ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻋﺮﺻﺔ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﺔ آﺛﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻧﻮع و ﻣﺎﻫﻴﺖ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻋﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮاﺣﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠّﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺧـﻼق اﻧﺘـﺸﺎرات ﻋﻠﻤـﻲ از ﻧﮕـﺎرش‬ ‫ﻳﻚ اﺛﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻫﻦ ﻳﻚ ﻓـﺮد را ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲدارد و اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي روﺷﻤﻨﺪ ﻣﺤﻚ ﻣﻲﺧﻮرد و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ آن ﺑﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان در ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺧﺎص ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﮔﻴﺮي و ﻋﺮﺿﺔ ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻴﺰ اﺻﻮﻟﻲ را ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗـﻲ رﻋﺎﻳـﺖ ﻛـﺮد‪.‬در‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ اﺧﻼق ﻧﮕﺎرش ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ وﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ دﻳﮕﺮ‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪4‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺧﻼق ﻧﮕﺎرش‬ ‫ﻫﺮ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺤﺼﻮل و ﻣﺨﻠﻮق اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن داﻧﺶ ذﻫﻨﻲ ﻫـﺮ ﻓـﺮد‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺶ ﻋﻴﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و از ﺗﻤﻠﻚ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺆﻟـﻒ ﺧـﺎرج ﺷـﺪه و ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ دﻳﮕـﺮان آن را ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻼكﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻼكﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮه ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺛﺮ را درﺑﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﻳﻦ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺤﺘﻮاﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰه ﻧﮕﺎرش‪.‬اﻧﮕﻴﺰه‪ 1‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤـﻲ و ﺗﻤـﺎم ﻣـﺴﻴﺮ اﺟـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آن را از "ﻫﺪف"‪ 2‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮد‪".‬ﻫـﺪف" ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣﻴـﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﺑــﺎ ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﺧــﺎص ﻋﻠﻤــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻗــﺮار اﺳــﺖ ﺑــﻪ راه ﺣﻠــﻲ ﻣــﺸﺨﺺ‬ ‫ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪.‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺆﻟﻒ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺐ وﺟﻬﻪ و اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑـﻪ ﻣﺎدﻳـﺎت‪ ،‬و‬ ‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ آن ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ــﺎ اﻫــﺪاف او ﺑــﻪ وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎي ﻳﮕﺎﻧــﻪ ﻣــﺴﺌﻠﻪاي ﺧــﺎص ﻣﺤــﺪود‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪).‬ﻛﭙﻠﻦ‪،1964 ،3‬ص ‪.(374‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﺑﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش اﺛﺮ ﺑﭙﺮدازد ‪.‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﮕﻴﺰهﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ را‬ ‫ﺑﺘﻮان در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮﺷﻤﺮد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﺧﻼﻗﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎمﻫﺎي دﻳﻨﻲ‪ ،‬اﻧﮕﻴـﺰة ﻧﻮﺷـﺘﻦ را ﻛـﺴﺐ رﺿـﺎﻳﺖ ﺧـﺎﻟﻖ و ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ"ﺷﻴﻔﺘﺔ آن ﺑﺎش ﻛﻪ دﺳﺖﻫﺎ و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺗﻮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬ ‫و ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﻳﺎدﮔﺎري ﻧﻴﻚ از ﺗﻮ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا در روز‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪1. Motive‬‬ ‫‪2. Purpose‬‬ ‫‪3. Kaplan‬‬ ‫‪5‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﻫﻨﮕﺎم روﺑـﻪ رو ﺷـﺪن اﻧـﺴﺎن ﺑـﺎ ﻓﺮﻣـﺎن ﺑـﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ و ﺣـﺸﺮ و ﻧـﺸﺮ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻛﺮدارﻫﺎﻳﺶ در ﭘﻴﺶ او ﻧﻤﻮدار ﻣﻲﺷﻮد" )اﺑﻦ ﺧﻠـﺪون‪.(1359 ،‬در اﻳـﻦ ﺑﻴـﺎن‪ ،‬رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ و ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ دو اﺻﻞ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﺳـﺘﮕﺎه آن ارزشﻫـﺎي دﻳﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮ ﭼﻪ اﺻﻞ دو‪‬م ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ارزش ﮔﺬاريﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ‪.‬اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰه ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺑـﺮاي ﭘﺮﻫﻴـﺰ از ﺗﻜﺮارﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺳﺒﺐ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن آن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺮارﻫﺎ و در واﻗﻊ ﺣﺸﻮ در ﻧﮕﺎرش ﺳﺒﺐ ﻓﺰوﻧﻲ ﻛﻤ‪‬ﻲ و ﺑﻲﺣﺎﺻﻞ آﺛﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺟﺰ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ و ﺻﺮف وﻗﺖ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﺮاي ﺟﺴﺖ و ﺟﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻮد اﻣﺮي ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﺗﻼف وﻗﺖ دﻳﮕﺮان ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻮﻳﺶ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﺳﻮدﻣﻨﺪي در ﺗﺄﻟﻴﻒ را ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰة ﻧﮕﺎرش را ﻣﻲﺗﻮان در ﭼﻨﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ داﻧﺴﺖ‪ :‬ﻃﺮح اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻧﻮ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻧﻮ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺷﺮح و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻄﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺠﺎز ﺑﻴﺎن ﺷـﺪه و‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ آن ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﮔﺸﻮده ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪه و اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪه وﻟﻲ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺔ ﺟﻮاﻧـﺐ ﻣـﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻮاردي از اﻳﻦ ﻧﻮع )ﺣﺮّي‪ (1363 ،‬ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ ﭘﻴﻮﺳـﺘﺎر ﻣﺸﺨـﺼﻲ از‬ ‫رﺷﺪ ﻋﻠﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺣﺮﻛﺖ از ﻣﺴﺌﻠﻪاي‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮ روي دﻫﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﻮﭘﺮ‪" ،‬رﺷﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ داﻧﺶ را ﻣﻲﺗـﻮان اﺻـﻼح و‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ داﻧﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ داﻧﺴﺖ" )ﭘﻮﭘﺮ‪ ،1979 ،‬ص ‪.(106‬اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ در‬ ‫ﺟﻬﺖ رﺷﺪ ﻋﻠﻢ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ اﻧﮕﻴﺰهاي اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﮔﺮاﻳﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع آن را ﻣﻲﺗـﻮان در ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي ارزﺷـﮕﺬاري ﻋﻠﻤـﻲ ﻣﺮاﻛـﺰ آﻣﻮزﺷـﻲ و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺸﻮ‪‬ق ﻛﺜﺮت ﮔﺮاﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺜﺮت آﺛـﺎر ﻣـﻼك ﻋﻠﻤﻴـﺖ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻪ "در اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﻮ"‪.‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‪،‬ﻛﻪ ﺧﻮد ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻓـﺮاد‬ ‫را واﻣﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻓﺰوﻧﻲ آﺛﺎر ﺧﻮد ﻣﻴـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون آﻧﻜـﻪ ﻧﻮﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪6‬‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮان اد‪‬ﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﻣـﺪﺗﻲ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ و ﺑﻴﺴﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳـﺎ ﻧﮕـﺮش ﺟﺪﻳـﺪي را‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬رﺷﺪ ﻋﻠﻢ و ﻋﺮﺿﺔ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ روﻳـﺪادي را ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺒ‪‬ﺐ ﺑﺮﺧـﻲ ﺑـﻲاﺧﻼﻗـﻲﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ارزﺷﮕﺬاري ﻋﻠﻢ و ﺗﻤﻴﺰ ﻋﻠﻢ از ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻢ و ﺷﺒﻪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪.‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ آﻧﭽـﻪ روي‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﻪ رﺷﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻪ رﺷﺪ اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺳـﺒﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﺎوش اﻧﺪﻳـﺸﺔ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ از ﻣﻴﺎن ﺧﻴﻞ اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺪﻋ‪‬ﻲ ﻋﻠﻤﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻮان ﻓﺮﺳﺎ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر اﻧﺘﺸﺎرات ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻧﻔﺠﺎر اﻃﻼﻋـﺎت ‪ -‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً اﻃﻼﻋـﺎت ﻋﻠﻤـﻲ‪-‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻗﻮل اﺑﻦ ﺧﻠﺪون اﻳﻦ ﻓﺰوﻧﻲ اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻜﺮار ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي ﭘﻴـﺸﻴﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ )اﺑﻦ ﺧﻠﺪون‪.(1359 ،‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪.‬ﮔﺮﭼﻪ دﺳﺘﻴﺎب ﻛﺮدن آراء و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﮕﺎرش ﺷﺮط‬ ‫ﻻزم ﺑﺮاي ﻋﻴﻨﻲ ﺷﺪن و ﻋﻠﻤﻲ ﺷﺪن آن اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﻪ ﻣﻜﺘﻮب ﺷـﻮد‬ ‫و ﻛﺴﻲ آن را ﻧﺨﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺪف اﺻـﻠﻲ ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻋﻠﻤـﻲ دﺳـﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻨﮕﺎرﻧﺪﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ درك و‬ ‫ﻓﻬﻢ آﻧﻬﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛّﺮ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‬ ‫)ﺣﺮي‪ ،1388 ،‬ص ‪.(3‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘّﻖ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺮﻛﻴﺐ درﺳـﺖ ﻛﻠﻤـﺎت‪ ،‬ﻋﺒـﺎرات‪،‬‬ ‫ﺟﻤﻼت‪ ،‬ﺑﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬و ﺟﺰ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎن روﺷﻨﻲ را ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﻨـﺪ و‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻞّ واﺣﺪي را ﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪ آورد‪.‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻫﺮ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﭼﻪ ﺑﺴﺘﺮي ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ و اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻫﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻫﻴﺖ آن ﺑﺴﺘﺮﻫﺎﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺣﺮي‪ ،1388 ،‬ص ‪(4‬؛ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﻪاي ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑـﺎ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﮔﺮدد ﻳﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ‪،‬‬ ‫در واﻗﻊ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻠﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺜﻠﺚ "ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬و ﻣﺨﺎﻃﺐ" ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫‪7‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫دارد‪.‬اﻧﺘﻈﺎري ﻛﻪ از ﻣﻘﺎﻟﺔ ﻣﺠﻠﻪاي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳـﺪ ﺑـﺎ اﻧﺘﻈـﺎر از ﻣﻘﺎﻟـﻪاي داﻳـﺮه‬ ‫اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪.‬ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻛﻪ در ﻣﺠﻠـﻪاي ﺗﺨﺼـﺼﻲ در ﺣـﻮزه ﻓﻴﺰﻳـﻚ درﺑـﺎره‬ ‫ﻧﺴﺒﻴﺖ درج ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ در ﻣﺠﻠﻪاي ﺗﺮوﻳﺠـﻲ درج ﻣـﻲﮔـﺮدد‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑـﺴﺘﺮﻫﺎﺳﺖ ‪.‬اﺻـﻞ‬ ‫ﺗﺜﻠﻴﺚ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﮕﺎرش )ﻗﺎﻟﺐ ‪ /‬ﺑﺴﺘﺮ‪ /‬ﻣﺨﺎﻃﺐ(‪ 4‬اﺻﻠﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔـﺎه ﺑـﺮاي‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ آن رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬از ﺳﻮي ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺠﻼت ﻣﺮﺑﻮط‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗـﻪ ﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻘﺎﻻت ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺟﺰاء و ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺗﻮاﻟﻲ آﻧﻬﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮي را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﻳـﻦ اﺻـﻞ‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ در واﻗﻊ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳـﺖ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻧﻮﺷـﺘﻪاي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ درك و ﻓﻬﻢ واﻻﺗﺮي در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﮕﺎرش ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻـﻞ ﺗﺜﻠﻴـﺚ‪ ،‬اﻳﺠـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ‪ (1‬ﺗﺪوﻳﻦ اﺛﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻴﻮة ﻃﺮح ﺑﺤﺚ )ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﻏﺎز‪ ،‬ﮔﺸﻮدﮔﻲ و اﺳﺘﺪﻻل در‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﺔ ﻛﺎر‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﺮﺿﺔ ﻧﺘﺎﻳﺞ(؛ ‪ (2‬ﻛـﻼم ﻣﻨﺎﺳـﺐ )واژﮔـﺎن‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺟﻤﻠـﻪﻫـﺎ‪ ،‬و‬ ‫ﺑﻨﺪﻫﺎ(‪ ،‬و‪ (3‬ﻟﺤﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ )درﺟﺔ ﺳﺎدﮔﻲ زﺑﺎن و ﺑﻴﺎن( ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﻨـﺎ‬ ‫ﺑﺮ اﺻﻞ ﺗﺜﻠﻴﺚ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﮕﺎرش‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻋﺎم وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪.‬آﻧﭽـﻪ ﻫـﺴﺖ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﮔـﺮدد‬ ‫و ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﺿﺮورت راﺑﻄﺔ ﻗـﻮي و اﺳـﺘﻮار ﻣﻴـﺎن اﺿـﻼع ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺜﻠّﺜـﻲ ﺑـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻋﻠﻤﻲ‪.‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ آﻧﭽﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻋﻠﻤﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة اﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺘﻜّـﻲ ﺑـﺮ ﺗﺘﺒ‪‬ﻌـﺎت دﻳﮕـﺮان‪.‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪاي رواﻳﺘﻲ از ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ و ﺷﻮاﻫﺪي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺻﺤ‪‬ﺖ و اﻋﺘﺒـﺎر آن‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪4. Format/Context/Audience‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪8‬‬ ‫را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬دﻟﻴﻞ و ﺷﺎﻫﺪ در ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬ﻧﺒﻮد دﻻﻳـﻞ و‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻻزم در ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ وادي ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻢ ﺳـﻮق ﻣـﻲدﻫـﺪ و اراﺋـﻪ دﻻﻳـﻞ و‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪي ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﺘﺒﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ آن را ﺑﻪ وادي ﺷﺒﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ؛ و اﻳﻦ‬ ‫ﻫﺮ دو ﺑﺮ ﺧﻼف ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺮزﻫﺎي اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ اﻳﻦ روﺷـﻨﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬ﺑـﻪ ﺑﻴـﺎن دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮدي ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻢ و ﻏﻴﺮ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻪ ﻇـﺎﻫﺮ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در واﻗﻊ آﻧﭽﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﻠﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻲ ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﭙﺮدازد‪.‬آﺷﻜﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺗﺨﻠّﻒ از اﻳﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﺧﻠـﻖ دادهﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺳﺎﺳـﺎً وﺟـﻮد‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و در واﻗﻊ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ذﻫﻦ ﻣﺆﻟﻒ اﺳﺖ‪.‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ را ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻌﻞ‪ 5‬ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ ﻓﺮد ﺑﻪ اﺛﺒﺎت اﻣـﺮي ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫واﻗﻊ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺄﻣ‪‬ﻞ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻋﻠﻢ ﺑﻴـﺎن و ﻋﺮﺿـﺔ‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻟﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﭘﺪﻳـﺪه ﺧـﺎص‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ و اﻳـﻦ ﺗـﻼش ﮔـﺎه ﺑـﻪ ﺟﻌـﻞ ﻳـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻜﺎري در دادهﻫﺎ و ﺷﻮاﻫﺪي ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﺎً ﻣـﻮاد ﺧـﺎم ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻜﺎري دادهﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺧﻼق ﻋﻠﻢ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻣـﺴﺦ واﻗﻌﻴـﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺬف دادهﻫﺎ و ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﭘـﻴﺶ ﭘﻨﺪاﺷـﺖﻫـﺎي ﻣﺤﻘّـﻖ‪ ،‬ﻳـﺎ وارد ﻛـﺮدن دادهﻫـﺎ و‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪي ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻈﺮات از ﭘﻴﺶ ﻣﻮﺟﻮد او ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻋﻤﻠـﻲ ﻏﻴـﺮ ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ در ﻣﺤﺘﻮاي اﺛﺮي ﻋﻠﻤﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺪ‪ ‬ﺟﻌﻞ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﻣﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬و اﺳﺘﻨﺘﺎج از ﮔﺰارهﻫﺎ ﻧﻴﺰ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ 6‬ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرتﻫﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺑـﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎ ي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ راه ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪5. Fabrication‬‬ ‫‪6. Falsification‬‬ ‫‪9‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫اﻟﻒ‪.‬ﻋﺪم ﻛﻔﺎﻳﺖ دادهﻫﺎ و ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﻢ‪.‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻫﺮ وﻳﮋﮔﻲ را ﺑـﻪ ﺳـﻬﻮﻟﺖ‬ ‫در ﺳﻄﺤﻲ ﻋﺎم ﺻﺎدق داﻧﺴﺖ و ﺗﻨﻮ‪‬ع و اﻧﻔﺮادي ﺑﻮدن اﺷﻜﺎل و رﻓﺘﺎرﻫﺎ را ﻧﺪﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ را ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرة آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺖ‪.‬ﻫﺮﮔﺰ اﺣﺘﻤﺎل ﺻﺪق را ﻧﻤﻲﺗﻮان دﻟﻴﻠﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻤـﻴﻢﻫـﺎﻳﻲ داﻧـﺴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫داﻣﻨﻪاي ﻓﺮاﺗﺮ از ﺷﻮاﻫﺪ واﻗﻌﻲ ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ را درﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ب‪.‬ﺳﻬﻞ ﮔﻴﺮي در ﺑﺮﻗﺮاري راﺑﻄـﺔ ﻋﻠـﺖ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﻲ‪ 7‬ﻣﻴـﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ‪.‬اﻳـﻦ ﺳـﻬﻞ‬ ‫ﮔﻴــﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ روي ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺗـﻮاﻟﻲ زﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺪﻳـﺪهاي را ﻛـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫ﭘﺪﻳﺪهاي دﻳﮕﺮ روي داده اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮل آن ﻣﻲﭘﻨﺪارﻳﻢ‪.‬ﺧﻄﺎي " اﻟﻒ " ﻗﺒﻞ از "ب" اﺳﺖ‬ ‫ﭘﺲ ﻋﻠﺖ "ب" اﺳﺖ ﮔﺎه در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣـﻲﺧـﻮرد و اﻏﻠـﺐ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﻲ و ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻲﺷﻮد)ﺣﺮي‪ 1388 ،‬ص ‪.(151‬راﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ را‬ ‫در ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪ‪ ‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ 8‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي راﺑﻄﺔ ﻋﻠّﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ج‪.‬راﺑﻄﺔ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻴﺎن ﻛﻞّ و ﺟﺰء ‪.‬ﻧﺴﺒﺖ دادن ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي آﻣﺎري ﻛﻞ ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻜﺎﻳﻚ آﺣﺎد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪة آن ﮔﺮوه‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ دادن وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻧﻔﺮادي آﺣﺎد ﻳﻚ ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻞ ﮔﺮوه از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻬﻲ از ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻧﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓـﺮدي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻌﻤـﻴﻢ ﺑـﻪ ﮔـﺮوه در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪة اﻓـﺮاد اﺳـﺖ و ﻧـﻪ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﺮّي ﺑﻪ آﺣﺎد آن اﺳﺖ‪.‬در ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﻛﻠّﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي آﻣﺎري داراي ﺧـﺼﻠﺖ‬ ‫ﻛﻞ ﻧﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫د‪.‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺪون آﻧﻜﻪ آن اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻗـﺒﻼً‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ و روﺷﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪" ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻣﺮاﻛﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ‪...‬‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻋﻤﺎل دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ ‪"...‬از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﻪ "ﻓﺪراﺳـﻴﻮن‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪7. Causality‬‬ ‫‪8. Correlation‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ" اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ روﺷﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬و اﻳـﻦ اﺻـﻄﻼﺣﺎً ﺑـﻪ "ﻣـﺼﺎدره ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب " ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن ﭼﻨـﻴﻦ اﻣـﺮي از آن ﺟﻬـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺸﻐﻠﻪاي ذﻫﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺣـﻞ ﻣـﺴﺌﻠﻪاي ﺧـﺎص ﻳـﺎ روﺷـﻦ‬ ‫ﺷﺪن ﻳﻚ ﻣﺠﻬﻮل ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫـ‪.‬ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع‪.‬ﮔﺎه دو ﭘﺪﻳﺪه ﻳـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از ﭘﺪﻳـﺪهﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻟﻐﺰشﻫﺎﻳﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روي دﻫﺪ‪ (1 :‬وﺟﻪ ﻗﻴﺎس‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ دو ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎس ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻧﺒﻮد‬ ‫وﺟﻪ ﻗﻴﺎس ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻳﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ از وﺟﻮه اﺷﺘﺮاك و اﻓﺘـﺮاق ﭘﺪﻳـﺪهﻫـﺎ‬ ‫روي دﻫﺪ؛ ‪ (2‬وﺟﻪ ﻗﻴﺎس ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺖ دو ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﺣﻀﻮر وﺟﻪ ﻗﻴﺎس ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ‪ (3‬دو ﭘﺪﻳـﺪه ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﺟﻪ ﻗﻴﺎس آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ ،‬اﻣ‪‬ـﺎ ﺑـﻪ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪه و در ﭘﺎﻳﺎن راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪﻫـﺎي‬ ‫آن دو ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﻠﻴﺔ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮﺳـﺎﺧﺘﻲ و روﺳـﺎﺧﺘﻲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ‪ ،‬اﻣـﻮر‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻗّﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺠﻲ ﻏﻴـﺮ ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ ﻛﻪ اﺧﻼق ﻋﻠﻤﻲ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫و‪.‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻧﺎﻣﺮﺗﺒﻂ‪.‬ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺰارهﻫﺎ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﻮدي ﺧـﻮد‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ آن ﮔﺰارهﻫﺎ از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪.‬در‬ ‫اﺳﺘﻨﺘﺎج از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺤ‪‬ﺖ ذاﺗﻲ ﮔﺰارهﻫﺎ را از ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﮔﺰارهﻫﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﺮد‪.‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬و اﻳـﻦ دو‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺴﻴﺮ واﺣﺪي را دﻧﺒﺎل ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ز‪.‬ﻓﺮوﻛﺎﻫﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي رﻗﻴﺐ‪.‬در ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻳﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ از ارزش ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ؛ و اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ ﺑـﻪ آن‬ ‫‪11‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﺑﺤﺚ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﺛﺮ ﻳﺎ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺮوي ﺻﺎﺣﺐ اﺛﺮ اﺳﺖ از اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد‪.‬در ﻫـﺮ اﺛـﺮ ﻋﻠﻤـﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺔ ﺷﻮاﻫﺪ و اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫـﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻧﻘّﺎدي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﻪ ﺑﻴـﺎن دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﻘـﺪ اﻧﺪﻳـﺸﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻛﻪ دﻓـﺎع از اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه در ﻣـﺘﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻛﺮدن اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺮﮔﺰ ﺳـﺒﺐ اﻋﺘﺒـﺎر ﺑﺨـﺸﻲ ﺑـﻪ اﻧﺪﻳـﺸﻪ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ح‪.‬ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ‪.‬ﮔﺎه ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫـﺸﻲ را ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻲ آن را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻳﻚ دارو در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﺧﺎص‪ ،‬ﻳـﺎ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن و‬ ‫ﺷﻴﻮة ﺟﺬب ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺣﺎﻣﻴﺎن اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣﻨـﺎﻓﻊ‪ 9‬ﻣﻴـﺎن‬ ‫دوﺳﻮي ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ :‬از ﻳﻚ ﺳﻮ اﺻﺮار ﺑﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ﻧﺘـﺎﻳﺞ و از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﻠﻤﻲ آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻠﻘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪9. Conflict of interests‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪12‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫آﻧﭽﻪ درﺑﺎره ﺿﺮورت ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ در ﻧﮕﺎرش و آﺛـﺎر ﻋﻠﻤـﻲ ﻣـﻮرد اﺷـﺎره ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻫﻤﺔ اﻧﻮاع ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪ ﺟـﺰ ﻗﻮاﻋـﺪ اﺧﻼﻗـﻲ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪي ﻧﻴﺰ وﻳﮋه ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣﻼزﻣـﻪ‬ ‫دارد‪.‬ﻣﻮارد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاي از آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪.‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪاي ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪ از ﭘﮋوﻫـﺸﻲ ﻧـﻮﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺆﻟﻒ ﺧﻮد اﻧﺠـﺎم داده اﺳـﺖ‪.‬ﻃـﺮح اﻧﺪﻳـﺸﻪاي ﻧـﻮ‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺮﺳـﻲ از ﻣـﺴﺌﻠﻪاي ﭘﻴـﺸﻴﻦ ﺑـﺎ‬ ‫روﻳﻜﺮدي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤـﻲ ﭘﮋوﻫـﺸﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ وﻟـﻲ ﺑﺨـﺶ ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از آن ﺟﺎي ﺗﺄﻣﻞ دارد‪.‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻘﺎﻟﻪ – ﺧﻮاه ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻧـﻮ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﭘﻴﺸﻴﻦ – رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﺣﻜﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ دﻓـﺎع از‬ ‫ﻧﻮﺑﻮدﮔﻲ ﻃﺮح ﻳﺎ ﻧﮕﺮش‪ ،‬در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﺣﺮﻣﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﺎ ﻧﮕﺮش ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻤﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮان و ﺑﺰرگ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﺎري ﻏﻴﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛـﻪ ﻃـﺮح اﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻧـﻮ ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺪون ﺣﻀﻮر آن "ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﻫﺎ" ﻧﺎﺷـﺪﻧﻲ اﺳـﺖ و ﻫـﻴﭻ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺪون ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﻼشﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن روي ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬روﻳﻜﺮد ﺳـﭙﺎس ﮔﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ آﺛـﺎر‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻦ از ﻣﻼزﻣﻪﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎر ﻧﻮﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪.2‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺮوﻳﺠﻲ‪.‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺮوﻳﺠﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻗﻄﻌﺎً ﻋﻠﻤﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻟﺤﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺮوﻳﺠﻲ ﻫﻤﺘﺮازان ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ در ﻣﺮاﺗـﺐ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮ از ﻧﻈـﺮ ﻧـﻮع‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬زﺑﺎن و ﺑﻴﺎن ﺧﺎﺻﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫وﻳﮋهاي را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و از ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪة آﻣـﺎري ﻛـﻪ ﺑـﺮاي آزﻣـﻮن‬ ‫‪13‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻓﺮﺿﻴﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫داﻣﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮدهاي را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪ :‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ رﺷﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻘﺎﻟـﻪ‪:‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶ ﭘﮋوﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﺗﺘﺒﻊ را آﻏﺎز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﭘﺨﺘﮕﻲ ﻻزم ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ؛ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻋﺎﻣﺔ ﺑﺎﺳﻮاد ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻋﻠﻤـﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺠﻲ ﺑﻮدن ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ وﺟـﻪ ﻋﻠﻤـﻲ آن را ﻣﺨـﺪوش ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﻣﻬﺎرت اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﺳﺎده و ﺳﺎﻟﻤﻲ را ﻣﻲﻃﻠﺒـﺪ ﻛـﻪ ﺧـﻮد ﻣﻬـﺎرﺗﻲ ﺳـﺘﻮدﻧﻲ و‬ ‫ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ‪.‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺮوﻳﺠﻲ ﻫﻨﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻌﺎﻃﻲ ﻓﻬﻢ زﺑﺎن دﺷﻮار ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎﻟﻢ و درﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭘﺴﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﺟﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ اﺧﻼﻗﻲ در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﻪ ﺗـﺪاﺑﻴﺮ زﺑـﺎﻧﻲ و ﺗـﺼﻮﻳﺮي‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋـﺪول از آن‬ ‫– ﻛﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل در ﺟﺮﻳﺎن ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ – ﺑﻲﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ اﺻـﻮل اﺧﻼﻗـﻲ در‬ ‫ﻧﮕﺎرشﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪.3‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻣـﺮوري‪.‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛـﻼن و ارزﻳـﺎﺑﻲ اﻧﺘﻘـﺎدي‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻣﺆﻟـﻒ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﻣـﺮوري از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬و ارزﺷﻴﺎﺑﻲ آﺛﺎر ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺟـﺎري را در‬ ‫ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﻛﺮدن ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻣﺸﺨﺺ دﻧﺒﺎل ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬ﻣﻘﺎﻟـﺔ ﻣـﺮوري در ﻋـﻴﻦ رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻲ ﮔﻴﺮي اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺧﺮد ﻳـﺎ ﻛـﻼن ﻣﻨـﺪرج‬ ‫در آﺛﺎر ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﭘﻲ ﻛﺸﻒ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺷﺪ ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن‬ ‫و درﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪهاي ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻮن و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي رﺷﺘﺔ ﺧﻮد ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻨﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺷﺮاف دارد‪.‬در واﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﺮاي ﻧﮕﺎرش ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ اي‪ ،‬ﻣﺘﺨـﺼﺺ اﻫـﻞ‬ ‫ﺗﺘﺒ‪‬ﻊ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻮزة ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻨﮕـﺎم ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬ﭼﻨـﻴﻦ‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪14‬‬ ‫ﻓﺮدي را ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺘـﻮن ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ‪ 10‬ﻣـﻲﺷﻨﺎﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺘﺨـﺼﺺ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‪ 11‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ)ﺣﺮّي‪ ،1388 ،‬ص ‪.(183-182‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ اﺧﻼﻗﻲ در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺎرش‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻛﻠﻴﺔ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫در ﻃﻮل زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺬف – ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻞ‪ -‬در ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪﻳـﺸﻪاي ﺧـﺎص‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻣﺴﺦ ﻧﻘﺸﻪ راه ﺑﺮاي ﻛـﺸﻒ و ﺑﺎزﻧﻤـﺎﻳﻲ ﻳـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن ﻋﻠﻤـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺟﻔﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪان ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺟﻔﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن‪ ،‬و ﺟﻔﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻋﻠﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﺔ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ‬ ‫داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرفﻫﺎ ﻣﻨﻄﻘﺎً اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﻳﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻧﻮﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﭘـﮋوﻫﺶ اﺻـﻴﻞ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟـﺔ داﻳـﺮه‬ ‫اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك و ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻮده و ﻣـﻮرد‬ ‫ﺟﺴﺖ و ﺟﻮ و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑـﻮدن در ﻣﻘﺎﻟـﺔ داﻳـﺮه اﻟﻤﻌـﺎرﻓﻲ ﺣـﺎﺋﺰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬زﻳﺮا ﻫﺮ ﭘﺎرة اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪ داﻳﺮه اﻟﻤﻌـﺎرﻓﻲ درج ﻣـﻲﮔـﺮدد‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﺪ و ﻣﺪرﻛﻲ از ﭘﻴﺶ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻘﺎﻟﺔ داﻳﺮه اﻟﻤﻌـﺎرﻓﻲ ﻋﻠـﻲ اﻟﻘﺎﻋـﺪه ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ ﻓـﺎرغ از ارزﺷـﮕﺬاري و‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻟﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗـﺼﻮﻳﺮي از اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ؛ و ﻫﺮﮔﺎه ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ وﻳـﮋهاي دارد‪ ،‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﺗﺠﻠّـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﺳﺖ از ﺳﺮﺟﻤﻊ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺣﺎﺻﻞ آﻣﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﻧـﻪ از ﺗﻤـﺎﻳﻼت ذﻫﻨـﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﺔ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻴـﺖ ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻮﻧﮕﺮي ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺷﻮد‪.‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺮدآﻣﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺣـﺎوي ﻧﻈﺮﮔـﺎهﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﺘﻌﺎرض ﺑﺎﺷﺪ‪.‬از ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻔﻲ ﻧﻴﺰ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺆﻟﻔـﺎن ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬اﺻـﺎﻟﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬اﻧـﺼﺎف و‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪10. Subject Literature Specialist‬‬ ‫‪11. Subject Specialist‬‬ ‫‪15‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﺑــﻲﻃﺮﻓ ـﻲ ﻧﻮﻳ ـﺴﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮﺧــﻮرد ﺑــﺎ ﺣﻘــﺎﻳﻖ داراي اﻫﻤﻴ ـﺖ اﺳــﺖ)ﺣ ـﺮّي‪،1388 ،‬‬ ‫ص ‪.(188-186‬‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺧﺬ ﺷـﺪه از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻧﺪﻳـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻌﻲ ﻛـﻪ ﺣـﺎوي‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺆﻟﻒ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻲدﻗﺘﻲ در رﻋﺎﻳﺖ ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎﻧﺒﮕﻲ در‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ دادن ﻧﺎدرﺳﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ در‬ ‫ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﺔ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﺔ ﻫﻤﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ در ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﻣـﻲﺷـﻮد از ﻟﺤـﺎظ ﺳـﺎﺧﺘﺎر و‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪ اﺻﻮل درﺑﺎرة آن ﺻـﺎدق اﺳـﺖ‪ ،‬ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﻮآوراﻧﻪ ﺑﻮدن آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬اﻣ‪‬ﺎ آﻧﭽﻪ آن را از ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﻛﻨﺪ دو وﺟﻬـﻲ‬ ‫ﺑﻮدن آن اﺳﺖ‪.‬وﺟﻬﻲ از آن رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در ﻫﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ 12‬ﺑﻪ ﭼﺎپ ﺑﺮﺳـﺪ‬ ‫و وﺟﻪ دﻳﮕﺮ آن رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻀﻮر ﺟﻤـﻊ اراﺋـﻪ ﺷـﻮد‪.‬ﺗﻔـﺎوت اﻳـﻦ دو از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﺣﺠﻢ و ﻧﻮع ﭘﺮدازش اﺳﺖ‪.‬رواﻳﺖ ﭼﺎﭘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آن در ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﺻﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬اﻣ‪‬ـﺎ در‬ ‫رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ آﻣﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜـﺎﺗﻲ را رﻋﺎﻳـﺖ ﻛـﺮد ﻛـﻪ از اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺴﺰاﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻛﺮدن ﻣﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺪت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪.‬ﻛﻤﺘـﺮ ﻫﻤﺎﻳـﺸﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﺤﺪودي را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﺷﺪه ﺧﻮد اﻣﺮي اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﻢ ﺣﺎﻛﻲ از اﻧـﻀﺒﺎط ﺳـﺨﻨﺮان اﺳـﺖ و ﻫـﻢ ﻧـﺸﺎن‬ ‫دﻫﻨﺪة ﺣﺮﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وي ﺑﺮاي وﻗﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺿﺮان در ﻫﻤـﺎﻳﺶ ﻗﺎﺋـﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﭽﻪ او ﻗـﺮار اﺳـﺖ ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﻨـﺪ ﭼﻨـﺎن از اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪12. Proceedings‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪16‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﻪ آن ﺗﻦ دﻫﻨﺪ و اوﻗﺎت اﺿﺎﻓﻲ را ﺗﺤﻤ‪‬ـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ در واﻗﻊ ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ ﺷﻤﺮدن ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن اﺳـﺖ‪.‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪" ،‬ﻣﻔﻴـﺪ و‬ ‫ﻣﺨﺘﺼﺮ" ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺧﻮد ﻫﻨﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ واﻻﺗﺮ از ﭘﺮﮔﻮﻳﻲ و ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺣﻖ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﻣﻤﺎرﺳﺖ ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﺮان ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺣﺪود ‪ 1000‬ﻛﻠﻤﻪ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻬﺎر ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪة ﺑﻴﺴﺖ ﺳﻄﺮي( ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬ﻫـﺮ‬ ‫ﮔﺎه اﻳﻦ رﻗﻢ را ﻣﻼك ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮآورد ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪2000‬‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 3000‬ﻛﻠﻤﻪ ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‪.‬اﮔـﺮ ﻗـﺮار اﺳـﺖ در ﺧـﻼل‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ از ﭘﺎور ﭘﻮﻳﻨﺖ ﻳﺎ اﺳﻼﻳﺪ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎن آن را ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻣﺪت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻋﺎﻳﺖ زﻣﺎن اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮان‪ ،‬ﻣﺘﻦ ﺧﻮد را درﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ دارد – ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻓﻨﻮن ﺗﺼﻮﻳﺮي – ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻤﺮده ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﺣـﺬف آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪.‬ﻳﻜﻲ از ﻓﻨﻮﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه در اراﺋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ ﺣﺎﺋﺰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎورﭘﻮﻳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎدة درﺳﺖ از اﻳﻦ اﺑﺰار‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﭘﺎورﭘﻮﻳﻨﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ دارد ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮد ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺗﺼﺎوﻳﺮي ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﺿﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺪه ﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ ﺟـﺪولﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‪ ،‬و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻦ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺳﺮﻓـﺼﻞﻫـﺎي ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﻧﻤﻮد ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺴﻨﺪه ﻛﺮد‪.‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮﻳﻦ ﻧـﻮع اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﺎورﭘﻮﻳﻨـﺖ‪ ،‬درج‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺮي اﺳﺖ ‪.‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺟـﻪ ﺣﺎﺿـﺮان ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﭘﺮده ﺟﻠﺐ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺳﺨﻨﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬ ‫اراﺋﻪ درﺳﺖ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاز و ﻓﺮودﻫﺎي ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن را ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ‬ ‫‪17‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ ‪.‬ارﺗﺒﺎط ﺷﻔﺎﻫﻲ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ داراي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از روﺧﻮاﻧﻲ ﻣـﺘﻦ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮان در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﺷـﻨﻴﺪن ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﮔـﺮد آﻣـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫وﮔﺮﻧﻪ ﺧﻮد ﻗﺎدرﻧﺪ ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ را در ﺧﻠﻮت ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪18‬‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺄﻟﻴﻔﻲ‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ در ﺳﻨّﺖ دﻳﺮﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه اﻧﻔﺮادي ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻓـﺮد‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪاي را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮوراﻧﺪه و ﻣﻜﺘﻮب ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬در ﻏﺮب ﻧﻴﺰ ﺗـﺎ‬ ‫دﻫﺔ ‪ 1920‬ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻫﺮ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮ دوش ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ )ﺗﺄﻟﻴﻒ داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ‪،13‬‬ ‫‪ (2011‬اﻣ‪‬ﺎ اﻣﺮوزه ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻣﺸﺘﺮك در ﻣﻴـﺎن اﻋـﻀﺎي ﻫﻴـﺄت ﻋﻠﻤـﻲ رﺷـﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺮﺧﻲ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ و ﺗﻌـﺪاد ﻣﺆﻟﻔـﺎن ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫آﺛﺎر ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1993‬ﻣﻘﺎﻟـﻪاي در ﻣﺠﻠـﻪ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬ ‫ﻧﻴﻮاﻳﻨﮕﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺰارش ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ‪ 1081‬ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﭘـﺎﻧﺰده‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮ روي ‪ 41،021‬ﺑﻴﻤﺎر ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ و ﻧﺎم ‪ 972‬ﻣﺆﻟﻒ در ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ درج‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 2008‬ﻣﻘﺎﻟﻪاي در زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ اﻧﺮژي ﺑـﺎﻻ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪ ﻛـﻪ داراي‬ ‫‪ 2،926‬ﻣﺆﻟﻒ از ‪ 169‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﻮد )ﺗﺄﻟﻴﻒ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪.(2011 ،‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر ﺑﻪ ﮔﻮﻧــﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ آن از‬ ‫ﻓﺮد واﺣﺪي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﺑﻴﻦ رﺷﺘﻪاي ﺑﻮدن ﻣﻄﻠﺐ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ و ﺿـﺮورت ﺣـﻀﻮر‬ ‫ﺗﺨﺼﺺﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در آن‪ ،‬ﺿﺮورت دادهﻫﺎي ﮔـﺴﺘﺮده و ﻣﺘﻨـﻮع‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي‬ ‫آﻣﺎري ﺧﺎص‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر و ﻧﻜﺎﺗﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳـﺒﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي در ﺗﻬﻴﻪ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻲ واﺣﺪي ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺆﻟﻔﺎن ﻣﺘﻌـﺪ‪‬د‬ ‫ﻳﻚ اﺛﺮ را ﺿﺮوري ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬اﻣ‪‬ﺎ در ﺑﺎب اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻣﺮ در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ آراء ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺻﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﺎن ﻣﺘﻌﺪ‪‬د ﻳـﻚ اﺛـﺮ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﻟﻒ ﺑﺮاي آﻧﺎن اﻋﺘﺒـﺎر ﻣـﻲآورد‪ ،‬ﻣﻠـﺰم ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي اﺛﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﭼﻨﺪرﺷﺘﻪاي »ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣﻪ آﻛﺎدﻣﻲ ﻣﻠﻲ ﻋﻠﻮم اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه«‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪13. Academic Authorship‬‬ ‫‪14. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA‬‬ ‫‪19‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻣﺆﻟﻒ را ﻛﺴﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ در ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي اﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻣﺆﻟﻒ‬ ‫ﻣﻜﻠّﻒ اﺳﺖ ﻧﻮع ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﻮد را در ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن اﺛﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد و در ﻋﻴﻦ ﺣـﺎل ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺛﺮ‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﻧﻴﺰ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﺪ)ﺗﺄﻟﻴﻒ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪.(2011 ،‬‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ اﺛﺮي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺆﻟﻒ آن اﻋﺘﺒﺎر در ﭘﻲ دارد وﻟﻲ ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮي از ﻛﺎر ﺗﺄﻟﻴﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻦ داد‪.‬ﻛﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر و ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دو روي‬ ‫ﺳﻜّﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻒ را ﻛﺴﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ در ﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫آﻣﺪن اﺛﺮ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﺪه داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬ﻛﻤﻴﺘـﺔ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ وﻳﺮاﺳـﺘﺎران ﻣﺠـﻼت ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬ ‫)‪ ،15(ICME‬ﻛــﻪ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪهاي در زﻣﻴﻨــﺔ ﻣــﺴﺎﻳﻞ اﺧﻼﻗ ـﻲ ﭘــﮋوﻫﺶﻫــﺎ و‬ ‫ﻧﮕﺎرشﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻟﻴﻒ را ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻪ ﺷـﺮط ﻣـﻲداﻧـﺪ‪ (1 :‬ﻣـﺸﺎرﻛﺖ‬ ‫ﻋﻤﺪهاي در ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎزي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻧﻬﺎ ؛‬ ‫‪ (2‬ﺗﻬﻴﺔ ﻧﺴﺨﺔ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺎزﻧﮕﺮي اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﺤﺘﻮاي اﺻﻠﻲ اﺛﺮ ؛ و ‪ (3‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﺻﻮرت آﻣﺎدة ﭼﺎپ اﺛﺮ )ﺑﻨﻮس‪ 16‬و دﻳﮕﺮان‪.(2005 ،‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﻠﻲ ﺳﻼﻣﺖ‪ 17‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﺗﺤﻘﻴـﻖ در ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﻳﻲ را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛﻤﻴﺘـﻪ ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﻟﻤﻠﻠﻲ وﻳﺮاﺳﺘﺎران ‪...‬اراﺋﻪ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﻟﻒ در ﻣﻘـﺎﻻت‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻣﺆﻟﻔﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻗﺎﺋـﻞ اﺳـﺖ‪.‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ ﭘﻴـﺸﮕﻔﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﻣﺆﻟﻔﺎن ﻫﻤﻜﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﻛﻪ در ﭘﺪﻳﺪ آﻣـﺪن‬ ‫اﺛﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ او اﺳﺖ‪.‬اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺔ ﻣﺆﻟﻔﺎن ﻫﻤﻜـﺎر اﺛـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه را در‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ از دﻳﮕﺮ وﻇﺎﻳﻒ او اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎمﻫﺎي ارزﺷﮕﺬاري ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻋﻠﻤﻲ اﻋـﻀﺎي ﻣﺮاﻛـﺰ آﻣﻮزﺷـﻲ و ﭘﮋوﻫـﺸﻲ در‬ ‫اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺆﻟﻒ او‪‬ل ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪه و‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ارزﺷـﮕﺬاري ﻛﻤ‪‬ـﻲ‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫)‪15. International committee of medical journal Editors(ICME‬‬ ‫‪16. Dale‬‬ ‫‪17. National institutes of health‬‬  ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫‪20‬‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر آﺛﺎر ﭼﻨﺪ ﻣﺆﻟﻔﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﻟـﻒ از اﻋﺘﺒـﺎر ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮض ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﻟـﻒ ﺳـﻬﻢ و ﻣـﺸﺎرﻛﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ و ﺻﻮري اﺛﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ را‬ ‫در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ آن در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي داﻧـﺸﺠﻮﻳﻲ ﻣـﺸﻬﻮد‬ ‫اﺳﺖ‪.‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺎﻣﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬ ‫‪.1‬اﻟﻒ( اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ب( اﺳﺘﺎد )ان( ﻣﺸﺎور‪ ،‬ج( داﻧﺸﺠﻮ ؛‬ ‫‪.2‬اﻟﻒ( اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ب( داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ج( اﺳﺘﺎد)ان( ﻣﺸﺎور؛‬ ‫‪.3‬اﻟﻒ( داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ب( اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ج( اﺳﺘﺎد)ان( ﻣﺸﺎور‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻔﺴﻴﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﻔـﺎق رأي‬ ‫ﻣﻴﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺪون ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺟـﺪ‪‬ي اﺳـﺘﺎد راﻫﻨﻤـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺮآﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر اﺻﻠﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ اﺳﺖ‬ ‫و اﺳﺘﺎدان راﻫﻨﻤﺎ و ﻣﺸﺎور ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ در ﺣﺪ‪ ‬ﻧﻈﺎرت و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻛﺠﺮويﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺿﻊ و ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎمﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﮔﺎه از ﺑﺮﺧﻲ آﺳﻴﺐﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻨﺎﻓﻊ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳـﺖ‪.‬ﺑـﻪ ﮔﻔﺘـﺔ‬ ‫ﭘﻴﺘﺮ‪ 18‬ﻓﻀﺎي ﻓﻌﻠﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑـﻲاﺧﻼﻗـﻲ‬ ‫ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﭘﺮوژهاي ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬و اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻴﺶ از ﻫﻤـﻪ در ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣﻨـﺎﻓﻊ اﻋـﻀﺎي ﻫﻴـﺄت ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن رخ ﻣﻲدﻫﺪ)ﭘﻴﺘﺮ‪.(2001 ،‬‬ ‫ﺟﺮج واﻳـﺖ ﺳـﺎﻳﺪ‪ 19‬اﺳـﺘﺎد ﺷـﻴﻤﻲ داﻧـﺸﮕﺎه ﻫـﺎروارد درﺑـﺎرة راﺑﻄـﺔ داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪18. Pitter‬‬ ‫‪19. George Whitesides‬‬ ‫‪21‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ و اﺳﺘﺎدان راﻫﻨﻤﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺻﺮف اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و آﻳـﺎ در ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣﻨـﺎﻓﻊ در ﻧﻈـﺎم داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬از‬ ‫ﺣﻘﻮق داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬وي ﻣـﻲاﻓﺰاﻳـﺪ‪ :‬درﺳـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻨﻮز ﺗﺎ ﺷـﻴﻤﻴﺪان ﺷـﺪن راه درازي در ﭘـﻴﺶ دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؛ و ﺳﭙﺲ اداﻣﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎ از ﻧﻈﺎم داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﻬﻤ‪‬ـﻲ ﭼـﻮن ﺣـﻖ‬ ‫ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬و ﺟﺰ آن ﭼﻴﺴﺖ )ﻧﻘﻞ در ﭘﻴﺘﺮ ‪.(2001‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻼﻳﻪ آﻣﻴـﺰ‬ ‫درﺑﺎرة ﺣﻘﻮق داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﻴﻤﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ اد‪‬ﻋﺎ ﻣﻲﺷـﻮد اﻧﺠﻤـﻦ ﺷـﻴﻤﻲ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 20‬ﭘﻴﺸﺮو اراﺋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﺎن؛ وﻳﺮاﺳﺘﺎران‪ ،‬و داوران اﺳﺖ و ﻣﺪﻋ‪‬ﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد اﻗﺘﺒﺎس ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺠـﺎﻣﻊ و اﻧﺠﻤـﻦﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻲ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺣﻮزة زﻳﺴﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻬﺎده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ 21(APA‬در "اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن" درﺑﺎره ﻣﻘﺎﻟـﻪ‬ ‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺆﻟﻔﻲ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣـﻪ ﻳـﺎ رﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﻣﺆﻟﻒ اﺻﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﺎﻳﻦ‪ 22‬و ﻛﻮردك ‪.(1993 ،23‬‬ ‫در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي راه ﻣﻴﺎﻧﻪاي را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻲ در ﻣﻘـﺎﻻت‬ ‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﺎم داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﻟﻒ اول و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺎم اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‬ ‫و اﺳﺘﺎدان ﻣﺸﺎور درج ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠّﻖ اوﻟﻮ‪‬ﻳﺖ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ در ﭘـﺎﻧﻮﻳﺲ‬ ‫ﺻﻔﺤﺔ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘ