تغییرات هویت اجتماعی (فرصت ها و محدودیت ها) - درس دهم - PDF

‫تغییرات هویت اجتماعی‬ ‫(فرصت ها و محدودیت های تغییرات هویتی در جهان‬ ‫اجتماعی)‬ ‫ درس دهم‬  ‫‪2‬‬...

‫تغییرات هویت اجتماعی‬ ‫(فرصت ها و محدودیت های تغییرات هویتی در جهان‬ ‫اجتماعی)‬ ‫ درس دهم‬  ‫‪2‬‬ ‫موقعیت اجتماعی‬ ‫اگه یادت باشه توی درس ‪ 8‬خوندیم که هر انسانی یه هویت فردی داره و یه هویت اجتماعی‪.‬توی این درس با یه اصطالح جدید آشنا می شیم؛ یعنی‬ ‫(( موقعیت اجتماعی ))! حاال این که رابطه هویت اجتماعی با موقعیت اجتماعی چیه‪ ،‬موضوعیه که قراره توی این درس بهش بپردازیم!‬ ‫موقعیت اجتماعی‪ ،‬عبارت است از جایگاه فرد در جامعه یا در یک گروه اجتماعی‪.‬‬ ‫‬ ‫با شناخت موقعیت اجتماعی هر فرد‪ ،‬می توان اطالعاتی درباره آن فرد به دست آورد؛ مانند این که با چه کسانی در‬ ‫ارتباط است؛ چه انتظاراتی باید از او داشت؛ چگونه باید با او رفتار کرد و ‪....‬‬  ‫‪3‬‬ ‫هویت اجتماعی‬ ‫ به طور کلی افراد دارای دو نوع هویت اجتماعی هستند‪:‬‬ ‫افراد در بدو تولد‪ ،‬آن را به صورت انفعالی در محیط خانواده و ‪...‬می پذیرند‪.‬‬ ‫هویت اجتماعی انتسابی‬ ‫با گذر زمان‪ ،‬افراد به گونه ای فعال‪ ،‬با محیط اجتماعی خود برخورد می کنند؛‬ ‫هویت اجتماعی اکتسابی‬ ‫هویت اکتسابی خود را به دست می آورند و متناسب با این هویت اجتماعی‬ ‫اکتسابی‪ ،‬از موقعیت اجتماعی جدیدی برخوردار می شوند‪.‬بنابراین‪:‬‬ ‫برخورد فعال با محیط اجتماعی ===> به دست آوردن هویت اکتسابی ===>‬ ‫برخورداری از موقعیت اجتماعی جدید‬  ‫‪4‬‬ ‫رابطه میان موقعیت اجتماعی و هویت اجتماعی‬ ‫کسب هویت های اجتماعی جدید‪ ،‬با تغییراتی در موقعیت اجتماعی افراد همراه‬ ‫‬ ‫است‪.‬‬ ‫مطلب باال رو یه جور دیگه هم می شه گفت‪:‬‬ ‫‬ ‫تغییر در موقعیت اجتماعی افراد‪ ،‬هویت های اجتماعی جدیدی را برای آن ها به‬ ‫‬ ‫ارمغان می آورد‪.‬‬ ‫مثال دانش آموز بودن یک کودک ‪ 7‬ساله‪ ،‬از هویت های اجتماعی اوست که در‬ ‫‬ ‫نتیجه عضویت در گروه مدرسه ( تغییر موقعیت اجتماعی )‪ ،‬آن را به دست آورده‬ ‫است؛ هویت جدیدی که تا پیش از ورود به مدرسه و ایجاد تغییر در موقعیت‬ ‫اجتماعی اش‪ ،‬از آن بی بهره بود‪.‬‬  ‫‪5‬‬ ‫تحرک اجتماعی چیست؟‬ ‫ در صفحه قبل‪ ،‬با موقعیت اجتماعی ( یعنی جایگاه فرد در جامعه یا در یک گروه‬ ‫اجتماعی ) آشنا شدیم و دانستیم که این موقعیت اجتماعی در طول زمان‪ ،‬ثابت‬ ‫و بدون تغییر نیست‪ ،‬بلکه تغییر می کند و با هر تغییر خود‪ ،‬هویت اجتماعی‬ ‫جدیدی را برای افراد به دنبال می آورد‪.‬افراد متناسب با این هویت اجتماعی‬ ‫جدید‪ ،‬از موقعیت اجتماعی جدیدی برخوردار می شوند‪.‬‬ ‫ به جا به جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر‪،‬‬ ‫(( تحرک اجتماعی )) می گویند‪.‬‬  ‫‪6‬‬ ‫انواع تحرک اجتماعی‬ ‫تحرک اجتماعی انواعی دارد‪:‬‬ ‫ب درون نسلی و میان نسلی‬ ‫الف افقی و عمودی ( صعودی یا نزولی )‬ ‫الف) تحرک اجتماعی افقی و عمودی‬ ‫‬ ‫رفتن از یک موقعیت ( مثال یک شغل ) به موقعیت دیگر ( شغل‬ ‫دیگر )‪ ،‬بدون این که موقعیت اجتماعی تغییر کند‪.‬‬ ‫افقی‬ ‫مثال کارمندی که از یک بخش از اداره به بخش دیگر همان اداره‬ ‫منتقل می شود‪.‬‬ ‫ارتقا و بهبود موقعیت اجتماعی افراد‬ ‫صعودی‬ ‫مثال کارمند یک ادره که مدیر بخشی از اداره می شود یا مدیر یک‬ ‫بخش که مدیر کل می شود‪.‬‬ ‫تنزل یافتن موقعیت اجتماعی افراد‬ ‫نزولی‬ ‫عمودی‬ ‫مثال مدیر یک اداره که از مدیریت عزل می شود و به صورت‬ ‫کارمند عادی به کار خود ادامه می دهد‪.‬‬  ‫‪7‬‬ ‫ نکته در همه کشورها‪ ،‬رتبه بندی مشاغل وجود دارد‪ ،‬اما این رتبه بندی در کشورهای‬ ‫مختلف‪ ،‬یکسان نیست‪ ،‬برخی مشاغل در بعضی کشورها از اهمیت بیشتری برخوردارند و‬ ‫بالعکس‪.‬اما باید دانست که موقعیت اجتماعی افراد صرفا تابع مشاغل آن ها نیست؛ بلکه‬ ‫به عوامل دیگری مانند علم‪ ،‬ایمان‪ ،‬تقوا‪ ،‬هنر‪ ،‬احترام و ‪...‬نیز بستگی دارد‪.‬‬ ‫صعودی‬ ‫افقی‬ ‫تحرک اجتماعی‬ ‫افقی‬ ‫نزولی‬  ‫‪8‬‬ ‫ب) تحرک اجتماعی میان نسلی‬ ‫تحرک اجتماعی گاه درون یک نسل ( یک فرد در طول زندگی‬ ‫درون نسلی‬ ‫خودش ) اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫مثال فردی که از سمت کارمندی به مدیریت اداره می رسد‪.‬‬ ‫تحرک اجتماعی گاه در دو نسل ( یک فرد نسبت به والدینش )‬ ‫میان نسلی‬ ‫رخ می دهد‪.‬‬ ‫مثال فردی که علی رغم داشتن پدر و مادری بی سواد‪ ،‬استاد‬ ‫دانشگاه شده است‪.‬‬  ‫‪9‬‬ ‫فرصت ها و محدودیت های تغییرات هویتی کدام اند؟‬ ‫دانستیم که اعضای جهان اجتماعی ابتدا با هویت انتسابی خود آشنا می شوند و به تدریج با فعالیت های خود‪ ،‬موقعیت‬ ‫و هویت اکتسابی خود را به دست می آورند‪.‬‬ ‫در جهان های اجتماعی مختلف‪ ،‬فرصت های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت های جدید‪،‬‬ ‫‬ ‫متفاوت است؛ یعنی هر جامعه ای به تناسب عقاید و ارزش هایی که دارد‪ ،‬برخی تغییرات هویتی و تحرک های‬ ‫اجتماعی را تشویق و برخی دیگر را منع می کند‪.‬‬ ‫فقط برای یک نژاد خاص‪ ،‬امکان تحرک اجتماعی صعودی‬ ‫جامعه مبتنی بر ارزش های نژادی ( آپارتاید )‬ ‫را فرهم می کند‪.‬‬ ‫فقط برای صاحبان منابع ثروت‪ ،‬امکان تحرک اجتماعی‬ ‫جامعه مبتنی بر ارزش های اقتصادی‬ ‫صعودی را ممکن می سازد‪.‬‬ ‫تحرک اجتماعی را در محدوده همان ارزش های دنیوی به‬ ‫جهان مبتنی بر ارزش های دنیوی و این جهانی‬ ‫رسمیت می شناسد‪.‬‬ ‫(سکوالر)‬ ‫هویت های نفی کننده ابعاد متعالی و الهی انسان‪ ،‬به‬ ‫جهان دینی و معنوی‬ ‫رسمیت شناخته نمی شوند‪.‬‬  ‫‪10‬‬ ‫در یک جهان سکوالر‬ ‫‪ 1‬هویت دینی و معنوی افراد نمی تواند بروز و ظهور اجتماعی داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ 2‬فعالیت هایی که هویت دینی افراد را آشکار کند‪ ،‬منع می شوند‪.‬‬ ‫‬ ‫مثال جلویگری از تحصیل دختران محجبه در برخی جوامع غربی و سکوالر‬ ‫‪ 3‬امکان رای دادن به قوانین الهی وجود ندارد‪.‬‬ ‫‬ ‫مثال اکثریت مردم الجزایر در سال ‪ 1991‬میالدی به حاکمیت اسالمی رای دادند‪ ،‬اما کودتای نظامی‪ ،‬مانع از‬ ‫اجرای نتایج انتخابات شد‪.‬رئیس جمهور وقت آمریکا در دفاع از این کودتا گفت که مردم الجزایر به‬ ‫دموکراسی کنترل شده نیاز دارند‪.‬‬  ‫‪11‬‬ ‫تطابق فرهنگی و تعارض فرهنگی‬ ‫الف) تطابق فرهنگی‬ ‫تغییرات هویتی افراد و گروه ها با هویت‬ ‫تا وقتی هویت اجتماعی افراد در چارچوب‬ ‫جهان اجتماعی سازگار است و مورد تشویق و‬ ‫عقاید و ارزش های اساسی جامعه شکل‬ ‫تایید جامعه نیز قرار می گیرد‪.‬‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫مثال فردی که با تالش و پشتکار خود‪ ،‬در یکی از عرصه های اجتماعی دست به نوآوری می زند و از این طریق‪،‬‬ ‫موقعیت اجتماعی خود و بخشی از افراد جامعه را ارتقا می بخشد‪ ،‬مورد تایید جامعه نیز واقع می شود‪.‬‬  ‫‪12‬‬ ‫ب) تعارض فرهنگی‬ ‫تغییرات هویتی افراد‪ ،‬گاه از مرزهای مورد قبول جهان اجتماعی فراتر می رود؛ یعنی گاه تغییرات هویتی‪،‬‬ ‫مطابق عقاید و ارزش های جامعه نیست و فراتر از فرصت هایی است که در یک جهان اجتماعی‬ ‫وجود دارد‪.‬به این وضعیت‪ (( ،‬تعارض فرهنگی )) می گویند‪.‬‬ ‫اگر تغییرات هویتی‪ ،‬بیرون از مرزهای مقبول‬ ‫به تعارض فرهنگی منجر می شود که اضطراب ها‬ ‫جهان اجتماعی رخ دهند و شیوه هایی از‬ ‫و نگرانی های اجتماعی فراوانی به همراه دارد‪.‬‬ ‫زندگی را به دنبال بیاورند که با عقاید و‬ ‫ارزش ها در تقابل هستند؛‬ ‫نکته هر نوع ابداع و نوآوری یا هر نوع مواجهه با جهان های اجتماعی دیگر‪ ،‬به تعارضات فرهنگی منجر‬ ‫‬ ‫نمی شود‪.‬فقط بعضیاش منجر می شن‪.‬‬  ‫‪13‬‬ ‫علل تعارضات فرهنگی‬ ‫ تعارضات فرهنگی می تواند ناشی از علل درونی یا علل بیرونی باشد‪.‬‬ ‫به نوآوری ها و فعالیت های اعضای جهان اجتماعی‬ ‫علل درونی‬ ‫باز می گردد‪.‬‬ ‫پیامد تاثیرپذیری از جهان های اجتماعی دیگر‬ ‫علل بیرونی‬ ‫است‪.‬‬