8 Verbintenissenrecht.docx

Verbintenissen Definitie = rechtsverhouding waarbij (+)1 rechtssubjecten ten aanzien v/(+)1 ander(e) rechtssubject(en) gehouden is/zijn om iets te geven (bv. levering v/1 groot gesneden wit brood), te doen (bv. voordracht houden v/1h oer werking v/gerecht) of na te laten (bv. x-uitvoeren v/bouwwerk...

Verbintenissen Definitie = rechtsverhouding waarbij (+)1 rechtssubjecten ten aanzien v/(+)1 ander(e) rechtssubject(en) gehouden is/zijn om iets te geven (bv. levering v/1 groot gesneden wit brood), te doen (bv. voordracht houden v/1h oer werking v/gerecht) of na te laten (bv. x-uitvoeren v/bouwwerken tijdens vakantiemaanden) Persoon die ertoe gehouden is, is schuldenaar persoon die ertoe gerechtigd is, is schuldeiser Die heeft vorderingsrecht, ook wel schuldvordering of (in)schuld genoemd Schuldenaar heeft verbintenis of schuld ten overstaan v/schuldeiser dit zijn partijen Rechtssubjecten die daar buiten staan, noemt men i/recht derden Verbintenissen mogen x worden verward met overeenkomsten of contracten Overeenkomst is bron v/verbintenis wnnr er wilsovereenstemming is, is verbintenis ontstaan uit overeenkomst Verbintenissenrecht wordt wettelijk geregeld i/Burgerlijk Wetboek Soorten verbintenissen Indeling op basis van ontstaanswijze Op basis v/hun ontstaan kunnen verbintenissen als volgt ingedeeld worden Verbintenissen ontstaan uit een rechtsfeit !ste toepassing hierv/is burgerlijke aansprakelijkheid Deze burgerlijke aansprakelijkheid of buitencontractuele aansprakelijkheid verplicht diegene die fout begaan heeft om schade, ontstaan ten gevolgen v/die fout, aan benadeelde te vergoeden Hieronder valt ook aansprakelijkheid die je kunt dragen voor personen of zaken waarvoor je kan aangesproken worden zonder dat je zelf fout hebt gemaakt Anderzijds zijn er enkele feitelijke situaties, die weliswaar bijzonder goed lijken op contractuele situaties, maar waaraan x wilsovereenstemming ten grondslag ligt, zodat we spreken v/quasi-contracten of oneigenlijke contracten Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling Hierbij kan enerzijds zowel om privaatrechtelijke als publiekrechtelijke rechtshandeling (bv. overheid die belastingaanslag oplegt) gaan (die op haar beurt reglementaire of individuele handeling kan zijn) Anderzijds kan zowel gaan om eenzijdige rechtshandeling (dit is eenzijdige wilsuiting zonder dat andere partij moet tussenkomen, bv. erkenning v/kind, nalatenschap aanvaarden) als om meerzijdige rechtshandeling (wnnr er dus versch. willen samenvallen) Indeling op basis van voorwerp Geven, doen of nalaten Combinaties v/geven, doen of nalaten = mogelijk geven kan eender welk soort goed betreffen Soms gaat om afgifte v/puur materiële zaak (bv. enkele levering v/gehuurde feesttent), soms om overdracht v/zakelijk recht (bv. verkoop v/huis), soms ook v/vorderingsrecht (bv. onderverhuring of overdracht v/huurrecht) Geven kan zowel soortzaak (2 schapen uit kudde) als specifieke zaak (goeden horloge v/opa) als voorwerp hebben rechtsgevolgen zullen dan telkens verschillend zijn Plicht om iets te doen kan meest uiteenlopende vormen aannemen v/materiële n intellectuele inspanningen, gaande v/kleine kusjes tot groots opgezette organisaties waarbij zowel schuldenaar als allerhande derden (i/opdracht v/schuldenaar) i/actie treden Nalaten ten slotte is verplichting om iets x te doen: zo kan huurder zich verbinden om x handel te drijven i/gehuurde goed, of ex-werknemer kan zich binnen bepaalde grenzen verbinden om gedurende bepaalde periode x bij concurrerend bedrijf te gaan werken, zgn. (x-)concurrentiebeding Inspannings- of resultaatsverbintenis Bij resultaatsverbintenis verbindt schuldenaar er zich toe bepaald resultaat te halen Als je met aannemen bouwcontract voor woonhuis afsluit, mag je erop vertrouwen dat aannemer huis effectief volledig zal bouwen of laten bouwen Plicht zal maar uitgevoerd zijn wnnr huis er effectief staan n degelijk is Bij inspannings- of middelenverbintenis verbindt schuldenaar er zich enkel toe om z’n best te doen Volledig te goede trouw moet hij alles doen wat normaal nodig is om z’n verbintenis uit te voeren n dit vervolgens regels v/kunst Kan hem of haar echter x aangerekend worden als hij x effectief beoogde resultaat behaalt Gewone verbintenissen en verbintenissen intuitu personae Identiteit v/diegene die uiteindelijk verbintenis effectief uitvoert is meestal x v/belang Schuldenaar zal normaal gezien zelf geven, doen of nalaten, maar kan ook derden belasten met uitvoering v/verbintenis (bv. aannemer laat werken uitvoeren door z’n werknemer of onderaannemers) Omgekeerd zal meestal ook gegeven worden aan of gepresteerd worden door schuldeiser, maar ook hij kan toelaten dat dit ten bate v/3e gebeurt Dat persoon v/schuldenaar n schuld eiser dus (meestal) x ! zijn, brengt onder meer met zich meer dat schulden n schuldvorderingen i/principe overerfbaar n overdraagbaar zijn Als schuldeiser overlijdt, nemen z’n erfgenamen vorderingen over Als schuldenaar overlijdt, blijven z’n erfgenamen tot uitvoering gehouden (tenzij zij nalatenschap verwerven) Op dit beginsel bestaat echter uitzondering v/verbintenis intuitu personae Dit is verbintenis die zozeer met persoon zelf verbonden is, dat uitvoering door erfgenamen of 3e x enkele zin zou hebben Als schuldenaar overlijdt, dooft verbintenis ook uit Burgerlijke en natuurlijke verbintenissen Alles i/verband met juridische reglemententering v/verbintenissen, behandeld i/dit hoofdstuk, burgerlijke verbintenissen Hun juridische afdwingbaarheid onderscheidt ze v/natuurlijke verbintenissen Natuurlijke verbintenis verwijst eerder nr gewetensplicht, bv. tussen naaste familieleden Modaliteiten van verbintenissen Modaliteiten van termijn en voorwaarde Er zijn zuiver verbintenissen n verbintenissen onder modaliteit Als partijen verbintenissen aangaan, dan starten gehoudenheid respectievelijk vorderingsrecht normaal op ogenblik v/rechtsfeit of rechtshandeling die tot ontstaan v/verbintenis aanleiding geeft I/dit geval is sprake v/zuiver verbintenis heel vaak zijn verbintenissen echter aan (+)1 modaliteiten die modaliteiten kunnen voorwaarden of termijnen zijn Voorwaarde is onzekere toekomstige gebeurtenis kan zijn dat die gebeurtenis zich zal voordoen, maar dit kan ook x geval zijn Afh. v/invloed v/die gebeurtenis op verbintenis, is er sprake v/opschortende of ontbindende voorwaarde Bij opschortende voorwaarde is schuldenaar weliswaar al gebonden, maar hij dient voorwerp v/verbintenis slechts uit te voeren indien voorwaarde zich effectief realiseert Is dus uitvoering n x zozeer verbintenis zelf die opgeschort wordt Bij ontbindende voorwaarde moet(en) verbintenis(sen) al onmiddellijk uitgevoerd worden v/af ontstaan v/verbintenis Deze uitvoering stopt echter of is x meer afdwingbaar wnnr onzekere toekomstige gebeurtenis zich effectief realiseert V/af dan is er x gehoudenheid tot uitvoering meer n is verbintenis zelf uitgedoofd Zuiver protestatieve opschortende voorwaarde i/hoofde v/schuldenaar is verboden i/ons recht Dit is toekomstige gebeurtenis die enkel n alleen afh. is v/wil v/schuldenaar zelf Verbintenis met termijn of tijdsbepaling is afh. v/toekomstige maar zekere gebeurtenis Moment i/toekomst is meestal bepaald of min. bepaalbaar, maar ook onbepaalde termijnen = mogelijk Zo is bv. overlijden v/schuldenaar of schuldeiser of eventueel v/3e zekere, maar onbepaalde, toekomstige gebeurtenis Ook termijn kan zo wel opschortend als ontbindend zijn Modaliteiten bij pluraliteit van schuldeiser/schuldenaren Er kan pluraliteit v/schuldenaars n/of schuldeisers zijn Zowel als er versch. schuldenaars zijn als i/geval v/versch. schuldeisers, is principe dat schulden deelbaar zijn Als bv. 2 schuldeisers zijn, kan elke schuldeiser slechts helft v/totale schuld vorderen v/schuldenaar Als er 2 schuldenaars zijn, kan elk v/hen slechts voor helft aangesproken worden Op dit principe v/deelbaarheid bestaat heel ! uitzondering v/hoofdelijkheid, die ofwel door wet ofwel door contract voorzien kan worden Hoofdelijkheid of solidariteit bestaat zowel aan actiefzijde, zijde v/schuldeisers, als aan passiefzijde, zijde v/schuldenaars Eenmaal schuldenaar die totaliteit betaald heeft, is hij bevrijd Hij dient x 2e keer te betalen 2e (of verdere) schuldeiser zal zich voor z’n deel v/z’n vordering dan ook moeten wenden tot z’n medeschuldeiser, die al totaliteit geïncasseerd heeft Bij passieve hoofdelijkheid kan schuldeiser elk v/schuldenaars apart aanspreken voor volledige schuld, al kan hij nooit meer dan totaliteit v/hele schuld invorderen Als aangesproken schuldenaar volledige schuld voldaan heeft, dan zal deel, dat hij meer betaalde dan z’n persoonlijk proportioneel aandeel, moeten verhalen op z’n medeschuldenaars Nadat hoofdschuld uitgedoofd is door betaling door 1 schuldenaar of aan 1 schuldeiser, geven actieve n passieve hoofdelijkheid dus aanleiding tot eventueel uitoefenen v/regresrecht (terugvordering) Modaliteiten met betrekking tot het voorwerp van de verbintenissen Soms hebben verbintenissen slechts voorwerp, soms (+)2 als er versch. voorwerpen zijn (zowel geven, doen, als nalaten), dan dient onderscheid gemaakt te worden tussen alternatieve n cumulatieve verbintenissen Bij alternatieve verbintenissen kan schuldenaar kiezen n voor hem voordeligste prestatie uitvoeren Indien die keuze x op afgesproken tijdstip of binnen redelijke termijn is gemaakt, kan andere partij, na voorafgaande ingebrekestelling, zelf keuze maken Gemaakte keuze wordt ter kennis gebracht aan wederpartij n is def. waardoor verbintenis haar alt. Karakter verliest Indien, vooraleer keuze is gemaakt, 1 v/prestaties onmogelijk kan worden nagekomen, betreft keuze overblijvende prestaties Bij cumulatieve verbintenissen zal schuldenaar slechts bevrijd zijn v/z’n plichten als hij alle verbintenissen heeft uitgevoerd Indien nakoming v/ene prestatie onmogelijk wordt, blijven andere prestaties verschuldigd Verbintenis heeft subsidiaire prestatie tot voorwerp wnnr zij strekt tot hoofdprestatie maar schuldenaar keuze heeft om zich te bevrijden door andere, bepaalde prestatie Deze keuze om subsidiaire prestatie te leveren komt toe aan schuldenaar; schuldeiser kan enkel aanspraak maken op hoofdprestatie Verbintenis met subsidiaire prestatie dooft uit indien nakoming v/hoofdprestatie onmogelijk wordt Verbintenissen uit rechtshandelingen Geldingheidsvoorwaarden (en nietigheid) van de overeenkomst (belangrijk) Verbintenissen die ontstaan op grond v/privaatrechtelijke rechtshandeling = slechts rechtsgeldig, dus bindend n via rechterlijke tussenkomst afdwingbaar, als rechtshandeling zelf, waaruit ze ontstaat zijn, rechtsgeldig is Deze geldigheid bestaat uit 5 noodzakelijke componenten, die cumulatief voorhanden moeten zijn: vrije wil, bepaald of bepaalbaar n geoorloofd voorwerp, geoorloofde oorzaak, handelingsbekwaamheid v/partij(en) n conformiteit met dwingend recht Vrije wil (niet aangetast door wilsgebreken) Dwaling Er is sprake v/dwaling wnnr rechtssubject zich bij totstandkoming v/rechtshandeling vergist heeft rechtssubject heeft gedwaald wnnr bepaalde redenen tot handelen of gevolgen v/dat handelen voor ogen had, die x stroken met werkelijke rechtsgevolgen v/z’n wil Dwaling wordt x vermoed, maar mag met alle middelen v/recht bewezen worden door diegene die er zich op beroept Opdat er effectief sprake zou zijn v/dwaling n dus v/ongeldige rechtshandelingen, moet dwaling over zelfstandigheid v/zaak gaan x elke kleine vergissing volstaat Dit betekent dat dwalen x over bijkomstigheid maar over essentie moet gaan Dwaling die enkel n alleen over waarde v/aangegane verbintenis gaat, wordt i/principe x aanvaard Slechts uitzonderlijk kan daarnaast ook dwaling aanvaard worden betreffende persoon met wie men gehandeld heeft, nl. wnnr identiteit v/persoon v/essentieel belang is voor uitvoering v/verbintenis zelf (intuitu personae) Dwaling moet daarnaast steeds doorslaggevend n verschoonbaar zijn Dwaling is doorslaggevend wnnr je helemaal x rechtshandeling zou gesteld hebben, had je x gedwaald op betreffende punt Verschoonbaarheid houdt i/dat rechtssubject x kan verweten worden dat hij gedwaald heeft, m.a.w. dat dwaling redelijkerwijze aanvaardbaar is Bedrog = opzettelijk misleiden v/wederpartij dit komt er dus op neer dat dwaling opzettelijk gecreëerd wordt door gebruiken v/kunstgrepen Ook bedrog moet overging doorslaggevend zijn om tot nietigheid v/rechtshandeling te kunnen leiden Waren kunstgrepen er x geweest, dan zou er x contract zijn aangegaan Bedrog moet steeds uitgaan v/wederpartij n moet kwaadaardig zijn Indien er x hoofdbedrog is, maar slechts incidenteel bedrog met betrekking tot minder ! aspect, dan blijft rechtshandeling bestaan, maar kunnen wederzijdse rechten v/partijen door rechter aangepast worden Geweld Ook geweld (of dwang) wordt slechts als wilsgebrek aanvaard, indien dit v/doorslaggevende aard was om rechtshandeling te stellen Term geweld moet hierbij zowel i/fysieke als i/morele betekenis begrepen worden n kan, i.t.t. bedrog, eventueel uitgaan v/3e Om tot nietigheid te kunnen leiden, moet geweld onrechtmatig zijn n op redelijk mens indruk maken Moet nl. om onmiddellijke vrees voor aanzienlijk kwaad gaan (iem. Dwingt je bv. overeenkomst te tekenen door pistool op jou te richten) (Benadeling) / misbruik van omstandigheden Oud Burgerlijk Wetboek bevat ook nog benadeling als wilsgebrek Overeenkomst kon echter slechts vernietigd worden wegens benadeling i/enkele heel bijzondere door wet vastgelegde gevallen, zoals ter bescherming v/minderjarige of indien verkoper i/verkoopprijs v/onroerend goed voor meer dan 7/12 is benadeeld Misbruik v/omstandigheden doet zich voort wnnr bij contractsluiting manifeste wanverhouding bestaat tussen prestaties als gevolg v/misbruik door ene partij v/omstandigheden die verbonden zijn aan zwakke positie v/andere partij Voorwerp Voorwerp v/rechtshandeling is concreet beoogde rechtsgevolg of m.a.w. verbintenis(sen) zelf om te geven, te doen n na te laten Opdat rechtshandeling geldig zou zijn n verbintenis dus afdwingbaar, is vereist dat voorwerp voldoende bepaald of min. voldoende bepaalbaar is n dat geoorloofd is Slechts heel uitzonderlijk is aan 1 v/partijen toegelaten om precieze voorwerp v/verbintenissen eenzijdig vast te stellen I/zekere mate toegelaten vorm v/dergelijke partijbeslissing is bv. advocaat die honorarium bepaalt Naast partijbeslissing is soms ook derdenbeslissing mogelijk Bepaling v/prestatie kan krachtens wet, contract of gebruiken worden overgelaten aan 1 v/partijen of aan bepaalde of bepaalbare 3e, tenzij wet dat verbiedt Oorzaak Oorzaak v/rechtshandeling is doorslaggevende beweegreden v/die rechtshandeling Ons recht vereist dat reden wrm rechtshandeling gesteld wordt, effectief ook overeenstemt met gevolg dat door recht aan die handeling verbonden wordt Er kunnen zich probs voordoen wnnr rechtshandeling x oorzaak heeft of wnnr die oorzaak ongeoorloofd is Soms is er echter wel degelijk oorzaak, maar is deze ongeoorloofd (bv. schijnhuwelijk of ‘zwarte’ lonen) Bekwaamheid (Thema 2) Elke natuurlijke persoon is handelingsbekwaam n heeft geschiktheid om rechten n plichten waarv/hij drager is zelf uit te oefenen zonder dat derden moeten tussenkomen, maar er bestaan hierop # uitzonderingen, zoals voorzien i/wet of indien uitgesproken door rechtbank Om rechtshandeling te stellen, moet men rechts- n handelingsbekwaam zijn Conformiteit met dwingend recht (Thema 2) Rechtssubjecten mogen x afwijken v/dwingend recht rechtshandelingen gesteld met miskenning v/regels v/dwingend recht = vernietigbaar Nietigheid van rechtshandelingen Als x aan alle 5 geldigheidsvoorwaarden v/rechtshandeling voldaan is, dan is die rechtshandeling x geldig of dus nietig We spreken beter v/’vernietigbaarheid’, want nietigheid moet i/principe door rechtbank uitgesproken worden Partijen kunnen niettemin ook i/onderling akkoord die nietigheid vaststellen Soms dient rechter effectief steeds nietigheid uit te spreken, v/zodra vernietigingsgrond wordt ingeroepen dit is geval bij verplichte nietigheid I/andere geval, dat v/facultatieve nietigheid, kan rechter discretionair beslissen, op basis v/concrete feiten v/geval, om rechtshandeling geldig of nietig te verklaren Ander ! onderscheid is tussen absolute n relatieve nietigheid: Er is sprake v/absolute nietigheid wnnr normen v/openbare orde geschonden worden Relatieve nietigheid is echter sanctie ter bescherming v/private belangen Absolute nietigheid kan door ied. ingeroepen worden, o.a. door O.M. Relatieve nietigheid kan enkel ingeroepen worden door beschermde partij, wiens belangen dus geschonden worden Absolute nietigheid kan ook i/elke stand v/geding ingeroepen worden, terwijl relatieve nietigheid in limine litis (kort geding) moet worden ingeroepen, d.w.z. bij begin v/proces n dus voor elk ander verweer Absolute nietigheid kan n moet zelfs door rechter ambtshalve opgeworpen worden Relatieve nietigheid mag i/principe x spontaan door rechter i/z’n beslissing aangewend worden, alhoewel steeds meer wettelijke bepalingen rechter ook toelaten om gewone dwingende normen ambtshalve toe te passen Ten slotte kan relatief nietige rechtshandeling toch nog bekrachtigd worden mits reden v/nietigheid wordt weggenomen Zo kan intussen x meer dwalend rechtssubject met kennis v/zaken berusten i/toestand n rechtshandeling, die onder dwaling werd gesteld, bekrachtigen Gevolg v/zowel relatieve als absolute nietigheid, eenmaal rechterlijk vastgesteld, is dat vernietigde rechtshandeling geacht wordt noot te hebben bestaan Partijen worden terug i/toestand geplaatst al was er nooit rechtshandeling geweest restitutie (vernietiging werkt dus retroactief) Ontstaan van de overeenkomst Aangezien overeenkomst bestaat uit samenvallen v/(+)2 wilsuitingen, komt ze tot stand door uiting v/wil v/ene partij, dit is aanbod, n aanvaarding v/aanbod door andere partij Sluiten v/contract houdt echter vaak langdurige besprekingen in Wnnr 1 v/partijen echter wel concreet voorstel formuleert waari/alle onontbeerlijke elementen worden opgenomen voor tot stand komen v/overeenkomst, is dat aanbod waarbij men zich als partij verbindt Aanvaarding, eenvoudige ‘ja’ v/wederpartij, volstaat om consensus te bereiken Aanbod is voorstel tot contracteren dat alle essentiële n substantiële bestanddelen omvat v/beoogde contract n wil v/aanbieder impliceert om door contract gebonden te zijn i/geval v/aanvaarding Aan ! overeenkomsten gaan vaak uitgebreide onderhandelingen vooraf Deze besprekingen verbinden partijen op zich x, maar ‘voorbereidende werken’ kunnen bijzonder handig zijn als interpretatiemiddel bij latere probs die zich eventueel later kunnen voordoen i/verband met uitvoering v/overeenkomst Sinds enige decennia aanvaardt rechtspraak overigens dat partijen zelfs op basis v/voorafgaande onderhandelingen ten aanzien v/elkaar gebonden kunnen zijn, ook al is def. contract nooit gesloten Deze zgn. precontractuele aansprakelijkheid of culpa i/contrahendo is dan natuurlijk x contractuele, maar buitencontractuele aansprakelijkheid Soorten overeenkomsten (terminologie) Overeenkomst zelf kan verder eenzijdig of wederkerig zijn nrgelang slechts partij of beide zich verbinden tot bepaalde prestatie Overeenkomsten kunnen verder consensueel, plechtig of zakelijk zijn Veruit meeste contracten = consensueel, wat betekent dat ze volkomen rechtsgelding zijn louter doordat wil v/beide partijen samenvalt Wnnr echter wel degelijk bepaalde vormen moeten nageleefd worden opdat overeenkomst geldig zou zijn, dan spreken we v/formeel of plechtig contract Ten slotte is er sprake v/zakelijke overeenkomsten wnnr afgifte v/zaak nodig is vooraleer overeenkomst zich effectief realiseert Men spreekt ook v/benoemde n onbenoemde overeenkomsten Benoemde overeenkomsten = diegene die je terugvindt i/wet, vnl. i/Burgerlijk Wetboek Onbenoemde contracten = contracten of overeenkomsten waarvoor x regels bestaan of bestonden i/wet n waarbij partijen vrij voorwaarden bepalen, die dan achteraf benoemd kunnen worden Partijen beschikken over verregaande wilsautonomie, wat betekent dat ze vrij invulling kunnen geven aan hun wederzijdse verbintenissen Overeenkomsten kunnen ofwel uit vrijgevigheid (of om x) afgesloten worden, ofwel onder bezwarende titel, ofwel kan gaan om kanscontract Overeenkomst om x is meerzijdige rechtshandeling waarbij ene partij zich verbindt tot bepaalde prestatie, zonder dat daar tegenprestatie tegenover staat (bv. schenking) Bij vergeldende overeenkomsten of overeenkomsten onder bezwarende titel echter staat tgnover verbintenis v/ene partij gelijkwaardige tgnprestatie Kanscontract is overeenkomst waarbij ene partij slechts bepaalde, meestal eerder beperkte, verbintenis heeft n daarmee als ware kans koopt op veel grotere tgnprestatie, maar deze kans kan evengoed op niets uitlopen Ten slotte zijn er vrij onderhandelende contracten, standaardcontracten n toetredingscontracten I/sommige gevallen bespreken contractspartijen i/totale vrijheid alle mogelijke rechten n plichten n redigeren zij aangepast contract dat max. aan wensen v/beide zijden voldoet, binnen grenzen v/dwingend recht Standaard contracten = vaak slecht overname v/aanvullend n dwingend recht uit wet We spreken v/toetredingscontracten wnnr hele inhoud v/contract bepaald wordt door 1 partij n andere partij dus x enkele onderhandelingsmarge meer heeft Andere partij kan enkel beslissen om al dan x te contracteren De grondbeginselen van een overeenkomst en hun interpretatie Contractenrecht steunt op 4 pijlers: Wilsautonomie Wilsautonomie betekent dat partijen vrij zijn om al dan x te contracteren n als ze dat wensen, inhoud v/contract te bepalen Je bent ook vrij om contract af te sluiten met je wil op keuze vrijheid om inhoud te bepalen, bestaan wel # uitzonderingen Hoewel vele bepalingen v/aanvullend recht zijn n partijen dus vrij hierv/mogen afwijken, zijn er ook heel wat regels die worden beperkt door maatregelen v/openbare orden of door dwingende wetsbepalingen Consensualisme Rechtsgevolgen v/overeenkomst treden i/werking v/zodra er wilsovereenstemming is Op zich wordt er dus x geschrift vereist n volstaat consensus die dus x alleen schriftelijk, maar ook mondeling n zelfs stilzwijgend kan zijn De bindende kracht Contracten v/onbepaalde termijn kunnen beëindigd worden door opzegging er is ook soms verzakings- of herroepingsrecht Wet of contract kan herroepingsrecht toekennen op grond hierv/beschikt partij na sluiten v/contract over termijn waarbinnen zij aan andere partij ter kennis kan brengen dat zij afziet v/contract I/dat geval, tenzij anders bepaald door wet of contract, mag die partij contract herroepen zonder betaling v/kosten of v/vergoeding n zonder opgave v/redenen Aanpassingen i/contract = mogelijk door gewijzigde omstandigheden De goede trouw (bona fides) V/contractanten wordt verwacht dat ze hun best zullen doen om effectieve uitvoering v/overeenkomst tot goed einde te brengen De uitvoering van de overeenkomst Normaal gevolg v/overeenkomst is dat prestatie wordt uitgevoerd op plaats n op tijdsstip die i/overeenkomst zijn bepaald Regel dat iem. Z’n eigen schulden door 3e kan laten uitvoeren, dient goed onderscheiden te worden v/regel dat je x 3e kan verbinden Relativiteit v/overeenkomst houdt i/dat enkel schuldenaar zichzelf kan verbinden Als hij zich engageert tot prestatie v/3e, dan kan hij zich hiervoor eventueel wel ster maken (sterkmaking), maar als die 3e dan x uitvoert, dan zal enkel schuldenaar zelf, x 3e, kunnen worden aangesproken Uitzondering op dit principe is beding ten behoeve v/3e Schuldeiser kan i/overeenkomst inderdaad bedingen dat schuldenaar z’n schuld dient uit te voeren ten bate v/3e Dit kan echter enkel n alleen als beding ten behoeve v/3e voorwaarde is v/beding dat men voor zichzelf maakt of v/schenking die men ander doet Sancties bij niet-vrijwillige naleving van de overeenkomst Contractuele aansprakelijkheid Overeenkomst x of foutief uitvoeren, heeft contractuele aansprakelijkheid tot gevolg Ingebrekestelling Als x-uitvoering of gebrekkige uitvoering is vastgesteld door schuldeiser, moet hij versch. stappen ondernemen Hij moet z’n schuldenaar aanmanen of i/gebreke stellen Ingebrekestelling is aangetekende brief waari/schuldeiser duidelijk maakt dat hij x uitstel meer duld n onmiddellijke uitvoering v/verbintenis eist Verweer van de schuldenaar Schuldenaar kan, nadat vervaltermijn verstreken is of na ingebrekestelling, x langer wachter met uitvoering, tenzij hij zich zou kunnen beroepen op overmacht Bewijslast v/die overmacht weegt echter op schuldenaar overmacht moet onoverwinnelijk n onvoorzienbaar zijn Als er x overmacht, kan schuldenaar mogelijks nog steeds legitieme redenen voor zijn, al dan x voorlopig, x presteren opwerpen: Exceptie v/x-uitvoering (exceptio non adimpleti contractus) (ENAC): zolang ene partij x uitvoert n hiertoe niettemin al gehouden was, kan andere partij dan ook opwerpen dat zij (voorlopig) niets verschuldigd is, aangezien er x tegenprestatie is Is tijdelijk verweermiddel Retentierecht: mogelijkheid om zaak, die iemand onder zich houdt, maar toebehoort aan wederpartij, x af te geven zolang schuld v/deze wederpartij x voldaan is Imprevisieleer: optekenen v/nieuw contract door gewijzigde omstandigheden Is er x vrijwillige uitvoering n kan schuldenaar noch overmacht, noch exceptie v/x-uitvoering, retentierecht of imprivisieleer opwerpen, dan moet schuldeiser keuze maken wnnr hij zich tot rechter richt Onverminderd bijzondere regels voor x-nakoming v/contractuele verbintenis, beschikt schuldeiser i/geval v/toerekenbare x-nakoming door schuldenaar over volgende sancties: Recht op uitvoering i/natura v/verbintenis Recht op herstel v/schade veroorzaakt door x-nakoming Recht om uitvoering v/z’n eigen verbintenis op te schorten Kiest schuldeiser x voor 1 v/deze opties, dan rest hem natuurlijk eis tot ontbinding v/overeenkomst Gedwongen uitvoering Schuldeiser kan dus gedwongen uitvoering eisen dit kan allen op basis v/uitvoerbare (expeditie of uitgifte) Concreet betekent dit dat schuldeiser meestal eerst vonnis zal moeten verkrijgen bij rechtbank I/principe probeert ons recht, zelfs bij gedwongen uitvoering, schuldenaar te verplichten tot uitvoering i/natura Schuldenaar moeten uitvoeren wat effectief was overeengekomen Als schuldeiser heb je # hulpmiddelen om schuldenaar te dwingen overeenkomst uit te voeren Dwangsom: 1 door rechter bij vonnis vastgestelde bijkomende som geld die aan schuldenaar wordt opgelegd als hij z’n verplichtingen x nakomt Dit wordt uitgesproken los v/mogelijk schadevergoeding Vervanging: schuldeiser machtigt verbintenis zelf uit te voeren of te laten uitvoeren door 3e op kosten v/schuldenaar Ontbinding Bij wederkerige overeenkomsten is mogelijk om overeenkomst te ontbinden Beëindigen van de overeenkomst (niet van de verbintenis uit de overeenkomst) Rechterlijke vernietiging Wnnr (+)1 geldigheidsvoorwaarden v/rechtshandeling x voldaan is, kan overeenkomst vernietigd worden dit betekent dat ze geacht wordt nooit te hebben bestaan Ontbinding Bij ontbinding worden partijen vrijgemaakt uit rechtsbanden die hen samenhielden Ontbinding werkt i/principe retroactief of ex tunc Ontbinding kan zowel contractueel als gerechtelijk zijn Opzegging Partijen kunnen te allen tijde gezamenlijk beslissen om op te zeggen eenzijdige opzegging daarentegen is eenzijdige rechtshandeling waarbij 1 v/partijen aan andere meedeelt dat zij einde wenst te stellen aan overeenkomst opzegging is enkel mogelijk i/enkele limitatief bepaalde gevallen: I/overeenkomsten v/onbepaalde duur, die zonder opzegging immers nooit zouden kunnen beëindigd worden I/overeenkomsten waari/v/meet af aan voorzien is dat 1 of beide partijen einde zullen kunnen stellen aan overeenkomst door middel v/opzegging Bij contract v/aanneming, waar opdrachtgever recht heeft overeenkomst op elk moment te beëindigen, mits betaling v/i/wet zelf voorziene vergoedingen Verbintenissen uit onrechtmatige daad Inleidende begrippen !ste bron v/verbintenissen, naast overeenkomsten, is onrechtmatige daad Wnnr we belang v/rechtsregels afwegen tgn # geschillen ter beslechting waarv/zij nuttig zijn, dan kunnen we trouwens alleen maar besluiten dat onrechtmatige daad meest essentiële onderdeel is v/ons privaatrecht Bij aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad hebben we over rechtsgevolgen die partijen i/x geval beoogd hebben Foutenaansprakelijkheid (Drie voorwaarden) Iemand moet al dan x opzettelijke fout begaan hebben, er schade ontstaan zijn n schade moet i/oorzakelijk verband staan met vastgestelde fout Fout Klassieke foutconcept vereist cumulatief zowel objectief of materieel element (onrechtmatige handeling), als subjectief of moreel element (toerekenbaarheid erv/aan dader) Het materiële foutelement = wordt aanvaard v/zodra specifieke door recht voorgeschreven verplichting met voeten wordt getreden Loutere vaststelling dat gevraagde resultaat, naleving v/regel, x werd bereikt, volstaat hier Overtreding v/rechtsregel is voldoende maar x noodzakelijke voorwaarde om – materiële – fout te aanvaarden Eenmaal rechter v/oordeel is dat zorgvuldigheidsnorm geschonden is, dan volstaat minste inbreuk op deze norm (culpa levissima) Ernst v/inbreuk op zorgvuldigheidsnorm zal x enkele invloed hebben op feit dat volledige schade moet worden vergoed Is dus x zo dat wie lichte fout begaan heeft, slechts deel v/schade moet vergoeden, n wie zware fout begaan heeft alle schade Het morele foutelement Morele foutelement veronderstelt schuldbekwaamheid n toerekenbaarheid Onrechtmatige gedraging moet aan schadeverwekker toegerekend kunnen worden Kids onder 12j. = schuldonbekwaam minderjarige v/(+)12j. is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door z’n fout of door andere tot aansprakelijkheid leidende gebeurtenis, maar rechter kan schadevergoeding matigen Ook wnnr dader v/onrechtmatige handeling wel degelijk schuldbekwaam is, dan nog kan rechter oordelen dat subj. element x voorhanden is, nl. als er sprake is v/schulduitsluitingsgrond Overmacht, onoverwinnelijke dwaling, noodtoestand, wettige zelfverdediging, toestemming v/slachtoffer n wettig overheidsbevel zijn schulduitsluitingsgronden die er kunnen voor zorgen dat obj. onrechtmatige handeling toch x aan dader ten laste wordt gelegd Schade Dat dader alle schade die hij veroorzaakt heeft moet vergoeden, neemt x weg dat slachtoffer schade beperkingsplicht heeft Als je ruit inwerpt, waardoor mogelijk wordt voor 3e om nadien goederen v/iem. te stelen, zal je eventueel mee voor alle gevolgen v/diefstal aangesproken kunnen worden Als slachtoffer echter geruime tijd wacht om tuit te laten herstellen, zal rechter mogelijks vaststellen dat slachtoffer zelf tekort is geschoten aan z’n schadebeperkingsplicht n slechts gedeeltelijke genoegdoening toekennen Schade kan zowel v/materiële aard zijn als v/morele aard Bovendien is heel goed mogelijk schade voor stuk toekomstig is Schade kan ook bestaan i/verlies v/kans Einde van verbintenissen Einde rechtshandeling Verbintenissen die hun rechtsbasis vinden i/rechtshandeling, zijn x (meer) verschuldigd wnnr rechtshandeling zelf x rechtsgevolgen meer heeft Eenzijdige rechtshandeling kan bv. worden herroepen of contract kan nietig worden verklaard of opgezegd worden Uitvoering Uitgevoerde verbintenis is x verbintenis Schuldenaar is tot x meer gehouden, want waartoe hij gehouden was, is uitgevoerd, vrijwillig of gedwongen I/sommige gevallen gaat uitvoering gepaard met subrogatie Bij subrogatie voert 3e verbintenis uit n treedt dan i.p.v. schuldeiser Subrogatie is enkel mogelijk wnnr dit conventioneel of wettelijk voorzien is Bekende toepassing is subrogatie v/verzekeringsmaatschappij Schuldvergelijking Schuldvergelijking of compensatie is bijzondere manier waarop verbintenissen kunnen tenietgaan Is wederzijds uitdoven v/schulden tussen 2 partijen, zodat slechts saldo overblijft Schuldvergelijking is slechts mogelijk wnnr aan 4 wettelijke voorwaarden voldaan is Moet gaan geldschulden + omvang v/schulden moet vaststaan Schulden moeten daarenboven opeisbaar zijn + schulden moeten persoonlijk zijn effectief tussen zelfde personen bestaan Schuldvermenging Schuldvermenging is eig. schuldvergelijking met zichzelf Om diverse redenen kan gebeuren dat schuldenaar i/rechten treedt v/z’n schuldeiser of omgekeerd klassieke toepassing is erfenis Schuldvernieuwing Oude schuld wordt beëindigd, maar tegelijk ontstaat er nieuwe Schuldvernieuwing kan alleen gebeuren i/onderlinge overeenstemming tussen beide partijen Kwijtschelding Kwijtschelding is rechtshandeling waarmee schuldeiser aangeeft dat hij x langer uitvoering v/verbintenis zal opeisen Hij verzaakt aan z’n recht teruggave v/titel geldt normaal gezien als vermoeden v/kwijtschelding Verjaring Schuldenaar is v/verbintenis bevrijd door verloop v/zekere tijd die door wet bepaald wordt Verbintenissen uit overeenkomsten verjaren na 10j.; deze uit onrechtmatige daad na 5j. na dag waarop men kennis heeft gekregen v/schade n v/identiteit v/diegene die daarvoor aansprakelijk is of bij gebreke hierv/max. 20j. na schadeverwekkende feiten I/vele rechtstakken gelden er bijzondere verjaringstermijnen die hierv/afwijken Wat moet gebeuren binnen verjaringstermijn, is dagvaarden Verjaringstermijn kan wel geschorst worden of gestuit