คู่มือแนวทาง วิทย์กายภาพ เคมี (พื้นฐาน) ม.5 PDF

คู่มือครู 01 02...

คู่มือครู 01 02 รายวิชาพื้นฐาน 06 03 วิทยาศาสตร์ กายภาพ 1 (เคมี) ม.5 05 04 60 ่าง ปรงุ ’ ย อ ับ ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด ตัว รปร ูต กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ักส ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 หล แจ เฉ กฟ สร้างอนาคตเด็กไทย พา ะค รี รูผ ู้สอ ด้วยนวัตกรรมการเรียนรูร ้ ะดับโลก น ื ครู อจท. ่ อ คูม คู่มือครู M;S*LYO_EÿD;ETDIþ-T@Yh;2T;Iþ9DTJTL7E สือเรียน ใช้ประกอบการสอนคู่กับหนัง เพิ่ม คำแนะนำการใช้ ˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹ Êѧ¤ÁÈÖ¡ÉÒ ÈÒÊ¹Ò áÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ ÀÙÁÔÈÒʵÏ Á.4-6 เพิ่ม คำอธิบายรายวิชา เพิ่ม Pedagogy เพิ่ม Teacher Guide Overview เพิ่ม Chapter Overview iew Chapter Concept Overv Iþ9DTJTL7E$TDBT@®¥_'CW¦C«² เพิ่ม ว O-NET เพิ่ม ข้อสอบเน้นการคิด / ข้อสอบแน กิจกรรม 21 Century Skills st เพิ่ม M;S*LYO_EÿD;ETDIþ-T@Yh;2T;Iþ9DTJTL7E วิทยาศาสตร์ ม. 5 กายภาพ 1 (เคมี) @*J:E -Sh;CS:DCJX$KT=9Wg² _=ECI6W บร. วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ม.4 7TCCT7E2T;$TE_EÿD;E[`GR7SI-ÿhIS6 บริษทั อักษรเจริญทัศน์ อจท. จำกัด ISBN : 978 - 616 - 203 - 777 - 1 $GZCLTER$TE_EÿD;E[Iþ9DTJTL7E¥, I > H > Na > C 1. แนวโนมจุดเดือดและจุดหลอมเหลวของโลหะหมู 1A - 3A และธาตุหมู 4A 2. Li > K > Al > O > F จะลดลงตามหมู และจะเพิ่มขึ้นตามคาบ เมื่อเลขอะตอมเพิ่มขึ้น สวนแนว- 3. Cs > Si > Ga > F > Cl โนมจุดเดือดและจุดหลอมเหลวของอโลหะ จะเพิม่ ขึน้ ตามหมู และจะลดลง 4. K > Mg > B > N > Ne ตามคาบ เมื่อเลขอะตอมเพิ่มขึ้น 5. Bi > Po > At > Mg > S 2. แนวโนมความหนาแนนของธาตุเรพรีเซนเททีฟจะเพิ่มขึ้นตามหมู เมื่อเลข (วิเคราะหคําตอบ แนวโนมของความเปนโลหะจะเพิ่มจากขวาไป อะตอมเพิ่มขึ้น สวนตามคาบ พบวา โลหะแทรนซิชัน > 4A > 3A > 2A > ซาย จากบนลงลาง ของตารางธาตุ ดังนั้น ตอบขอ 4.) 1A สวนอโลหะแนวโนมความหนาแนนตามคาบจะไมชัดเจน T27 135  นํา สอน สรุป ประเมิน ขัน้ สรุป ขยายความเขาใจ 1. ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับผลการ 3.2 ¡ÒÃ㪌»ÃÐ⪹¨Ò¡¸ÒµØºÒ§ª¹Ô´ ทดลอง โดยครูใชคําถามหลังทําการทดลอง จากแนวโนมสมบัตขิ องธาตุในตารางธาตุทไี่ ดศกึ ษามาแลว ทําใหทราบวา ธาตุในหมูเ ดียวกัน ดังนี้ จะมีสมบัตทิ ใี่ กลเคียงกัน ตอมาจะเรียนรูเ กีย่ วกับลักษณะ สมบัตเิ ฉพาะตัว และการนําไปใชประโยชน เปรียบเทียบความวองไวตอการเกิดปฏิกริ ยิ า ของธาตุเรพรีเซนเททีฟในแตละหมู และธาตุแทรนซิชัน ดังนี้ ของธาตุแตละชนิด ¸ÒµØËÁÙ‹ 1A เมื่อโลหะทําปฏิกิริยากับนํ้าแลว สารละลาย âÅËÐáÍŤÒäÅ alkali metals ที่ไดมีฤทธิ์เปนกรด กลาง หรือเบส 1 แกสที่เกิดขึ้นในการทดลอง คือแกสใด 3 6.94 ลักษณะและสมบัติ 2. ครู ม อบหมายให นั ก เรี ย นแต ล ะคนเขี ย นผั ง LiLithium 2 สวนใหญมีสีเงิน (ยกเวนซีเซียม (Cs) จะมีสีทองเจือปน) มโนทัศนสรุปสมบัติของธาตุหมู 1A 2A และ 11 22.99 เปนโลหะเนื้อออน มีความหนาแนนตํ่า Na 3 มีความวองไวในการเกิดปฏิกิริยาเคมีสูง เกิดปฏิกิริยาเคมีกับธาตุหมู 7A ไดดี 3A ลงในกระดาษ A4 สงเปนการบานใน Sodium 19 39.10 และเกิดปฏิกิริยารุนแรงกับนํ้า จึงตองเก็บไวในนํ้ามัน ชั่วโมงถัดไป KPotassium 4 มีเวเลนซอเิ ล็กตรอน 1 ตัว ทําใหสญู เสียอิเล็กตรอนไดงา ย ดังนัน้ จึงมีความเปน 37 85.47 โลหะสูง Rb Rubidium 5 ในธรรมชาติมักพบอยูในรูปสารประกอบ เชน โซเดียมคลอไรด (NaCl) 55 132.91 ลิเทียมออกไซด (LiO) เปนตน Cs Cesium 6 87 (223) Fr Francium 7 ภาพที่ 1.24 ธาตุหมู 1A ที่มา : คลังภาพ อจท. ตัวอยางการนําไปใชประโยชน ภาพที่ 1.25 แบตเตอรี่ลิเทียมไอออน ภาพที่ 1.26 ขนมปง ที่มา : คลังภาพ อจท. ที่มา : คลังภาพ อจท. ลิเทียม (Li) โซเดียม (Na) สามารถดูดความรอนไดดี นํามา ในชีวติ ประจําวันมีการนําสารประกอบโซเดียมมาใชประโยชนมากมาย เชน ใช ใ นการถ า ยเทความร อ นและ เกลือแกงหรือโซเดียมคลอไรด (NaCl) นํามาใชในการประกอบอาหาร สามารถถายเทอิเล็กตรอนไดดี ผงฟูหรือโซเดียมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) นํามาใชในการทํา หน ังส เน ือเล ื้อห จึงนํามาทําเปนแบตเตอรี่ ขนมปงใหฟู มน าอา ี้อย จม ู ในร ีกา ะหว รปร าง ับป สง รุง 24 ตร แก วจ  ไข พิจ าร ณ า สื่อ Digital ขอสอบเนน การคิดแนว O-NET ศึกษาเพิ่มเติมไดจากภาพยนตรสารคดีสั้น Twig เรื่อง โลหะอัลคาไล ธาตุใดอยูในหมูเดียวกัน https://twig-aksorn.com/film/alkali-metals-8220/ M เปนธาตุที่มีสถานะเปนแกสสีเหลือง อยูเปนอะตอมคู N เปนธาตุในหมูที่ทําปฏิกิริยารุนแรงกับนํ้า และอยูในคาบเดียว กับโบรอน Q เปนธาตุที่มีเลขอะตอมเทากับ 11 R เปนธาตุกึ่งโลหะที่มีเลขอะตอมนอยที่สุด 1. M และ N 2. N และ Q 3. M และ R 4. N และ R 5. Q และ R (วิเคราะหคําตอบ M เปนธาตุฟลูออรีน ซึ่งอยูในหมู 7A N เปนธาตุลิเทียม ซึ่งอยูในหมู 1A Q เปนธาตุโพแทสเซียม ซึ่งอยูในหมู 1A R เปนธาตุโบรอน ซึ่งอยูในหมู 3A ดังนั้น ตอบขอ 2.) T28 136  นํา สอน สรุป ประเมิน ขัน้ สอน สํารวจคนหา ¸ÒµØËÁÙ‹ 2A 1. ครูใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ 4 คน ศึกษา âÅËÐáÍŤÒ䬏àÍÔÏ· alkaline-earth metals เรื่อง สมบัติของธาตุตามหมู จากหนังสือเรียน 2 หนา 24 - 28 หรือแหลงเรียนรูตางๆ โดยแบง 4 ลักษณะและสมบัติ Be 9.01 กันคนละเรื่อง ดังนี้ 2 สวนใหญมีสีเงิน Beryllium 12 24.31 เปนโลหะเนื้อออน แตมีความแข็งและมีความหนาแนนมากกวาธาตุหมู 1A สมบัติของธาตุหมู 1A Mg Magnesium 3 เกิดปฏิกริ ยิ าเคมีกบั นํา้ และธาตุหมู 7A ไดดี แตปฏิกริ ยิ ามีความรุนแรงนอยกวา สมบัติของธาตุหมู 2A 20 40.08 ธาตุหมู 1A สมบัติของธาตุหมู 7A Ca Calcium 4 มีเวเลนซอิเล็กตรอน 2 ตัว ทําใหสูญเสียอิเล็กตรอนไดงาย ดังนั้น จึงมีความ สมบัติของธาตุหมู 8A 38 87.62 เปนโลหะที่ดี สมบัติของธาตุแทรนซิชัน Sr 5 Strontium 2. จากนั้นใหนักเรียนนําเรื่องที่ตนเองศึกษามา 56 137.33 Ba 6 อธิบายใหเพื่อนภายในกลุมฟง จนเกิดความ Barium 88 226.03 เขาใจที่ตรงกันภายในกลุม Ra Radium 7 ภาพที่ 1.27 ธาตุหมู 2A 3. ครูสุมตัวแทนนักเรียน 2 กลุม ออกมาอธิบาย ที่มา : คลังภาพ อจท. เกี่ยวกับสมบัติของธาตุหมู 1A และ 2A โดย ตัวอยางการนําไปใชประโยชน เบริลเลียม (Be) กลุม หนึง่ อธิบายสมบัตขิ องธาตุหมู 1A อีกกลุม เปนโลหะที่มีความแข็งแรง นํ้าหนักเบา แตเปราะ มักนํามาใชเปนโลหะ หนึ่งอธิบายสมบัติของธาตุหมู 2A ผสมเพื่อทําใหโลหะแข็งแกรงขึ้น 4. จากนั้ น ครู ใ ห ซั ก ถามข อ สงสั ย โดยครู เ ป น แมกนีเซียม (Mg) ผูอธิบายคําตอบจนนักเรียนเกิดความเขาใจ เปนธาตุทพี่ บไดมากในธรรมชาติ โดยพบเปนสวนประกอบของเปลือกโลก จากนั้นครูตั้งคําถามเพื่อทดสอบความเขาใจ อยูประมาณรอยละ 2 และเปนธาตุที่ละลายอยูในนํ้าทะเลเปนอันดับ 3 นิยมนํามาใชเปนวัตถุดบิ ในการผลิตโลหะผสมอะลูมเิ นียมและแมกนีเซียม ของนักเรียน ธาตุหมู 1A และ 2A มีสมบัติใดคลายคลึง แคลเซียม (Ca) ภาพที่ 1.28 ภาพเอกซเรย เปนโลหะสีเทาออน เปนธาตุที่มีความสําคัญ กันและมีสมบัติใดที่แตกตางกัน ของลําไสใหญ ตอสิ่งมีชีวิตอยางยิ่ง เนื่องจากเปนสวนประกอบ (สมบัตทิ คี่ ลายคลึงกัน คือ เปนโลหะเนือ้ ออน ที่มา : คลังภาพ อจท. ที่สําคัญของโครงสรางรางกายของสิ่งมีชีวิต สวนใหญเปนสีเงิน สวนสมบัตทิ แี่ ตกตางกัน แบเรียม (Ba) เชน กระดูกและฟน เป น ธาตุ ที่ จ ะพบได น  อ ยใน คือ ธาตุหมู 1A มีความไวตอปฏิกิริยาเคมี ธรรมชาติ สามารถทําปฏิกิริยา สูงมาก จึงไมพบโลหะหมูนี้เปนธาตุอิสระ กับอากาศไดดี ทําใหพบไดเฉพาะ ภาพที่ 1.29 โครงกระดูก ในรู ป ของสารประกอบเท า นั้ น ที่มา : คลังภาพ อจท. ในธรรมชาติ แตพบอยูในรูปสารประกอบ นํามาใชประโยชนในหลายดาน สวนโลหะหมู 2A มีความแข็งและหนาแนน า ณ ก ไข าร เช น ด า นการขุ ด เจาะนํ้ า มั น ุงแ พิจ มากกวาหมู 1A ที่อยูคาบเดียวกัน) ปร วจ รับ ตร การทําเหมืองแร การถายภาพ รป สง ีกา าง จม ะหว เอกซเรยทางการแพทย เปนตน อา นร หา ี้อยู ใ â¤Ã§ÊÌҧÍеÍÁáÅеÒÃÒ§¸ÒµØ 25 เนื้อ ลมน ือเ ังส หน ขอสอบเนน การคิดแนว O-NET เกร็ดแนะครู ขอใดไมใชสมบัติของธาตุหมู 2A ใหครูทดสอบสีของเปลวไฟใหนักเรียนดู โดยนําสารประกอบของธาตุไป 1. เปนโลหะเนื้อออน เผาใหสีของเปลวไฟแตกตางกัน เชน 2. เกิดปฏิกิริยากับนํ้าไดดี - Ca2+ ใหเปลวไฟสีแดงอิฐ โดยใชสาร CaCO3, CaCl2, CaSO4 3. สูญเสียอิเล็กตรอนไดงาย - Sr2+ ใหเปลวไฟสีแดง โดยใชสาร SrCl2, Sr(NO3)2 4. มีเวเลนซอิเล็กตรอนเทากับ 2 - Ba2+ ใหเปลวไฟสีเขียว โดยใชสาร BaCO3, BaSO4, BaCl2 5. มีความหนาแนนนอยกวาธาตุหมู 1A (วิเคราะหคําตอบ ธาตุหมู 2A เปนโลหะเนื้อออน มีเวเลนซ อิเล็กตรอน 2 ตัว จึงสูญเสียอิเล็กตรอนไดงาย เกิดปฏิกิริยากับ นํ้าและธาตุหมู 7A ไดดี และมีความหนาแนนมากกวาธาตุหมู 1A ดังนั้น ตอบขอ 5.) T29 137  นํา สอน สรุป ประเมิน ขัน้ สอน สํารวจคนหา 5. ครูใหนักเรียนศึกษาคนควาเพิ่มเติมจากแหลง ¸ÒµØËÁÙ‹ 7A Chemistry เรียนรูตาง ๆ เกี่ยวกับสมบัติของธาตุหมู 3A ¸ÒµØáÎâÅਹ halogen in real life และยกตัวอยางธาตุหมู 3A ที่ควรรูจัก พรอม 17 โซเดียมฟลูออไรดทนี่ าํ มาเติม 9 ลักษณะและสมบัติ ลงในยาสีฟน สามารถปองกันฟน บอกประโยชนจากธาตุชนิดนั้น ๆ แลวสรุปลง FFluorine 18.998 เปนอโลหะทีม่ คี วามวองไวตอการเกิดปฏิกริ ยิ า ผุได เนือ่ งจากโซเดียมฟลูออไรด 2 ในกระดาษ A4 สงครู จากนั้นครูตั้งคําถามให 17 35.45 เคมีสูง จะไปชวยเพิ่มความแข็งแรงให นักเรียนชวยกันตอบ Cl ในธรรมชาติมกั พบธาตุหมูน ใี้ นลักษณะโมเลกุล กับชั้นเคลือบฟน ทําใหทนทาน Chlorine 3 คู ซึ่งประกอบดวย 2 อะตอม ตอกรดที่แบคทีเรียตาง ๆ ผลิต ธาตุหมู 3A มีสมบัติเปนอยางไร 35 79.90 เมื่ อ รวมตั ว กั บ ไฮโดรเจนจะมี ส มบั ติ เ ป น ขึ้นได นอกจากนี้ ฟลูออไรดยัง (แนวตอบ เปนโลหะ แตความเปนโลหะนอย Br Bromine 4 กรดรุนแรง เชน กรดไฮโดรคลอริก (HCl) ชวยยับยั้งการเจริญเติบโตของ กวาธาตุหมู 1A และ 2A มีสถานะเปน 53 126.90 กรดไฮโดรฟลูออริก (HF) เปนตน เชื้อจุลินทรียได IIodine 5 มีเวเลนซอเิ ล็กตรอน 7 ตัว ทําใหรบั อิเล็กตรอน ของแข็ง เวเลนซอิเล็กตรอนเทากับ 3 ตัว มี 85 (210) จากธาตุอื่น ๆ ไดดี ดังนั้น จึงมีความเปน จุดเดือดและจุดหลอมเหลวสูง และสูงกวา At Astatine 6 อโลหะสูง ธาตุหมู 1A และ 2A) 117 294 6. ครูสุมตัวแทนนักเรียน 2 กลุม ออกมาอธิบาย Uus 7 ภาพที่ 1.30 ธาตุหมู 7A Ununseptium ที่มา : คลังภาพ อจท. เกี่ยวกับสมบัติของธาตุหมู 7A และหมู 8A ตัวอยางการนําไปใชประโยชน โบรมีน (Br) มีสถานะเปนของเหลวสีแดง สามารถระเหยไดงา ยทีอ่ ณ ุ หภูมหิ อ ง เปนอันตรายตอเนือ้ เยือ่ ของมนุษย เนือ่ งจาก ไอระเหยสามารถทําใหเกิดการระคายเคืองตอตาและผิวหนังได ไอโอดีน (I) มีสถานะเปนของแข็ง ไมละลายนํ้า มีความจําเปนตอการดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิต เนื่องจากเปนธาตุที่เปน องคประกอบสําคัญในการผลิตฮอรโมนที่สําคัญบางชนิด นอกจากนี้ ยังนํามาใชในการผลิตยาฆาเชื้อ และสียอมผาไดอีกดวย ภาพที่ 1.31 ยาสีฟนผสมฟลูออรีน ที่มา : คลังภาพ อจท. ภาพที่ 1.32 ในสระวายนํา้ จะมีการเติมคลอรีนลงไปเพือ่ ฆาเชือ้ โรค ฟลูออรีน (F) ที่มา : คลังภาพ อจท. เปนแกสสีเหลืองออน และเปนอันตรายตอสิ่งมีชีวิต คลอรีน (Cl) ซีึ่งฟลูออรีนบริสุทธิ์สามารถทําใหเกิดรอยไหมบน มีสถานะเปนแกสสีเขียวอมเหลือง มีนํ้าหนักมากกวา หน ผิวหนังได ดังนัน้ โดยทัว่ ไป จะใชประโยชนฟลูออรีน ังส เน อากาศ มีกลิ่นเหม็น และเปนพิษรายแรง มีคุณสมบัติ ือเล ื้อห ในรูปของสารประกอบ เชน โซเดียมฟลูออไรด ((NaF) มน าอา ี้อย จม ในการฆาเชื้อโรคไดดี จึงนิยมนํามาเติมลงในนํ้าหรือ ู ในร ีกา ใชเติมลงในยาสีฟน เพือ่ ชวยปองกันฟนผุ ะหว รปร สระนํ้า เพื่อทําใหนํ้าสะอาด าง ับป สง รุง 26 ตร แก วจ  ไข พิจ าร ณ า เกร็ดแนะครู ขอสอบเนน การคิดแนว O-NET ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับธาตุหมู 7A วาเปนธาตุที่มีความวองไวในการ ขอใดจับคูธาตุและประโยชนของธาตุไดถูกตอง เกิดปฏิกิริยา ซึ่งเปนตัวรับอิเล็กตรอนที่ดี (ตัวออกซิไดส : oxidizing agent) 1. ลิเทียม-ใชทําแบตเตอรี่ เนื่องจากมีเวเลนซอิเล็กตรอน 7 ตัว ขาดอีก 1 ตัว จึงจะเสถียร จากนั้นครูเขียน 2. คลอรีน-ใชเติมลงในยาสีฟน ระดับพลังงานของธาตุหมู 7A ใหนกั เรียนดู เพือ่ ใหนกั เรียนเขาใจเกีย่ วกับสมบัติ 3. ทองแดง-ใชทํากระปองบรรจุอาหาร ในการทําปฏิกิริยาของธาตุหมู 7A มากขึ้น 4. แมกนีเซียม-ใชในการถายภาพเอกซเรยทางการแพทย 5. อารกอน-ใชบรรจุลงในถังออกซิเจนของนักประดานํ้า (วิเคราะหคําตอบ ลิเทียม-ใชทําแบตเตอรี่ ฟลูออรีน-ใชเติมลงในยาสีฟน เหล็ก-ใชทํากระปองบรรจุอาหาร แบเรียม-ใชในการถายภาพเอกซเรยทางการแพทย ฮีเลียม-ใชบรรจุลงในถังออกซิเจนของนักประดานํ้า ดังนั้น ตอบขอ 1.) T30 138  นํา สอน สรุป ประเมิน ขัน้ สอน สํารวจคนหา ¸ÒµØËÁÙ‹ 8A 7. จากนั้นครูใหซักถามขอสงสัย โดยครูเปนผู ᡍÊà©ÕèÍ inert gas อธิบายคําตอบจนนักเรียนเกิดความเขาใจ และ 18 ลักษณะและสมบัติ ตัง้ คําถามเพือ่ ทดสอบความเขาใจของนักเรียน 2 4.003 He มีสถานะเปนแกสไมมีสี ไมมีกลิ่น ละลายนํ้าไดเล็กนอย ธาตุ ห มู  7A มี ส มบั ติ อ ย า งไร พร อ มทั้ ง Helium 1 10 20.18 มีความวองไวในการเกิดปฏิกิริยาเคมีตํ่า ยกตัวอยางธาตุที่ควรรูจัก Ne Neon 2 มีเวเลนซอิเล็กตรอน 8 ตัว จึงยากตอการสูญเสียหรือรับอิเล็กตรอนเพิ่ม (แนวตอบ ธาตุหมู 7A หรือธาตุแฮโลเจน เปน 18 Ar 39.95 ตัวอยางการนําไปใชประโยชน ธาตุที่มีสมบัติเปนอโลหะ มีความวองไวตอ 3 Argon 36 83.80 นีออน (Ne) การเกิดปฏิกิริยาเคมีสูง ในสภาพธรรมชาติ Kr Krypton 4 เปนแกสไมมีสี เปนแกสที่ไมวองไวในการ จะพบวาธาตุกลุม นีใ้ นลักษณะเปนโมเลกุลคู 54 131.30 เกิดปฏิกิริยา จึงนิยมนํามาบรรจุในหลอด ซึ่งประกอบดวย 2 อะตอม คุณสมบัติอยาง Xe ไฟฟา1 เพื่อชวยยืดอายุการใชงานของไส Xenon 5 หลอด และนํามาบรรจุในหลอดไฟโฆษณา หนึ่งของธาตุหมู 7A คือ เมื่อรวมตัวกับ 86 (222) Rn Radon 6 เพื่อใหแสงสีสมแดง ไฮโดรเจน (H) จะมีฤทธิเ์ ปนกรดรุนแรง เชน 118 (294) ภาพที่ 1.33 ธาตุหมู 8A ภาพที่ 1.34 หลอดไฟนีออน กรดไฮโดรคลอริก (HCl) กรดไฮโดรฟลูออริก Uuo Ununoctium 7 ที่มา : คลังภาพ อจท. ที่มา : คลังภาพ อจท. (HF) ธาตุหมู 7A จะมีเวเลนซอเิ ล็กตรอนจาก ธาตุอื่นๆ ไดดี จึงมีสมบัติความเปนอโลหะ สูง ตัวอยางของธาตุหมู 7A ทีค่ วรรูจ กั ไดแก อารกอน (Ar) ฟลูออรีน (F) และคลอรีน (Cl)) นํ า มาใช บ รรจุ ใ นหลอดไฟฟ า ธาตุ ห มู  8A มี ส มบั ติ อ ย า งไร พร อ มทั้ ง เพื่อชวยยืดอายุการใชงานของ ไส ห ลอด ใช ใ นอุ ต สาหกรรม ยกตัวอยางธาตุที่ควรรูจัก การเชือ่ มโลหะ และนํามาใชบรรจุ (แนวตอบ ธาตุหมู 8A หรือแกสเฉื่อย ไดแก ในหลอดไฟโฆษณาเพื่ อ ให แ สง สีมวงและสีนํ้าเงิน ฮีเลียม (He) นีออน (Ne) อารกอน (Ar) คริปทอน (Kr) ซีนอน (Xe) และเรดอน (Rn) คริปทอน (Kr) ฮีเลียม (He) นํามาใชบรรจุในหลอดไฟแฟลช ธาตุในหมู 8A จะมีสถานะเปนแกสที่ระดับ เปนแกสไมมีสี ไมมีกลิ่น ไมมีรส สําหรับถายรูปความเร็วสูง อุณหภูมิและความดันปกติ และเปนธาตุที่มี ไมติดไฟ นิยมนํามาใชบรรจุใน บอลลูนหรือลูกโปงสวรรค ใชผสม ซีนอน (Xe) ความวองไวในการเกิดปฏิกิริยาเคมีตํ่า มี กั บ แก ส ออกซิ เ จนแล ว บรรจุ ล ง เปนธาตุที่ไมมีสี ไมมีกลิ่น พบ เวเลนซอเิ ล็กตรอนทีค่ รบ 8 อยูแ ลว จึงยากตอ ภาพที่ 1.35 ลูกโปง ในถังสําหรับผูที่จะลงไปทํางาน เพียงเล็กนอยในบรรยากาศ เปน การสูญเสียหรือรับอิเล็กตรอนเพิม่ มีลกั ษณะ ที่บรรจุดวยแกสฮีเลียม ใตทะเล หรือสําหรับนักประดานํ้า แกสที่มีฤทธิ์เปนยาสลบ และนํา นอกจากนี้ ยังมีการนําฮีเลียมเหลว เปนแกสไมมีสี ไมมีกลิ่น ละลายนํ้าไดเล็ก า มาใช บ รรจุ ใ นหลอดไฟโฆษณา ณ ที่มา : คลังภาพ ก ไข าร ุงแ พิจ มาใชเปนสารสําหรับหลอเย็น เพื่อใหแสงสีนํ้าเงินเขียว นอย นิยมใชในการบรรจุลงในบริเวณที่ไม ปร วจ อจท. รับ ตร รป สง ีกา าง ตองการใหเกิดปฏิกิริยาเคมี) จม ะหว อา นร หา ี้อยู ใ â¤Ã§ÊÌҧÍеÍÁáÅеÒÃÒ§¸ÒµØ 27 เนื้อ ลมน ือเ ังส หน ขอสอบเนน การคิดแนว O-NET นักเรียนควรรู ขอใดไมใชสมบัติของธาตุแทรนซิชันที่อยูในคาบเดียวกัน 1 ชวยยืดอายุการใชงานของไสหลอด การใชแกสอารกอนบรรจุในหลอดไฟ ก. เกิดสารประกอบที่มีสีตาง ๆ จะชวยยืดอายุการใชงานของไสหลอดได เนื่องจากแกสอารกอนไมทําปฏิกิริยา ข. มีเลขออกซิเดชันไดหลายคา กับไสหลอดขณะที่รอน แตถาบรรจุอากาศในหลอดไฟ ไสหลอดจะทําปฏิกิริยา ค. มีขนาดอะตอมแตกตางกันมาก กับแกสตาง ๆ ได จึงทําใหไสหลอดขาดไดงาย ง. มีจํานวนเวเลนซอิเล็กตรอนเทากัน จ. มีจุดหลอมเหลวตํ่ากวาธาตุหมู 2A ในคาบเดียวกัน 1. ขอ ก. และ ข. 2. ขอ ก. และ จ. 3. ขอ ค. และ ง. 4. ขอ ค. และ จ. 5. ขอ ง. และ จ. (วิเคราะหคาํ ตอบ ขอ ค. และ จ. ไมใชสมบัตขิ องธาตุแทรนซิชนั เพราะ ในคาบเดียวกันจากซายไปขวาขนาดอะตอมของธาตุแทรนซิ- ชันจะลดลงเล็กนอย และธาตุแทรนซิชนั จะมีจดุ หลอมเหลวสูงกวา ธาตุหมู 2A ในคาบเดียวกัน ดังนั้น ตอบขอ 4.) T31 139  นํา สอน สรุป ประเมิน ขัน้ สอน สํารวจคนหา 8. ครูสุมตัวแทนนักเรียน 1 กลุม ออกมาอธิบาย ¸ÒµØá·Ã¹«ÔªÑ¹ transition elements เกี่ยวกับสมบัติของธาตุแทรนซิชัน 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 9. จากนั้นครูใหซักถามขอสงสัย โดยครูเปนผู 21 Sc 44.96 22 Ti VVanadium Cr 47.90 23 Mn Fe 50.94 24 51.996 25 54.94 26 55.85 27 Co 58.93 28 Ni 58.70 29 Cu 63.55 30 Zn 65.37 อธิบายคําตอบจนนักเรียนเกิดความเขาใจ และ Scandium Titanium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc 1 39 88.91 40 91.22 41 92.91 42 95.94 43 (98) 44 101.07 45 102.91 46 106.40 47 107.87 48 112.41 ตัง้ คําถามเพือ่ ทดสอบความเขาใจของนักเรียน YYttrium Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium 2 ธาตุแทรนซิชัน มีสมบัติอยางไร พรอมทั้ง 57 138.91 72 178.49 73 180.95 74 183.85 75 189.21 76 190.20 77 192.22 78 195.09 79 196.97 80 200.59 ยกตัวอยางธาตุที่ควรรูจัก La Hf Ta Lanthanum Hafnium Tantalum W Tungsten Re Rhenium Os Osmium IrIridium Pt Platinum Au Gold Hg Mercury 3 (แนวตอบ เปนโลหะซึง่ สวนใหญมจี ดุ หลอมเหลว 89 Ac 227.03 104 Rf Db Seaborgium (267) 105 Sg Bohrium (268) Bh Hassium 106 Hs Meitnerium Mt Ds (271) 107 (272) Rg Cn 108 (270) 109 (276) 110 (281) 111 (280) 112 (289) จุดเดือด และความหนาแนนสูง มีเวเลนซ Actinium Rutherfordium Dubnium Darmstadtium Roentgenium Copernicium 4 ภาพที่ 1.36 ธาตุแทรนซิชัน อิเล็กตรอน เทากับ 2 ยกเวนโครเมียมกับ ที่มา : คลังภาพ อจท. ทองแดง ซึ่งมีเวเลนซอิเล็กตรอนเทากับ 1 ลักษณะและสมบัติ มีสถานะเปนของแข็ง (ยกเวนปรอทเปนของเหลว) เชน สังกะสี (Zn) เหล็ก (Fe) ทองแดง (Cu) มีความเปนโละหะนอยกวาโลหะหมู 1A และ 2A มีจุดเดือด จุดหลอมเหลว และความหนาแนนสูง นําไฟฟาได สามารถเกิดสารประกอบไดมากมายหลายชนิด รวมทั้งสารประกอบเชิงซอนที่มีสีสันเฉพาะตัว ตัวอยางการนําไปใชประโยชน ภาพที่ 1.37 กระปองบรรจุอาหารทีท่ าํ จากแผนเหล็กบาง เหล็ก (Fe) ที่มา : คลังภาพ อจท. เหล็กกลา (เหล็กผสมคารบอน) นํามาใชในงานกอสราง เปนสวนประกอบของลวด ตะปู เมื่อนํา เหล็กไปเคลือบผิวดวยสังกะสี จะนํามาใชเปนสังกะสีมุงหลังคา และทํากระปองบรรจุอาหาร ทองแดง (Cu) นํ า มาใช ทํ า สายไฟฟ า อุ ป กรณ ไ ฟฟ า ต า ง ๆ ทองแดงผสมสั ง กะสี (ทองเหลือง) นํามาใชทํากลอนประตู กุญแจ กระดุม ทองแดงผสมดีบุก (ทองสัมฤทธิ์) นํามาใชทําระฆัง ลานนาฬกา สังกะสี (Zn) แผนสังกะสีบริสุทธิ์นํามาใชทํากลองของถานไฟฉาย โครเมียม (Cr) นํามาใชเคลือบผิวของเหล็กและโลหะอื่น ๆ ทําใหไดผิวโลหะที่เปนมันวาว และ ไมผุกรอน นํามาใชเปนสวนประกอบของเหล็กกลาผสมที่ใชทําตูนิรภัย จรวด เครื่องบินไอพน เรเดียม (Ra) หน เปนธาตุกัมมันตรังสี สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลลมะเร็งได จึงนํามาใชในการ ังส เน ือเล ื้อห รักษาโรคมะเร็ง มน าอา ี้อย จม ู ในร ีกา ะหว รปร ภาพที่ 1.38 สายไฟฟาทองแดง าง ับป สง รุง 28 ตร แก ที่มา : คลังภาพ อจท. วจ  ไข พิจ าร ณ า เกร็ดแนะครู กิจกรรม ทาทาย ครูอาจอธิบายเพิ่มเติมวา สารประกอบและไอออนของโลหะแทรนซิชัน