گردش بودجه - Past Paper PDF

نصل.\ هفتم\ هدف رفتاری\ گردش بودجه\ خواننده گرامی، از شما انتظار میرود پس از مطالعه این فصل بتوانید\ مراحل گردش بودجه را نام ببرید. ۱.\ ۲. بخشنامه بودجه را توضیح دهید. مرحله تهیه و تنظیم بودجه را بیان کنید.\. مرحله تصویب بودجه را توضیح دهید. ۵ کیفیت تصویب بودجه در ایران را بیان کنید. ع مراحل اجرای ب...

نصل.\ هفتم\ هدف رفتاری\ گردش بودجه\ خواننده گرامی، از شما انتظار میرود پس از مطالعه این فصل بتوانید\ مراحل گردش بودجه را نام ببرید. ۱.\ ۲. بخشنامه بودجه را توضیح دهید. مرحله تهیه و تنظیم بودجه را بیان کنید.\. مرحله تصویب بودجه را توضیح دهید. ۵ کیفیت تصویب بودجه در ایران را بیان کنید. ع مراحل اجرای بودجه از نظر هزینه ها را بیان کنید. مراحل تفصیلی اجرای بودجه را توضیح دهید. ۸ روشهای ایجاد انعطاف در بودجه را نام ببرید. ۹. نحوه نظارت و کنترل قوه مجریه را توضیح دهید.\ ۱۰. هدفهای تفریغ بودجه را بیان کنید. بودجه ریزی فرایندی مستمر است که ارکان و عناصر آن در بیشتر کشورها با یکدیگر شباهت دارند. این وجه تشابه در مراحل اساسی از تهیه و تنظیم بودجه گرفته تا اجرای آن وجود دارد روشهایی که در این مراحل اعمال میگردد از لحاظ هدف یکی است، اما کیفیت به کار بستن آنها ممکن است کم و بیش فرق کند. دولتها عموماً برای تنظیم بودجه نخست درآمدها و هزینه ها را برای دوره آینده پیش بینی می کنند؛ سپس برمبنای مجموع این برآوردها و تطبیق آنها با اطلاعات و مفروضات جمع آوری شده، بودجه پیشنهادی را تهیه و تنظیم و پس از تصویب مراجع صلاحیت دار برای اجرا آماده می.نمایند آنگاه روشها و تدابیر لازم برای حسن اجرای\ ۱۴۱\ CS CamScanner \(1) تهیه پیش نویس لایحه بودجه و طرح آن دو (۲) تهیه و تسلیم و رابه و بید (۸) تصویب بوم صول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ هیئت دولت\ بودجه را به کار میبرند و عمل نظارت را به صورت بـ می دهند تا از بروز مسائل و مشکلات جلوگیری شود. ۱\ فرایند بودجه ریزی و مسئول چه عمری\ تنظیم و پیشنهاد بودجه، چهارچوب کلی\ ۱ تهیه و تنظیم و به تحدید نزاری اقتصادی\ برنامه اسرای\ نتیجه عملیات انجام\ نوان پیش نویس از\ دحه\ عنوا\ ر بخشنامه بودجه از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه میشود و پس از ا تایید و تدوین شورای اقتصاد و سپس بررسی و تصویب در هیئت دولت به بخشنامه بودجه منتهی میشود و از طریق رئیس جمهور به دستگاههای اجرایی ابلاغ می شود.\ بررسی و یا پدید گزارشی فنقول (۲)\ مندور\ خط مشی کلی در تنظیم بودجه بنا بر گزارشهای اقتصادی که اخیر به دستگاه های اجرایی\ کشور از طرف\ مان مدیریت و برنامه ریزی\ و انسال دستورالعمل های رای اقتصاد تعیین می.شود دستگاههای دولتی بودجه یک سال آینده خود را در قالب اهداف روی خط مشی تعیین شده و با رعایت دستورالعمل سازمان (۶) بررسی بودجه و تشکیل جلسات رسیدگی نهایی مدیریت و برنامه ریزی تنظیم و پیشنهاد میکنند سازمان مدیریت و. د برنامه ریزی پس از بررسیهای لازم و با توجه به اولویتها و میزان درآمدهای پیش بینی شده، بودجه دستگاههای دولتی را پس از تعدیل لازم در لایحه بودجه کل کشور منظور و برای بررسی به شورای اقتصاد و هیئت وزیران تسلیم میکند. هیئت وزیران لایحه بودجه را بررسی می کند و رسم از تأیید در مهلت قانونی به مجلس شورای اسلامی تقدیم. شورا را اسلامی همراه رئیس جمهور هنگام تقدیم بودجه تخلص رانه گاز مر فصلهای برنامه های\ ی نماید.\ دولت را به اطلاع نمایندگان مردم میرساند. بدیهی است انجام این مرحله بر عهده\ قوه مجریه است. ۲. تصویب بودجه در این مرحله قوه مقننه رسیدگی بودجه. عمومی را که حاوی کلیه برنامه ها، طرحها و فعالیتهای قوه مجریه در سال آتی است به عهده میگیرد. لایحه بودجه در کمیسیونهای تخصصی مجلس که به عنوان کمیسیونهای فرعی مطرح می شوند) بررسی می شود و کمیسیون تلفیق به عنوان کمیسیون اصلی نظر کمیسیونهای تخصصی را دریافت و مسئولیت رسیدگی نهایی را برعهده میگیرد. کمیسیون تلفیق از کلیه اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات و یک نفر از هریک از کمیسیونهای تخصصی مجلس غیر از کمیسیون تحقیق و تدوین آیین نامه داخلی\ ا تقی زاده، ۱۳۶۹، ص ۷۲.\ CS CamScanner مجلس\ گردش بودجه ۱۴۳\ برنامه ها و سیاستهاست که در اعداد و ارقام تجلی یافته است. پیست بلکه بررسی سیاستها و برنامه های دولت و توجیهات اقتصادی، اجتماعی و\... این تشکیل می.شود شایان ذکر است در این مرحله هدف، تصویب اعداد و ارقام\ جدول ۱-۷ گردش بودجه در ایران مراحل تفصیلی و مراجع مسئول)\ مراحل\ مرحله اول تهیه و تنظیم بودجه\ مرحله دوم تصویب بودج\ مراحل فرعی\ ۱. تهیه گزارش اقتصادی (شامل کلیه امکانات سازمانهای اقتصادی\ ۲. بررسی و تأیید گزارش اقتصادی\ صدور بخشنامه بودجه\ ۴. تهیه و ارسال دستورالعملهای تنظیم بودجه به\ دستگاههای اجرایی\ ۵ تهیه و تنظیم بودجه و پیشنهاد آن به سازمان\ مدیریت و برنامه ریزی\ مراجع مسئول\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی وزارت امور اقتصادی و دارایی\ وزارت نفت و بانک مرکزی\ شورای اقتصاد و هیئت وزیران\ رئیس جمهور\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ دستگاههای اجرایی\ ۶ بررسی بودجه و تشکیل جلسات رسیدگی نهایی سازمان مدیریت و برنامه ریزی. تهیه پیش نویس لایحه بودجه و طرح آن در شورای سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ اقتصاد و هیئت وزیران\ تصویب لایحه بودجه کل کشور\ هیئت دولت\ تقدیم لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی رئیس جمهور\ همزمان با سخنرانی رئیس جمهور در مجلس)\ ۱. تصویب کلیات بودجه و ارجاع لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی کمیسیون تلفیق (اصلی)\ ۲ رسیدگی و اعمال اصلاحات، تصویب و تهیه کمیسیون برنامه و بودجه\ گزارش از کلیه کمیسیونها طرح و بررسی در جلسه علنی\ یا کمیسیون تلفیق (اصلی) مجلس\ مجلس شورای اسلامی\ ۴. رأی گیری نهایی و ابلاغ به رئیس جمهور پس از تأیید مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان - یا مجمع تشخیص مصلحت نظام\ ۱. ر.ک: سمیعی، عبدالمحمد، «تحلیلی از بودجه و نقش آن در نظام مالی دولتی»، فصلنامه مدیریت\ دولتی، ش ۵، ص ۳۷.\ CS CamScanner ۱۴۴ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ ادامه جدول ۱-۷\ مراحل\.1\ مراحل فرعی\ ابلاغ بودجه به دستگاههای اجرایی\.. مبادله موافقت نامه طرح و فعالیت\ تخصیص اعتبار\.۴ انجام دادن عملیات و پرداخت هزینه ها شامل\ رئیس جمهور\ مراجع مسئول\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ مرحله سوم: اجرای بودجه\ A\ مراحل زیر:\ تشخيص\ تأمین اعتبار\ تعهد\ دستگاه اجرایی\ ذى حساب\ دستگاه اجرایی\ تسجيل\ حواله\ درخواست وجه\ دستگاه اجرایی\ دستگاه اجرایی\ ذى حساب\ مرحله چهارم: نظارت بودجه\ ۱. نظارت مالی\ الف) قبل از خرج\ ب) حين خرج\ ج) بعد از خرج ۲. نظارت عملیاتی الف) گزارش گیری از دستگاه\ ب بازدید از عملیات اجرایی طرحها\. نظارت قانونی نظارت قوه مقننه) الف) نظارت قضایی - رسیدگی به تخلفات\ مدیریت و برنامه ریزی کشور\ ذى حساب\ دیوان محاسبات کشور\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ دیوان محاسبات؛ سازمان بازرسی\ ب) نظارت پارلمانی - رسیدگی به گزارش تفریغ بودجه مجلس شورای اسلامی\ موه مجرے\.. اجرای بودجه اجرای بودجه شامل کلیه مراحلی می شود که برای وصول درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار از یک طرف و مصرف اعتبارات پیش بینی شده و مصوب از طرف دیگر طی میگردد. بدین ترتیب اجرای بودجه، شامل تحقق ارقام پیش بینی شده در بودجه مصوب و به عبارت دیگر، وصول درآمدها و پرداخت هزینه ها برای نیل به مقاصد و اهداف معین طبق قوانین و مقررات مربوط است. در مرحله اجرا،\ ۱. اقوامی و باباجانی، ۱۳۷۰، ص ۱۱۹\ CS CamScanner گردش بودجه ۱۴۵\ بودجه خود دارای مراحل فرعی دیگری است؛ بدین ترتیب که پس از ابلاغ بودجه با سازمان مدیریت و برنامه ریزی مبادله نمایند و پس از تخصیص اعتبارات مصوب طی دستگاههای دولتی موظفاند برای مصرف اعتبارات مصوب موافقت نامه هایی تنظیم و مراحل هفت گانه ای که شرح آنها خواهد آمد آن را به مصرف برسانند.\. کنترل و نظارت بر بودجه (تفریغ بودجه). نظارت بر بودجه از نظر صحت عملیات اجرایی و انطباق آن با هدفها و برنامهها اهمیت بسیاری دارد بودجه مأموریتی است که قوه مقننه به دولت محول میکند و باید به نحوی از درستی انجام این ماموریت آگاهی یابد نظارتی که مجلس ابتدا از طریق دیوان محاسبات به طور غیر مستقیم و سپس با رسیدگی به گزارش تفریغ بودجه به صورت مستقیم انجام میدهد در پی این هدف است که هم نظارت قضایی و هم نظارت پارلمانی محقق شود از طرف دیگر دستگاه دولت نیز به سبب وسعت فراوانی که دارد باید اطمینان یابد که آنچه در اندام و درون آن انجام می شود در جهت هدفهای برنامه است. این نیاز نیز لزوم نظارت اداری و عملیاتی دولت بر خود و کارکنانش را مطرح می سازد.\ ال کرے\ مهم ترین و فنی ترین قسمت از مراحل گردش بودجه مرحله تهیه و تنظیم بودجه است. تهیه، تنظیم و پیشنهاد بودجه مراجع مسئول البته اجرای بودجه نیز امر مهمی است و اگر بودجه خوب اجرا نشود نتایج لازم را نخواهد داشت ،بنابراین با فرض اجرای دقیق بودجه این مرحله مهمترین مرحله است. بودجه ریزی به طور کلی دستگاههای دولتی در قالب سیاستهای اساسی دولت و طبق وزارت اور نقاد او با با این عزیارت\ تو یہ کر اس امگاگول\ دستورالعمل سازمان مدیریت و برنامه ریزی درخواستهای خود را تهیه و به آن سازمان\ ارسال می دارند. سازمان مدیریت و برنامه ریزی پس از بررسیهای مختلف و با توجه به منابع درآمد و سیاستهای دولت بودجه را پررسی و آن را جهت تصویب به شورای سپس به هیئت دولت ارسال مینماید تا به صورت لایحه بودجه کل کشور به\ اقتصاد\ و\ مجلس شورای اسلامی تقدیم شود. مرحله تهیه و تنظیم بودجه شامل کلیه عملیات مربوط به تهیه ارزیابی و طبقه بندی اطلاعات بودجه ای و پیشنهاد آن با رعایت قوانین و مقررات مربوط است. در تمام کشورها قوه مجریه مسئول تهیه و پیشنهاد بودجه است و صلاحیت انجام\ CS CamScanner 115\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ این وظیفه منحصراً با قوه مجریه است. در بعضی از کشورها این اصل در قانون اساسی و قوانين موضوعة أنها ذکر می.شود در کشور ایران در اصل پنجاه و دوم قانون اساسی اشاره شده است که بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم میگردد.\ لذا ضرورت قانونمند کردن بودجه توصیه شده است.\ در اینکه تنها دولت است که باید این سند را تهیه و تقدیم مجلس کند کلیه صاحب نظران حقوقی اتفاق نظر دارند و در توجیه این نظر به دو دسته می شوند: استدلال سیاسی و استدلال فنی.\ استدلال متوسل\ از حيث سیاسی بودجه مهم ترین و والاترین ابزار اجرای سیاست توزیع درآمدهای ملی و انعکاس رقمی فعالیتهای دولت است و لذا بر عهده قوه مجریه است که فعالیتهای مالی خود را رهبری کند؛ به ویژه اگر کشوری دارای برنامه ریزی اقتصادی میان مدت و بلندمدت باشد این استدلال برجسته تر به نظر می آید.\ از حیث فنی پیچیدگی مسائل بودجه ای تا بدان پایه است که جز دستگاههای اداری و سیاسی و فنی قوه مجریه، مقام دیگری نمی تواند بدون کار گروهی به گردآوری اطلاعات لازم بپردازد، هماهنگیهای مورد نیاز را بین فصول و اجزاء آن برقرار کند، اولویتها را تشخیص دهد و آنان را بر حسب اهمیت طبقه بندی نماید. لذا، در غالب کشورها فقط به مشورت با اعضای صاحب نظر قوه مقننه بسنده می شود و نمایندگان مجالس قانونگذاری از حق پیشنهاد در زمینه بودجه محروم اند. از این رو قدرت مجلس به اصلاح لایحه تنظیم شده از سوی قوه مجریه آن هم با شرایط و آیین ویژه ای ـ متفاوت از سایر لوایح قانونی - منحصر است.\ امروزه در ممالکی که نظام برنامه ریزی برقرار است غالباً دفاتر مرکزی بودجه در\ کنار سازمان مسئول برنامه ریزی یا در بطن آن به این امر مهم میپردازند. كليه وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی شرکتهای دولتی، مؤسسات عمومی غیر دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و کلیه دستگاههایی که به نحوی از انحا از بودجه عمومی دولت استفاده مینمایند در تهیه بودجه خویش همکاری و مشارکت می کنند و دستگاه مسئول بودجه با بررسی فرمهای بودجه و مذاکره در مورد\. قاضی، ۱۳۷۰، ص ۵۱۷\ CS CamScanner CS CamScanner\ گردش بودجه ۱۴۷\ پیشنهادهای هزینه و ایجاد هماهنگی به تهیه سند نهایی بودجه می پردازد تا آن را برای قطعی ساختن به هیئت دولت تقدیم دارد هیئت دولت به عنوان بالاترین مقام مسئول به\ بررسی\ نهایی دست میزند و بر اساس خط مشی کلی پس از آخرین اصلاحات اقلام اعتباری ضمن در جریان قرار دادن مسئولان دستگاههای اجرایی از روند اصلاحات آن را به تصویب می رساند و سپس در قالب و شکل ویژه ای به مجلس تقدیم میکند برای تهیه و تنظیم بودجه مراحلی وجود دارد که طی زمان بندی دقیقی اجرا\ می شود. نمودار ۱-۷ نمونه ای از این زمان بندی مراحل را نشان می دهد. اقداماتی که در ایران در مرحله تهیه و تنظیم بودجه طی می شود به ترتیب\ ذیل است:\ ش بینی مقدماتی بودجه\ به منظور تهیه آمار و اطلاعات مالی و اقتصادی مورد نیاز برای تنظیم بودجه کل کشور، اولین حرکت سازمان مدیریت و برنامه ریزی در زمینه تهیه درآمدهای سال بعد در واحدی به نام «دفتر اقتصاد کلان» آغاز می شود. این برآورد با همکاری بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت نفت انجام میشود. وزارت امور اقتصادی و دارایی در تخمین درآمدها نقش عمده ای به عهده دارد، زیرا عدم تحقق درآمدها مشکلات زیادی را در اعطای اعتبارات مصوب برای این وزارتخانه ایجاد مینماید؛ کاخ هزینه ها بر ستون درآمدها ساخته میشود و در صورت عدم تحقق درآمدها، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی مجبور می شوند در تخصیص اعتبارات به میزان عدم تحقق درآمدها صرفه جویی - کنند. در همین راستا در كلیه لوایح و قوانین بودجه به دولت اجازه داده شده است در حدود وصولی درآمدها نسبت به انجام هزینه ها و جداول پیوست آن بر اساس تخصیص اعتبار اقدام نماید. لیکن هزینه ها با توجه به تخمین درآمدها بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی و تأیید شورای اقتصاد و هیئت وزیران تعیین می شود. پس از پیش بینی درآمدها در سطح کلان طراح اقتصادی بر اساس هدفهای برنامه های میان مدت ( در کشور ما برنامه پنج ساله توسعه) به تخصیص منابع درآمدی در\ قالب فصل بر حسب اعتبارات جاری و عمرانی اقدام می نماید.\ 1\.۱ فرزیب ۱۳۷۵، ص ۷۸ و ۸۰ CS CamScanner\ گزارش به\ رئیس جمهور\ ۸۰/۸/۲۲\ ۸۰/۸/۱۶\ ۸۰/۸/۹\ زمانبندی ترید ار کا زمانے کی شود و سایر گاجر من الا ان الله\ بررسی هزینه های بررسی بودجه های بررسی بودجه های\ استانی استانی دفاتر بخشی اشورای برنامه ریزی سازمان توسعه استانها\ بررسی مخارج سرمایه ای استانی دفتر هماهنگی امور مناطق\ بررسی بودجه شرکتهای دولتی\ ۸۰/۸/۹\ استانی\ برنامه ریزی استانها\ ۸۰/۸/۲\ Y\ بود قبل ۸۱\ تهیه بودجه های استانی درآمدها و اعتبارات\ سازمان مدیریت و شگاههای اجرایی استانی\ تهیه بودجه\ ۸۰/۸/۲\ ۱۱\ و شرکتهای دولتی تهیه بودجه شرکتهای دولتی\ ۸۰/۶/۱۸\ چهار چوب کلی سال ۱۳۸۱\ ۸۰/۸/۲۳\ دفاتر بخشی سازمان\ مجامع عمومی شرکتها\ بررسی بودجه های ملی\ دفاتر بخشی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور\ جمع بندی ۸۰/۸/۱۶\ درآمدها\ ۱۵)\ بررسی درآمدهای ملی\ ۸۰/۸/۲\ شرکتهای دولتی\ تهیه بودجه های ملی و تبصره ها\ ۱۳\ ۸۰/۸/۲\ پیشنهاد عواید حاصل از\ صدور نفت و مالیات\ ۱۴\ ۸۰/۷/۱۱\ ابلاغ بخشنامه\ بودجه\ دستگاههای اجرایی ملی رئیس جمهور\ اقتصاد و دارایی\ وزارت نفت و وزارت امور دفتر اقتصاد کلان و در دفاتر بخشی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بررسی تبصره های لایحه بودجه سال ۱۳۸۱ بررسی تبصره های بودجه سال ۱۳۸۱\ بررسی تبصره ها\ ستاد بودجه سازمان\ ۸۰/۹/۱۸\ ۲۶\ ۸۰/۸/۱۶\ ۱۷\ ۱۸\ ۸۰/۸/۱۶\ تقدیم لایحه بودجه به. رئيس جمهور\ معاونت امور اقتصادی\ ۱۶\ ۸۰/۸/۲\ معاونت امور اقتصادی\ هماهنگی و نظارت بر فعالیتهای تهیه و تنظیم لایحه بودجه استاد بودجه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور\ ۸۰/۹/۱۷ چاپ لایحه بودجه ۸۰/۹/۱۳\ ۲۵\ ۸۰/۶/۲۸\ گزارش به رئیس جمهور\ \^.1/9/1\ f\ بررسی و تصویب\ بخشنامه بودجه تهیه پیش نویس بخشنامه بودجه\ F\ هیئت دولت\ ۸۰/۶/۲۱ سازمان مدیریت و\ برنامه ریزی کشور\ تهیه پیوستهای بخشنامه بودجه\ سازمان مدیریت و\ ۸۰/۶/۱۸ برنامه ریزی کشور\ سال ۱۳۸۱ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور\ تلفیق نهایی بودجه\ ۲۴\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور\ ۸۰/۹/۷ بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۸۱ هیئت وزیران\ بودجه سال ۱۳۸۱\ معاونت امور اقتصادی سازمان\ نمودار ۱-۷ زمان بندی تهیه و تنظیم لایه\ جمع بندی لا بچه بود\ بررسی کلیات لایحه بودجه سال ۱۳۸۱\ هیئت وزیران\ تلفيق مقدماتی لایحه ۸۰/۸/۲۷ بررسی بودجه\ دستگاههای اجرایی ملی\ مدونتهای بحثی هماهنگی و نظارت بر\ بنه سال ۱۳۸۱\ MINN\ A-INTT امر به دستگاه اجرایی توسط\ رائیس جعرور\ نامه توسط شورا امتداد / تهیه پیش نویس بخشنامه توسط سازمانه\ اقتصادی سالانه تهیه گزارش.\ هر سال پیش.\ گردش بودجه ۱۴۹\ از آغاز تهیه و تنظیم بودجه سال بعد دولت باید سیاستهای کلی اقتصادی\ و مالی و نیز پیش بینی کلی دریافتها و پرداختهای خود را با توجه به هدفها و سیاستهای برنامه برای سال بعد معین سازد تا بودجه سال بعد بر آن اساس تنظیم شود. این گزارش حاوی پیش بینی کل تعادلهای اقتصادی در سال آینده است که سازمان مدیریت و برنامه ریزی تنظیم و در شورای اقتصاد مطرح می.کند عمده مسائل، ناظر بر وضع مالی و برنامه ها و نیز برآورد نیازها و منابع به طور مقدماتی است. به علاوه، جهت گیریهای مختلف نیز معین می.شود به طور کلی نقش گزارش اقتصادی تعیین تقریبی ابعاد بودجه برای راهنمایی تهیه کنندگان آن است این مرحله در سازمان مدیریت\ و برنامه ریزی انجام می شود.\ گزارش مذکور به طور مداوم با قرار دادن پیشنهادهای دستگاه اجرایی در مقابل پیش بینی درآمدها مورد تجدید نظر قرار میگیرد هدف این مرحله تعیین موقعیت اقتصادی و تعادل مالی و جهت گیریهای اساسی است.\ گزارش اقتصادی با محتوایی که اشاره شد، معمولاً قبل از شهریور ماه توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تنظیم و جهت بررسی به شورای اقتصاد عرضه می شود. شورا بر اساس پیش بینی مقدماتی بودجه و گزارش اقتصادی، سیاستهای بودجه ای سال\ آینده را تعیین میکند\ بخشنامه بودجه\ سومین بخش از اقدامات مقدماتی تهیه و تنظیم بودجه بخشنامه بودجه است. سازمان مدیریت و برنامه ریزی بر اساس خط مشیهای اساسی مصوب شورای اقتصاد، پیش نویس بخشنامه بودجه را تهیه و به شورای مذکور ارائه می دهد. این شورا با بحث و تبادل نظر در زمینه خط مشیها بخشنامه پیشنهادی سازمان مدیریت و برنامه ریزی را مورد بررسی قرار می دهد. بخشنامه بودجه که حاوی سیاستها و رهنمودهایی در مورد تهیه و تنظیم بودجه برد سیمی دستگاههای اجرایی است پس از تصویب شورای اقتصاد با امضای رئیس جمهور به\ CS CamScanner\ اتحاد ۱۳۵۴، ص ۲۷ ۱۵۰ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی ابلاغ میگردد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی بخشنامه را جهت تهیه بودجه پیشنهادی به کلیه دستگاههای اجرایی منعکس می نماید.\ بخشنامه بودجه بیانگر سیاستهای کلی دولت به صورت کلان بخشی. منطقه ای عملکرد کلان بخشهای مختلف اقتصادی - اجتماعی، اوضاع مالی دولت سقف کلان بودجه عمومی دولت به تفکیک اعتبارات هزینه ای (جاری) و اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای عمرانی) و همچنین بیانگر اوضاع اقتصادی و سیاستهای اتخاذ شده در جهت رفع موانع و مشکلات توسعه اقتصادی به منظور دستیابی به هدفهای\ برنامه های مصوب میان مدت توسعه اقتصادی است.\ به لحاظ محدود بودن منابع مالی دولت و به منظور اینکه دستگاههای اجرایی با توجه به تنوع اهداف و هزینههای مورد نظرشان در تهیه و تنظیم بودجه با مشکل رو به رو نشوند در بخشنامه بودجه تصاویری در سطح کلان بخشهای مختلف اقتصادی - اجتماعی، در چهارچوب اعتبارات جاری و عمرانی و در بعضی موارد در سطح منطقه ای ارائه میگردد تا ارتباطات لازم میان بخشی و رشد صحیح و متوازن بخشهای و همچنین د مختلف رعایت گردد. به طور کلی، مفاد بخشنامه بودجه هدایتگر دستگاههای دولتی به سمت تهیه و تنظیم بودجه در راستای اهداف و برنامه های مصوب میان مدت توسعه\ اقتصادی است.\ برای اینکه بتوان پیشنهادهای دستگاههای اجرایی را در خصوص بودجه جمع آوری، تجزیه و تحلیل و تلفیق نهایی کرد همراه بخشنامه بودجه، دستورالعملهایی که به فرمهای خاصی به منظور اخذ اطلاعات مالی و عملیاتی پیوست میباشد در قالب ضوابط مالی ناظر بر تهیه و تنظیم بودجه در دو جلد ارسال می شود: یکی برای وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و دستگاههایی که دارای برنامه و فصول هزینه اند و دیگری برای شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و کلیه دستگاههای اجرایی که براساس قانون تجارت اداره میشوند برای نمونه پیوستهای بخشنامه بودجه سال ۱۳۸۳ عبارت اند از : الف) رهنمودهای اجرایی تهیه و تنظیم بودجه سال ۱۳۸۳ کل کشور؛ ب) برنامه زمانبندی تهیه و تنظیم بودجه سال ۱۳۸۳ کل کشور؛\ CS CamScanner\ علوی طبری، ۱۳۷۴، ص ۱۶۴. ج) دستور العمل\ تهیه و\ گردش بودجه ۱۵۱\ تنظیم بودجه وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی؛\ د) دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه شرکتهای دولتی؛\ ه) دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه استانی هزینه ای و تملک داراییهای\ سرمایه ای)؛\ و دستورالعمل تهیه برنامه سالانه و شرح کمّی و کیفی فعالیتها در سال ۱۳۸۳ همان طور که مشاهده میشود علاوه بر دستورالعملها نکات مهم و ضوابط عمده ای که باید با توجه به اهداف و سیاستهای کلی برنامه توسعه به منظور ایجاد وحدت رویه و برقراری هماهنگی بین کلیه دستگاههای اجرایی در هنگام تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه رعایت شود تحت عنوان ضوابط مالی ناظر بر تهیه بودجه آماده و ابلاغ می گردد. این ضوابط که جزء پیوستهای بخشنامه بودجه است در ستاد مدیریت و برنامه ریزی جمع بندی می شود و همراه سایر پیوستهای بخشنامه بودجه برای تصویب شورای اقتصاد آماده میگردد.\ تاریخ بخشنامه با تاریخ تقدیم لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی ارتباط دارد. بخشنامه معمولاً به ما معمولاً به مدت یک ماه از تاریخ صدور در دستگاههای اجرایی و حدود\ یک ماه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و استانها و مدت یک ماه نیز در دولت مورد بحث و بررسی قرار میگیرد در برنامه پنج سالۀ اول توسعه تاريخ تقديم لايحة بودجه به مجلس ۱۵ آذر ماه در برنامه پنج سالۀ دوم توسعه ۵ آذر ماه و در برنامه پنج سالۀ سوم توسعه تاریخ تقدیم لایحه بودجه به مجلس، مسکوت است. بخشنامه ها معمولاً در شهریور یا مهرماه به دستگاههای اجرایی ابلاغ می شود.\ K\ تهیه و تنظیم بودجه در دستگاههای اجرایی\ یا ارسال بخشنامه بودجه و فرمها و دستورالعملهای مربوط، کار بودجه نویسی در دستگاههای اجرایی آغاز می شود و این دستگاهها بر اساس خط مشیها و سیاستهای ابلاغ شده و خط مشیهای داخلی مراتب را به واحدهای اجرایی مربوط بـه خـود ابلاغ می کنند. البته ادارات کل بودجه و کارشناسان آن قبلاً باید اقدامات لازم را در جمع آوری معمولاً واحدهای اجرایی در جلسات مشترک با واحد اطلاعات کلیدی انجام دهند بودجه نیازهای خود را مطرح مینمایند مگر آنکه هر واحد اجرایی دارای تشکیلات وسیعی چون وزارت جهاد کشاورزی و در حد یک مؤسسه دولتی مستقل باشد و\ احد\ CS CamScanner ۱۵۲\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ مرکزی بودجه اطلاعات جمع اوری شده را طبقه بندی و تلخیص مینماید و سپس جرح و تعدیل لازم به طور هماهنگ صورت میگیرد. بودجه کل دستگاه اجرایی پس از تنظیم\ در موعد معین به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ارسال میشود\ از سال ۱۳۵۲ رسیدگی به بودجه های تملک داراییهای سرمایه ای (عمرانی) و اعتبارات هزینهای (جاری همزمان انجام میشود دستگاههای اجرایی هر استان در فرمهای مربوط پیشنهادهای خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ارسال می دارند لازم است بیان شود که شرکتهای دولتی و ر دانشگاهها با توجه به اینکه حسابداری و مقررات جداگانه ای ،دارند مشمول این دستورالعمل نیستند و خود رأساً بودجه پیشنهادی را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال میدارند و از نظر هماهنگی امور یک نسخه از آن را به وزارتخانه متبوعه ارسال مینمایند ( به جز در مورد طرحهای عمرانی). مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی همچون بنیادها و نهادها خود رأساً اقدام مینمایند را شرکت های دواتی و درانه\ دو\ با توجه به اینکه دستگاههای اجرایی در مهلت تعیین شده در بخشنامه باید بودجه پیشنهادی خود را تنظیم و به سازمان مدیریت و برنامه ریزی تسلیم نمایند، برای اینکه فرصت کافی برای پیش بینی و برآورد و ارسال بودجه داشته باشند، لازم است تاریخ شروع اقدامات مربوط به تهیه بودجه به گونه ای محاسبه گردد که از دقت کافی برخوردار باشد. از این رو دستگاههای اجرایی باید قبل از دریافت بخشنامه، اطلاعات لازم را گردآوری کنند تا به راحتی بتوانند با توجه به سیاستها و اولویتهای مندرج در بخشنامه بودجه پیشنهادی خود را در فرمهای مربوط تنظیم نمایند. آنها باید پیش بینی نیازهای اعتباری خود را برای سال بعد در قالب ارقام کمی و ریالی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی ارسال نمایند.\ تنظیم برنامه ها، مقررات، دستورها و بالأخره اجازه خرج از رأس سلسله مراتب به قاعده آن جریان می یابد اما برآوردهای هزینه و گزارشهای بودجه ای از قاعده سلسله مراتب به رأس آن صورت میگیرد.\ برآوردها در هر سطح از سلسله مراتب ضمن حرکت صعودی، مورد تجدید نظر و اصلاح قرار میگیرند و نظرها با هم ترکیب میشوند این برآوردها هنگامی که به عالی ترین سطح اجرایی میرسند در حقیقت اساس پیشنهادهای بودجه ای را تشکیل\ CS CamScanner می دهند.\ گردش بودجه ۱۵۳\ در هر یک از سطوح مختلف مدیریت از یک طرف درخواستهای بودجه واحدهای پایین تر بررسی و تجزیه و تحلیل شود و از سوی دیگر بودجه های بررسی و تجدید نظر شده به سطح\ ا بدین ترتیب درخواست بودجه باید از کوچکترین واحد خدمت» آغاز شود و\ بالاثر پیشنهاد و از آن دفاع شود.\ با توجه به اینکه بودجه هر سازمان بیانگر اهداف و سیاستهای آن سازمان است و رضیفه نیل به اهداف و سیاستهای هر دستگاه بر عهده مدیر عالی آن دستگاه است بودجه پیشنهادی باید به امضای بالاترین مقام اجرایی دستگاه برسد. پس از امضای رئیس دستگاه اجرایی بودجه پیشنهادی دستگاهها بر حسب ،مورد به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یا سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال می شود تا برای بررسیهای قانونی و منظور نمودن در لایحه بودجه آماده گردد. ستادهای پنجگانه ای که بررسی بودجه را به عهده دارند از کارشناسان مسئول در سازمان مدیریت و برنامه ریزی اند و کمیته هایی که زیر نظر شورای برنامه ریزی و توسعه استان فعالیت دارند معمولاً برای توزیع منابع پس از تصویب بودجه و ابلاغ به دستگاههای اجرایی محلی\ تشکیل می شوند.\ تنظر\ ن بر حسب تابعیت دستگاه اجرایی از نظام بودجه ملی\ یا نظام بودجۀ استانی در دو سطح ملی و استانی صورت میگیرد.\ ۱ تنظیم بودجه های ملی به عهده ستاد بودجه هر وزارتخانه است که از کارشناسان و متخصصان بودجه به انتخاب بالاترین مقام وزارتخانه و نماینده سازمان مدیریت و برنامه ریزی تشکیل می.شود مهمترین وظایف این ستاد را میتوان در طرح و تنظیم ،نیازها ،بررسی تعدیل و تأیید بودجه های واحدهای تابعه وزارتخانه و احتمالاً شرکتهای دولتی تحت پوشش خلاصه کرد. دادگستری و دانشگاهها بودجه ملی دارند. در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور درخواست بودجه های ملی هر وزارتخانه حسب مورد، در یکی از ستادهای پنجگانه آن سازمان مطرح و مورد رسیدگی\ قرار میگیرد:\ ۱ کپ، اورین ک؛ بودجه بندی دولتی نظری و عملی)؛ ترجمه علیمحمد اقتداری، ص ۲۵\ صالحی، ۱۳۷۴، ص ۱۴۱\ CS CamScanner CS CamScanner\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ ۱۵۱\ می کند.\ ۲ تنظیم بودجه استانی از طریق شورای برنامه ریزی و توسعه استان و معمولاً در سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و به ریاست استاندار صورت میگیرد این شورا بودجه های پیشنهادی دستگاههای محلی را بررسی تعدیل یا تأیید. و سپس به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان میفرستد تا پس از طرح در یکی از ستادهای پنجگانه ،فوق تنظیم و در لایحه بودجه کل کشور گنجانده شود نمودار (۷۲) «ستاد بودجه ریزی آموزشی و فرهنگی نیز پس از پیدایش معاونت آموزشی و فرهنگی در تشکیلات مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریزی، به تصویب\ رسیده است.\ بررسی بودجه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بررسی بودجه در ستاد بودجه ریزی وزارتخانه انجام میشود و سپس بودجه دستگاه اجرایی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال می شود. معمولاً برای تنظیم بودجه کل کشور ستادهای تخصصی در دستگاه برنامه ریزی تشکیل میگردد که مسائل مهم در خصوص بودجه هر سال در آن ستادها حل و فصل می شود. همچنین ستادی متشکل از مسئولان رده بالای دستگاه برنامه ریزی به منظور ایجاد هماهنگی در ستادهای فرعی و تنظیم خط مشیهای کلی در خصوص بودجه تشکیل می شود. پس از پایان بررسی کارشناسان و مدیران جلسه نهایی با شرکت وزرا و رؤسای دستگاه اجرایی تشکیل و مسائل حل نشده بودجه مجدداً مطرح می شود. تصمیم این جلسه تقریباً قطعی است و پس از طرح در شورای اقتصاد و هیئت وزیران رئيس جمهور لايحه بودجه کل کشور و پیوستهای منضم به آن را به مجلس شورای اسلامی تقدیم میکند. بدیهی است کلیه دستگاههایی که تقاضای اعتبار میکنند، دلایل محکمی نیز برای درخواستهای خود دارند. اما آنها به ندرت امکانات و بنیه مالی دولت را در نظر میگیرند و سازمان مدیریت و برنامه ریزی با سیل تقاضاهایی مواجه است که باید آنها را\ تعدیل کند.\ ۱. ابراهیمی نژاد، ۱۳۶۸. مجلس شورای اسلامی\ و ضمایم آن بخشنامه بودجه و و\ جریان تصویب بودجه\ هیئت دولت\ شورای اقتصاد\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ ستاد بودجه\ ستاد هماهنگی ستاد درآمدهای کشور\ CS CamScanner\ د بودجه ریزی امور اجتماعی\ ستاد بودجه ریزی امور تولیدی\ ستاد بودجه ریزی امور زیربنایی\ دستگاههای\ ستاد بودجه وزارتخانه\ ر اجرایی ملی\ شورای برنامه ریزی و توسعه استان\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان\ ستادهای کمیته برنامه ریزی استان\ دستگاههای اجرایی محلی\ نمودار ۲-۷ مراحل تهیه و تنظیم بودجه ۱۵۶\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ در جریان بودجه دو نوع بررسی مورد توجه است:\ ۱ بررسی برنامه ها برنامه ها و عملیات دستگاهها باید در سطوح بالاتر بررسی و تجزیه و تحلیل و هماهنگ شوند پرسشهای اساسی در این شکل از بررسی عبارت اند از:\ می شود؟\ اهمیت یک برنامه در مقایسه با سایر برنامه ها چیست؟\ برنامه پیشنهاد شده در چه سطح و توسط چه\ دستگاهی باید اجرا شود؟\ در مقایسه با سایر شکلهای اجرایی برنامه چه نتایجی از انجام آن حاصل\ چه درآمدها و منابعی برای تأمین هزینههای برنامه ها وجود دارد؟\ بررسی برنامه ها در این ،سطح دستگاه را وادار میسازد که در راستای هدفهای\ کلی دولت از نظرها و عقاید وسیع تر و همه جانبه تری تبعیت کند. ۲. بهبود مدیریت در برابر نیازهای بی پایانی که در بودجه های پیشنهادی به دولت عرضه میشوند میزان اعتبار و منابع لازم برای تامین آنها پیوسته محدود است. بنابراین کارشناس بودجه احساس میکند که باید صرفه جویی کند و تا حد امکان هزینه ها را\ کاهش دهد.\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی پیوسته دستگاهها را وادار می سازد برنامه های پیشنهادی را با هزینه کمتری انجام دهند. این تأکید از نظر دیگر به دلیل آن است که عملیات دستگاهها با کارایی بیشتری به انجام رسد.\ ارتباط واحد مرکزی بودجه در هر سازمان با دستگاههای اجرایی تابعه در تهیه و تنظیم بودجه. واحد مرکزی بودجه باید در هماهنگ کردن نیازهای دستگاههای دولتی نقش قطعی و قدرت قانونی کافی داشته باشد این واحد برآوردها و تقاضای دستگاههای اجرایی را در خصوص هزینه ها تصحیح میکند و آنها را کاهش یا افزایش\ w\ می دهد. دو اصل کلی در مورد واحد مرکزی بودجه وجود دارد: واحد مرکزی بودجه باید مقتدر و متمرکز باشد و از حمایت قانونی و سیاسی\ برخوردار باشد.\ دستگاههای اجرایی باید هر نوع اطلاع لازم را در اختیار واحد مرکزی بودجه\ قرار دهند و با آن رابطه مداوم داشته باشند.\ اتحاد، ۱۳۵۴، ص ۳۶۳۱\ CS CamScanner گردش بودجه ۱۵۷\ این واحد دو وظیفه برعهده دارد:\ ب تهیه و اجرای برنامه های دولتی حداکثر صرفه جویی و کارایی از نظر (۱) منابع مالی (۲) مدیریت نیروی انسانی؛\ در صورتی که موازین براورد اقلام هزینه عملی باشد و دستگاههای اجرایی از مدیریت موفقی برخوردار باشند اختلاف نظر بین واحد مرکزی بودجه و دستگاههای\ تابعه در خصوص برآوردها کمتر خواهد شد.\ ارائه لایحه بودجه\ در سازمان مدیریت و برنامه ریزی پس از تعدیل لازم در پیشنهادها، پیش نویس لایحه بودجه تهیه و پس از طرح در هیئت رئیسه سازمان به شورای اقتصاد عرضه می شود. این پیش نویس ابتدا در شورای اقتصاد مطرح میگردد و سپس در هیئت وزیران به تصویب می رسد و به صورت لایحه بودجه کل کشور همراه با گزارش اقتصادی کشور، توسط رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی تقدیم می.شود لایحه تقدیمی به مجلس از سه بخش تشکیل میشود (۱ پیام بودجه (۲) متن لایحه بودجه (۳). پیوستهای بودجه به عبارت دیگر لایحه بودجه مرکب از سه قسمت ،مقدمه متن و اسناد ضمیمه است که به\ ترتیب به ذکر علل و اسباب عناوین و ارقام و اسناد امور فوق العاده اختصاص دارد. پیام بودجه رئیس قوه مجریه هنگام ارائه بودجه به مجلس، پیام بودجه را به طور شفاهی به آگاهی اعضای مجلس میرساند این پیام وسیله مهمی برای انتقال مسائلی است که در اجرای برنامه بودجه پیش خواهد آمد. هدف پیام بودجه توجیه شکل بودجه و روشن کردن نکات برجسته آن است و در آن نکات عمده سیاست مالی پیشنهادی و شرایط اساسی برآورد هزینه ها مطرح می.شود تغییرات پیشنهادی در خدمات عمومی، تغییرات مهم در اهداف برنامه ها هزینه ها و درآمدها و تمایلات مالی دولت در این پیام تشریح میشود پیام بودجه همچنین شامل خلاصه ای است از عملیات سال مالی گذشته و سال جاری تحلیلی از موقعیت مالی در زمان حاضر و تبیین اقلام اساسی بودجه با تسليم لايحه بودجه به مجلس و قرائت پیام بودجه توسط رئیس قوه مجریه، نخستین مرحله از گردش بودجه پایان می یابد.\ CS CamScanner ۱۵۸ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ متن لایحه بودجه لايحه بودجه کل کشور معمولاً از قسمتهای زیر تشکیل می شود\ ماده واحده و تبصره ها؛\ ۲ خلاصه بودجه دولت؛\. درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بر حسب بخش، بند و اجزاء آن؛\ ۴. اعتبارات دستگاهها و ردیفها بر حسب برنامه و فصول هزینه؛ ۵ اعتبارات هزینه ای (جاری) دستگاههای اجرایی محلی بودجه استانی؛ توزیع اعتبارات تملک داراییهای سرمایه ای (عمرانی) بودجه استانی؛ اعتبارات بر حسب امور فصل و برنامه؛\ بودجه شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت؛ ۹. بودجه ارزی؛ که مدتی است به دلیل محرمانه بودن گزارش نمی شود. لازم است بیان شود که بودجه عمومی دولت شامل درآمدها و هزینه ها، واگذاری و تملک داراییهای سرمایه ای و مالی و درآمدهای اختصاصی و هزینه از محل درآمدهای اختصاصی است. بودجه شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانکها شامل درآمدها و منابع و هزینه ها و مصارف خواهد بود. لذا بودجه کل کشور شامل دو قسمت است که فعلاً با تعریف ماده یک قانون محاسبات عمومی از بودجه کل کشور\ مغایرت دارد.\ در جدول ۲-۷ خلاصه بودجه کل کشور درج شده است.\ جدول ۲-۱ خلاصه بودجه کل کشور\ ۱ درآمدها\ منابع\. واگذاری داراییهای سرمایه ای\ واگذاری داراییهای مالی\ جمع منابع عمومی دولت د. درآمدهای اختصاصی دولت\ منابع بودجه عمومی دولت\ منابع شرکتهای دولتی مؤسسات انتفاعی وابسته\ به دولت و بانکها\ جمع\ مصارف\ ۱. هزینه ها ۲ تملک داراییهای سرمایه ای\.\ تملک داراییهای مالی\ جمع\ مصارف عمومی دولت\ ۵ هزینه از محل درآمدهای اختصاصی\ ۶ مصارف بودجه عمومی دولت\ جمع\ مصارف شرکتهای دولتی، مؤسسات انتفاعی\ وابسته به دولت و بانکها\ کسر می شود ارقامی که دوبار منظور شده است کسر می شود ارقامی که دوبار منظور شده است\ CS CamScanner تصویب بودجه\ لایحه بودجه\ تصویب\ گردش بودجه ۱۵۹\ ه مهم ترین لایحه ای است که دولت به مجلس میدهد و بررسی این لایحه و در ،مجلس از جمله مهمترین فعالیت سالیانه قوه مقننه است تقریباً وظایف دیگر مجلس را در بردارد مرحله رسیدگی به ،بودجه، فرصتی است که\ مه مسائل\ تفحص\ ست وظیفه ای که\ مملکتی مطرح بازبینی و حتی مقایسه شود مجلس بهترین زمینه تحقیق و طبق قانون و بر اساس مصالح کشور تحولات بسیاری را به وجود آورد. در واقع زمام را از همین جریان بودجه در اختیار دارد و می تواند با تغییر و تبدیل ارقام بوده دولت از طریق بودجه در اختیار مجلس است؛ اما مسئله ای با این اهمیت معمولا در فرصت کوتاهی از مجلس میگذرد؛ گویی رسم این است که اواخر هر سال و با شتاب زیاد بودجه جمع و جور شود و از تصویب مجلس بگذرد! ۲\ مردم از نمایندگان خود انتظار دارند حداکثر دقت را در جریان تصویب بودجه مبذول دارند و درآمدهای دولت را میان هدفهای گوناگون مانند حفظ امنیت، اجرای عدالت، توسعه اقتصادی، توسعه فرهنگی و غیره به گونه ای توزیع کنند که از پرتو آنها حداکثر رفاه و مطلوبیت عاید عموم گردد.\ صلاحیت مالی و بودجه ای مجلس\ نظارت مردم بر امور مالی دولت از طریق نمایندگان آنها در مجلس تحقق می یابد. بنابراین مجلس وظیفه دارد که تکلیف قوه مجریه را در مسائل مالی و بودجه ای روشن سازد و از طریق کمیسیونهای مربوط اعمال دولت را در تهیه و تنظیم بودجه ارزیابی و مشخص نماید که آیا اصول تنظیم بودجه که مقررات کشور آن را طلب مینماید رعایت شده است یا خیر همچنین باید در جریان اجرا هم مراقبت نماید که هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکند و هر وجهی در محل خود به مصرف برسد. به عبارت\ ۱. همانگونه که در بحثهای گذشته آمد در غالب کشورها نمایندگان مجلس از حق پیشنهاد در زمینه بودجه محروم اند. با وجود رعایت این اصل در ایران اگر طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید معلوم باشد نمایندگان مجلس میتوانند به پیشنهاد تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی مبادرت نمایند اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی).\ ۲. قاضی، ۱۳۷۰، ص\ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، ش ۶، ص ۵۲\ CS CamScanner ۱۶۰\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ دیگر به همان ترتیب که مجلس مصلحت دیده و تصویب نموده، عمل گردد. ۱ بودجه، عرضه برنامه عملکردی دولت با زبان ارقام مجلس، ارزش قانونی مییابد مجلس با تصویب بودجه به\ ه درآمدهای پیش بینی شده خود را تأمین :\ کند.\ هزینه های مورد نیاز خود را پرداخت کند. ۲\ است که از طریق تصویب جریه اجازه می دهد که:\ تصویب بودجه سالانه دولت به معنی مجاز شمردن دولت در کسب درآمد و\ انجام هزینه در ظرف زمانی یک سال است.\ مجاز شمردن دولت به کسب درآمد و انجام هزینه ها در شکل و شمایل قانون از یک زاویه بودجه را شبیه قانون میسازد؛ لیکن از حیث ،مادی یکی انگاشتن قانون بودجه و قانون عادی قابل تأمل و تردید است؛ زیرا قانون عادی از لحاظ مادی قاعده ای کلی و غیر شخصی است که ایجاد حقوق و تکلیف می.کند در صورتی که ساختار قانون بودجه، پیش بینی درآمدهاست و مثلاً این جنبه به هیچ وجه مانند قانون به معنای اخص دارای برد حقوقی نیست تفصیل درآمدها و هزینههای مندرج در بودجه تخمینی مبتنی بر یک سلسله پیش بینیهاست که خود ایجاد الزام نمیکند و جنبه الزام آور آن متکی بر سایر قوانین، مثلاً قوانین مالیاتی است.\ مجلس قانونگذاری در طی مرحله رسیدگی به بودجه پیشنهادی دولت باید\ کوشش نماید برای پرسشهای زیر پاسخ قانع کننده ای بیابد:\ لزوم آیا سازمان یا برنامه پیشنهادی لازم است و باید باقی بماند؟ اهداف اهداف سازمان یا برنامه های آن کدام اند و آیا اهداف و برنامه های\ صحیح و مناسبی هستند؟\ نتایج: برای چه می خواهیم برنامه تحقق یابد؟ آیا دلایل محکمی برای تحقق آن\ وجود دارد؟\ ۱. صفار محمد جواد آشنایی با قانون اساسی، ص ۹۶ و ۹۷\ ۲ قاضی، ۱۳۷۰، ص ۵۱۵\ ۳. صاحب نظران در مالیه عمومی توصیه میکنند عنوان سند بودجه به جای قانون بودجه مورد استفاده قرار گیرد. دلیل آن را نیز عده ای به لحاظ جنبه پیش بینی داشتن عایدات و مخارج بودجه و عده ای دیگر\ تصویب آن را به صورت یک شوری میدانند که در برخی از کشورها مرسوم است.\ ۴. همو، ص ۵۱۶\ CS CamScanner گردش بودجه ۱۵۱\ تغییرات در سطح ارقام و پیشنهادها چرا سازمان برای کارکنان تجهیزات یا موارد دیگر به پول بیشتری نیاز مییابد؟ چرا هزینه ها برای اداره این امور زیاد می شود؟ هزینه\ یک برنامه جدید چقدر است؟\ ویژگیهای قانون بودجه\ قانون بودجه چه از لحاظ ارقام مخارج و درآمدها و چه\ به شرح زیر دارد:\ و چه از نظر نحوه تصویب، ویژگیهایی\ (الف) در مورد ارقام مخارج ویژگی قانون بودجه را می توان چنین بیان کرد: ۱. ارقام هزینه ای که در بودجه پیشنهاد شده است، منشأ تعهد دولت برای مخارج نیست. پرداختهایی که دولت به اشخاص میکند به واسطه کالاها و خدماتی است که از آنها دریافت شده است و این امر به معنای آن است که منشأ بدهکاری دولت پرداخت بهای کالا یا خدمات است نه ارقام مصوب در بودجه.\ طبق ماده ۵۰ قانون محاسبات عمومی «وجود اعتبار در بودجه کل کشور به خودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ایجاد حق نمی کند و استفاده از اعتبارات با رعایت مقررات مربوط به خود به عمل میآید. لذا، ارقام مخارج فقط مجوزهایی است برای دولت و دستگاههای اداری که با در نظر گرفتن احتیاجات واقعی و مقررات مربوط برای انجام وظایفی که به عهدۀ آنها محول شده است مبالغی هزینه کنند. برای مثال اگر برای خرید کالایی یا پرداخت بهای خدمتی بودجه ای پیش بینی شده باشد نمیتوان به استناد آن دولت یا اداره دولتی مربوط را وادار به خرید آن کالا یا استخدام افراد نمود و دولت را ملزم کرد که به جهت اینکه مبالغی در بودجه پیش بینی شده وجوهی پرداخت کند.. لایحه بودجه فقط برای استفاده دولت است و اشخاص برای حقوق خود یا برای دعاوی دولت نمیتوانند به آن استناد کنند. مثلاً اگر شخصی بابت بهای کالا یا خدمتی خود را طلبکار دولت بداند و در بودجه هم برای پرداخت بهای این کالا یا خدمت اعتباری به تصویب رسیده باشد نمیتواند برای وصول طلب خود به این قسمت از قانون بودجه استناد کند.\ 1. Anderson, 1994, p. 170.\ CS CamScanner ۱۶۲\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ در مورد ارقام درآمد نیز قانون بودجه آثار و ویژگیهایی به شرح زیر :دارد در خصوص درآمدها هم مانند ،مخارج ارقام مندرج در بودجه منشأ حقوقی مقرراتی است که برای ،دولت طلب به وجود میاورد؛ زیرا دستگاه مالیه میتواند طبق مطالبات دولت ،نیست بلکه منشأ حقوقی این مطالبات قوانین مالیاتی یا سایر قوانین و قوانین و مقررات مالیاتی مطالبات خود را حتی بدون تصویب بودجه از افراد وصول کند و افراد نمی توانند تصویب یا عدم تصویب بودجه را شرط پرداخت بدهکاریهای خود به دولت قرار دهند. ماده ۳۷ قانون محاسبات عمومی در این مورد بیان می دارد: «پیش بینی درآمد یا سایر منابع تأمین اعتبار در بودجه کل کشور مجوزی برای وصول از اشخاص تلقی نمی گردد و در هر مورد احتیاج به مجوز قانونی دارد مسئولیت وصول صحیح و به\ موقع درآمدها به عهده رؤسای دستگاههای اجرایی میباشد.»\ در مورد درآمدها بر خلاف مخارج تصویب لایحه بودجه و ذکر ارقام درآمد برای دستگاههای وصول کننده درآمد ایجاد وظیفه و تکلیف مینماید. بدین جهت گفته می شود ارقام بودجه در قسمت ،مخارج ارقام تحدیدی است؛ یعنی میزان مخارج را محدود میسازد و حال آنکه در قسمت درآمد تخمینی است؛ یعنی دستگاه وصول کننده درآمد باید در چهارچوب قانون درآمدها را وصول کند نه در حدودی که پیش بینی کرده اند ـ گرچه رؤسای دستگاههای اجرایی مسئول وصول صحیح و به موقع درآمدهایی هستند که خود پیش بینی کرده اند. واضح است که اگر غیر از این باشد هدف بودجه که ایجاد تعادل بین دخل و خرج است امکان پذیر نخواهد بود. (ج) از دیدگاه ضوابط تصویب نیز ویژگیهای زیر را می توان برای تصویب بودجه\ برشمرد:\ ۱ بودجه همیشه به شکل لایحه به مجلس تقدیم می شود و نمی توان بودجه کشور را در قالب طرح از طرف نمایندگان تقدیم نمود؛ یعنی ضرورت رسیدگی و تصویب هیئت دولت غیر قابل خدشه است. ۲. قانون بودجه مربوط به سال مشخصی است و لایحه بودجه هر سال به\ ۲. مدنی، ۱۳۶۸.\ ۱ مراجعه شود به مواد ۳۷ و ۳۸ قانون محاسبات سال ۱۳۶۶. منظور از طرح یا طرح ،قانونی پیشنهادی است که از جانب پانزده تن از نمایندگان مجلس با شورای\ عالی استانها به مجلس تقدیم میگردد.\ CS CamScanner تصویب مبر\ بونی\ گردش بودجه ۱۶۳\ مجدد نیاز دارد و نمیشود بودجۀ سال قبل را عیناً برای سال بعد تصویب کرد؛\ معمولاً اقلام.\ درآمد و.\ د و هزینه هر سال با سالهای قبل تفاوت دارد\ مجلس نمیتواند تصویب موقت لایحه بودجه را به عهده کمیسیونها بگذارد و\ هر قدر ضرورت ایجاب :\ قرار گیرد.\ کند، باید در جلسات علنی مجلس مطرح شود و مورد رسیدگی\. نمایندگان مجلس نمیتوانند پیشنهادهایی بدهند که هزینه را افزایش دهد ۱\ کیفیت تصویب بودجه در ایران\ ویب بودجه از وظایف قوه مقننه است. با تصویب بودجه اعمال دولت به وسیله نمایندگان مردم تنظیم و کنترل می.شود تصویب بودجه صرفاً تصویب ارقام نیست؛ ارقام بیان کننده سیاستها، برنامه ها و خط مشیهای دولت است و رأی موافـق قانون گذار به بودجه به منزله رأی اعتماد به دولت نیز تلقی می شود. در واقع بودجه تقدیمی به مجلس باید آیینه تمام نمای هدفها وظایف و عملیات دولت باشد. کس از اینکه رئیس جمهور لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد، لایحه به رأی گذاشته می شود و در صورت تصویب کلیات توسط نمایندگان، از طریق رئیس مجلس به کمیسیونهای مختلف ارجاع و بین همه نمایندگان توزیع می گردد. کمیسیونهای تخصصی مجلس باید بتوانند از لابلای ارقام لایحه بودجه گرایشها، امکانات و اهداف دولت را شناسایی نمایند و ضمن تجزیه و تحلیل آثار اقتصادی و اجتماعی مفاد لایحه بودجه و با در نظر گرفتن ویژگیها و واقعیات ،کنونی نیازهای آینده کشور و اهداف جمعی پیشنهادهای اصلاحی خود را با دیدی واقع گرایانه ارائه دهند. در ضمن آگاهیهای لازم را به سایر نمایندگان مجلس بدهند تا نتایج به دست آمده از مصوبات آنها\ ۱. به موجب اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی طرحهای قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان میکنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز\ ۲. طبق ماده ۹۰ آیین نامه داخلی مجلس لوایح قانونی و بودجه های تفصیلی، پس از تقدیم در معلوم شده باشد». جلسه علنی، از طرف رئیس مجلس به کمیسیونهای مربوط ارجاع و سپس در دسترس نمایندگان\ قرار میگیرد.\ CS CamScanner ۱۶۴\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ ل مردم و آینده کشور مطلوبتر واقع گردد نمایندگان دستگاه های اجرایی و\ حال به\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در صورت نیاز در\ ر کمیسیونهای تخصصی به\ سؤالات نمایندگان مجلس در مورد درآمدها بودجه پیشنهادی دستگاهها و تبصره های\ لايحه بودجه پاسخ میگویند.\ جمع بندی می شود؛ سپس\ ،\ نمایندگان باید ظرف مدت ده روز پیشنهادهای خود را در خصوص لایحه بودجه به کمیسیونهای تخصصی ارائه دهند کمیسیونهای تخصصی باید ظرف ده روز نظریات و پیشنهادهای خود را به کمیسیون تلفیق اصلی ارائه کنند مسئولیت بررسی و تلفیق به کمیسیون تلفیق واگذار می.شود کمیسیون تلفیق باید ظرف پانزده روز نظریات خود را به جلسه علنی اعلام نمایند بر اساس آیین نامه داخلی ،مجلس ابتدا تبصره ها بررسی و درآمدها و در مرحله نهایی هزینه ها مطرح و پس از قطعی شدن جهت تصویب در جلسه علنی ارائه میشود پس از ارائه لایحه بودجه در جلسه علنی نمایندگان موافق و مخالف به ابراز نظرهای خود میپردازند. در جلسات علنی مجلس، وزرا یا معاونین پارلمانی آنها در غیاب وزیر مربوطه حق صحبت از پشت تریبون مجلس را دارند. سپس رأی گیری به عمل می آید و ارقام، جابه جا شده، کسر یا اضافه می شود یا کلا به تصویب می رسد. تصمیمات کمیسیونها با اکثریت آراء قطعی می شود لیکن جلسات با دو سوم اعضاء برای ارائه در جلسه علنی رسمیت می یابد. نمایندگان مخالف و موافق به مدت ۱۰ ساعت بحث و بررسی میکنند سپس مجلس وارد دستور می شود و تبصره های بودجه را به تفکیک قرائت میکنند و نظر نمایندگان و پیشنهاد آنان به رأی گذاشته می شود، لیکن در مورد درآمدها و هزینه ها به طور کلی و یکجا\ ۱ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، ش ۶، ص ۵۲\ ۲. در مورد نحوه رأی گیری در مورد لایحه بودجه، سه روش معمول است: الف) روش قیام و قعود. در این روش نمایندگان موافق قیام میکنند و رأی گیری صورت میگیرد.\ در مورد لایحه بودجه به هنگام طرح ماده واحده و تبصره ها از این روش استفاده می شود. ب) روش کتبی و علنی در این روش از کارتهای سفید زرد و کبود که نام هر نماینده بر روی آن مشخص است استفاده می شود. رنگ سفید علامت موافق زرد علامت ممتنع و کبود علامت\ مخالف است.\ می شود ؛ اما کارتها\ ج) روش کتبی و مخفی در این روش از کارتهای سفید، زرد و کبود استفاده فاقد نام است. رأی گیری در مورد درآمدها و هزینه ها و پیوستهای لایحه بودجه به این روش صورت\ می گیرد.\ CS CamScanner رانی گیری می شود. پس انا اتصور\ گردش بودجه ۱۶۵\ تصویب مجلس، لايحه بودجه به شورای نگهبان ارجاع\ می شود و در صورت تأیید از طرف شورا به قانون بودجه تبدیل و با امضای رئیس\ مجلس به ریاست جمهوری ارائه میشود\ 1\ نور در لایحه بودجه، اغلب طرحها و لوایحی که مجلس به تصویب می رساند، دو شوری است. بدین معنا که مجلس در یک شور کلیات و در شور دیگر جزئیات را\ تصویب می\ می.کند اما قانون بودجه و طرحها و لوایح فوری به صورت یک شوری بررسی می شود. ماده ۹۶ آیین نامه داخلی مجلس مقرر می دارد: «به طور کلی تمام لوایح و طرحها به استثنای لوایح و طرحهای فوری و مربوط به بودجه و تغییر قوانین عادی و \... دو شوری خواهد بود. فاصله بین دو شور حداقل باید پنج روز باشد طبق ماده ۱۰۶ همین آیین نامه « لایحه بودجه کل کشور و یا چند دوازدهم و متمم آن یک شوری خواهد بود و درباره کلیه پیشنهادهای اصلاحی و یا الحاقی طبق معمول\ عمل خواهد شد».\ در تفسیر علت یک شوری بودن بودجه نظرهای متفاوتی ابراز می دارند. در حالی که عده ای وجود یک شور در تصویب بودجه را ناشی از محدودیت زمان بررسی و ضرورت ابلاغ به موقع اختیارات مالی دولت میدانند گروه دیگری اعتقاد دارند که با تحقق پیش بینیهای به عمل آمده و تصویب تفریغ بودجه از سوی قانونگذار شور دوم یا وجه کامل قانونی مورد نظر حاصل می شود.\ موارد خاص در تصویب بودجه\ Q\ ۱. امتناع از تصویب همانگونه که بیان شد تصویب بودجه، نه تصویب اعداد و ارقام بلکه تصویب سیاستها و برنامه های دولت است) و تفاوت در وجوه در واقع مبین تفاوت در سیاستهاست؛ بنابراین امتناع از تصویب نیز در حکم مخالفت با برنامه ها و سیاستهای دولت به شمار میرود به طوری که تاریخ سیاسی کشورها نشان می دهد لایحه بودجه معمولاً به طور کامل از طرف مجلس رد نمی شود و اکثراً در مجالس قانون گذاری تعدیل میگردد؛ اما باید گفت رد بودجه از حقوق قانونی مجلس محسوب\.۱ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلام نشریه مجلس و پژوهش؛ شماره بیست و دوم فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۶، ص ۵۸ و ۵۹\ ۲ شبیری نژاد، ۱۳۷۵، ص ۸۱\ CS CamScanner ۱۶۶\ اصول بهده و تنظم و کنترل بودجه\ می شود و کسی نمیتواند این قدرت را از مجلس سلب.کند در واقع اگر مجلس حق تصویب بودجه را داشته باشد در نقطه مقابل حق رد آن را نیز خواهد داشت؛ چون این\ دو\ امتناع مجلس از تصویب بودجه عرف جهانی این است که دولت استعفا دهد. رد بودجه از نظر قوانین اساسی ممالک پارلمانی امر قاعده مندی است و در صورت\ عدم تصویب بودجه جزء استثنائات محسوب می شود.\. یکی از این استثنائات در\ زمان حکومت ،بیسمارک نخست وزیر معروف پروس که بنیانگذار امپراتوری آلمان به\ شمار می رود اتفاق افتاد\ بودجه یک یا چند دوازدهم همان طور که در مبحث اصل سالانه بودن بودجه مطرح شد، چنانچه دولت به هر دلیل نتواند تا پایان سال بودجه سال آینده را تنظیم کند یا مجلس کار بررسی و تصویب بودجه را به تعویق ،اندازد در هر دو حال دولت ناگزیر است حتی برای پرداختهای خود از مجلس تقاضای اعتبار موقت کند و ممکن است لایحه بودجه را برای تنها یک فصل یا فصولی از یک سال مالی و حتی به صورت یک دوازدهم برای یک ماه و دو دوازدهم برای دو ماه و نظایر آن تهیه و به مجلس ارائه کند که البته تنها در شرایط بد اقتصادی و نظایر آن اتفاق می افتد اعتبارات تقاضا شده از مجلس بر مبنای تقسیم اعتبارات بودجه سال قبل به دوازده ماه خواهد بود که به همان نسبت اعتبارات وزارتخانه ها تقسیم می شود. از نمونه های اخیر بودجه های یک یا چند دوازدهم میتوان به بودجه سال ۱۳۵۸ اشاره کرد که به علت نبود مجلس، شورای انقلاب اجازه لازم را صادر کرد) و توان در آست او پراخت هزینه های مصوب توسط دولت بر از میان برادران عین منسوب توسا دولت ارمون\ اجرای بودجه اجرای بودجه، مرحله ای اساسی در فرایند گردش بودجه است و در توفیق یا عدم توفیق\. استورم، بودجه، ص ۳۶۷.\ ۲. بیسمارک به ظاهر جهت کمک به ضد انقلابیون فرانسه و در باطن برای تجهیز ارتش به منظور حمله به روسیه، به مخالفت و تضعیف مجلس آلمان که اصطلاحاً «رایشتاک» خوانده می شد، پرداخت. بدین منظور وی در سال ۱۸۶۲ کنترل مجلس بر هزینه های نظامی را محدود ساخت و هنگامی که مجلس با بودجه کشورگشایانه او مخالفت نمود، به جای استعفا از نخست وزیری، عملاً مجلس را از حق تصویب\ بودجه محروم ساخت و با تصویب مجلس اعیان، کار خود را پیش برد (صالحی، ۱۳۷۴، ص\ (۱۸۲\ CS CamScanner دولت و\ گردش بودجه ۱۶۷\ و دستگاههای اجرایی و تحقق هدفها و آرمانهای ،اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه مهم ترین نقش را دارد؛ زیرا نه تنها تمام عملیات مربوط به تهیه و تنظیم و تصویب بودجه، بلکه مراحل بعدی ان یعنی نظارت و کنترل نیز برای اطمینان از اجرای صحیح آن صورت میگیرد دولت به عنوان قوه مجریه با بهره گیری از خدمات و تخصصهای هزاران کارشناس و کارگزار و استفاده از تمامی منابع مالی و اقتصادی کشور، طبق برنامه ها و اعتبارات تصویب ،شده به اجرای صحیح و به موقع بودجه کل کشور اهتمام می ورزد بدیهی است وجود عوامل و شرایطی مانند تشکیلات سازمانی مناسب مدیران لایق و آگاه کارکنان علاقه مند و کارآمد مقررات و ضوابط ساده و منطقی و سرانجام روشهای انجام کار قابل کنترل و مطلوب چنانچه با انضباط و احساس مسئولیت توأم باشد، تحول اساسی در نظام اداری و اجرایی کشور ایجاد میکند. بازتاب نتایج حاصل از اجرای بودجه در سایر مراحل تهیه و تنظیم، تصویب و نظارت بودجه نیز تأثیر میگذارد و آنها را یاری می بخشد و یا گمراه می سازد. در مرحله اجرای بودجه لازم است نکات زیر مورد توجه مجریان و مسئولان\ قرار گیرد:\ اجرای بودجه در جهت انجام عملیات و برنامه ها و هدفهای مورد نظر در قانون بودجه باشد و هرگونه تغییر یا تعدیل ضروری از طریق قانون و بنابر مصالح کشور صورت پذیرد و نباید نظرها و تمایلات شخصی در آن دخالت داشته باشد.\ پرداختهای سازمانهای اجرایی با رعایت قوانین و مقررات جاری و در محدوده اعتبارات تخصیص داده شده صورت پذیرد و از هزینههای زاید و غیر ضروری که معمولاً به منظور مصرف اعتبارات صورت میگیرد، خودداری گردد.\ تنظیم حسابهای مالی و تهیه گزارشها و اطلاعات مورد نیاز، تحت نظارت و\ مراقبت دائمی قرار گیرد تا از ایجاد وقفه و تأخیر در آنها جلوگیری به عمل آید. مراحل اجرای برنامه ها و فعالیتهای جاری و عمرانی طرحها با آنچه میبایست انجام شود، مقایسه شود و نتایج مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد تا هر نوع مغایرت و اشکال احتمالی در پیشرفت کارها رفع گردد.\ منظور از مراحل اجرای بودجه مراحل مربوط به وصول درآمدها و سایر منابع\ ا سمیعی، عبدالمحمد، «تحلیلی از بودجه و نقش آن در نظام مالی دولتی»، ص ۳۸.\ CS CamScanner D\ ۱۶۸ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ تأمین اعتبار از یک طرف و مصرف اعتبارات پیش بینی شده و مصوب جهت نیل به\ اهداف و مقاصد عمومی از طرف دیگر است.\ مرحله اجرای بودجه در دو بعد دخل و خرج با درآمدها و هزینه ها به طور\ جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد.\ اجرای بودجه از نظر هزینه ها\ از بعد مخارج یا هزینه ها بودجه دارای چهار مرحله به شرح زیر است: مردم بلاغ بودجه. لایحه بودجه پس از تصویب مجلس و تأیید شورای نگهبان حکم قانون بودجه را می یابد و برای اجرا از طرف مجلس شورای اسلامی به رئیس جمهور و از طریق رئیس جمهور یا رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی به کلیه دستگاههای اجرایی ابلاغ می شود. ابلاغ امری است که در مورد کلیه قوانین انجام می پذیرد؛ بدین معنی که هر قانون از جمله قانون بودجه پس از تصویب و توشیح (امضای رئیس مجلس) به دولت ابلاغ می شود. دولت به نوبۀ خود اعتبارات هریک از وزارتخانه ها و سایر دستگاههای اجرایی را به آنها و آنها نیز بودجه خود را به واحدهای اجرایی ابلاغ\ می کنند.\ مردد برای مبادله موافقت نامه طرح و فعالیت ابلاغ اعتبارات دستگاهها فقط ارقام ریالی را در قالب برنامه یا فصل هزینه یا ردیفها شامل میشود. از آنجا که ارقام باید در عملیاتی مصرف شود که دستگاه را به اهداف تعیین شده برساند جهت هماهنگی و مشخص شدن دقیق عملیات اجرایی دستگاه موافقت نامه شرح عملیات بین دستگاه اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی مرکز یا استان مبادله میشود موافقت نامه سندی است مالی که به موجب آن دستگاه اجرایی از یک طرف تعهد مینماید که شرح عملیات جود در آن را رعایت نماید و از طرف دیگر سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز به تناسب پیشرفت امور نسبت به تخصیص اعتبار اقدام نماید. نمودار ۳-۷ نمونه ای از موافقت نامه شرح عملیات طرح برنامه دوم توسعه و نمودار ۴-۷ نمونه ای از موافقت نامه شرح عملیات طرح برنامه سوم توسعه را\ نشان میدهد.\ ۱. محسنی، ۱۳۷۱، ص ۹۴ و ۹۵\ CS CamScanner فرم ۱- خلاصه طرح\ جمهوری اسلامی ایران سازمان مدیریت و برنامه ریزی\ مر لافت نامه شرح عملیات طرح\ برنامه دوم توسعه\ عنوان طرح\ عنوان دستگاه اجرایی:\ عنوان دستگاه بهره بردار:\ شماره طرح\ شماره دستگاه اجرایی\ نوع طرح: انتفاعی ( غیر انتفاعی\ شماره دستگاه بهره بردار: تعداد کل پروژه ها :\ تاریخ شروع اولین پروژه \|\ پیش بینی تاریخ خانمه آخرین پروژه\ اصلاحیه شماره للا\ (مبالغ به میلیون ریال)\ منابع تأمین اعتبار\ پرداختی سالهای قبل\ ریال\ ارز\ جمع\ درآمد عمومی\ سایر منابع\ جمع\ پیش بینی دوران برنامه (سال)\ (۱۳۷۷) ۱۳۷۶ ۱۳۷۵ ۱۳۷۴ / ۱۳۷۳\ پیش بینی\ جمع سالهای بعد جمع كل\ پیش بینی تحقق دوران برنامه (سال)\ واحد مقدار عملکرد\ پیش بینی برآورد هزینه\ اهداف کمی طرح هدف کل سالهای قبل ۱۳۷۳ ۱۳۷۴ ۱۳۷۵ ۱۳۷۶ ۱۳۷۷ جمع\ تحقق سالهای بعد\ واحد\ در اجرای عملیات این طرح رعایت ضوابط ،معیارها نقشه های اجرایی دستورالعملها و بخشنامه های صادره\ توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی الزامی است\ اعتبار سالهای بعد پس از تصویب قانونگذار قطعیت خواهد یافت\ توضیحات ضروری\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی نام و نام خانوادگی:\ دستگاه اجرایی نام و نام خانوادگی:\ دستگاه بهره بردار\ نام و نام خانوادگی:\ نمودار ۳-۷\ CS CamScanner\ ۱۶۹ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیشنهاد تملک داراییهای سرمایه ای سال ۱۳۸۱ موافقتنامه شرح عملیات طرح فرم ۳\ شماره طبقه بندی طرح عنوان دستگاه اجرایی عنوان دستگاه بهره بردار\ شماره دستگاه اجرای شماره دستگاه به مردان\ نوع طرح انتفاعی D غیر انتفاعی مطالعاتی 0 غیر انتفاعی 3 مطالعاتی 0 تعداد کل پروژه های طرح\ پیش بینی تاریخ خاتمه آخرین پروژه\ صلح به میلیون ریال)\ ۱۳۷۹\ پیش بینی برنامه سوم\ ۱۳۸۰\ عملکرد برآورد عملکرد\ تاریخ شروع اولین پروژه\ منابع تأمین اعتبار\ عملکرد سالهای گذشته\ سالهای قبل از\ برنامه دوم\ برنامه دوم\ (۱۳۷۴-۷۸)\ درآمد عمومی\ سایر منابع\ منابع داخلی تسهیلات\ جمع\ جمع كل\ اهداف کمی طرح\ واحد\ مقدار هزینه واحد\ عملکرد سالهای گذشته\ ۱۳۸۱\ ۱۳۸۳\ ۱۳۸۲\ ۱۳۷۹\ میانگین وزنی پیشرفت فیزیکی طرح (درصد)\ ۱۳۸۰\ قبل از برنامه دوم برنامه دوم (۷۴-۷۸) عملکرد برآورد عملکرد\ پیش بینی برنامه سوم\ ۱۳۸۱\ ۱۳۸۲\ ۱۳۸۳\ تعهدات مربوط به ماده ۶۲ قانون محاسبات عمومی\ توجیه تغییر اعتبار کل و سال خاتمه طرح\ دستگاه اجرایی:\ CS CamScanner\ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور\ نمودار ۴-۷\ ١٧٠\ سانهای\ پیش بینی و کل\ بعد\ سالهای\ جمع\ بعد\ جمع كل\ ارز مورد نیاز هزار دلار)\ ۱۰۰ شهیریت و برنامه ریزی\ گردش بودجه ۱۷۱\ سال به تدریج وصول و هزینه ها نیز با توجه به زمان و سایر عوامل در این مدت پرداخت اريد التخصيص اعتبار مصوب درآمدهای پیش بینی شده در بودجه کل کشور در طول\ می شوند. بر\ مجوز\ ندارد، بنابراین با توجه به عواملی همچون وجود نقدینگی و اولویتهای اقتصادی - بر اساس اصل تقدم درآمدها بر هزینه ها تا درآمد نباشد امکان پرداخت وجود اجتماعی، اعتبارات سالانه دستگاهها در قالب یک ماهه یا سه ماهه قسط بندی می شود که به آن تخصیص گویند بنابراین میتوان گفت تخصیص اعتبار عبارت است از دادن از استفاده از مبالغ معینی از اعتبارات مصوب سالانه در دوره های زمانی مشخص (سه ماهه به عبارت دیگر تخصیص اعتبار تعیین حجم اعتباری است که در دوره های زمانی معین در سال برای تامین هزینه اجرای برنامه ها عملیات و سایر پرداختها مورد نیاز است. هدف اصلی تخصیص ،اعتبار کنترل دقیق هزینههای دولت و سازمانهای دولتی و ایجاد تعادل میان دریافتها و پرداختهای دولت.است به همین ع اعتبارات به سازمانهای دولتی برمبنای میزان درآمدها و سایر دریافتها و موجودیهای دولت و اعتبارات لازم برای اجرای برنامه ها و طرحهای مؤسسات دولتی، با توجه بـه\ علت، تخصيص\ اولویتها و جریان پیشرفت امور در دوره تخصیص اعتبار صورت می پذیرد. ۲\ مصرف اعتبارات مطابق قانون محاسبات عمومی مراحل مصرف اعتبارات یا\ مراحل خرج به شرح زیر است: مرور برای انجام دادن عملیات و پرداخت حزبه هانم\ ١. تشخيص تشخیص عبارت است از تعیین و انتخاب کالا و خدمات و\ پرداختهایی که تحصیل یا انجام آنها برای اجرای برنامه های دستگاههای اجرایی \] ضروری است این کار بر عهده رئیس دستگاه مصرف کننده اعتبار یا مقامات مجاز از طرف اوست که تشخیص دهد خرید چه کالاها یا خدماتی برای هدفهای سازمان لازم است. بدیهی است که طبعاً ذی حساب حق دخالت در تشخیص را ندارد مگر آنکه خرید\ ۱. همو، ص ۹۸.\ ۲ در ایران تخصیص اعتبارات هزینه عرفاً سه ماهه است و تخصیص اعتبارات تملک داراییهای سرمایه ای (عمرانی که در بودجه عمومی دولت به تصویب می رسند با درخواست تخصیص اعتبار توسط دستگاه اجرایی بر اساس پیش بینی پیشرفت کار و وضع قراردادها، شرایط اقلیمی محل انجام کار و سایر خصوصیات امر و با توجیه لازم تهیه میشود و به سازمان مدیریت و برنامه ریزی جهت تخصیص اعتبار ارسال میگردد\ تعاریف مربوط به مراحل خرج در مواد ۱۷ تا ۲۳ قانون محاسبات عمومی سال ۱۳۶۶ آمده است.\ CS CamScanner ۱۷۲\ اصول تهیه و تنظیم و کنترل بودجه\ در جهت اهداف دستگاه نباشد\ ۲\ تامین اعتبار وقتی کالا یا خدمت معین ،شد باید اعتبار آن هم تخصیص یابد. تأمین اعتبار عبارت است از اختصاص تمام یا قسمتی از اعتبارات مصوب برای هزینه\ معین از سوی ذی حساب )\ ناشی از\ معهد تعهد از نظر قانون محاسبات عبارت است از ایجاد دین بر ذمه دولت\ الف) تحویل کالا یا انجام دادن خدمت؛\ ب) اجرای قراردادهایی که با رعایت مقررات منعقد شده باشند؛\ (ج) احکام صادر شده از مراجع قانونی و ذی صلاح؛\ با اجازه قانون. ). تسجيل. تسجيل عبارت است از تعیین میزان بدهی قابل پرداخت به موجب مدارک اثبات کننده بدهی در این مرحله میزان بدهی و وجهی که تعیین میگردد، باید از محل اعتبار به شخص حقیقی یا حقوقی که تعهد به نفع او صورت گرفته، تأدیه گردد. تسجيل باید متکی بر مدارک و اسناد اثبات کننده بدهی باشد و توجه شود که مراحل قانونی آن به طور کامل طی شده باشد مثلاً اگر موضوع تعهد، خرید است باید دقت نمایند که مقررات مربوط به معاملات دولتی رعایت شده باشد و در صورت نیاز اسناد انتشار آگهی مناقصه یا استعلام بها و غیره ضمیمه باشد. دستگاه اجرایی د. حواله. (حواله اجازه ای است کتبی که مقامات صلاحیت دار وزارتخانه، مؤسسه دولتی و دستگاه اجرایی محلی، نهادهای عمومی غیر دولتی یا سایر دستگاههای اجرایی برای تأدية تعهدات و بدهیها عهده ذی حساب در وجه ذی نفع صادر میکـ می کنندم\ د) پیوستن به قراردادهای بین المللی و عضویت در سازمانها یا مجامع بین المللی\ برای نمونه\ آقای ذی حساب\ تعمیرات یک دستگاه تلویزیون در وجه آقای \...\..... صادر نمایید. در اجرای ماده ۲۱ قانون محاسبات عمومی کشور مبلغ ۳۰۰ هزار ریال از محل فصل دوم بابت\ CS CamScanner\ رئیس سازمان گردش بودجه ۱۷۳\.۶ درخواست وجه برای پرداخت حواله های صادره، از طرف ذی حساب از خزانه درخواست وجوه لازم از محل اعتبارات مصوب و تخصیص یافته به عمل می آید و در اختیار دستگاه اجرایی قرار میگیرد.)\.. هزینه قطعی عبارت از پرداختهایی است که به طور قطعی به ذینفع در قبال تعهد یا تحت عنوان کمک یا عناوین مشابه با رعایت قوانین و مقررات مربوط صورت\ می گیرد.)\ CS CamScanner