10.GEBE VE LOHUSALARDA BAŞ AĞRISINA YAKLAŞIM (2).pptx

GEBELİK VE POSTPARTUM DÖNEMDE BAŞ AĞRISI AMAÇ Gebelik ve postpartum dönemde baş ağrısı konusunda bilgi kazanmak ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bu ders sonunda katılımcılar; Gebede baş ağrısının acil tanı ve tedavi yaklaşımını açıklayabilmeli Lohusada baş ağrısının acil tanı ve tedavi yaklaşımını açıklayabilmeli...

GEBELİK VE POSTPARTUM DÖNEMDE BAŞ AĞRISI AMAÇ Gebelik ve postpartum dönemde baş ağrısı konusunda bilgi kazanmak ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bu ders sonunda katılımcılar; Gebede baş ağrısının acil tanı ve tedavi yaklaşımını açıklayabilmeli Lohusada baş ağrısının acil tanı ve tedavi yaklaşımını açıklayabilmeli Tanım Baş ağrısı ;baş ve boyun kısmında olan yüze, gözlere, dişlere ve çeneye yayılan ağrı/rahatsızlık durumu Beyin parankimi ağrıya oldukça duyarsız Ağrı büyük kranial damarlar,proksimal intrakranial damarlar ve duramaterden kaynaklanabilir Sıklık Acil servislere başvuruların %4’ü bu sebeple olmakta Büyük çoğunluğu primer baş ağrıları (en sık Migren) En sık bayanlarda görülmekte; ≤40 yaş kadınların %60’ında baş ağrısı hikayesi vardır Olgu 1 112 KKM 21 yaşında 7 aylık gebe için eşi tarafından baş ağrısı ve görme bulanıklığı şikayeti için aranır Ekip vakaya ulaştığında eli yüzü şiş ödemli gebe yatağında yatmaktadır İlk gebeliği ve daha önce baş ağrısı olmayan gebe ile konuşulduğunda 3 gündür baş ağrısının olduğu bu gün gözünde sinek uçuşmaları olduğunu kendi ve bebeğinin sağlığından endişe duyduğunu ifade etmiştir Bu vaka hakkında ne düşünürsünüz? “Hastada olabilecek durumlara karar vermek için nelere bakarsınız? Birincil Muayene Bilinç: Açık, sorulara cevap veriyor Havayolu: Açık Solunum: Normal (20/dk) Dolaşım: Nabızlar palpe ediliyor (100/dakika) Exposure: Renk normal, yüz ve ellerde ödem var İkincil Muayene Öykü: İlk gebeliği, demir ilacı kullanıyor , son ay fazla kilo almış, el yüz ve ayaklarda şişlik var, yüzüğü dar geliyormuş, 3 gündür baş ağrısı var, bu gün gözlerde sinek uçuşması başlamış, bulantı kusma yok Vital parametreler: Kan basıncı: 140/90 mmHg Ateş: 37,2 °C SpO2: %94 Kan şekeri : 110mg/dl Proteinuri : ≥1+ dipstick test Monitörizasyon / EKG: normal Fizik muayene bulguları: Gebe fundusunu göbek ile kostalar arasında palpe ediyor, pretibial ödem var. Diğer sistem muayeneleri doğal Bu Bulgularla Tanıyla İlgili Kararınız Ne Olurdu? Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi/eklampsi) Migren İntrakraniyal patolojiler: AVM, kitle vb. Anemi Hasta gebelik zehirlenmesi komplikasyonları yönünden değerlendirilmelidir Gebe ve Lohusalarda Baş Ağrısı Nedenleri Gebelikle ilişkili Gebelikle ilişkili olmayan (insidental) Preeklampsi/eklampsi/HELLP Sendromu Migren Serebral venöz sinüs trombozu Küme (cluster) tipi baş ağrısı Gerilim (tension) tipi baş ağrısı İntrakranial hemoraji (AVM, anevrizma, travma) Spinal anestezi ile sezaryen veya İntrakranial kitle, tümör vajinal doğum sonrasında gelişen (Post dural puncture) baş ağrısı Enfeksiyon (menenjit, ensefalit) Benign intrakranial hipertansiyon, pseudotümor serebri Gebelikte Baş Ağrısı Nedenleri Daha önce baş ağrısı şikayeti olmayan özellikle 20 hafta ve üstü olan bir gebede yeni başlangıçlı veya atipik baş ağrısı varsa 1/3’ünde preeklampsi vardır Preeklampsi ekarte edildikten sonra 1/3’ünde migren vardır, diğer 1/3’ünde ise baş ağrısının diğer sebepleri vardır Preeklampsi Daha önce normotansif olan bir gebede 20. gebelik haftasından sonra en az 4 saat arayla ölçülmüş en az 2 defa sistolik ≥ 140 mmHg veya diastolik ≥ 90 mmHg ise preeklampsi için dikkatli olunmalıdır, pupiller kontrol edilmeli, yakın tansiyon takibi yapılmalıdır Preeklampside nörolojik muayene genellikle normaldir.Baş ağrısı eklampsinin (epileptik nöbetlerin eşlik ettiği preeklampsi) habercisidir. Baş ağrısı tipik olarak yaygın, zonklayıcı tarzdadır. Hafif veya şiddetli olabilir Eklampsi gelişebilir;nöbet geçirme,tansiyon yüksekliğine bağlı intrakraniyal kanama olabilir; tansiyon ve bilinç takibi yapılmalı,nörolojik muayene tekrarlanmalıdır Preeklampsi Preeklampside baş ağrısı; serebral ve görsel şikayetler (görme bulanıklığı, ışık saçılması, şimşek çakması,sinek uçuşması,yarım görme), bilinç bulanıklığı, bilinç durumunda değişiklik, karın ağrısı ve solunum güçlüğü (dispne) gibi diğer semptomlarla birliktelik gösterebilir Gebelikte Baş Ağrısı Nedenleri Primer baş ağrısı sendromları (gerilim tipi,migren,küme tipi baş ağrısı) olan gebelerin büyük kısmında gebelikten önce tanıları mevcuttur Bu nedenle daha önce de baş ağrısı olan bir gebede değerlendirme gebe olmayan erişkinlerle aynıdır Baş Ağrısı Lokalizasyonları Baş ağrısı için spesifik değil Migren genellikle tek taraflı, Gerilim tipi genellikle bilateral, Baş ağrısı ense bölgesinde ise intrakraniyal patolojileri düşün;SAK için en yaygın lokalizasyon Baş Ağrısı Nedenleri Gebelikte Baş Ağrısı Nedenleri Baş ağrısına ek olarak ; bilinç durum değişikliği, nöbet (konvülzyon), görme değişiklikleri, ense sertliği fokal nörolojik semptom/bulgularının varlığı durumunda altta yatan gebelikle ilişkili veya ilişkili olmayan diğer ciddi hastalıklar yönünden KKM ile görüşülerek nörolojik ve obstetrik muayene için uygun merkez belirlenerek hasta nakli gerçekleştirilmelidir Bu Hastanın Tedavisinde Neler Yapılmalıdır? 1. Damar yolu açılarak IV sıvı tedavisi başlanması SF değil, dengeli mai; Ringer Laktat (saatte 80 cc geçilmemelidir) 2. Oksijenizasyon 5 L/dk 3. Gebe sol yan pozisyonda yatırılmalı 4. Ağrısı için Parasetamol 1 gr IV/Oral 5. Acil transport ve uzman değerlendirmesi Eğitimciye Not: Eğitimci “≥20 hafta baş ağrısı olan tüm gebelerde preeklampsinin mutlaka ekarte edilmesi gerektiği, hastanın kan basıncının mutlaka ölçülmesi ve kayıt edilmesi gerektiği” bilgisini özellikle vurgular Baş Ağrısı Olan Lohusanın Değerlendirilmesi Lohusa; doğum sonrası ilk 6 haftalık süreçte olan anneyi tanımlar Anne ölümlerinin en fazla gerçekleştiği dönem Olgu 2 112 KKM 34 yaşında 3 gün önce sezaryen ile doğum yapan lohusa için eşi tarafından baş ağrısı şikayeti için aranır Ekip vakaya ulaştığında lohusa yatağında yatmaktadır. 2 gündür baş ağrısı olduğu, üçüncü doğumu ve sezaryen ile doğum yaptığı, ayağa kalktıktan bir süre sonra kötüleşen,yattığında iyileşen baş ağrısı tarif etmiştir Bu vaka hakkında ne düşünürsünüz? “Hastada olabilecek durumlara karar vermek için nelere bakarsınız? Birincil Muayene Bilinç: Açık, sorulara cevap veriyor Havayolu: Açık Solunum: Normal (16/dk) Dolaşım: Nabızlar palpe ediliyor (100/dk) Exposure: Renk normal İkincil Muayene Öykü: Üçüncü doğumunu sezaryen ile yaptığı, belinden iğne yapıldığı, baş ağrısının ayağa kalkınca olduğu ve yattıktan bir süre sonra düzeldiğini ifade ediyor Vital parametreler: Kan basıncı: 100/65 mmHg Ateş: 36,7 °C SpO2: %98 Kan şekeri : 110mg/dl Monitörizasyon / EKG: normal Fizik muayene bulguları: Lohusada sistem muayeneleri doğal Bu Bulgularla Tanıyla İlgili Kararınız Ne Olurdu? Postdural baş ağrısı Migren ve diğer primer baş ağrıları Preeklampsi/eklampsi Serebral venöz tromboz Lohusa gebelik zehirlenmesi yönünden değerlendirilmelidir Baş Ağrısı Olan Lohusanın Değerlendirmesi Postdural (Spinal) baş ağrısı; Eğer hasta normotansif ve doğum eylemi/doğum sırasında nöroaksiyal (spinal/epidural) anestezi ise duranın delinmesine bağlı hafiften şiddetliye kadar baş ağrısı olabilir.%0,5-2 sıklıkta görülmektedir İlk 7 gün içinde, prosedürü takip eden 12-36 saat içinde başlar Baş ağrısı frontal ve oksipital bölgeye yayılır Ayağa kalktığında ya da başını yataktan kaldırdığında ağrı şiddetlenir; supine pozisyonda veya istirahat halinde hafifler Günde 2500cc üzerinde sıvı alması, kafeinli içecekler tüketmesi tavsiye edilir Baş Ağrısı Olan Lohusanın Değerlendirmesi Preeklampsi; Postpartum preeklampsi genellikle ilk 48 saat içinde ortaya çıkar,nadiren süre 1 haftaya kadar uzayabilir Primer baş ağrısı sendromları(Gerilim tipi baş ağrısı, Migren, küme tipi baş ağrısı); Büyük oranda gebelik öncesinde tanıları mevcuttur Serebral venöz sinüs trombozu: Mutlaka risk faktörleri sorgulanmalıdır; Yaş (>35), doğum sayısı (≥3), obezite (BMI >30 kg/m2), sezaryen, postpartum kanama (>1 lt) veya kan transfüzyonu ihtiyacı olmuşsa, sistemik enfeksiyonu varsa (yara yeri enfeksiyonu, piyelonefrit vb) veya kronik hastalığı varsa venöz tromboza yatkınlığı vardır ÖZET 1. Damar yolu açılarak IV sıvı tedavisi başlanması 2. Lohusa yatar pozisyonda transport edilmeli 3. Ağrısı için Parasetamol 1 gr IV/Oral 4. Acil transport ve uzman değerlendirmesi TEŞEKKÜRLER