Dudak Yarıklarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi PDF

Dudak Damak Yarıklıklarımda Değerlendirme ve Terapi ÖĞR. GÖR. AYŞE NUR KOÇAK Dudak Damak Yarıklığı Nedir? DDY, dudak ve damağın yapısını ve işlevini etkileyen, baş boyun bölgesinde en sık görülen kraniyofasiyal anomalidir. Yarık, izole olarak dudakta veya damakta görülebileceği gibi dudağı ve damağ...

Dudak Damak Yarıklıklarımda Değerlendirme ve Terapi ÖĞR. GÖR. AYŞE NUR KOÇAK Dudak Damak Yarıklığı Nedir? DDY, dudak ve damağın yapısını ve işlevini etkileyen, baş boyun bölgesinde en sık görülen kraniyofasiyal anomalidir. Yarık, izole olarak dudakta veya damakta görülebileceği gibi dudağı ve damağı içine alan yarıklar da olabilir. DDY olan çocuklarda yarıklar tek taraflı, çift taraflı, kısmi veya tam olabilir. Türkiye’de doğan yaklaşık her 1000 bebekten 1’i DDY ile dünyaya gelmektedir. DDY ile doğan çocuklar genellikle anatomik ve fizyolojik sorunlar nedeniyle rezonans ve sesletim gelişimleri açısından risk altındadır. Peki neden? Dudak damak yarıklıkları hakkında anatomik bilgi Hangi yapılar etkilenmiş olabilir? BURUN Burun göz seviyesinden başlar. Nazal bridge, gözler arasındaki kemikli yapıdır. Nosriller columella ile ikiye bölünmüştür. Columella septumun en alt ucudur ve kıkırdakla (cartilage) mukozadan meydana gelmektedir. Columella burun ucunun basık olmaması için yeterince uzun ve düz olmalıdır. Estetik cerrahi açısından önem taşır  Burun deliklerine (nostril) nares denilmektedir. Ala nasi ise (Latince kanat demektir) burun deliklerinin dışarıda kalan kıvrımlı kısmına denilir. Alar rims burun deliklerinin çevreleyen yapı, alar base ise ala’ların üst dudakla buluştukları yerdir. Nazal kavite nazal septumla ikiye ayrılmıştır. Burnun lateral duvarlarıyla ilişkili bir diğer yapı turbinatelerdir. Bunlar superior, middle ve inferior kıvrımlardır. Bu kıvrımlar kemik yapıdan ve bu yapıların üzerini saran mukozadan oluşmaktadır. ÜST DUDAK Üst dudak muayenesi philtrum denilen columelladan üst dudağa doğru uzanan, uzun çukur yada girinti biçimindeki yapı ile başlar. Philtrum philitral ridge adı verilen iki yapı ile sınırlandırılmıştır. Üst dudağın en üst kısmında karakteristik bir yapısı bulunan, dudağın orta kısmında yuvarlak bir biçimde yer alan Cupid’ s bow vardır  Üst ve alt dudaklar beyaz bir sınır ile çevrelenmiştir. Bu beyaz hat içinde dudağın kırmızı parçası olan vermilion bulunur. Üst dudağın alt sınırı (inferior border) orta hatta birleşir ve bu nedenle burada bir çıkıntı meydana getirir. Buna tubercle (küçük yumru) denir ORAL KAVİTE Damak, sert ve yumuşak damak olarak ikiye ayrılır. Sert damak oral kaviteyi nazal kaviteden ayıran kemik yapıdır. Yumuşak damak ise ağzın arka kısmında yer alan kaslardan oluşan bir yapıdır. Velumun posterior kısmında uvula yer alır. Dil ağız kapalıyken damağa yapışık, dil ucu ise alveolar ridge karşısında dinlenme pozisyonundadır. Dorsum dilin üst kısmıdır, ventral yüz ise alt yüzeyidir. SERT DAMAK Sert damak mucoperiosteum ile kaplanmıştır. Sert damağı kaplayan bu mukozal dokuda çok sayıda kıvrım bulunmaktadır. Sert damağın anterior kısmının ortasında incisive foramende küçük bir çıkıntı bulunmaktadır. Buna incisive papilla denir.  VELUM Soluk alma sırasında yumuşak damak bir perde gibi sert damaktan aşağı doğru sarkar ve dil köküne ters bir dinlenme pozisyonu alır. Velum konuşma veya başka etkinlikler sırasında, farengeal duvarlara doğru yükselir ve nazal kaviteyi kapatır. Velumun anterior kısmında az sayıda kas lifi bulunmaktadır. Bunun yerine bu kısımda tensor tendon, glandular (beze) tissue, yağ dokusu ve palatine aponeurosis bulunur. Adenoid – östaki tüpü - tonsiller Farenks Gırtlak (throat) ve nazal kavite arasındaki alana farenks denir. Farenks farklı bölümlere ayrılmıştır. Orofarenks, nazofareks ve hipofarenks. Boğazın arka duvarlarına posterior farengeal duvar, yan duvarlarına da lateral farengeal duvarlar denilir. Adenoidler (farengeal tonsiller) lenfoid dokulardır ve nazofarenksin posterior farengeal duvarında, velumun arkasında bulunurlar. Adenoidler çoğunlukla çocuklukta bulunur, yaşla beraber atrofi gerçekleşir ve yetişkinlikte oldukça küçülürler. ÖSTAKİ TÜPÜ Östaki tübü (membran line tube) orta kulak ile farenks arasında bağlantı kurar. Östaki tüpü farenkse iki taraftan açılır. Dinlenme durumunda farengeal ucu kapalı, fonasyonda açıktır. Bunun nedeni burnun arka tarafı ve farenkste bulunan normal sekresyonun orta kulağa kaçmasını önlemektir. Yutma ve esneme sırasında velum yükselir ve tensor veli palatini kası nedeniyle östaki tüpü açılır. Bu da orta kulağın hava alması ve basınç dengelenmesi işlemine yardımcı olur. Ayrıca bu açılma orta kulaktaki sıvı ve yabancı maddeler için drenaj görevi görür VELOFARENGEAL MEKANİZMANIN ANATOMİSİ Velofarengeal Mekanizmanın Kasları Velofarengeal sfinkter çok sayıda farklı, orta hattın iki tarafında eşleşmiş kasın, koordineli bir biçimde çalışmasını gerektirmektedir. Her kas ayrıntılı olarak çalışılmış ve işlevleri tanımlanmıştır. Ancak yine de velofarengeal valvi kontrol etmek oldukça komplekstir. Çünkü bu kaslar arasındaki etkileşim kadar, artikülatörler arasındaki bağlantı da (özellikle dil) oldukça önemlidir LEVATOR VELİ PALATİNİ Levator veli palatini kası, velumun yükselmesinden sorumlu olan, ana kas kitlesidir. Levator veli palatini kafanın iki yanından çıkan ve orta hatta birbirine çaprazlanmış şekilde kaldırıcı bir askı (levator sling) görevi gören kaynaşmış kas grubudur. Palataglossus Kası Palataglossus kası levator veli palatiniye antagonist olarak çalışır, velumu indirir yada dili kaldırır. Bu kaslar, konuşma sırasında nazal bir ses üretilirken velumun hızlıca aşağı indirilmesinden sorumludur. Kapanmaya Yardımcı Diğer Kasla PA L ATO FA R E N G E U S T E N S O R V E L I PA L AT I N I S U P E R I O R C O N S T R I C TO R M U S C U L U S U V U L A