Жұлынның құрылысы және қызметі
33 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Жай рефлекторлық доғаның құрамында қанша бөлім бар?

  • Үш бөлім
  • Бес бөлім (correct)
  • Алты бөлім
  • Төрт бөлім

Жүйке жүйесінің негізгі құрылымдық-қызметтік бірлігі қандай?

  • Нейромодулятор
  • Нейрон (correct)
  • Рецептор
  • Синапс

Орталық жүйке жүйесіне не жатады?

  • Жұмсақ тіндер мен бұлшықеттер
  • Бас миы мен жұлын (correct)
  • Сенсорлық органдар
  • Тері мен мата

Күрделі рефлекторлық доғаның құрамында не бар?

<p>Сезімтал, қозғалтқыш және аралық нейрондар (A)</p> Signup and view all the answers

Науқастың рефлекторлық реакциялары бұзылған жағдайда, қандай нейрондарға әсер етуі мүмкін?

<p>Барлық нейрондар (D)</p> Signup and view all the answers

Рефлекторлық доғаның сенсорлық бөлігі не деп аталады?

<p>Рецептор (C)</p> Signup and view all the answers

Жүйке импульстарының рецептордан эффекторға жүру жолы қалай аталады?

<p>Рефлекторлық доға (D)</p> Signup and view all the answers

Ақ заттың негізгі құрамын құрайтын элементтер қандай?

<p>Жүйке талшықтары мен нейрон өсінділері (A)</p> Signup and view all the answers

Нейрондардың қандай түрлері бар?

<p>Сезімтал, аралық, қозғалтқыш нейрондар (A)</p> Signup and view all the answers

Рефлекс дегеніміз не?

<p>Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтетін жауап реакциясы (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сұр затының анатомиялық құрылымында не орналасады?

<p>Торлы құрылым (A), Майда нейрондар (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның аралық жүлгелері арасындағы жіпшелердің аттары қандай?

<p>Funiculus anterior, funiculus lateralis, funiculus posterior (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сыртқы қабықтарының арасында қандай кеңістік орналасады?

<p>Эпидуралды кеңістік (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлын рефлекстік қызметінде не істейді?

<p>Тітіркендіргішке реакция беру (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның жұмсақ қабықшасы қандай қызмет атқарады?

<p>Жұлынды қабық тәрізді қорғау (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлында орналасқан май клечаткасы қай кеңістікте болады?

<p>Эпидуралды кеңістік (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның шеткі бөлігінде қандай нейрондардың өсінділері бар?

<p>Көршілес сегмент нейрондарының өсінділері (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның қатты қабығының атауы қандай?

<p>Dura mater spinalis (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның торлы қабығы неше қабықшадан құралған?

<p>Үш қабықша (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлын ми сұйықтығы қай кеңістікте орналасқан?

<p>Тор асты кеңістігі (C)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесі қандай екі негізгі топқа бөлінеді?

<p>Соматикалық және вегетативті (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның ұзындығы орташа қанша сантиметрді құрайды?

<p>43 см (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сыртқы құрылысының бір бөлігі неден тұрады?

<p>Сұр және ақ заттан (D)</p> Signup and view all the answers

Бас миы қандай құрылымнан басталады?

<p>Жүйке түтігінен (B)</p> Signup and view all the answers

Соматикалық жүйке жүйесі қандай мүшелерді жүйкелендіреді?

<p>Қаңқа бұлшықеттері (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлында қанша сегмент бар?

<p>31 (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы және артқы мүйіздері арасында қандай аймақ бар?

<p>Аралық аймақ (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның ақ затында қандай құрылымдар бар?

<p>Бағаналар (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның ақ затында миға бағытталған нейрондардың өсінділері қайда өтеді?

<p>Алдыңғы түбірде (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның артқы мүйізі қандай клеткалардан құралған?

<p>Аралық нейрондардан (A)</p> Signup and view all the answers

Вегетативті жүйке жүйесі қандай мүшелерді жүйкелендіреді?

<p>Ішкі мүшелер (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы және артқы бетінде нені бөледі?

<p>Саңылау мен жүлге (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттерінің реттік санына сәйкес орналасу принципі қандай?

<p>Кейбіреулері жоғарғы деңгейде орналасады (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Жүйке жүйесі дегеніміз не?

Адам денесіндегі барлық мүшелер мен жүйелердің қызметтерін реттеп, сыртқы ортамен байланыстыратын жүйе.

Рефлекс дегеніміз не?

Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтетін, ағзаның кез-келген тітіркендіргішке жауап реакциясы.

Рефлекторлық доға дегеніміз не?

Рецептордан эффекторға немесе орындаушы мүшеге жүру жолы.

Жай рефлекторлық доғаның құрылысы қандай?

Сезімтал және қозғалтқыш нейрондардан тұрады.

Signup and view all the flashcards

Күрделі рефлекторлық доғаның құрылысы қандай?

Сезімтал және қозғалтқыш нейрондар арасында аралық нейрон орналасады.

Signup and view all the flashcards

Нейрон дегеніміз не?

Жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі.

Signup and view all the flashcards

Нейронның қызметі қандай?

Қозуды рецепторлардан орталыққа қарай, орталықтан орындаушы мүшеге қарай өткізеді.

Signup and view all the flashcards

Синапс дегеніміз не?

Қозудың бір нейроннан екінші нейронға өтуі орындалатын жер.

Signup and view all the flashcards

Сезімтал нейрон дегеніміз не?

Сыртқы және ішкі орта тітіркендіргіштерін қабылдайтын жүйке жасушасы.

Signup and view all the flashcards

Аралық нейрон дегеніміз не?

Орталық жүйке жүйесіндегі қозуды басқаратын нейрондар.

Signup and view all the flashcards

Торлы формация (formatio reticularis)

Жұлынның сұр затындағы формация, ол мойын сегменттерінің тұсында алдыңғы және артқы мүйіздердің арасында, жоғарғы кеуде сегменттерінің тұсында бүйір және артқы мүйіздердің арасында орналасады. Бұл торлы құрылым, түрлі нейрондар тобын біріктіреді.

Signup and view all the flashcards

Желдік зат (substantia gelatinosa)

Жұлынның артқы мүйізінің ұшында орналасқан қоймалжың зат, ол гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан тұрады. Ауырсынудың қабылдануына қатысады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ақ затының жіңішке жолағы

Жұлынның сұр затының артқы мүйізінен алдыңғы мүйізіне бағытталған нейрон өсінділері сұр заттың жиегінде ақ заттың жіңішке жолағын түзеді. Бұл жолдар жұлын арқылы импульстардың берілуіне қатысады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның меншікті аппараты

Жұлынның сұр заты алдыңғы және артқы түбірлерімен бірге. Қозғалыстарды басқару, сіңіру мен шартсыз рефлекстерді қалыптастыруға қатысады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ақ заты

Жұлынның ақ заты сұр затының айналасында орналасады және үш бойлық жіпшеге бөлінеді: алдыңғы жіпше, бүйір жіпше және артқы жіпше. Бұл жіпшелер арқылы мимен байланыс орнатылады.

Signup and view all the flashcards

Нәзік және жіңішке будалар

Жұлынның артқы жіпшесінің екі будаға бөлінуі. Нәзік буда және жіңішке буда. Бұл будалар миға сезімтал импульс өткізіп береді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның рефлекстік қызметі

Жұлынның негізгі функциясы тітіркендіргішке рефлекторлы түрде жауап беру. Мысалы, ыстық заттың тиюіне жауап ретінде қолды тартып алу.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның өткізгіштік қызметі

Жұлын мимен дене арасындағы қозу өткізгіш жол. Бұл қозғалыс, сезім және басқа функциялардың басқарылуына қатысады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның қапшықтары

Жұлынның сыртында орналасқан үш қабық. Қатты қабық, торлы қабық және жұқа қабық. Бұл қабықтар жұлынды механизмдік зақымдан сақтайды.

Signup and view all the flashcards

Жүйке талшықтары

Жүйке талшықтары бас миы мен жұлынды байланыстыратын өткізгіш жолдарды құрайды. Олар ақпаратты мидан денеге және керісінше таратады.

Signup and view all the flashcards

Шеткі жүйке жүйесі (перифериялық жүйке жүйесі)

Шеткі жүйке жүйесі денедегі бүкіл жүйені жүйкелендіреді. Ол түбірлер, жұлын және бассүйек жүйкелері және олардың тармақтары, торабтары мен түйіндерінен тұрады.

Signup and view all the flashcards

Соматикалық жүйке жүйесі

Дене мүшелерін (негізінен қаңқа бұлшықеттері), теріні және көлденең жолақты бұлшықетті мүшелерді (тіл, көмей, жұтқыншақ) жүйкелендіреді. Сыртқы ортадан сигналдарды қабылдауға және қозғалысты басқаруға жауапты.

Signup and view all the flashcards

Вегетативті (автономды) жүйке жүйесі

Ішкі мүшелерді, бездерді, мүшелердің, терінің, қан тамырларының тегіс бұлшықеттерін жүйкелендіріп, жүрек соғысы, тыныс алу, ас қорыту сияқты өмірлік функцияларды басқарады.

Signup and view all the flashcards

Симпатикалық және парасимпатикалық жүйке жүйелері

Вегетативті жүйке жүйесінің екі бөлігі. Симпатикалық жүйке жүйесі организмді күресуге немесе қашуға дайындайды, ал парасимпатикалық жүйке жүйесі тынығу мен қалпына келуге жауапты.

Signup and view all the flashcards

Жұлын

Жұлын адам денесінің ұзын, цилиндр пішінді мүшесі. Омыртқа бағанасының арнасында орналасқан және миды денемен байланыстырады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ұзындығы мен сегменттерінің орналасуы

Жұлынның ұзындығы омыртқа бағанасының ұзындығынан қысқа. Сондықтан кейбір жұлын сегменттері омыртқалардың деңгейімен сәйкес келмейді.

Signup and view all the flashcards

Жұлын жүйкесі

Жұлынның алдыңғы және артқы түбірлері бірге қосылып, жұлын жүйкесін түзеді. Барлық 31 жұп жұлын жүйкесі денені жүйкелендіреді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ішкі құрылысы

Жұлынның ішкі құрылысы екі негізгі бөлімнен тұрады; ақ зат және сұр зат.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның сұр заты

Жұлынның сұр заты жүйке жасушаларынан тұрады және жұлынның жүйкелендіру қызметін атқарады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның алдыңғы мүйізі

Жұлынның сұр затының алдыңғы мүйізінде қозғалтқыш нейрондар орналасқан. Олар бұлшықет қозғалысын басқарады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның артқы мүйізі

Жұлынның артқы мүйізінде сезім нейрондары орналасқан. Олар денеден миға сезім сигналдарын жібереді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның бүйір мүйізі

Жұлынның бүйір мүйізінде вегетативті жүйке жүйесінің орталығы орналасқан. Ол ішкі мүшелерді басқарады.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменттері

Жұлын сегменттері - жұлынның көлденең кесінділері. Әрбір сегмент дененің белгілі бір аймағын жүйкелендіреді.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Жұлынның құрылысы және қызметі

  • Жұлын (медулла спиналис) - омыртқа бағанасы ішінде орналасқан орталық жүйке жүйесінің маңызды бөлігі.
  • Жұлынның ұзындығы орта есеппен 43 см, салмағы шамамен 34-38 г, еркектерде 45 см, ал әйелдерде 41-42 см болуы мүмкін.
  • Жұлынның сыртқы пішіні цилиндр тәрізді, ол бас миының сопақша миынан басталып, төменгі бел омыртқалар деңгейінде ми сүйірі (конус медилларис) деп аяқталады.

Жұлынның сыртқы құрылысы

  • Жұлынның бетінде мойын және бел-сегізкөз буылтықтары бар, олардан қол мен аяқты жүйкелендіретін жүйкелер шығады.
  • Жұлынның алдыңғы және артқы бетінде жүлгелер мен саңылаулар бар, жұлынды симметриялы екі бөлікке бөлетін шекара болып табылады.
  • Жұлын бойындағы 31 сегментті бөледі: 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақ сегменттері.
  • Сегменттердің омыртқа жотасына қатысты орналасуы сегменттердің омыртқа жотасына қатысты дәл орналаспауын ескеру маңызды.

Жұлынның ішкі құрылысы

  • Жұлын ақ және сұр заттардан тұрады, олар омыртқа бағанасы ішінде орналасқан.
  • Сұр зат “Н” әрпіне немесе көбелекке ұқсайды және орталық өзек арқылы оң және сол жақ бағандарға бөлінген.
  • Ақ зат сұр затты қоршап тұрады және оны үш бойлық жіпшелерге бөледі: алдыңғы (фунникулюс антериор), бүйірлік (фунникулюс латералис) және артқы (фунникулюс постерриор).

Жұлынның Функциялары

  • Рефлекстік – сыртқы тітіркендіргіштерге рефлекторлы түрде жауап беру.
  • Жүйке импульстерін өткізу – миға қозуды және мидан дене мүшелеріне қайта беру.
  • Жұлынның құрлысы мен қызметі кешенді болып, адам ағзасындағы маңызды функцияларды атқарады.

Жұлынның Қабаттары

  • Жұлын 3 қабықпен қапталған: қатты (дура матер), торлы (арахноидея) және жұмсақ (пиа матер) қабықтар.
  • Әрбір қабаттың маңызы және функциясы әр түрлі.

Жүйке жүйесінің Классификациясы

  • Орталық жүйке жүйесі - ми мен жұлыннан тұрады.
  • Шеткі жүйке жүйесі - түбіршіктер, жұлын және бассүйек жүйкелері, олардың тармақтары, торабтары мен түйіндерінен тұрады.
  • Соматикалық жүйке жүйесі - дененің қаңқа бұлшықеттерін, теріні және кейбір көлденең жолақты бұлшықетті мүшелерді жүйкелендіреді.
  • Вегетативті жүйке жүйесі - ішкі мүшелерді, бездерді және тегіс бұлшықетті мүшелерді жүйкелендіреді (симпатикалық және парасимпатикалық).

Жүйке жүйесінің құрылымдық-функциональді бірлігі

  • Нейрондар тізбек арқылы рефлекторлық доға түзеді және рецепторлардан орталыққа, ал орталықтан эффекторларға қозуды өткізеді.
  • Қозудың бір нейроннан екінші нейронға өтуі синапстар арқылы орындалады.
  • Нейрондардың үш түрі бар: сезімтал, аралық және қозғалтқыш нейрондар.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Бұл тест жұлынның құрылысы мен қызметіне қатысты мәліметтерді қамтиды. Онда жұлынның ұзындығы, сегменттері және сыртқы-ішкі құрылымы туралы ақпараттар бар. Жұлынның орталық жүйке жүйесіндегі маңызын түсінуге арналған.

More Like This

Spinal Cord Anatomy Overview
8 questions

Spinal Cord Anatomy Overview

ExuberantCornflower avatar
ExuberantCornflower
Spinal Cord Anatomy and Functionality
34 questions

Spinal Cord Anatomy and Functionality

VeritableJadeite avatar
VeritableJadeite
Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser