Жұлынның құрылысы мен қызметі
31 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Төмендегі жұлын құрылымдары мен олардың сипаттамаларының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

Formatio reticularis = Алдыңғы және артқы мүйіздердің арасында орналасқан торлы құрылым Substantia gelatinosa = Артқы мүйіздің ұшында орналасқан гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан құралған қоймалжың зат Funiculus anterior = Жұлынның ақ затының үш бойлық жіпшесінің бірі Spatium subduralle = Қатты қабық пен торлы қабық арасындағы кеңістік

Төмендегі жұлынның бөлімдері мен олардың сипаттамаларының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

Алдыңғы жіпше = Жұлынның ақ затында орналасқан үш жіпшенің бірі Артқы мүйіз = Сұр заттың артқы бөлігі, сезімтал нейрондар орналасқан Нәзік және жіңішке будалар = Артқы жіпшенің мойын және жоғарғы кеуде бөлімдерінде бөлінетін екі бөлігі Эпидуралды кеңістік = Сүйек қабығы мен қатты қабық арасындағы кеңістік

Төмендегі жұлынның қабықшалары мен олардың сипаттамаларының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

Pia mater spinalis = Жұлынды тікелей қоршайтын, қан тамырға бай жұмсақ қабықша Dura mater spinalis = Жұлынды сырттан қоршап жатқан қатты қабықша Arachnoidea spinalis = Жұқа, қан тамырсыз торлы қабықша Subarachnoideum spatium = Торлы қабық пен жұқа қабық арасындағы кеңістік

Төмендегі терминдер мен олардың анықтамаларының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

<p>Жұлынның меншікті аппараты = Сұр зат, алдыңғы және артқы түбірлерден тұрады Рефлекстік қызмет = Сыртқы тітіркендіргішке рефлекторлы жауап беру Өткізгіштік қызмет = Денеден түскен қозуды миға және керісінше жеткізу Substantia gelatinosa = Артқы мүйіздің ұшында орналасқан гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан құралған қоймалжың зат</p> Signup and view all the answers

Төмендегі жұлын құрылымдары мен олардың орналасуының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

<p>Formatio reticularis = Алдыңғы және артқы мүйіздердің арасында Substantia gelatinosa = Артқы мүйіздің ұшында Funiculus lateralis = Жұлынның ақ затында, бүйір жағында Spatium epidurale = Сүйек қабығы мен қатты қабық арасында</p> Signup and view all the answers

Төмендегі жұлынның бөлімдері мен олардың қызметінің дұрыс сәйкестігін табыңыз:

<p>Артқы мүйіз = Сезімтал нейрондарды қабылдайды Алдыңғы мүйіз = Қозғалыс нейрондарын басқарады Нәзік және жіңішке будалар = Терінің сезімталдығын жеткізеді Formatio reticularis = Рефлекстік және өткізгіштік қызметтерді жүзеге асырады</p> Signup and view all the answers

Төмендегі медициналық терминдер мен олардың анықтамаларының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

<p>Funniculus = Жұлынның ақ затының бойлық жіпшелері Spatium = Кеңістік Substantia = Зат Gelatinosa = Желе тәрізді</p> Signup and view all the answers

Төмендегі жұлын қабықшалары мен олардың орналасуының дұрыс сәйкестігін табыңыз:

<p>Dura mater spinalis = Жұлынның сыртқы жағында Arachnoidea spinalis = Қатты қабықша мен жұмсақ қабықша арасында Pia mater spinalis = Жұлынға тікелей жанасады Subarachnoideum spatium = Торлы қабықша мен жұмсақ қабықша арасында</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігін сәйкестендіріңіз:

<p>Нейрон = Жүйке жүйесінің негізгі элементі Рефлекторлық доға = Нейрондар арасындағы байланыстыру механизмі Рецептор = Тітіркендіргішті қабылдайтын элемент Эфферентті нейрон = Орталықтан периферияға ақпарат жіберетін нейрон</p> Signup and view all the answers

Рефлекторлық доғаның бөліктерін сәйкестендіріңіз:

<p>Сезімтал нейрон = Тітіркенуді орталыққа жеткізеді Орталық = Ақпаратты өңдейтін бөлім Қозғалтқыш нейрон = Орындаушы мүше бойынша қозғалысты қамтамасыз етеді Рецептор = Тітіркендіргішті сенсорлы қабылдайтын элемент</p> Signup and view all the answers

Жай рефлекторлық доғаның бөліктерін сәйкестендіріңіз:

<ol> <li>Рецептор = Тітіркендіргіштерді қабылдайды</li> <li>Сезімтал нейрон = Орталыққа ақпарат жеткізеді</li> <li>Орталық = Рефлекс реакциясын анықтайды</li> <li>Қозғалтқыш нейрон = Реакцияны орындаушы мүше бойынша жеткізеді</li> </ol> Signup and view all the answers

Нейрондардың түрлерін сәйкестендіріңіз:

<p>Сезімтал нейрон = Титіркендіруші сигналдарды қабылдайды Аралық нейрон = Сезімтал және қозғалтқыш нейрондар арасында байланыс орнатады Қозғалтқыш нейрон = Орындаушы мүше бойынша сигналды жеткізеді Жалған униполярлы нейрон = Бір ғана өсіндісі бар нейрон</p> Signup and view all the answers

Орталық жүйке жүйесінің құрамын сәйкестендіріңіз:

<p>Бас миы = Орталық жүйке жүйесінің басты бөлімі Жұлын = Ақ зат және сұр заттан құралған орган Сұр зат = Нейрон денелерінің жиынтығы Ақ зат = Нейрон өсінділерінің жиынтығы</p> Signup and view all the answers

Рефлекс анықтамасын сәйкестендіріңіз:

<p>Рефлекс = Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтетін жауап реакциясы Рефлекторлық доға = Нейрондардың тізбектелуі Перифериялық өсінді = Рецепторда аяқталатын нейронның бөлігі Тітіркендіргіш = Рефлекторлық реакцияны тудыратын фактор</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің қызметін сәйкестендіріңіз:

<p>Регуляция = Адам ағзасындағы барлық жүйелердің қызметтерін реттеу Байланыс = Сыртқы орта мен ағзаның арасындағы ақпарат алмасу Адаптация = Адам әрекеттерінің сыртқы ортаға бейімделуі Рефлексия = Тітіркендіргіштерге жауап беруді қамтамасыз ету</p> Signup and view all the answers

Нейрондар функцияларын сәйкестендіріңіз:

<p>Сезімтал нейрон = Тітіркендіргіштерді қабылдайды Аралық нейрон = Ақпаратты өңдейді Қозғалтқыш нейрон = Реакцияны орындаушы мүше бойынша өткізеді Жиынтық нейрон = Көпфункционалды нейрондық байланыс</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінде кездесетін терминдерді сәйкестендіріңіз:

<p>Синапс = Нейрондар арасындағы ақпарат алмасу Нейрон = Жүйке импульсын өткізетін клетка Ақ зат = Нейрон өсінділерінің жинақталуы Сұр зат = Нейрон денелерінің топтасуы</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің бөлімдері мен олардың қызметтерін сәйкестендіріңіз:

<p>Соматикалық жүйке жүйесі = Дене мүшелерін жүйкелендіреді Вегетативті жүйке жүйесі = Ішкі мүшелерді және бездерді жүйкелендіреді Симпатикалық жүйке жүйесі = Стресске жауап береді Парасимпатикалық жүйке жүйесі = Дененің тыныштық күйін қолдайды</p> Signup and view all the answers

Жұлын бөліктері мен олардың қызметтерін сәйкестендіріңіз:

<p>Мойын сегменттері = Қолды жүйкелендіреді Кеуде сегменттері = Тәнді және ішкі мүшелерді жүйкелендіреді Бел сегменттері = Аяқты жүйкелендіреді Сегізкөз сегменттері = Жамбас бөлігін жүйкелендіреді</p> Signup and view all the answers

Жұлынның құрылымдық элементтері мен анықтамаларын сәйкестендіріңіз:

<p>Ақ зат = Жұлынның сыртқы қабаты Сұр зат = Жұлынның ортасындағы бөлім Орталық өзек = Сұйықтық ағатын канал Мүйіздер = Сұр заттың кеңейген бөліктері</p> Signup and view all the answers

Жүйке талшықтарының функцияларын сәйкестендіріңіз:

<p>Альфа-нейрондар = Бұлшықеттерді қозғауға жауап береді Бета-нейрондар = Тері сезімін жеткізеді Гамма-нейрондар = Бұлшықет тонусын реттейді Аралық нейрондар = Ақ зат арасында байланыстырады</p> Signup and view all the answers

Жұлынның негізгі бөліктері мен оларды сипаттаңыз:

<p>Алдыңғы мүйіз = Моторлы нейрондардың ядросы Артқы мүйіз = Сезімтал нейрондардың ядросы Бүйір мүйіз = Вегетативті жүйке жүйесінің бөлімі Аралық аймақ = Нейрондар арасындағы ақпарат алмасу</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің даму кезеңдері мен олардың сипаттамаларын сәйкестендіріңіз:

<p>Эктодерма = Сыртқы ұрық жапырақшасы Жүйке табақшасы = Бас миына апаратын жол Жүйке түтігі = Жұлын мен шеткі жүйке дамуымен байланысты Терминалды жіпше = Жұлынның аяқталу бөлімі</p> Signup and view all the answers

Организмдегі жүйке жүйесінің рөлдері мен функцияларын сәйкестендіріңіз:

<p>Сезімталдық = Сыртқы орта ақпаратын қабылдау Қозғалыс = Бұлшықеттердің жұмысын басқару Реттеу = Ішкі мүшелердің қызметін қалыпқа келтіру Байланыс = Неврологиялық ақпарат алмасу</p> Signup and view all the answers

Жұлынның анатомиялық құрылымы мен сипаттамаларын сәйкестендіріңіз:

<p>Дорсалды бөлік = Жұлынның артқы жағы Вентралды бөлік = Жұлынның алдыңғы жағы Цилиндр пішіні = Жұлынның негізгі формасы Сегментті құрылым = Жұлынның метамерлік бөліктері</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттері мен олардың байланыстарының аттарын сәйкестендіріңіз:

<p>C сегменттері = Мойын сегменттері Th сегменттері = Кеуде сегменттері L сегменттері = Бел сегменттері S сегменттері = Сегізкөз сегменттері</p> Signup and view all the answers

Нейрон құрылымдары мен олардың қызметтерін сәйкестендіріңіз:

<p>Дендрил = Ақпарат қабылдауға жауап береді Аксон = Ақпаратты жіберуге жауап береді Сома = Нейронның ядросын қамтиды Синапс = Нейрондар арасындағы байланысты қамтамасыз етеді</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесі мен рефлекстер арасындағы байланыстарды сәйкестендіріңіз:

<p>Рефлекс = Тікелей жауап Центральді жүйке жүйесі = Рефлекстің басқарушы бөлігі Шеткі жүйке жүйесі = Рефлексті іске асыратын жүйке Сигнал = Рефлекс әрекетінің көзі</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің бұзылыстары мен олардың симптомдарын сәйкестендіріңіз:

<p>Неврит = Жүйке қабынуы Паралич = Қозғалыс қабілетінің жоғалуы Тиімділік бұзылысы = Сезімталдықтың өзгеруі Эпилепсия = Табиғи реакциялардың бұзылуы</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің дамуына қатысатын элементтер мен олардың рөлдерін сәйкестендіріңіз:

<p>Глиалды жасушалар = Нейрондарды қолдау Нейрондар = Ақпарат жеткізу Синапс = Нейрондар арасындағы байланыс Тамырлар = Жүйкелерді қоректендіру</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің анатомиялық бөлімдері мен оларды сипаттаңыз:

<p>Жұлын ми = Орталық жүйке жүйесі Бас ми = Сезім мен қозғалыс орталығы Шеткі жүйке жүйесі = Қоршаған орта жүгіру Аралас жүйке = Соматикалық және вегетативті компоненттер</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Рефлекс дегеніміз не?

Ағзаның сыртынан немесе ішінен болатын әр түрлі ықпалдарға жауап ретінде, орталық жүйке жүйесі арқылы іске асатын дене реакциясы.

Рефлекторлық доға дегеніміз не?

Рефлекс болатын кезде, тітіркендіргіштен тітіркендірушіге дейінгі қозудың өту жолы. Ол рецептордан басталып, эффекторда аяқталады.

Жай рефлекторлық доға қандай нейрондардан тұрады?

Екі нейроннан тұрады: сезімтал және қозғалтқыш нейрон.

Күрделі рефлекторлық доға қандай нейрондардан тұрады?

Үш түрлі нейроннан – сезімтал, қозғалтқыш және аралық нейроннан тұрады.

Signup and view all the flashcards

Рецептор дегеніміз не?

Тітіркендіргіштерді қабылдау қызметін атқаратын арнайы жасушалар.

Signup and view all the flashcards

Нейрон дегеніміз не?

Жүйке жүйесінің негізгі қызметтік және құрылымдық бірлігі.

Signup and view all the flashcards

Сезімтал нейронның қызметі неде?

Тітіркендіргіштерді нерв импульсіне айналдырып, оны орталық жүйке жүйесіне береді.

Signup and view all the flashcards

Қозғалтқыш нейронның қызметі неде?

Орталық жүйке жүйесінің берген бұйрығын орындаушы мүшеге жеткізеді.

Signup and view all the flashcards

Синапс дегеніміз не?

Нейрондардың арасындағы байланыс орны, онда қозу бір нейроннан екінші нейронға беріледі.

Signup and view all the flashcards

Тірек тін (Formatio reticularis)

Жұлынның сұр затында орналасқан, нейрондардың жиынтығы болып табылады. Ол жұлынның алдыңғы және артқы мүйіздері аралығында орналасқан.

Signup and view all the flashcards

Желе тәрізді зат (Substantia gelatinosa)

Жұлынның артқы мүйізінде, гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан құралған зат.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның меншікті аппараты

Жұлынның сұр заты мен ақ затынан құралған, сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге жауап беретін жүйе.

Signup and view all the flashcards

Қатты қабықша (Dura mater spinalis)

Жұлынды орап тұратын үш қабықшаның бірі, жұлын сыртынан қапшық тәрізді жауып жатады.

Signup and view all the flashcards

Эпидуралды кеңістік (Spatium epidurale)

Қатты қабық пен сүйек қабық аралығында орналасқан қуыс, онда вена қаны құйылатын веналық өрімдер мен май клечаткасы болады.

Signup and view all the flashcards

Торлы қабықша (Arachnoidea spinalis)

Жұлынның екінші қабықшасы, жұқа, қан тамырсыз, ішкі жағынан қатты қабықшаға жанасады.

Signup and view all the flashcards

Субдуралды кеңістік (Spatium subduralle)

Қатты қабық пен торлы қабық аралығында орналасқан қуыс.

Signup and view all the flashcards

Тор асты кеңістігі (Spatium subarachnoideum)

Торлы қабық пен жұқа қабық аралығында орналасқан қуыс, онда жұлын ми сұйықтығы болады.

Signup and view all the flashcards

Жұмсақ қабықша (Pia mater spinalis)

Жұлынның үшінші қабықшасы, жұлынды тікелей қоршайды, қан тамырына өте бай.

Signup and view all the flashcards

Жүйке талшықтарының қызметі

Жүйке талшықтары ми мен жұлынды байланыстырып, ақпаратты жеткізетін жолдарды құрайды.

Signup and view all the flashcards

Шеткі жүйке жүйесінің құрамы

Шеткі жүйке жүйесіне жұлын мен бас миынан шығатын нервтер, олардың тармақтары және түйіндері жатады.

Signup and view all the flashcards

Жүйке жүйесінің жіктелуі

Жүйке жүйесінің қызметіне қарай соматикалық және вегетативті болып екіге бөлінеді.

Signup and view all the flashcards

Соматикалық жүйке жүйесінің қызметі

Соматикалық немесе анималды жүйке жүйесі дене мүшелерін, қаңқа бұлшықеттерін, теріні және кейбір мүшелерді жүйкелендіреді.

Signup and view all the flashcards

Вегетативті жүйке жүйесінің қызметі

Вегетативті немесе автономды жүйке жүйесі ішкі мүшелерді, бездерді және тегіс бұлшықеттерді жүйкелендіреді.

Signup and view all the flashcards

Вегетативті жүйке жүйесінің бөлімдері

Вегетативті жүйке жүйесі симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерге бөлінеді.

Signup and view all the flashcards

Жүйке жүйесінің дамуы

Жүйке жүйесі ұрықтың эктодерма деп аталатын сыртынан дамиды.

Signup and view all the flashcards

Жүйке жүйесінің даму сатылары

Ұрықтың дорсалды бөлігінде алдымен жүйке табақшасы, сосын жүйке түтігі пайда болады.

Signup and view all the flashcards

Жүйке түтігінің дамуы

Жүйке түтігінің бас бөлігінен ми, ал қалған бөлігінен жұлын мен шеткі жүйке дамиды.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның орналасуы

Жұлын - омыртқа бағанасының орталық өзегінде орналасқан цилиндр тәрізді мүше.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның басталуы мен аяқталуы

Жұлын сопақша мидан басталып, бел омыртқалары тұсында аяқталады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның өлшемдері

Ересек адамда жұлынның ұзындығы 43см, салмағы 34-38гр.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның сыртқы құрылымы

Жұлынның сыртқы бетінде жүлгелер мен саңылаулар орналасады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның симметриялы бөлінуі

Жұлынның алдыңғы және артқы бөліктері сагиттталды бағыттағы саңылаумен бөлінеді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның сегменттерге бөлінуі

Жұлын 31 сегментке бөлінеді: мойын, кеуде, бел, сегізкөз және құйымшақ.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Жұлынның құрылысы мен қызметі

  • Жұлын — омыртқа бағанасының ішінде орналасқан цилиндр тәрізді мүше.
  • Жұлынның ұзындығы орташа 43 см, салмағы 34-38 г.
  • Жұлынды сырттан үш қабық (қатты, торлы және жұмсақ) қаптайды.
  • Жұлынның жұмысы орталық және шеткі жүйке жүйелерінің бір бөлігі болып саналады.

Жұлынның орналасуы мен бөлімдері

  • Жұлын бас миының сопақша миынан басталып, бел омыртқасының төменгі жағында бітеді.
  • Жұлынның мойын және бел-сегізкөз бөлімдерінде ісінулер болады (қол мен аяқты жүйкелендіру осы жерлерден жүзеге асады).

Жұлынның сегменттері

  • Жұлын сегменттерге бөлінеді, әрқайсысы белгілі бір дене бөлігін жүйкелейді.
  • 31 сегмент бар: 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақ.
  • Сегменттер омыртқаларға қатысты орнына қарай анықталады. Омыртқалар мен сегменттердің реттік номерлері сәйкес келмейді.

Жұлынның ішкі құрылысы

  • Жұлын ақ және сұр заттардан тұрады.
  • Сұр зат «Н» әрпіне немесе көбелекке ұқсас, ал ақ зат оны қоршайды.
  • Сұр затта бұлшықеттерді жүйкелейтін қозғалтқыш нейрондар орналасады.
  • Аралық аймақта вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлігінің орталығы орналасқан.
  • Жұлынның ақ заты жүйке талшықтары мен өткізгіш жолдардан тұрып, ми мен дене бөліктерін байланыстырады.
  • Жүйке талшықтары үш жолды құрайды: алдыңғы, жанында және артқы.

Жүйке жүйесінің функциялары

  • Жүйке жүйесі ағзалар мен жүйелердің қызметтерін басқарады және сыртқы ортамен байланыстырады.
  • Жұлын әртүрлі рефлекторлық реакцияларды жүргізеді: жай және күрделі рефлекторлық доғалар.
  • Жүйке жүйесі соматикалық (қаңқа бұлшықеттерін жүйкелейді) және вегетативті (ішкі мүшелерді жүйкелейді) болып бөлінеді.
  • Соматикалық жүйке жүйесі организмді сезім мүшелері, тері сезімталдығы және қозғалыс арқылы сыртқы ортамен байланыстырады.
  • Вегетативті жүйке жүйесі симпатикалық және парасимпатикалық болып бөлінеді.

Нейрондар

  • Нейрон — жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі.
  • Нейрондар үш түрге бөлінеді: рецепторлы, аралық және қозғалтқыш.
  • Қозу нейроннан нейронға синапстар арқылы өтеді.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Бұл викторина жұлынның анатомиясы мен қызметін түсіндіреді. Жұлынның құрылымы, бөлімдері және сегменттері туралы негізгі ақпарат беріледі. Жұлынның жүйке жүйесіндегі рөлі мен ішкі құрылысы да қарастырылады.

More Like This

Spinal Cord Anatomy Overview
7 questions
Spinal Cord Anatomy
10 questions

Spinal Cord Anatomy

ComprehensiveDaisy avatar
ComprehensiveDaisy
Spinal Cord Anatomy and Functionality
34 questions
Use Quizgecko on...
Browser
Browser