Жұлын құрылысы және қызметі
50 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Жай рефлекторлық доғаның саны қанша бөлімнен тұрады?

  • Сегіз
  • Бес (correct)
  • Алты
  • Төрт

Нейрондар қандай үш түрге бөлінеді?

  • Сезімтал, орташа, жоғарғы
  • Орталыққа тепкіш, аралық, қозғалтқыш
  • Рефлексиялық, қозғалмалы, статикалық
  • Сезімтал, аралық, қозғалтқыш (correct)

Жүйке импульсының рецептордан эффекторға өту жолы қалай аталады?

  • Рецепторлы жол
  • Рефлекторлық доға (correct)
  • Эфферентті жүйе
  • Нейрондық тізбек

Орталық жүйке жүйесінің құрамына не кіреді?

<p>Бас миы мен жұлын (B)</p> Signup and view all the answers

Рефлекс дегеніміз не?

<p>Орталық жүйке жүйесінде өтетін тітіркендіргішке жауап реакциясы (A)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің негізгі құрылымдық-қызметтік бірлігі қандай?

<p>Нейрон (A)</p> Signup and view all the answers

Рефлекторлық доғаның күрделі түрінде қандай нейрон орналасады?

<p>Аралық нейрон (D)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің әрекеті қандай қасиетке ие?

<p>Рефлекторлық (B)</p> Signup and view all the answers

Нейронның рецепторы сыртқы және ішкі орта тітіркендіргіштерін қандай нейрон арқылы қабылдайды?

<p>Орталыққа тепкіш нейрон (D)</p> Signup and view all the answers

Адамның жүйке жүйесінің орналасуы қандай түрде бөлінеді?

<p>Орталық және перифериялық (B)</p> Signup and view all the answers

Соматикалық жүйке жүйесі қандай мүшелерді жүйкелендіреді?

<p>Тері және бұлшықеттер (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынды неше сегментке бөледі?

<p>31 (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сыртқы бетінде неше жүлге орналасады?

<p>Бес жүлге және бір саңылау (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлында қандай заттар орналасады?

<p>Ақ және сұр зат (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынды көлденең кескенде сұр заттың пішіні неге ұқсайды?

<p>Көбелекке (C)</p> Signup and view all the answers

Вегетативті жүйке жүйесінің қандай бөліктері бар?

<p>Симпатикалық және парасимпатикалық (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынды казіргі ауданда табылған жердегі метамерлік құрылысы неден тұрады?

<p>Бір жұп жұлын жүйкелері мен омыртқалардан (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның миға қарай бағытталған нейрондардың өсінділері қайда орналасады?

<p>Ақ затта (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы бөлігіндегі мүйіздер қалдықтарына не алдыңғы мүйіздер толы?

<p>Қозғалтқыш нейрондармен (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның артқы мүйізінде қандай ядро байқалады?

<p>Меншікті ядро (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның жанындағы орталық өзекпен байланысы несімен аяқталады?

<p>Терминалды қарыншамен (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттерінің орналасу реттілігі неге сәйкес келмеуі мүмкін?

<p>Омыртқа жотасына (D)</p> Signup and view all the answers

Желілік кеңейтілген мүйіздер қайда орналасады?

<p>Екі жоғарғы бел сегментінде (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның орташа ұзындығы қанша сантиметр?

<p>43 см (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сыртқы бетінде қанша жүлге бар?

<p>Бес жүлге (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттерінің жалпы саны қанша?

<p>31 (D)</p> Signup and view all the answers

Сұр затының артқы мүйізі неге ұқсас?

<p>H әрпіне (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның рефлекстік қызметі қандай?

<p>Тітіркендіргішке рефлекторлы жауап беру (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынды қанша қабық қоршайды?

<p>Томпақ үш қабық (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы мүйізіндегі нейрондар қандай функцияны атқарады?

<p>Қозғалыс (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның ақ заты қандай қызмет атқарады?

<p>Дені мен ми арасында қозу өткізу (C)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы жіпшесі қай бағытта орналасады?

<p>Сагитталды (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның құрамында қандай заттар бар?

<p>Ақ және сұр зат (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттерінің кеуде бөлімі нешінші белгілермен белгіленеді?

<p>Th (B)</p> Signup and view all the answers

Артқы мүйіздегі нейрондардың функциялары қандай?

<p>Сезу сигналдарын өткізу (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттері мен омыртқа жотасының ара қатынасы қандай?

<p>Омыртқа жотасынан қысқа (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның қанша түрлі қызметі бар?

<p>Екі түрлі: рефлекстік және өткізгіштік (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның меншікті аппаратын қандай элементтер құрайды?

<p>Алдыңғы және артқы түбірлер, сұр зат (C)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі не деп аталады?

<p>Нейрон (A)</p> Signup and view all the answers

Жай рефлекторлық доға қандай элементтерден тұрады?

<p>Рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон, орындаушы мүше (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сұр затында қандай нейрон өсінділері байланысады?

<p>Сезімтал және қозғалтқыш нейрондар (A)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесі қандай екі негізгі топқа бөлінеді?

<p>Соматикалық және вегетативті (A)</p> Signup and view all the answers

Қандай қабықша жұлынды тікелей қоршайды?

<p>Жұқа қабықша (B)</p> Signup and view all the answers

Вегетативті жүйке жүйесі қандай мүшелерді жүйкелендіреді?

<p>Барлық ішкі мүшелерді, бездерді және қан тамырларын (D)</p> Signup and view all the answers

Сезімтал нейронның перифериялық өсіндісі қайда аяқталады?

<p>Жұлын жүйкелері мен олардың талшықтарында (C)</p> Signup and view all the answers

Ақ зат жұлынның қай бөлігінде орналасады?

<p>Сұр заттың айналасында (D)</p> Signup and view all the answers

Жүйке импульсінің жүру жолы қандай деп аталады?

<p>Рефлекторлық доға (D)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның қатты қабығының атауы қандай?

<p>Dura mater spinalis (C)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің қызметі қандай процестерді реттейді?

<p>Кез келген организм процесстерін (D)</p> Signup and view all the answers

Шартсыз рефлекстер жұлынның қай бөлігінде пайда болады?

<p>Жұлынның меншікті аппаратында (D)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Рефлекторлық доға дегеніміз не?

Жүйке импульсінің жүру жолы, рецептордан орындаушы мүшеге дейін.

Рефлекс дегеніміз не?

Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтіп, ағзаның тітіркендіргішке жауап реакциясы.

Рецептор дегеніміз не?

Адам және жануарлар денесіндегі тітіркендіруді қабылдайтын арнайы жасушалар.

Рефлекторлық доғаның құрылымы қандай?

Нейрондар тізбегі, қозуды рецепторлардан орталыққа, содан орындаушы мүшеге таратады.

Signup and view all the flashcards

Синапс дегеніміз не?

Жүйке импульсінің бір нейроннан екіншісіне берілуі.

Signup and view all the flashcards

Аксон дегеніміз не?

Нейрон денесіндегі тітіркену таралатын шығару өсіндісі.

Signup and view all the flashcards

Дендрит дегеніміз не?

Нейрон денесіне тітіркену келетін кіру өсіндісі.

Signup and view all the flashcards

Нейрон дегеніміз не?

Жүйке жүйесінің негізгі құрылымдық-қызметтік бірлігі.

Signup and view all the flashcards

Сезімтал нейрондар қандай?

Орталық жүйке жүйесіне тітіркенуді беретін нейрондар.

Signup and view all the flashcards

Аралық нейрондар қандай?

Орталық жүйке жүйесінде орналасып, сезімтал және қозғалтқыш нейрондарды байланыстыратын нейрондар.

Signup and view all the flashcards

Жүйке талшықтары

Бас миын жұлынмен байланыстыратын сигналдарды жіберетін, жүйке жасушаларының ұзын өсінділерінен тұратын өткізгіш жолдар. Шеткі жүйке жүйесіне жұлын және ми жүйкелері, түйіндер, торабтар кіреді.

Signup and view all the flashcards

Соматикалық жүйке жүйесі

Адам ағзасының барлық бұлшықеттерін, теріні және сезім мүшелерін жүйкелендіреді. Сыртқы ортамен байланыстыратын жүйе.

Signup and view all the flashcards

Вегетативті жүйке жүйесі

Ішкі мүшелерді, бездерді, қан тамырларын жүйкелендіреді. Өзінің қызметін еріксіз, автоматты түрде жүзеге асырады.

Signup and view all the flashcards

Симпатикалық жүйке жүйесі

Вегетативті жүйкенің бір бөлігі. Жүрек соғысын, тыныс алуды, қан қысымын арттырады.

Signup and view all the flashcards

Парасимпатикалық жүйке жүйесі

Вегетативті жүйкенің бір бөлігі. Жүрек соғысын, тыныс алуды, қан қысымын баяулатады.

Signup and view all the flashcards

Эктодерма

Ұрық дамуының бастапқы кезеңінде пайда болатын жасушалар тобы. Жүйке жүйесі де эктодермадан дамиды.

Signup and view all the flashcards

Жүйке табақшасы

Ұрықтың дорсалды (артқы) бөлігінде пайда болатын жасушалар тобы. Жүйке жүйесінің дамуына негіз болады.

Signup and view all the flashcards

Жүйке түтігі

Жүйке табақшасынан пайда болатын түтік тәрізді құрылым. Одан бас миы мен жұлын дамиды.

Signup and view all the flashcards

Ми көпіршіктері

Жұлын мен мидың дамуындағы негізгі кезең. Жүйке түтігінен пайда болады.

Signup and view all the flashcards

Жұлын

Омыртқа жотасының ортасында орналасқан цилиндр пішінді мүше. Мимен байланысып, басқа жүйкелерге сигналдар жібереді.

Signup and view all the flashcards

Ми сүйірі

Жұлынның соңғы бөлігі. І-ІІ бел омыртқалары тұсында орналасады.

Signup and view all the flashcards

Мойын буылтығы

Жұлындағы қалыңдаған бөлік. Қолдарды жүйкелендіретін жүйкелер осы бөліктен шығады.

Signup and view all the flashcards

Бел-сегізкөз буылтығы

Жұлындағы қалыңдаған бөлік. Аяқты жүйкелендіретін жүйкелер осы бөліктен шығады.

Signup and view all the flashcards

Ақ зат

Жұлындағы сұр заттың үстінде орналасқан ақ заттың бөлігі. Жүйке талшықтарынан тұрады.

Signup and view all the flashcards

Сұр зат

Жұлындағы сұр заттың ортасында орналасқан тік бөлігі. Жүйке жасушаларынан тұрады.

Signup and view all the flashcards

Шынытәрізді зат, substantia gelatinosa

Жұлынның артқы бөлігінде, гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан құралған, қою зат.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның жеке аппараты

Жұлынның сұр затынан жүйке талшықтарының шоғыры.

Signup and view all the flashcards

Ақ зат жолағы

Жұлынның артқы мүйізінен алдыңғы мүйізіне бағытталған нейрон өсінділері.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ақ заты

Жұлынның сұр затының айналасында орналасқан, жүйке талшықтарының шоғыры.

Signup and view all the flashcards

Тор асты кеңістігі, spatium subarachnoideum

Жұлын-ми сұйықтығымен толтырылған, жұқа қабықпен қапталған кеңістік.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның қатты қабығы, dura mater spinalis

Жұлынды сырт жағынан қапшық тәрізді жауып жататын, қалың қабықша.

Signup and view all the flashcards

Эпидуралды кеңістік, spatium epidulare

Жұлынның қатты қабығы мен сүйек қабығы арасындағы кеңістік.

Signup and view all the flashcards

Субдуралды кеңістік, spatium subduralle

Жұлынның қатты және торлы қабықшалары арасындағы кеңістік.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның торлы қабықшасы, arachnoidea spinalis

Жұлынның сыртқы жағында, қан тамырсыз, жұқа қабық.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның жұмсақ қабықшасы, pia mater spinalis

Жұлынды тікелей қоршап тұратын, қан тамырға бай қабықша.

Signup and view all the flashcards

Рефлекс

Ағзаның кез келген тітіркендіргішке жауап реакциясы.

Signup and view all the flashcards

Рефлекторлық доға

Рецептордан орындаушы мүшеге дейінгі жүйке импульсінің жүру жолы.

Signup and view all the flashcards

Рецептор

Рефлекторлық доғаның бірінші бөлімі, тітіркендіруді қабылдайтын жасушалар.

Signup and view all the flashcards

Сезімтал нейрон

Рефлекторлық доғадағы, тітіркенуді орталыққа өткізетін нейрон.

Signup and view all the flashcards

Қозғалтқыш нейрон

Рефлекторлық доғадағы, тітіркенуді орындаушы мүшеге өткізетін нейрон.

Signup and view all the flashcards

Ми сүйірі, сопақша ми

Бас миының төменгі бөлігінен басталып, І-ІІ бел омыртқалар тұсында аяқталатын жұлынның ең төменгі бөлігі.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның өлшемдері

Жұлынның ұзындығы ересек адамдарда орташа 43 см, ал салмағы 34-38 грамм. Еркектерде ұзындығы ұзынырақ, ал әйелдерде қысқа болады.

Signup and view all the flashcards

Мойын және бел-сегізкөз кеңейген бөліктері

Жұлындағы екі кеңейген бөлік. Мойын кеңейген бөлігінен қолды, ал бел-сегізкөз кеңейген бөлігінен аяқты жүйкелендіретін жүйке шығады.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы ортаңғы саңылау

Жұлынның алдыңғы жағындағы ортаңғы қатпар.

Signup and view all the flashcards

Артқы ортаңғы жүлге

Жұлынның артқы жағындағы ортаңғы қырат.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы және артқы бүйір жүлгелер

Жұлынның алдыңғы бетіндегі екі қатпар. Артқы түбірлер жұлынға, ал алдыңғы түбірлер жұлыннан шығады.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменті

Жұлынның көлденең кесіндісі, бір жұп жүйке түбірлері орналасқан жер.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменттерінің түрлері

Жұлынның барлық бөліктеріне 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақ.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменттерінің омыртқалармен салыстырмалы орналасуы

Жұлын сегменттерінің орналасуы омыртқала сәйкес келмейді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ішкі құрылысы

Жұлынның ақ және сұр заттары екі негізгі бөлігі.

Signup and view all the flashcards

Орталық өзек

Сұр заттың ортасындағы жұлын-ми сұйықтығы ағатын арна.

Signup and view all the flashcards

Сұр заттың мүйіздері

Сұр заттың алдыңғы, артқы және бүйір бөліктері.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы мүйіз ядролары

Сұр заттың алдыңғы бөлігінде орналасқан қозғалтқыш нейрондардың топтамасы.

Signup and view all the flashcards

Артқы мүйіз ядролары

Сұр заттың артқы бөлігінде орналасқан нейрондардың топтамасы.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Жұлынның құрылысы және қызметі

  • Жұлын – орталық жүйке жүйесінің маңызды бөлігі, адам денесінің барлық мүшелері мен жүйелерінің қызметін реттейді және оны сыртқы ортамен байланыстырады.
  • Жұлын рефлекстер арқылы жұмыс істейді. Рефлекс – орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтетін, ағзаның тітіркендіргішке берген реакциясы.
  • Рефлекторлық доға – жүйке импульсінің рецептордан эффекторға (орындаушы мүшеге) жүру жолы.
  • Жай рефлекторлық доғада сезімтал және қозғалтқыш нейрондар болады.
  • Күрделі рефлекторлық доғада сезімтал және қозғалтқыш нейрондар арасында аралық нейрон болады.
  • Жай рефлекторлық доға бес бөліктен тұрады: рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон, орындаушы мүше.
  • Нейрон – жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі.

Нейрондардың түрлері

  • Нейрондар сезімтал (афферентті), аралық (ассоциативті) және қозғалтқыш (эфферентті) болып бөлінеді.
  • Бірінші нейрон – жалған униполярлы жүйке жасушасы, жұлын түйінінде орналасады.
  • Оның перифериялық өсіндісі рецепторлар арқылы сыртқы және ішкі орта тітіркендіргіштерін қабылдайды.
  • Қозу рецептордан сезімтал нейрон арқылы жұлынға бағытталады.

Жұлынның орналасуы және өлшемі

  • Жұлын омыртқа бағанасының ішінде орналасады.
  • Жоғары жағынан сопақша мидан, төменгі жағынан ми сүйірінен басталып, терминалды жіпше арқылы аяқталады.
  • Ересек адамда жұлынның орташа ұзындығы 43 см.
  • Салмағы 34-38 грамм шамасында.

Жұлынның сыртқы құрылысы

  • Жұлын бойында мойын және бел-сегізкөз буылтықтары орналасады.
  • Бұл буылтықтардан қол мен аяқты жүйкелейтін жүйкелер шығады.
  • Жұлынның бетінде жүлгелер мен саңылаулар орналасады, бұл симметриялы екі жақты бөлінгендікті білдіреді.
  • Жұлын 31 сегментке бөлінеді: 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақ.
  • Сегменттер жұлынның омыртқа бағанасындағы орналасуымен сәйкес келмейді.

Жұлынның ішкі құрылысы

  • Жұлын ақ және сұр заттардан тұрады.
  • Сұр зат орталықта орналасып, ақ затпен қоршалған.
  • Сұр зат екі бағана түзеді.
  • Ортасында жұлын ми сұйықтығы ағатын орталық өзек болады.
  • Жұлынды көлденең кескен кезде сұр зат «Н» әрпіне немесе көбелекке ұқсайды.
  • Сұр затта қозғалтқыш нейрондар, аралық нейрондар және басқа да нейрондар болады.

Жұлынның қызметтері

  • Жұлын рефлекторлық және өткізгіштік қызмет атқарады.
  • Рефлекторлық қызмет – тітіркендіргішке рефлекторлық түрде жауап беру.
  • Өткізгіштік қызмет – қозуды ми мен дене мүшелері арасында өткізгіш жолы арқылы тасымалдау болып табылады.

Жұлынның қабықшалары

  • Жұлын сыртынан үш қабықпен қапталған: қатты, торлы және жұмсақ қабықшалар.
  • Қабықшалар арасында арнайы кеңістіктер болады, олар ми сұйықтығымен толы.
  • Қабықшалар жұлынды қорғайды.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Бұл жұмбақ жұлынның құрылымы мен қызметі туралы мәліметтерді қамтиды. Жұлын рефлекстерінің түрлері, рефлекторлық доға және нейрондардың рөлдері түсіндіріледі. Орталық жүйке жүйесінің маңызды элементі ретінде, жұлынның функциялары мен нейрондардың топтастырылуын зерттеу.

More Like This

Gray Matter of the Spinal Cord
100 questions
Nervous Tissue and Spinal Cord Anatomy
16 questions
Nervous System Overview Quiz
40 questions
Anatomia Del Midollo Spinale
48 questions

Anatomia Del Midollo Spinale

CredibleGyrolite5172 avatar
CredibleGyrolite5172
Use Quizgecko on...
Browser
Browser