Zintuigen en het Zenuwstelsel

Waarneming en Regeling

• Het thema behandelt waarneming en regeling.

De Zintuigen

• De vijf zintuigen zijn zien, horen, voelen, proeven en ruiken.
• Het zintuigenstelsel omvat het gezichtszintuig, gehoorzintuig, evenwichtszintuig, smaakzintuig, zintuigen in de huid, en reukzintuig.
• De warmte-, koude-, tast- en drukzintuigen, evenals het gehoorzintuig en het evenwichtszintuig, behoren tot de zintuigen.

Prikkels en Impulsen

• Zintuigen nemen prikkels uit de omgeving waar.
• Zintuigen bestaan uit zintuigcellen, die prikkels doorgeven aan de hersenen, waardoor je kunt reageren.
• De zintuigen bevinden zich in de ogen, oren, tong, neus en huid, waarmee je respectievelijk kunt zien, horen, ruiken, proeven en voelen.

Zintuigcellen

• Een zintuigcel is gevoelig voor prikkels zoals geur, smaak of licht.
• Elke zintuigcel is slechts gevoelig voor één soort prikkel.
• Zintuigcellen zijn verbonden met uitlopers van zenuwcellen.
• Wanneer een zintuigcel een prikkel opvangt, ontstaat er een impuls in de zenuwcel die naar de hersenen wordt gestuurd.
• Deze impulsen ontstaan alleen als de prikkel sterk genoeg is.
• Verschillende typen zintuigcellen zijn licht (staafje), licht (kegeltje), geluid, geur, smaak, pijn, en tast (lichte aanraking).

Zintuigcellen in de Huid

• De huid bevat zintuigcellen die reageren op aanraking (tast), druk, warmte, koude en pijn.
• De adequate prikkel voor aanraking is aanraking zelf.
• De adequate prikkel voor druk is druk uitgeoefend.
• De adequate prikkel voor temperatuursverandering is warmte of koude, en voor schade is het pijn.

Zintuigen bij het Hoofd

• De zintuigen bij het hoofd omvatten het gehoorzintuig, gezichtszintuig en reukzintuig.
• Koude-, druk-, en warmtezintuigen, tastknopjes, pijnpunten, en zenuwen bevinden in de huid.
• De ligging en prikkel van de zintuigen:
• Gezichtszintuig: In de ogen, licht
• Gehoorzintuig: In de oren, geluid
• Reukzintuig: In de neus, geur
• Smaakzintuig: In de tong, smaak
• Warmtezintuig: In de Huid, warmte
• Koudezintuig: In de huid, koude
• Drukzintuig: In de huid, druk
• Tastzintuig: In de huid, aanraking

Adequate Prikkel

• Een adequate prikkel is een prikkel waar een zintuig gevoelig voor is.
• Licht is de adequate prikkel voor gezichtszintuigen.
• Geluid is de adequate prikkel voor gehoorzintuigen.
• Geur is de adequate prikkel voor reukzintuigen.
• Zoet, zout, zuur en bitter zijn adequate prikkels voor smaakzintuigen.
• Druk, warmte en kou zijn adequate prikkels voor gevoelszintuigen.

Het Zintuigenstelsel

• De drempelwaarde is de minimale sterkte van een prikkel om een impuls op te wekken.
• Hoger dan de drempelwaarde resulteert in een impuls; lager resulteert in geen impuls.
• Gewenning treedt op als een prikkel aanhoudt, waardoor de prikkeldrempel kan veranderen door de drempelwaarde verhoging.
• Prikkels worden alleen waargenomen als ze de prikkeldrempel overschrijden.

Prikkeldrempel en Gewenning

• Gewenning treedt op wanneer het centraal zenuwstelsel minder impulsen ontvangt van zintuigcellen bij aanhoudende prikkels.
• De prikkeldrempel is de waarde van een prikkel die je nog net waar kunt nemen.
• Als er voortdurend prikkels worden afgegeven, merk je dat na een poosje niet meer.
• De zintuigcellen sturen dan geen impulsen meer naar je centraal zenuwstelsel en dus word je je er niet meer van bewust.

Gewenning en Motivatie

• De motivatie beïnvloedt de drempelwaarde.
• Gewenning treedt op wanneer een prikkel enige tijd aanhoudt, waardoor er minder impulsen in de zintuigcellen ontstaan.

Prikkel en Impuls

• Een prikkel is invloed uit de omgeving op een organisme.
• Een impuls is een elektrisch signaal dat van de zintuigcellen via zenuwen naar de hersenen wordt geleid.
• Impulsen ontstaan in de zintuigcellen.
• De hersenen verwerken de informatie die door de zintuigen wordt gestuurd.
• Sommige lichaamsdelen hebben meer zintuigcellen dan andere.
• Pijnzintuig, tastzintuig en warmtezintuig zijn voorbeelden van zintuigen.
• Een zintuig is een orgaan dat reageert op invloeden uit de omgeving.

Het Zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel speelt een coördinerende rol bij handelingen, de verwerking van zintuiglijke prikkels, en emotionele en cognitieve processen.
• Cognitieve vaardigheden hebben te maken met de mate waarin iemand kennis en informatie kan opnemen en verwerken.
• Het zenuwstelsel bestaat het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.
  • Het centrale zenuwstelsel bestaat uit grote hersenen, kleine hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg. Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle delen van het lichaam.

Herhalen Zintuigen

• De zintuigen zijn ogen (zien), oren (horen), huid (voelen), tong (proeven), en neus (ruiken).
• Prikkels leiden tot zintuigcellen, impulsen, zenuwen en hersenen in die volgorde.

Werking Zintuigen

• Een prikkel is een invloed uit de omgeving.
• Zintuigcellen zijn de cellen in de zintuigen die zijn aangesloten op de zenuwen.
• Impulsen signaleren van de zintuigen via de zenuwen naar de hersenen.

De Huid

• De huid bestaat uit meerdere lagen met eigen functies en bevat meerdere zintuigen.
• De hoornlaag beschermt tegen ziekteverwekkers, beschadiging en uitdroging.
• De kiemlaag is de binnenste laag met cellen die zich kunnen delen; de hoornlaag is de buitenste laag van dode cellen.

Koude en Warmte

• Koude en warmte worden apart waargenomen, evenals druk en tast.
• Allemaal met een eigen zenuwuiteinde.

Regeling van Temperatuur

• De normale lichaamstemperatuur is 37 graden Celsius.
• Bij warmte zweet je en de doorbloeding neemt toe om warmte af te geven aan de omgeving.
• Bij koude neemt de doorbloeding af en ga je rillen om warmte te creëren.

De Neus en de Tong

• De onderwerpen zijn reuk (neus) en smaak (tong).
• Het reukzintuig en smaakzintuig werken samen.

Neus

• Geurzenuw is reukzintuig.
• Prikkel > Zintuigcellen > Impuls > Zenuwen > Hersenen

Smaakzintuigen

• Smaakknopjes bevinden zich aan de zijkanten van groefjes in de tong.
• Er zijn vier soorten smaakknopjes waarmee je vier smaken kunt proeven: zoet, zuur, zout en bitter.
• Het reukzintuig speelt ook een rol bij het proeven.

Geluiden

• Geluiden zijn trillingen van de lucht.
• Snel trillen resulteert in een hoog geluid, terwijl langzaam trillen resulteert in een laag geluid.
• Een kleine uitslag geeft een zacht geluid; een grote uitslag een hard geluid.
• Geluidssterkte wordt gemeten in decibel.
• Geluidssterkte (volume) wordt gemeten in decibel.
• Gehoorschade treedt op vanaf 80 decibel, de pijngrens ligt bij 130 decibel.

Het Oor

• Belangrijke onderdelen van het oor zijn oorschelp, gehoorgang, oorschelp, gehoorbeentjes, trommelholte en trommelvlies.
• De trilling loopt van trommelvlies naar de gehoorbeentjes, van de gehoorbeentjes door het venster, die vloeistof in het slakkenhuis laten trillen.
• De trillingen worden opgevangen door zintuigcellen met haartjes.
• Gehoorbeschadiging kan ontstaan door geluidsoverlast.
• De anatomie van het oor bestaat uit het uitwendige oor, middenoor en binnenoor.

De Ogen

• De belangrijkste onderdelen van het oog zijn wenkbrauw, wimpers, ooglid, pupil, iris, traanbuisje en hoornvlies.

Functies rondom de Ogen

• Wenkbrauwen houden stof en zweet tegen.
• Oogleden zorgen voor de lidslagreflex en verspreiden traanvocht.
• Traankanaaltjes voeren overtollig traanvocht af naar het traanzakje.
• Traanzakjes slaan tijdelijk traanvocht op en voeren dit af naar de neusholte.
• Wimpers houden stof tegen.
• Traanklieren maken traanvocht aan, wat voorkomt dat het weefsel van de ogen uitdroogt en werkt als een ontsmettende vloeistof.

Werking van het Oog

• Hoornvlies, lens en pupil.
• Harde oogvlies, vaatvlies en netvlies.
• Glasachtig lichaam en gele vlek.
• De pupil is een opening waardoor licht het oog binnenkomt.
• De pupilreflex regelt de hoeveelheid licht die het netvlies bereikt via de hersenstam.
• Kringspieren en straalsgewijs lopende spieren beinvloeden de grootte van de pupil.
• Kringspieren samentrekken -> pupil kleiner
• Straalsgewijs lopende spieren samentrekken -> pupil groter

Diepte Zien

• Diepte zien is omdat er twee net iets verschillende beelden op het netvlies ontstaan,
• Beide beelden naar de hersenen worden gestuurd, de hersenen voegen dit samen, je ziet maar één beeld.
• De hersenen vergelijken de beelden ook.
• Zo afstanden en diepte gezien kunnen worden.

Vragen over de adequate prikkels van zintuigen, de functie van het zenuwstelsel en de huid. Test je kennis van de biologie en het menselijk lichaam. Leer over de werking van zintuigen en de rol van het zenuwstelsel bij het verwerken van informatie.