Podcast
Questions and Answers
Жер бедерінің қалыптасуына әсер ететін күштер неше топқа бөлінеді?
Жер бедерінің қалыптасуына әсер ететін күштер неше топқа бөлінеді?
- Бір топқа: тек сыртқы (экзогендік) күштер.
- Екі топқа: ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік). (correct)
- Үш топқа: геологиялық, климаттық және биологиялық.
- Төрт топқа: тектоникалық, эрозиялық, жанартаулық және мұздықтық.
Ішкі күштердің әсерінен жер қыртысында қандай процестер жүруі мүмкін?
Ішкі күштердің әсерінен жер қыртысында қандай процестер жүруі мүмкін?
- Тек үгілу процестерінің қарқынды жүруі.
- Тау түзілуі, тектоникалық жарықтардың пайда болуы және жер қыртысы бөліктерінің тік қозғалыстары. (correct)
- Тек өзен арналарының өзгеруі.
- Тек жазықтардың пайда болуы.
Тербелмелі қозғалыстардың тау түзілу процестерінен айырмашылығы неде?
Тербелмелі қозғалыстардың тау түзілу процестерінен айырмашылығы неде?
- Тербелмелі қозғалыстар қайтымды сипатта болады, ал тау түзілуі кезіндегі өзгерістер қайтымсыз. (correct)
- Тербелмелі қозғалыстар қайтымсыз, ал тау түзілуі қайтымды.
- Тербелмелі қозғалыстар тек мұхит түбінде жүреді.
- Тербелмелі қозғалыстар тек жазықтарда, ал тау түзілуі тек таулы аймақтарда жүреді.
Сыртқы күштердің әсерінен қалыптасқан жер бедерінің пішіндеріне қандай процесс әсер етеді?
Сыртқы күштердің әсерінен қалыптасқан жер бедерінің пішіндеріне қандай процесс әсер етеді?
Физикалық үгілудің химиялық үгілуден айырмашылығы неде?
Физикалық үгілудің химиялық үгілуден айырмашылығы неде?
Қандай аймақтарда физикалық үгілу процесі қарқынды жүреді?
Қандай аймақтарда физикалық үгілу процесі қарқынды жүреді?
Тау жыныстарындағы жарықшақтарға судың кіріп, қатуы қандай құбылысқа әкеледі?
Тау жыныстарындағы жарықшақтарға судың кіріп, қатуы қандай құбылысқа әкеледі?
Литосфералық тақталардың қозғалысы нәтижесінде не өзгереді?
Литосфералық тақталардың қозғалысы нәтижесінде не өзгереді?
Төмендегі аймақтардың қайсысында тау жыныстарындағы жарықшақтарға судың қату процесі жиі кездеседі?
Төмендегі аймақтардың қайсысында тау жыныстарындағы жарықшақтарға судың қату процесі жиі кездеседі?
Эндогендік күштер географиялық процестерге қалай әсер етеді?
Эндогендік күштер географиялық процестерге қалай әсер етеді?
Химиялық үгілудің басты факторы не?
Химиялық үгілудің басты факторы не?
Қай климаттық жағдайда химиялық үгілу әсіресе қарқынды жүреді?
Қай климаттық жағдайда химиялық үгілу әсіресе қарқынды жүреді?
Үгілудің барлық түрлерінің нәтижесі қандай?
Үгілудің барлық түрлерінің нәтижесі қандай?
Желдің әрекетінен қалыптасатын жер бедерінің пішіндері қалай аталады?
Желдің әрекетінен қалыптасатын жер бедерінің пішіндері қалай аталады?
Ағын судың әрекетінен түзілген жер бедерінің ерекшелігі неде?
Ағын судың әрекетінен түзілген жер бедерінің ерекшелігі неде?
"Бедленд" дегеніміз не?
"Бедленд" дегеніміз не?
Өзен аңғарындағы тұнба жыныстардың қалың жиналуы қай бөлікте байқалады?
Өзен аңғарындағы тұнба жыныстардың қалың жиналуы қай бөлікте байқалады?
Тау мұздықтарының әрекетінен қандай жер бедерінің пішіні қалыптасады?
Тау мұздықтарының әрекетінен қандай жер бедерінің пішіні қалыптасады?
Морена дегеніміз не?
Морена дегеніміз не?
Карст процесі дегеніміз не?
Карст процесі дегеніміз не?
Жер шарындағы ең ұзын үңгір қайда орналасқан?
Жер шарындағы ең ұзын үңгір қайда орналасқан?
Жер бедерін өзгертуші барлық сыртқы күштердің қозғаушы күші не?
Жер бедерін өзгертуші барлық сыртқы күштердің қозғаушы күші не?
Жер бедерінің қалыптасуына әсер ететін факторларға не жатады?
Жер бедерінің қалыптасуына әсер ететін факторларға не жатады?
Карсттық жер бедерінің пішіндері қай аймақтарда кең таралған?
Карсттық жер бедерінің пішіндері қай аймақтарда кең таралған?
Тау өзендерінің жазық өзендерінен айырмашылығы неде?
Тау өзендерінің жазық өзендерінен айырмашылығы неде?
Flashcards
Ішкі күштер
Ішкі күштер
Жердің ішкі қойнауынан туындайтын жылу, химиялық және радиоактивтік энергия әсерінен пайда болатын күштер.
Сыртқы күштер
Сыртқы күштер
Күн сәулесі мен атмосфералық күштердің әсерінен жер бедерінің пішіндерін өзгерту.
Тау түзілуі
Тау түзілуі
Ішкі күштердің нәтижесінде жер қыртысының көтеріліп, таулардың пайда болуы.
Тербелмелі қозғалыстар
Тербелмелі қозғалыстар
Signup and view all the flashcards
Жанартау атқылауы
Жанартау атқылауы
Signup and view all the flashcards
Үгілу
Үгілу
Signup and view all the flashcards
Физикалық үгілу
Физикалық үгілу
Signup and view all the flashcards
Химиялық үгілу
Химиялық үгілу
Signup and view all the flashcards
Кристалдық тор
Кристалдық тор
Signup and view all the flashcards
Поляры ауданы
Поляры ауданы
Signup and view all the flashcards
Субтропиктер
Субтропиктер
Signup and view all the flashcards
Жел әрекеті
Жел әрекеті
Signup and view all the flashcards
Эолдық пішіндер
Эолдық пішіндер
Signup and view all the flashcards
Ағын су
Ағын су
Signup and view all the flashcards
Тау мұздықтары
Тау мұздықтары
Signup and view all the flashcards
Корст процесс
Корст процесс
Signup and view all the flashcards
Трогты аңғарлар
Трогты аңғарлар
Signup and view all the flashcards
Бедленд
Бедленд
Signup and view all the flashcards
Аңғар
Аңғар
Signup and view all the flashcards
Тасымалдау әрекеті
Тасымалдау әрекеті
Signup and view all the flashcards
Кеуектер
Кеуектер
Signup and view all the flashcards
Жер бедерінің өзгерісі
Жер бедерінің өзгерісі
Signup and view all the flashcards
Климаттық жағдайлар
Климаттық жағдайлар
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Жер бедерінің қалыптасу заңдылықтары
- Жер бедерінің қалыптасуына ішкі (эндогендік) және сыртқы (экзогендік) күштер әсер етеді.
- Ішкі күштер (тектоникалық қозғалыстар): Жердің ішкі энергиясынан пайда болады және тау түзілуі мен тербелмелі қозғалыстарды тудырады.
- Тау түзілуі: Жер қыртысындағы катпарлану, тектоникалық жарықтардың пайда болуы және жер қыртысы бөліктерінің тік қозғалыстарына әкеледі.
- Тербелмелі қозғалыстар: Жер қыртысының көтерілуі мен төмендеуіне, мұхит деңгейінің өзгеруіне әкеледі. Қозғалыстар қайтымды.
- Тау түзілуі кезінде қатпарлану және жарықтар бойымен қозғалған бөліктер (қайтымсыз өзгерістер).
- Жанартау атқылауы мен жер сілкінуі ішкі күштердің нәтижесі.
- Ішкі күштер - литосфералық тақталардың қозғалысы мен материктер пішінінің және мұхиттар айдының өзгеруіне әсер етеді.
- Сыртқы күштер (Күн энергиясы, қысым): Эндогендік әрекет нәтижесінде қалыптасқан жер бедерінің формаларын өзгертеді.
Үгілу процестері
- Үгілу: Тау жыныстарының физикалық және химиялық бұзылуы.
- Физикалық үгілу: Жыныстардың температура өзгерістерінен кеңеюі мен сырылу негізінде. (маусымдық температура айырмашылықтары, климаттық ерекшеліктер).
- Химиялық үгілу: Жыныстар мен минералдардың химиялық құрамының өзгеруі (су, ауаның құрамдарымен әрекеттесу). (ылғалды және ыстық климатта, теңіз жағалауларында жиі).
- Үгілу процестері сипаты: Көбінесе бір мезгілде физикалық және химиялық ыдырау жүреді.
Тау жыныстарын тасымалдау
- Тау жыныстарын тасымалдау: Үгілу өнімдері мен борпылдақ жыныстарды тасымалдау, жер бедерін өзгертуде маңызды
- Өсімдіктер мен жануарлар әлемі: Үгілу процесіне қатысып, қарқынын күшейтеді.
- Үгілу өнімдерінің салмағы: Төмен сырғуы мүмкін.
- Желің әсері: Шаң-тозаң - эолдық формалар (шөлдер, құмды тебелер, құмды жалдар).
- Ағын су әрекеті: Борпылдақ жыныстарды тасымалдау (өзендер, жыралар, сайлар, аңғарлар).
- Тау өзендері: Күшті ағын - ірі тастарды тасымалдай алады
- Шөлді аймақтарда жердің тілімделуі: Нөсерлі жаңбыр, құрғақ өзен арналары.
Мұздықтардың әрекеті
- Мұздықтардың әрекеті: Биік таулар мен жазықтықтардағы жер бедерін өзгерту.
- Тау мұздықтары: Үгілу, тасымалдау (трогты аңғарлар).
- Мұздықтармен өңделген жер бедері: Үшкір шыңдар, тік беткейлер, терең шатқалдар. (альпілік жер бедері).
- Морена: Мұздықпен тасымалданған жыныстар.
Жерасты суларының әрекеті
- Жерасты сулары: Карст процесі (судың жыныстарды ерітуі), үңгірлер, кеуектер, карст формалары.
- Карстан түзілген жер бедері: Үңгірлер, (Аппалачта) ең ұзын үңгір, (Кавказда) ең терең үңгір.
- Карст аймақтары: Балқандар, Кіші Азия, Оңтүстік-Шығыс Қытай, Аппалач тау жүйесі.
Жер бедерінің қалыптасуы
- Жер бедерінің қазіргі күйі: Ішкі және сыртқы күштердің геологиялық уақыт аралығындағы өзара әрекеті.
- Күннің түсуі мен климаттық жағдайлар: Сыртқы күштердің қарқыны мен жолдарын анықтай.
- Тектондық қозғалыстар: Жер бедерінің өзгеруіне әсер етеді.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
