Zenuwcellen: Opbouw en Functie

Zenuwcellen (Neuronen)

• Neuronen hebben een cellichaam met vertakte uitlopers.
• Ze geleiden prikkels door het lichaam.
• Neuronen vormen een samenhangend netwerk van verbindingen tussen weefsels.

Opbouw van een zenuwcel

• Een zenuwcel bestaat uit een cellichaam met een kern.
• Korte uitlopers van een zenuwcel worden dendrieten genoemd.
• De lange uitloper van een zenuwcel heet een neuriet of axon.

Witte en Grijze Stof

• Witte stof wordt gevormd door neurieten met een mergschede (myeline).
• Grijze stof wordt gevormd door cellichamen en dendrieten.
• In de hersenen bevindt de grijze stof zich aan de buitenkant en de witte stof aan de binnenkant.
• In het ruggenmerg is de witte stof aan de buitenkant gelegen, terwijl de grijze stof zich binnenin bevindt.

Soorten Neuronen

• Sensorische neuronen geleiden prikkels van zintuigen, huid en slijmvliezen naar de hersenen.
• Motorische neuronen geleiden impulsen van de hersenen naar spieren en klieren.
• Schakelneuronen verbinden neuronen binnen de hersenen en het ruggenmerg.

Steuncellen (Neurogliacellen)

• Neurogliacellen liggen tussen de zenuwcellen.
• Ze verzorgen de voeding en ondersteuning van zenuwcellen.
• Neurogliacellen beschermen de zenuwcellen.

Grote Hersenen (Cerebrum)

• De grote hersenen bestaan uit twee hersenhelften.
• De twee hersenhelften zijn verbonden via de hersenbalk.
• De hersenhelften bestaan uit de voorhoofdskwab, wandbeenkwab, slaapkwab en achterhoofdskwab.
• Rondom de groeven in de hersenen liggen schorsvelden.

Functies van Schorsgebieden

• De sensorische schors ontvangt prikkels vanuit de zintuigen.
• De motorische schors stuurt prikkels naar spieren en klieren.

Tussenhersenen

• De tussenhersenen liggen onder de grote hersenen.
• Ze dienen als schakelstation voor impulsen.
• De tussenhersenen filteren lastige of overbodige prikkels.
• Ze zijn belangrijk voor de hormonale aansturing.

Hypothalamus

• De hypothalamus verbindt het zenuwstelsel met het hormoonstelsel.
• De hypothalamus regelt de homeostase (evenwicht in het lichaam).

Kleine Hersenen

• De kleine hersenen liggen achter de grote hersenen.
• Ze zijn essentieel voor de coördinatie van beweging.
• De kleine hersenen helpen bij het bewaren van evenwicht en de houding.
• Bij schade aan de kleine hersenen ontstaan ongecoördineerde bewegingen.

Perifeer Zenuwstelsel

• Bestaat uit alle zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg
• Het perifere zenuwstelsel omvat 12 paar hersenzenuwen.
• Het perifere zenuwstelsel omvat 31 of 32 paar ruggenmergzenuwen.

Hersenzenuwen

• Hersenzenuwen verbinden het hoofd en de hals met de hersenen.
• Voorbeelden van hersenzenuwen zijn de reukzenuw, oogzenuw, oogbewegingszenuw, aangezichtszenuw en gehoorzenuw.
• De nervus vagus (zwervende zenuw) regelt onder andere het hart, de maag en de darmen.
• De hypoglossus (ondertongzenuw) is een hersenzenuw.

Ruggenmergzenuwen

• Er zijn 31 of 32 paar ruggenmergzenuwen.
• Het zijn gemengde zenuwen.
• De sensorische tak is de achterwortel.
• De motorische tak is de voorwortel.
• Buiten de wervelkolom fuseren de sensorische en motorische tak tot één gemengde zenuw.

Animaal Zenuwstelsel

• Omvat het centrale en perifere zenuwstelsel.
• Regelt bewuste interactie met de omgeving.

Aanvoerende Banen

• Aanvoerende banen brengen prikkels van de zintuigen naar het centrale zenuwstelsel.

Afvoerende Banen

• Afvoerende banen brengen impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren en klieren.

Voorbeelden Functies Zenuwstelsel

• Bewegen van armen en benen.
• Reageren op prikkels zoals geluid of licht.

Hormoonstelsel

• Zorgt voor communicatie in het lichaam via hormonen.
• Hormonen reizen via het bloed naar andere cellen.
• Hormooncellen in klieren maken hormonen aan.
• Hormonen zorgen voor een actie in het doelorgaan.

Hersenen en Hormonen

• De hypothalamus detecteert signalen en stuurt de hormoonproductie aan.
• De hypofyse reguleert de hormoonproductie.
• Het doelorgaan voert de actie uit die door de hormonen wordt aangezet.

Schildklier

• De schildklier produceert thyroxine, wat de verbranding in cellen stimuleert.
• De schildklier bevindt zich in de hals, tegen de luchtpijp aan, en bestaat uit twee lobben.
• De ontwikkeling en werking van de schildklier is afhankelijk van jodium.
• De schildklier regelt de stofwisseling.

Bij Teveel Schildklierhormoon (Hyperthyreoïdie)

• Hyperthyreoïdie veroorzaakt een verhoogde stofwisseling.
• Het gevolg is rusteloosheid.
• Het gevolg is gewichtsverlies.
• Het gevolg is snelle hartslag.
• Het gevolg is toegenomen transpiratie en een verhoogde lichaamstemperatuur.
• Het gevolg is uitpuilende ogen.

Hormonen van de Schildklier

• Thyroxine verhoogt de verbranding in cellen.
• Calcitonine verlaagt het calciumgehalte in het bloed.

Bijschildklieren

• De bijschildklieren zijn kleine knopjes die tegen de schildklier aan liggen.
• Ze produceren parathormoon.
• Parathormoon verhoogt het calciumgehalte in het bloed, wat tegenovergesteld is aan de werking van calcitonine.

Alvleesklier (Pancreas)

• De alvleesklier heeft twee functies: een endocriene en een exocriene functie.
• Het endocriene deel (eilandjes van Langerhans) maakt hormonen voor de bloedsuikerregulatie.
• Het exocriene deel maakt pancreassap voor de spijsvertering.

Hormonen van de Eilandjes van Langerhans

• Insuline verlaagt de bloedsuiker en zet glucose om in glycogeen.
• Glucagon verhoogt de bloedsuiker en zet glycogeen om in glucose.
• Beide hormonen komen direct in het bloed terecht en werken onder andere op de lever en spieren.

Bij Tekort aan Insuline (Zoals bij Diabetes)

• Glucose wordt niet goed opgenomen in cellen.
• Glucose komt in de urine terecht, wat leidt tot veel plassen en dorst.
• Insuline moet worden gespoten om de bloedsuiker kunstmatig te regelen.

Insuline en Adrenaline

• Insuline en adrenaline zijn antagonisten; ze werken tegenovergesteld.

Bijnieren

• De bijnieren liggen als kleine kapjes boven op de nieren.

Bijnierschors

• De bijnierschors maakt hormonen die ontstekingen remmen, allergische reacties verminderen en helpen bij de regeling van de natrium- en kaliumbalans in het lichaam.

Bijniermerg

• Het bijniermerg maakt adrenaline.
• Adrenaline zorgt voor een verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk, snellere ademhaling, remming van de maag-darmwerking en verhoging van de bloedsuiker (door omzetting van glycogeen naar glucose in lever en spieren).