Podcast
Questions and Answers
Ағза нидә үсә, үсеш һәм тире́шлекне дәвам итү өчен ниләр кирәк?
Ағза нидә үсә, үсеш һәм тире́шлекне дәвам итү өчен ниләр кирәк?
Пластик алмасуның икенче исеме ничек атала?
Пластик алмасуның икенче исеме ничек атала?
Нәруызларның алмасуында гомуми амин кислоталарының кайсысы тамақ белән килергә кирәк?
Нәруызларның алмасуында гомуми амин кислоталарының кайсысы тамақ белән килергә кирәк?
Майның составында нинди май кислоталары булырга мөмкин?
Майның составында нинди май кислоталары булырга мөмкин?
Signup and view all the answers
Көмірсулар организмда ничек мөддәттә җавап бирә?
Көмірсулар организмда ничек мөддәттә җавап бирә?
Signup and view all the answers
Нәруызның кайсы төре бәхетле нерўызлар дип атала?
Нәруызның кайсы төре бәхетле нерўызлар дип атала?
Signup and view all the answers
Майның туклануында никадәр өлеш катнаша?
Майның туклануында никадәр өлеш катнаша?
Signup and view all the answers
Амин кислоталарының кайсы төре организмда үзе ясалмый?
Амин кислоталарының кайсы төре организмда үзе ясалмый?
Signup and view all the answers
Нәрсә кешенең температурасын һәм экотокрениң температурасын саклый?
Нәрсә кешенең температурасын һәм экотокрениң температурасын саклый?
Signup and view all the answers
Затларның алмасуында катнашучы процессларны атамасы ничек?
Затларның алмасуында катнашучы процессларны атамасы ничек?
Signup and view all the answers
Study Notes
Затлар һәм энергия алмашуы
- Терәзәләр һәм энергия алмашу аркылы организмның эчке мөхитенең (кан, тукыма шәрәбе, лимфа) тотрыклыгы саклана.
- Организм үзенчәлекле органик берләшмәләр формалаштыруда, үсүдә, үсештә һәм яшәүне дәвам итүдә катнаша.
- Затлар һәм энергия алмашуы ике процессны үз эченә ала: пластик алмашу (ассимиляция) һәм энергетик алмашу (диссимиляция).
- Бу ике процесс тыгыз бәйләнештә һәм бер-берсенә бәйле.
Пластик алмашу (ассимиляция)
- Пластик алмашуда (латинча "plastіke" - төзелешенең торгызылуы) азык матдәләрдән организмның үзенә хас органик берләшмәләр формалаша.
- Бу берләшмәләр яшәү үзенчәлеген югалткан структураларны алыштыра, яңа күзәнәкләр барлыкка килә.
- Пластик алмашуда формалаштырылган органик берләшмәләр күзәнәкара матдәләр составына керә.
- Пластик алмашуны анаболизм (грекча - "аnavole" - күтәрелеш, үсеш) дип тә атыйлар.
Нәруызлар алмашуы
- Кешенең гәүдә массасының 25% нәруызлардан тора.
- Нәруыздар күп сандагы амин кислоталарыннан тора.
- Организмдагы амин кислоталары алыштырыла торган һәм алыштырылмый торган ике төркемгә бүленә.
- Алыштырыла торган амин кислоталары организмда үзе формалаша.
- Алыштырылмый торган амин кислоталары организмга азык белән бергә керә.
- Кеше организмы өчен кирәкле барлык амин кислоталары булган нәруызлы азык матдәләрен кыйммәтле нәруыздар дип атыйлар.
- Кыйммәтле нәруыздар сөт, йомырка, ит һәм балык азык матдәләрендә күп санда очрый.
Майлар алмашуы
- Кешенең гәүдә массасының 10-20% майдан тора.
- Май составында туенган һәм туенмаган май кислоталары бар.
- Туенмаган май кислоталары организмга азык белән генә керә.
- Бу май кислоталары үсемлек майлары составында күп санда очрый.
- Май цитоплазманың, күзәнәк ядросының, мембранасының, витаминнарның һ.б. составында була.
- Май җимерелгәндә башка органик матдәләрдән ике тапкыр күбрәк энергия бүленеп чыга.
- Организмда ашыкча май тире астында, эчтә һ.б. урыннарда запас буларак туплана.
Көмірсулар алмашуы
- Кешенең гәүдә массасының 1% көмірсулардан тора.
- Табигый азык составында көмірсулар күбесенчә моно- һәм полисахаридлар формасында очрый.
- Көмірсулар ашказаны-эчәк трактында шикәргә (глюкозага) кадәр җимерелә һәм тукымаларга тарала.
- Көмірсулар җимерелгәндә соңгы продуктлар буларак су һәм күмеркислота газы бүленеп чыга.
- Көмірсулар кандагы шикәр күләменең торыклы булуын көйләүдә катнаша.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Бу тест организмның эчке мөхитендәге затлар һәм энергия алмашуы процессы турында. Пластик алмашу һәм мәгълүматның бу процесслары арасында үзара бәйләнеш аңлатылган. Нәруызлар алмашуы һәм анаболизмга да тукталган.
