Зат есімнің анықтамасы

Зат есімнің анықтамасы

• Зат есім (существительное) – тілдегі сөз табы, адамның, заттың, құбылыстың, әрекеттің немесе сапаның атауын білдіреді.

• Негізгі белгілері:

  • Кім? Не? деген сұрақтарға жауап береді.
  • Заттардың атын, олардың санын, өлшемін, сапасын, т.б. сипаттайды.

• Мысалдар:

  • Адамдар: "оқушы", "мұғалім"
  • Заттар: "кітап", "стол"
  • Құбылыстар: "жаңбыр", "күн"

• Сандық және сапалық зат есімдер:

  • Сандық зат есімдер: заттардың санын (екі алма, үш кітап).
  • Сапалық зат есімдер: заттардың ерекшеліктерін (сары гүл, тәтті алма).

• Зат есімнің түрлері:

  • Нақтылы зат есімдер: нақты заттарды білдіреді (Астана, Керек).
  • Жалпы зат есімдер: жалпы мәндегі заттарды білдіреді (қала, кітап).
  • Жинақтық зат есімдер: бірнеше заттың бір топтастырыла аталу (гүлдер, балалар).

• Тілдік функциялары:

  • Сөйлемде пән (субъект) рөлін атқарады.
  • Объект (предмет) ретінде де қызмет атқарады.

• Зат есімнің грамматикалық ерекшеліктері:

  • Септік (атрибуттық, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес).
  • Сан (жекеше, көпше).
  • Жыныс (еркек, әйел, орта).

Зат есімнің анықтамасы

• Зат есім - тілдегі сөз табы, адамның, заттың, құбылыстың, әрекеттің немесе сапаның атауын білдіреді.
• Зат есімі "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беріп, заттарға қатысты атрибуттарды сипаттайды.

Негізгі белгілері

• Заттардың атын, санын, өлшемін, сапасын көрсетеді.
• Мысалдар:
  • Адамдар: "оқушы", "мұғалім".
  • Заттар: "кітап", "стол".
  • Құбылыстар: "жаңбыр", "күн".

Сандық және сапалық зат есімдер

• Сандық зат есімдер - заттардың санын көрсетеді (мысалы: "екі алма", "үш кітап").
• Сапалық зат есімдер - заттардың ерекшеліктерін білдіреді (мысалы: "сары гүл", "тәтті алма").

Зат есімнің түрлері

• Нақтылы зат есімдер - нақты заттарды білдіреді (мысалы: "Астана", "Керек").
• Жалпы зат есімдер - жалпы мәндегі заттарды көрсетеді (мысалы: "қала", "кітап").
• Жинақтық зат есімдер - бірнеше заттың бір топтастырыла аталуы (мысалы: "гүлдер", "балалар").

Тілдік функциялары

• Зат есімі сөйлемде пән (субъект) ретінде қызмет атқарады.
• Объект (предмет) рөлінде де қолданылады.

Зат есімнің грамматикалық ерекшеліктері

• Септік - зат есімнің ролін анықтайды (атрибуттық, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес).
• Сан - зат есімдердің жекеше не көпше екендігін көрсетеді.
• Жыныс - зат есімдердің еркек, әйел немесе орта жынысқа жататынын білдіреді.

Зат есімнің түрлері

• Жалпы зат есім:

  • Адамдарды, жануарларды, заттарды, құбылыстарды жалпы түрде білдіреді.
  • Мысалдар: адам, кітап, ит, аспан.

• Жекеше зат есім:

  • Бір объектіні, адамды немесе жануарды нақты атайды.
  • Мысалдар: Абай, Алматы, Рыся.

• Көпше зат есім:

  • Бірнеше объектіні, адамдарды немесе жануарларды білдіреді.
  • Мысалдар: адамдар, кітаптар, иттер.

• Деректемелік зат есім:

  • Негізгі ақпарат беретін, анықталған зат есім.
  • Мысалдар: Қазақстан, Сейфуллин, Есіл.

• Абстракт зат есім:

  • Тікелей заттық сипаттағы емес, сезімдер мен ұғымдарды білдіреді.
  • Мысалдар: махаббат, бақыт, білім.

• Материалдық зат есім:

  • Заттың материалын немесе құрамын көрсетеді.
  • Мысалдар: алтын, су, ағаш.

• Жанасу зат есімі:

  • Заттар арасындағы қатынасты, байланыс пен орналасуды көрсетеді.
  • Мысалдар: үстінде, ішінде, алдында.

• Сандық зат есім:

  • Заттардың санын немесе көлемін білдіреді.
  • Мысалдар: үш алма, бес кітап.

Зат есімнің қалыптары

• Негізгі форма:

  • Зат есімнің бастапқы, өзгермеген түрі.

• Септік формалары:

  • Зат есімдердің грамматикалық байланысын көрсетеді.
  • Септіктер: атрибутивтік, толтыру, қатынастық.

Зат есімнің мағынасы

• Конкретті зат есім:

  • Нақты физикалық объектілерді көрсетеді.

• Абстрактілі зат есім:

  • Түсініктер мен идеяларды білдіреді.