Зат есім түрлері және септелуі

Study Notes

Зат есім түрлері

Зат есімдер — заттарды, құбылыстарды, ұғымдарды белгілейтін сөздер.
Зат есімдер атаулық, сандық және сілтемелік болып бөлінеді.
Атаулық зат есімдер заттардың атауларын білдіреді (мысалы, үй, ағаш, кітап).
Сандық зат есімдер заттардың сандарын білдіреді (мысалы, бір, екі, үш).
Сілтемелік зат есімдер заттардың орнын көрсетеді (мысалы, мен, сен, ол).

Зат есімдердің септелуі

Зат есімдер сөйлемдегі рөліне (қызметіне) қарай септелу формаларына ие болады.
Зат есімдердің септелу формалары жалғаулар арқылы жасалады.
Зат есімдердің септелу жалғаулары есімдіктің қызметіне байланысты әртүрлі болады.
Зат есімдердің септелу жалғаулары сөз тіркестеріндегі есімдіктер мен басқа сөздердің арақатынастарын көрсетеді.
Зат есімдер септелу арқылы сөйлемдегі қызметтеріне сәйкес формалар алады.
Септелу арқылы зат есімдер сөйлемдегі басқа сөздермен байланысып, мағынасы толық ашылады.
Зат есімдер 7 негізгі септелу жалғауына ие. Олар:
- Тікелей септелу (атаулық)
- Жабысқақ септелу (ішілік, жалғаулармен)
- Жасалма септелу (жалғаусыз)
- Жалпы септелу (жалғаулардың әр түрлі жұбы)
- Шартты септелу
- Басқа септелу (сөз тіркестеріндегі қатынасты көрсететін)
Септелу жалғаулары зат есімдердің жақтарына байланысты әртүрлі болады.
Зат есімдердің жақтары олардың қатарына, туындылығына байланысты әртүрлілікке ие.
Септелу формалары жиі кездесетін жалғаулармен өзгереді (мысалы, -да, -де, -та, -те, -ті, -ні, -мен, -ге, т.б.)
әр түрлі жағдайдағы қызметтеріне байланысты (анықтауыш, толықтырушы, бағынышты мүше, т.б.).
Зат есімді септеу кезінде ол қатысып жатқан сөйлемнің мағынасын толықтырады.
Зат есім септелуі сөйлемдегі басқа сөздердің септелуіне әсер ететін жағдайлар бар.
Септелу жалғаулары зат есімдерді дұрыс қолдануды, сөйлем құрылымын анықтайды.

Зат есім түрлерін анықтауға арналған мысалдар

Оқулық (атаулық)
Бір (сандық)
Біз (сілтемелік)

Септелу жалғауларының мысалдары

Үйде (жабысқақ, орны көрсету жалғауы)
Кітапты (тікелей септелу, иелік)

Септелу түрлеріне мысалдар

Менің үйім, үйлерің
Менің кітабым, кітабың
Оқырманға арналған кітап, кітаптағы

Еркін деп аталатын зат есімдер

Көптеген зат есімдер (есімдіктер, етістіктер), басқа зат есімдермен тіркелген кезде, септелу ережелері өзгеріске ұшырайды.

Септелу және сөйлем құрылымы

Зат есімдердің дұрыс септелмеуі сөйлемнің мағынасын өзгерте алады.
Септелу жалғаулары сөйлемнің мағынасын дәлдікпен беруге және тура ұғынуға мүмкіндік береді.

Description

Бұл квиз зат есімдер туралы негізгі түсініктерді қамтиды. Сіз зат есімдердің түрлерін, сондай-ақ олардың септелу формаларын меңгересіз. Зат есімдер сөйлем ішінде қалай қолданылатынын білу маңызды.