Zasoby wodne Ziemi i Wszechocean

Dobrze, oto notatki do nauki na podstawie dostarczonego tekstu:

Zasoby wodne Ziemi

• Hydrosfera to wodna powłoka planety
• Woda występuje na powierzchni Ziemi i przenika do jej pozostałych sfer
• Ilość wody w hydrosferze jest stała
• Woda słona stanowi 97,5% zasobów wodnych
• Woda słodka to jedynie 2,5%

Wszechocean i jego podział

• Wszechocean dzieli się na oceany: Spokojny, Atlantycki, Indyjski, Arktyczny i Południowy
• Ocean Spokojny jest największy
• Zlewisko to obszar lądowy, z którego wody spływają do jednego zbiornika wodnego
• Źródłami zanieczyszczeń wód morskich są rzeki, statki, awarie zbiornikowców i platform wiertniczych
• Woda morska jest roztworem składającym się z pierwiastków chemicznych
• Zawiera tlen i wodór, które budują molekuły wody, oraz chlor i sód, tworzące sól morską

Zasolenie

• Zasolenie to zawartość soli w wodzie
• Średnie zasolenie wód powierzchniowych oceanów wynosi 35‰
• Jego zróżnicowanie zależy od intensywności parowania oraz dopływu słodkiej wody
• W strefach podbiegunowych zasolenie jest mniejsze (ok. 25‰) z powodu częstego zamarzania i topnienia lodu
• Morza śródlądowe na wysokich szerokościach geograficznych są słabo zasolone, przez małe parowanie i duży dopływ wód słodkich z rzek
• Największe zasolenie otwartych wód oceanicznych występuje w okolicach zwrotników (ok. 36‰) przez intensywne parowanie
• Największe zasolenie (ok. 40‰) mają morza śródlądowe leżące w okolicach zwrotników

Temperatura wód oceanicznych

• Na poziomie zróżnicowanie temperatury wód oceanicznych wpływa przede wszystkim szerokość geograficzna
• Jej średnia roczna temperatura wynosi 17°C
• Poniżej głębokości 1500 m temperatura jest niemal stała, od 0 do 4°C
• Ciepłe prądy morskie przenoszą wodę o wyższej temperaturze do wyższych szerokości geograficznych
• Zimne prądy morskie przenoszą wodę o niższej temperaturze do niższych szerokości geograficznych
• Najwyższą temperaturę mają wody w okolicach równika (od 24°C do 30°C)
• Najniższą temperaturę mają wody w strefach podbiegunowych (ok. -1°C)

Dynamika mórz i oceanów

• Pływy to wznoszenie i opadanie poziomu morza wywołane grawitacyjnym oddziaływaniem Księżyca i Słońca
• Upwelling polega na powolnym wynoszeniu na powierzchnię oceanu zimnych wód głębinowych
• Najintensywniej zachodzi on u zachodnich wybrzeży kontynentów w strefach występowania pasatów
• Upwelling przybrzeżny powodowany jest przez wiatry, które wypychają ciepłe wody powierzchniowe od wybrzeży
• Upwelling równikowy wywołuje prąd północnorównikowy i południoworównikowy, rozsuwający powierzchniową warstwę wody
• Downwelling występuje, gdy prądy morskie przenoszą ciepłe wody z niższych szerokości do wyższych

Prądy morskie

• Prądy morskie to poziome ruchy wód wywołane przez stałe wiatry, różnice gęstości i zróżnicowanie poziomu wód
• Kierunki prądów morskich nie zawsze pokrywają się z kierunkami wiatrów przez działanie siły Coriolisa i ukształtowanie dna oceanu
• Wyróżnia się prądy ciepłe i zimne układające się na oceanach w zamknięte kręgi cyrkulacyjne
• Ciepłe prądy morskie przyczyniają się do zwiększenia temperatury powietrza w Europie Zachodniej, zimne obniżają ją w Ameryce Północnej
• Dzięki ciepłym prądom morskim północna granica działalności rolniczej w Europie znajduje się na północ od koła podbiegunowego

Oscylacja Południowa El Niño

• Oscylacja Południowa El Niño to cykliczna cyrkulacja oceaniczno-atmosferyczna zachodząca w strefie równikowej Pacyfiku
• ENSO obejmuje fazę zimną (La Niña) i ciepłą (El Niño)
• Podczas fazy zimnej u wschodnich wybrzeży Australii i Indonezji tworzy się ośrodek niskiego ciśnienia, a u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej - ośrodek wysokiego ciśnienia
• Faza ciepła to odwrócenie cyrkulacji oceanicznej, osłabienie lub zanik upwellingu

Ruchy wody morskiej

• Falowanie to poziomy ruch wody morskiej wywołany przez wiatr, kierunek zależy od kierunku wiatru.
• Siła falowania zależy od prędkości wiatru
• Tsunami to szczególny rodzaj fal wywoływanych trzęsieniami ziemi lub wybuchami wulkanów.
• Na otwartym oceanie ma małą wysokość, dużą długość i osiąga prędkość kilkuset km/h

Sieć rzeczna

• Rzeka to duży ciek wodny płynący korytem po powierzchni ziemi pod wpływem grawitacji
• Źródło to początek cieku, ujście to miejsce, gdzie rzeka wpływa do zbiornika
• System rzeczny to rzeka główna z dopływami, dorzecze to obszar odwadniany przez system
• Zlewisko to wszystkie dorzecza spływające do jednego morza, dział wodny to granica między nimi
• Obszar bezodpływowy to taki, z którego wody nie są odprowadzane do morza/oceanu

Przyczyny zróżnicowania sieci rzecznej:

• Warunki klimatyczne
• Ukształtowanie powierzchni
• Budowa geologiczna.
• Gęsta siec rzeczna występuje, tam gdzie są częste opady, i obszary o klimacie równikowym i wilgotnym
• Słabo wykształcona siec występuje w klimatach suchych, gdzie parowanie przewyższa dopływ

Reżim rzeczny

• Reżim rzeczny to ustalony rytm zmian przepływów rzeki i stanów wody, zależny od zasilania i zlodzenia
• Przepływ to ilość wody przepływającej przez przekrój koryta w jednostce czasu
• Stan wody to wysokość zwierciadła wody w korycie rzeki

Zasilanie rzek przez:

• Wody opadowe, roztopowe i wody podziemne,
• Rzeźbę terenu, budowę geologiczna i pokrywę roślinności
• Rzeki zasilone jednym źródłem mają ustrój prosty, z kilku – złożony (deszczowo-śnieżny)

Rodzaje ustrojów rzecznych

• Typ deszczowy: w klimacie śródziemnomorskim
• Typ śnieżny: w wysokich szerokościach geograficznych
• Ustrój deszczowo - śnieżny, najczęstszy

Jeziora

• Naturalne zagłębienia terenu wypełnione wodą
• Limnologia - nauka badająca jeziora
• Zasilane przez opady, wody powierzchniowe, podziemne, z dostawy mas lodowych, Przez wody morskie wylewające się do nich podczas przypływu
• Powstają w procesach rzeźbiących powierzchnię ziemi

Zróżnicowanie jezior

• Inna geneza
• Inna powierzchnia, głębokość, ciągłości zasilania, zasolenia i ilości substancji

Genetyczne typy jezior

• Tektoniczne (Górne, Ładoga, Bajkał, Tanganika)
• Wulkaniczne (Medicine Lake, Toba, Towada)
• Reliktowe (Morze Kaspijskie, Jezioro Aralskie)
• Morenowe: Śniardwy, Mamry)
• Rynnowe (Gopło, Śniardwy Radlińskie Dolne Hańcza)
• Deltowe( Drużno, Dąbie),
• Przybrzeżne ( Łebsko, Gardno,)
• Krasowe (Jeziora Plitwickie( w Chorwacji)
• Meteorytowe (Bosumtwi),
• Odpływowe [Afrykańskie jeziora Tarla (z którego wypływa Nil Błękitny)],
• Bezodpływowe Morze Kaspijskie
• Słone Morze Martwa (na pograniczu Izraela i Jordanii)
• Oligotroficzne(Czarny Staw pod Rysami)
• Dystroficzne ( RYbne Oko w Borach Tucholskich

Ine klasyfikacje jezior

• Stałe(mają stale wypełniona wodą)
• Okresowe( wypełniają się wodą tylko w okresie roku)
• Epizodyczne ( istnieją bardzo krótko po oblitym opada deszczu
• Odpływowe ( wypływaja rzeki )
• Przepływowe( woda jest dostarczana do jeziora jednym ciekiem wodnym lub kilkoma ciekami a następnie odprowadzana
• Bezodpływowe( wody jest równo waszona przez spływy)

Zawartość w wodzie

• Jeziora słodkowodną gromadząca ( wode)
• Jeziora Słone występujące w obszarach bezodpływowych w klimacie suchym
• Jeziora słonawe oświetlają niewielkim stężenie wody.

Warunki rozwoju życia oraz ilość substancji odżywczych w jeziorach

• Jeziora oligotroficzne ubogie w substancje odżywcze
• Jeziora eutroficzne maja dużo substancji odżywczych
• Jeziora dystroficzne

Rozmieszczenie Jezior na kuli ziemskiej

• Na świecie istnieje kilka milionów jezior. Zajmują one ok. 2,5 mln km
• Szereg dużo jezior zależy na obszarach objętych ostatnim zlodowceniem( części Ameryki, Azji i Europy
• Najuboższa w jeziora jest Australia

Lodowce górskie i lądolody

• Lodowce pokrywają okolo11%
• Występują na każdym kontynencie
• Gazie w gazie Roku więcej śniegu przybywa niż ubyła
• Czynniki warunkujące powstawanie lodowców nisko temperatury 💧 powietrzar, występowanie opadów śniegu, reźba terenu
• Lodowce górskie majja stosunkowo niewielkie rozmiary, zajmują (głownie) abinżenia

Pole firnowe

• Obszar zgromadzenia mas śnieżnych znajdujące się zazwyczaj w górę części górski
• Lądolody zajmują ogromne powierzchnie i tworzą olbrzymie i ( lekko ) wypukłe czaszę lodowe;

Budowa I ruch lodowca górskiego

• Woda wywołany topnieniem i sublimacją
• Zwierza Swoj zmienia zasięg
• Zlodówca zmniejsza swój zmniejsza swój zasięg
• Czoł lodowy niemienia

Dwa ładoldy

• Ladolod antarktyczny, ladolod grenlandzki
• Ladolod antarktyczny 14 mil km
• Niemal cały kontynent
• Ladolod Grenladzki

Lodowice szelfowe

• Nastepnie unoszą się na powierzchni wody i Zakończone barierą i lodowcową
• Wielki pak polarny i Tworzą go duże połacia dryfującego Iodu zakrywają oceany arktyczne
• Zaniki odkrywy lodowej

Wody podziemie

• Wypełniam (pory, Szczeliny) skalene oraz Wolne przestrzenie między skalami
• Ilości (jakośc sposób Zalegania wód podziemych zależy ( wielkość) opadan
• Strefa aeracji znajduje się (bezpośrednie pod powierzchnią Ziemi