Questions and Answers
Жай бөлшектің анықтамасы неден тұрады?
Тұрақты бөлшек дегеніміз қандай жағдайды білдіреді?
Аралас бөлшек қалай анықталады?
Бөлшектерді қалай қосу керек, егер олар әр түрлі бөлгіштермен болса?
Signup and view all the answers
Бөлшектерді көбейту тәсілі қандай?
Signup and view all the answers
Бөлшектерді салыстырудың қандай әдісі бар?
Signup and view all the answers
Жай бөлшекті ондық бөлшекке айналдырудың қандай мысалы бар?
Signup and view all the answers
Қай салада жай бөлшектер кеңінен қолданылады?
Signup and view all the answers
Жай бөлшектің элементтерін атаңыз.
Signup and view all the answers
Ағымдағы бөлшектің мысалын келтіріңіз.
Signup and view all the answers
Бөлшектерді қалай қарапайым формаға келтіруге болады?
Signup and view all the answers
Бөлшектерді көбейту формуласы қандай?
Signup and view all the answers
Бөлшекті ондық бөлшекке айналдыру үшін не істеу керек?
Signup and view all the answers
Бөлшектерді алу формуласы бір бөлімді бөлшектер үшін қандай?
Signup and view all the answers
Бөлшектерді салыстыру үшін қандай әдісті қолданамыз?
Signup and view all the answers
Неліктен бөлшектің алымы мен бөліміндегі нөлдер жойылмайды?
Signup and view all the answers
Study Notes
Жай бөлшек
-
Анықтама: Жай бөлшек — жоғары және төменгі бөлігіндегі сандар (бөлшектің нысаны) бүтін сандар болып табылатын бөлшек.
-
Құрамы:
- Бөлшек сызығы: Жоғары бөлігін (көрсеткіш) және төмен бөлігін (бөлгіш) бөледі.
- Көрсеткіш: Бөлшектің жоғарыдағы бөлігі, мысалы, 3/4 бөлшегінде 3.
- Бөлгіш: Бөлшектің төмендегі бөлігі, мысалы, 3/4 бөлшегінде 4.
-
Бөлшектердің түрлері:
- Тұрақты бөлшек: Көрсеткіші бөлгішінен кіші (мысалы, 1/2).
- Аралас бөлшек: Бүтін сан мен жай бөлшектің қосындысы (мысалы, 1 1/2).
- Толық бөлшек: Көрсеткіші бөлгішінен үлкен немесе тең (мысалы, 5/4).
-
Бөлшектерді қосу:
- Бірдей бөлгіштермен: Көрсеткіштерді қосып, бөлгіш өзгеріссіз қалады.
- Әр түрлі бөлгіштермен: Бөлшектерді ортақ бөлгішке келтіріп, сосын қосу.
-
Бөлшектерді азайту:
- Бірдей бөлгіштермен: Көрсеткіштерді азайтып, бөлгіш өзгеріссіз қалады.
- Әр түрлі бөлгіштермен: Бөлшектерді ортақ бөлгішке келтіріп, сосын азайту.
-
Бөлшектерді көбейту:
- Көрсеткіштерді көбейтіп, содан кейін бөлгіштерді көбейту.
-
Бөлшектерді бөлу:
- Бөлгішті кері бағытта көбейту (ескерту: "Бөлуді көбейтуге айналдыру").
-
Бөлшектерді салыстыру:
- Ортақ бөлгішке келтіру арқылы салыстыру.
- Тұрақты бөлшектердің мәнін анықтау.
-
Бөлшектердің ондық көрсеткіштері:
- Жай бөлшектерді ондық бөлшекке айналдыру (мысалы, 1/4 = 0.25).
-
Қолдану:
- Жай бөлшектер математикада, күнделікті өмірде, экономикада және ғылымда кеңінен қолданылады.
Жай бөлшек
- Жай бөлшек — жоғары (көрсеткіш) және төменгі (бөлгіш) бөлігіндегі сандар бүтін сандардан тұрады.
- Бөлшек сызығы көрсеткіш пен бөлгішті бөледі.
- Көрсеткіш — бөлшектің жоғарғы бөлігі, мысалы, 3/4 бөлшегінде 3.
- Бөлгіш — бөлшектің төменгі бөлігі, мысалы, 3/4 бөлшегінде 4.
Бөлшектердің түрлері
- Тұрақты бөлшек: көрсеткіші бөлгішінен кіші, мысалы, 1/2.
- Аралас бөлшек: бүтін сан мен жай бөлшектің қосындысы, мысалы, 1 1/2.
- Толық бөлшек: көрсеткіші бөлгішінен үлкен немесе тең, мысалы, 5/4.
Бөлшектерді қосу
- Бірдей бөлгіштер: көрсеткіштерді қосып, бөлгіш өзгеріссіз қалады.
- Әр түрлі бөлгіштер: ортақ бөлгішке келтіріліп, қосылады.
Бөлшектерді азайту
- Бірдей бөлгіштер: көрсеткіштерді азайтып, бөлгіш өзгеріссіз қалады.
- Әр түрлі бөлгіштер: ортақ бөлгішке келтіріліп, азайтылады.
Бөлшектерді көбейту және бөлу
- Бөлшектерді көбейту: көрсеткіштер мен бөлгіштерді жеке көбейту.
- Бөлшектерді бөлу: бөлгішті кері бағытта көбейту (бөлуді көбейтуге айналдыру).
Бөлшектерді салыстыру
- Салыстыру ортақ бөлгішке келтіру арқылы орындалады.
- Тұрақты бөлшектердің мәні анықталады.
Бөлшектердің ондық көрсеткіштері
- Жай бөлшектерді ондық бөлшекке айналдыру: мысалы, 1/4 = 0.25.
Қолдану салалары
- Жай бөлшектер математикада, күнделікті өмірде, экономикада және ғылымда кеңінен қолданылатын маңызды элемент.
Жай бөлшек
- Жай бөлшек – екі бүтін сан (бөлшек) қатынасы, a/b түрінде.
- Бөлшектің элементтері:
- a: бөлінетін сан (бөлшек).
- b: бөлетін сан (бөлгіш), b ≠ 0.
Жай бөлшектің түрлері
- Тұрақты бөлшек: a < b, мысалы, 3/4.
- Ағымдағы бөлшек: a = b, мысалы, 5/5.
- Ауылдық бөлшек: a > b, мысалы, 7/4.
Бөлшектерді қарапайым формаға келтіру
- Алым мен бөлімді ең үлкен ортақ бөлгішке (ЕОБ) бөлу арқылы қарапайым формаға келтіру.
Бөлшектерді қосу
- Бір бөлімді бөлшектер: a/b + c/b = (a + c)/b.
- Әртүрлі бөлімді бөлшектер: (a/b) + (c/d) = (ad + bc)/(bd).
Бөлшектерді алу
- Бір бөлімді: a/b - c/b = (a - c)/b.
- Әртүрлі бөлімді: (a/b) - (c/d) = (ad - bc)/(bd).
Бөлшектерді көбейту
- (a/b) × (c/d) = (a × c)/(b × d).
Бөлшектерді бөлу
- (a/b) ÷ (c/d) = (a/b) × (d/c) = (a × d)/(b × c).
Бөлшекті ондық бөлшекке айналдыру
- a/b бөлшегін ондық бөлшекке айналдыру үшін a-ны b-ға бөлу керек.
Бөлшектердің салыстырмалы ұлғайтуы
- Бөлшектерді салыстыру үшін оларды ортақ бөлімге келтіру қажет.
Математикалық ережелер
- Бөлшектің алымы мен бөліміндегі нөлдер жойылмайды, бірақ нөлге бөлу мүмкін емес.
- Бөлшекті өзгерту оның мәнін өзгертпейді, егер алымы мен бөлімін бірдей санға көбейтсе немесе бөлсе.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Бұл викторинада жай бөлшектердің анықтамасы, құрамдары және түрлері туралы ақпарат беріледі. Бөлшектерді қосу және азайту әдістері де қарастырылады. Нәтижесінде, оқушылар бөлшектердің негіздерін түсінуі тиіс.
