Худалдан авах тухай хууль (2024)

Худалдан авах тухай хуулийн зорилго (2024 он)

• Уг хуулийн үндсэн зорилго нь төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах үйл явцыг төлөвлөх, зохион байгуулах, гэрээ байгуулах, тайлагнах, хяналт тавих харилцааг зохицуулахад оршино.

Монгол Улсын олон улсын гэрээ

• Хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.

Хуулийн үйлчлэх хүрээ

• Улсын, орон нутгийн төсөв болон захиалагчийн хөрөнгөөр бараа, үйлчилгээ худалдан авахад энэ хууль үйлчилнэ.

Засгийн газрын зээл, тусламж

• Монгол Улсын Олон улсын гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол, гадаад орны болон олон улсын байгууллагын зээл, тусламжийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах ажиллагааг энэ хуулиар зохицуулна.

Хуулиар зохицуулахгүй байх ажиллагаа

• Төрийн болон үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл, техник, байгууламж, ажил үйлчилгээ, галт зэвсэг худалдан авах зэрэг нь хамаарахгүй.
• Мөн хуулиар нууцад хамааруулсан ажил, улсын нууцын зэрэглэл хамаарах мэдээлэлтэй ажил, нууцын гэрээнд хамруулсан ажиллагаа зохицуулагдахгүй.

Төв банкны онцгой ажиллагаа

• Төв банкны үнэт цаас, валют худалдан авах, мөнгөн тэмдэгт хэвлүүлэх, хадгалах, тээвэрлэх, гадаад валютын улсын нөөцийг бүрдүүлэх, зөвлөх үйлчилгээ авах, үндэсний төлбөрийн системийн программ хангамж авах зэрэг ажиллагааг "Төв банкны тухай" хуулиар зохицуулна.

Үнэт цаас гаргах

• Төрийн өмчит, төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдүүд үнэт цаас гаргах, арилжаалах, олон улсын зах зээлээс зээл авах үйлчилгээ худалдан авах ажиллагааг энэ хуулиар зохицуулахгүй.

Сонгуулийн автоматжуулалт

• Сонгуулийн техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, сонгогчийн бүртгэлийн техник хэрэгсэл, программ хангамж, харилцаа холбоо худалдан aвax зэрэг нь энэ хуулиар зохицуулагдахгүй.
• УИХ-ын сонгуульд хэрэглэх тоног төхөөрөмжийг ч мөн зохицуулахгүй.

Дипломат төлөөлөгчийн газрын худалдан авалт

• Хилийн чанад дахь дипломат төлөөлөгчийн газрын худалдан авалтыг энэ хуулиар зохицуулахгүй.

Засгийн газрын сурталчилгаа, соёлын өв

• Засгийн газраас Монгол Улсыг гадаадад сурталчлах зорилгоор бараа, үйлчилгээ авах, соёлын өв худалдан авах ажиллагааг энэ хуулиар зохицуулахгүй.

Аудитын үйл ажиллагаа

• Аудитад шинжээч оролцуулах худалдан авах үйл ажиллагааг "Төрийн аудитын тухай" хуулиар зохицуулна.

Төрийн нууцын журам

• Төрийн нууцад хамаарах худалдан авах ажиллагааны журмыг тагнуулын байгууллага боловсруулж Засгийн газар батална.

Тодорхойлолт

• "Aжил" гэж барилга байгууламж барих, засварлах, өргөтгөх, буулгах, шинэчлэх, геологийн судалгаа хийх болон тэдгээрт холбогдох тоног төхөөрөмжийг угсрах, суурилуулах ажлыг хэлнэ.
• "Аж ахуй эрхлэгч" гэж хувь хүн, хуулийн этгээдийг хэлнэ.
• "Ашиглалтын хугацааны өртөг" гэж харьцуулах үнээс ашиглалтын хугацаанд гарах зардлыг хасаж тооцсон тоон утгыг хэлнэ.
• "Бараа" гэж эдийн засгийн ач холбогдол, үнэ бүхий худалдах, солилцох, түрээслэх боломжтой эд юмсыг хэлнэ.
• "Бэлэн шийдэл" гэж захиалагчийн хэрэгцээг өөрчлөлт оруулахгүйгээр хангах боломжтой шийдлийг хэлнэ.
• "Гадаадын этгээд" гэж хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан хуулийн этгээдийг хэлнэ.
• "Дотоодын бараа" гэж Монгол Улсад олборлосон, ургуулсан, үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг хэлнэ.
• "Ерөнхий гэрээ” гэж захиалагчийн тогтмол худалдан авдаг эсвэл байнгын хэрэгцээтэй бараа, үйлчилгээг худалдан авах ерөнхий гэрээг хэлнэ.
• "Тендерт оролцогч" гэж тендер шалгаруулалтад сонирхлоо илэрхийлсэн этгээдийг хэлнэ.
• "Тендер” гэж бараа нийлүүлэх, ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэхээр оролцогчийн ирүүлсэн саналыг хэлнэ.
• "Тендер шалгаруулалт” гэж зарлал нийтлэх, урилга хүргүүлэх, тендер хүлээн авах, нээх үйл ажиллагааг хэлнэ.
• "Тендер шалгаруулалтын баримт бичиг” гэж шаардлага, аргачлалыг тодорхойлсон баримт бичгийг хэлнэ.
• "Техникийн тодорхойлолт” гэж техникийн үзүүлэлт, үйлдвэрлэл, технологийг тодорхойлсон бүрдүүлбэрийг хэлнэ.
• "Түншлэл” гэж хэд хэдэн аж ахуй эрхлэгчийг хэлнэ.
• "Үйлчилгээ" гэж ажлыг гүйцэтгэхэд хамаарахгүй мэргэжлийн үйл ажиллагааг хэлнэ.
• "Урилга” гэж тендер шалгаруулалтад оролцохыг урьсан баримт бичиг.
• "Эрэмблэх үнэ” гэж тендерийг эрэмбэлэх зорилготой тоон утгыг хэлнэ.
• "Цахим систем” гэж худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулах, интернетэд суурилсан мэдээллийн системийг хэлнэ
• "Цахим каталоги" гэж Бараа, ажил, үйлчилгээний мэдээллийг ангилж тодорхойлсон цахим системийн бүрэлдэхүүнийг хэлнэ

Хуулийн хэрэгжилтэнд баримтлах зарчим:

• Ил тод, нээлттэй, өрсөлдөх тэгш боломжтой, үр ашигтай, хэмнэлттэй, хариуцлагатай байх.

Тендерт оролцох хэлбэр:

• Аж ахуйн эрхлэгч дангаараа болон түншлэлээр тендер ирүүлж болно.

Түншлэлийн гишүүдийн үүрэг:

• Түншлэлийн гэрээнд гишүүн бүрийн гүйцэтгэх үүрэг, хариуцлагыг тодорхой заасан байх.

Туслан гүйцэтгэгч:

• Оролцогч тендерийн үнийн 20% хүртэл хувийг туслан гүйцэтгэгчээр гүйцэтгүүлж болно.

Ерөнхий шаардлага хангаагүй тохиолдол:

• Төлбөрийн чадваргүй болсон, татан буулгах шийдвэр гарсан, төлбөрийн чадваргүйдлийн ажиллагаа эхэлсэн, бизнесийн үйл ажиллагааг зогсоосон этгээд.
• Мөн өр төлбөртэй, татварын хугацаа хэтэрсэн өртэй байх.

Өрсөлдөөнийг зөрчсөн тохиолдол:

• Харьцан хамааралтай этгээдийн оролцсон тендер шалгаруулалт, хуульд заасан харилцаа зөрчсөн тохиолдолд.
• Тендер шалгаруулалтад оролцохдоо бусад оролцогчтой өрсөлдөөнийг хязгаарласан тохиолдолд.
• Захиалагчаас хараат этгээд тендер шалгаруулалтанд оролцсон тохиолдолд.
• Авлига, мөнгө угаах гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь тогтоогдсон.

Эрх хязгаарласан тохиолдол:

• Тендер шалгаруулалтад оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн жагсаалтад бүртгэсэн хугацаа дуусаагүй байхад тендер шалгаруулалтанд оролцсон тохиолдолд.

Дотоодын барааг худалдан авах

• Дотоодын үйлдвэрлэлээр хангаж боломжтой барааг тендер шалгаруулалтын баримт бичигт заавал тусгах.
• Жагсаалтыг холбогдох байгууллагуудтай хамтран боловсруулж Засгийн газар батална.
• Ажлын хувьд 30 тэрбум төгрөгөөс дээш, барааны хувьд 1 тэрбум, үйлчилгээний хувьд 300 сая төгрөгөөс дээш төсөвт өртөгтэй тендер шалгаруулалтад гадаадын этгээд оролцохыг хориглож үл болно.

Хог хаягдал:

• Тендерт хог хаягдлыг ашиглан хийсэн бараа санал болговол давуу эрх тооцно.

Барилгын материал:

• Нийслэл, дүүрэг, улсын зэрэглэлтэй хотоос бусад нутагт үйлдвэрлэсэн түүхий эд, бараа, материалыг ашиглан үйлдвэрлэсэн бараа санал болговол давуу эрх олгоно.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний ажил эрхлэлт:

• Ажиллах хүчний 30-аас дээш хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн эзэлдэг үйлдвэрлэгчийн бараанд давуу эрх олгоно.

Дотоодын барааны жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих

• Жижиг, дунд үйлдвэр, үйлчилгээ эрхлэгч бол дотоодын барааны хэсгийн үнийн 15%-иар тендерийн үнээс хийсвэрээр бууруулж тооцно.

Орон нутгийн давуу эрх:

• Орон нутагт сүүлийн хоёроос доошгүй жил ажилласан, ажлын байр бий болгосон бол түүний тендерийн үнийг дотоодын бараанаас бусад хэсгийн үнийг хийсвэрээр бууруулж тооцно.

Хувийн хэмжээ:

• Эцсийн өмчлөгч нь Монгол Улсын иргэн байх оролцогч ажиллавал гэрээний үүргийн 50-аас доошгүй хувийг хийсвэрээр бууруулж тооцно.

Дээрх тохиолдлуудад бараа ажил үйлчилгээнийг ерөнхий гэрээний аргаар худалдан авахад давуу эрх олгохгүй.

Давуу эрх тооцох баримт:

• Давуу эрх тооцоход шаардлагатай баримтыг тендер шалгаруулалтын баримт бичигт заана.

Хориглох зүйл

• Хуульд нийцээгүй техник үзүүлэлтийг санал болгох, гэрээний нөхцөлд хуульд үл нийцэх хязгаарлалт оруулахыг хориглоно.

Бусад:

• Захиалагчийн бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах зорилгод нийцсэн эсэх.

Үнэд тодотгол хэрэглэх:

• Техникийн тодорхойлолтод эсхүл түүнтэй дүйцэх гэх мэт тодотгол хэрэглэнэ.

Тендер хүчингүй болох :

• Тендер шалгаруулалтын баримт бичгийн бүх шаардлагыг хангасан тендерийг хамгийн зөвд тооцно.
• Тендерийн үнэ төсөвт өртгөөс хэтэрсэн бол татгалзана.
• Хуулийн дагуу дотоодын барааны багцад импортын бараа санал болгосон тохиолдолд татгалзана.

Үүрэг хангаагүй бол:

• Шаардлага хангаагүй гэж үзнэ. Цаашлаад үүрэг, хариуцлагыг хүлээн зөвшөөрөөгүй бол шаардлага хангаагүйд тооцно.

Ерөнхий гэрээ:

• Дараагийн шатанд уг хуулийн 21.5-д заасан холбогдох тайлбар ирүүлээгүй, эсхүл ирүүлсэн тайлбарыг үндэслэлгүй гэж үзсэн бол шаардлага хангаагүйд тооцно.

Тендерийг хэрхэн үнэлэх вэ

• Үнэлгээний үндсэн шалгуур бол тендерийн үнэ, үнийн хөнгөлөлт байна.

###Валютын ханш

• гадаад валютаар илүүлэх ханш
• тендер шалгаруулалт зарласан өдөр Төв банк /Монголбанк/-ны албан ханшаар тооцож хөрвүүлэх.

Шалгуур үзүүлэлт:

• Мөнгөөр илэрхийлж харьцуулах хэрэгтэй.

Арифметик алдаа:

• Арифметик алдаа гарвал тухайн тендерийн танилцах эрхийг хязгаарлаж гэрээ байгуулсан бол :Илт хууль бус гэрээ гэж үзнэ.

Оролцогч зөвшөөрөөгүй бол:

• Залруулсан үнийг энэ хуулийн 27.2-т зааснаар үнэлнэ.

Шилдэг тендер:

• Шалгуур болон шаардлагыг хангасан шилдэг тендерийг сонгоно.

Шилдэг тендер сонгох:

• Тендерийн үнийг 11.4.2-т зааснаар үнэлж, эцсийн дүнд эрэмбэлэгдсэн тендерийг сонгоно.

Эм, эмнэлгийн

• Эм, эмнэлгийн тендерийг Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан аргаар үнэлнэ.

Тэнцүү үнэ:

• Харъцуулах үнэ тэнцүү бол аль болох эрт цахим системд ирүүлсэнийг сонгоно.

Хувилбарт санал:

• Хувилбарт санал ирүүлэхийг зөвшөөрсөн бол хамгийн сайн тендерийн хувилбарт саналыг дуудна.

Зохиох хамгаалах тухай :

• Үнийн дүнгийн мэдээлэл, хүчин төгөлдөр бүх байдлыг

Багц хамгаалах тухай :

• тендер шалгаруулалтын багц хамаарах хэд хэдэн этгээд хэрэгжих хүн амны хамгийн өндөр байх хэрэгтэй.

Дээрх 2 тохиолдол:

• тендерээс татгалзах үндэслэл болно.

Дахин зохиох тухай:

-Хэрэв гэнэтийн ослын нөхцөл байдал үүссэн бол цагаас дээш.

Шаардлага хангах тухай

• Үнийг үндсэн зорилготой тохирсон эсэх, аль алийх нь тохирсон эсэх.

Яах ёстой вэ:

• Сангийн сайдад ирээд байгаа зүйлс байна.

Өргүү:

• Тайлбар, улсын байцаагч нь зөвд тооцсон.

Шийдвэр:

• Нийтэд хүрч болдог

Мэдээлэх тухай:

• хэд хэдэн байгууллагууд байна

Гол зорилго:

• Худалдан авах тал хууль дүрмээс хамаарна.

Зорилго гаргах:

• Үнийн үнэ бүхий мэдүүлэг

Санал ирүүлэх:

• Төрийн газар яам

Зориглог:

• Ажлын хуанлийн бүр

Мэдүүлэг:

• Бүгд дахиад авав

Оролцогчийн үйл ажиллагаа явуулах:

• Жилийн түүхий эд

Хамтран ажиллах:

• Ашиглалт, барааны нэр