Wprowadzenie do Funkcjonowania Systemów Przyrodniczych

Wprowadzenie do Funkcjonowania Systemów Przyrodniczych

• Przedmiot zajmuje się podstawowymi składnikami systemu przyrodniczego Ziemi.
• Omówione są powiązania pomiędzy poszczególnymi składnikami.
• Poruszony jest temat rozwoju epigeosfery oraz stanów równowagi i sprzężeń zwrotnych.
• Opisane są procesy zewnętrzne i wewnętrzne kształtujące krajobrazy Ziemi.
• Wyjaśnione jest zróżnicowanie krajobrazów w ujęciu globalnym, regionalnym i lokalnym, z podziałem na strefowe i astrefowe.
• Analizowane są relacje między środowiskiem przyrodniczym i antropogenicznym.
• Omówione są możliwości wykorzystania środowiska przyrodniczego w danym regionie.

Literatura

• Podstawowa literatura obejmuje m.in. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi (Allen P. A., 2000) oraz Wstęp do geografii fizycznej (Flis J., 1988).
• Uzupełniające źródła wiedzy dotyczą zagadnień geografii fizycznej.

Wymiary Ziemi

• Promień biegunowy: 6357 km
• Promień średni: 6371 km
• Promień równikowy: 6378 km
• Obwód równika: 40 076 km
• Powierzchnia: 510 mln km².

Geoida

• Geoida jest kształtem Ziemi odpowiadającym średniemu poziomowi mórz i oceanów, przedłużonym w wyobraźni także pod lądami.
• Granice odchylenia geoidy od poziomu morza: -160 do +127 m.

Siła Grawitacyjna

• Siła grawitacyjna to siła przyciągania między masą Ziemi i masą danego ciała.
• Wielkość siły zależy od odległości od środka Ziemi.
• Na biegunach siła grawitacji jest większa niż na równiku z powodu spłaszczenia Ziemi.
• Siła odśrodkowa na równiku powoduje zmniejszenie siły grawitacji.

Szerokość i Długość Geograficzna

• Szerokość geograficzna to kąt między płaszczyzną równika a promieniem ziemskim przechodzącym przez dany punkt na powierzchni Ziemi.
• Przyjmuje wartości od 0° do 90°.
• Długość geograficzna to kąt między południkiem 0° a południkiem przechodzącym przez dany punkt.
• Przyjmuje wartości od 0° do 180°.

Geologia Historyczna

• Zajmuje się historią rozwoju skorupy ziemskiej.
• Paleontologia bada roślinę i zwierzęta z minionych epok geologicznych.

Skamieniałości

• To zachowany w skale organizm, odcisk lub odlew organizmu zwierzęcego lub roślinnego: np. szkielet, skorupa, muszla.
• Skamieniałości przewodnie pozwalają określić względny wiek skał.

Najważniejsze Wydarzenia w Poszczególnych Erach

• Każda z er geologicznych charakteryzuje się zestawem unikalnych wydarzeń.

Dzieje Ziemi w Objęciu Roku Kalendarzowego

• Zestawienie czasu trwania poszczególnych er geologicznych przedstawionych w obrębie roku.

Era Prekambryjska

• Najstarsza i najdłuższa era.
• Początek to ok. 4,6 mld lat temu.
• Obejmuje tworzenie się prymitywnych komórek prokariotycznych, a potem eukariotycznych.
• Rozwój atmosfery, która zawierała więcej tlenu.

Era Paleozoiczna

• Zaczyna się ok. 541 mln lat temu i trwa do ok. 252 mln lat temu.
• Okres „eksplozji kambryjskiej”.
• Rozwój nowych gatunków roślin i zwierząt.
• Wypiętrzenie gór i fałdowanie skał.
• Wydobycie węgla kamiennego.

Era Mezozoiczna

• Zaczyna się ok. 252 mln lat temu i kończy ok. 66 mln lat temu.
• Panowały dinozaury.
• Rozwój ptaków i ssaków.
• Upadek meteorytu.

Era Kenozoiczna

• Zaczyna się ok. 66 mln lat temu i trwa do dzisiaj.
• Rozwój ssaków.
• Ewolucja człowieka.
• Wypiętrzenie Alp.

Stromatolity

• Stromatolity to skamieniałe struktury utworzone przez sinice.
• Znajdowane w Parku Narodowym Glacier w USA.

Dalsze Objawy

• Zagadnienia funkcjonowania systemów przyrodniczych Ziemi oraz związane z nimi procesy geologiczne, biologiczne, i antropologiczne.

Dryf Kontynentów

• Dryf kontynentów to ruchy płyt tektonicznych Ziemi.
• Proces ten w istotny sposób oddziaływuje na różnorodność środowisk.

Oceaniczny Grzbiet Środkowy (Dolina Ryftowa)

• Grzbiet oceaniczny to ciąg górski na dnie oceanu.
• Doliny ryftowe to uskoki w grzbiecie, gdzie powstaje nowa litosfera.
• Proces ten powoduje, że kontynenty się od siebie oddalają.

Główne Jednostki Geologiczno-Tektoniczne w Polsce

• Opis poszczególnych jednostek geologicznych na terenie Polski.
• Ich pochodzenie i wpływ na aktualny krajobraz.

Powierzchnie Niciagłości

• Są to ważne granice w warstwowym ułożeniu wnętrza Ziemi.
• Podane przykłady to Moho (Mohorovičićia) i Gutenberga.

Właściwości Wnętrza Ziemi

• Omawia wzrost temperatury, gęstości i ciśnienia wraz z głębokością.

Skorupa Ziemska

• Budowa warstwoa skorupy ziemskiej w aspekcie skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.
• Granice skorupy ziemskiej pod kontynentami oraz oceanami

Morze Bałtyckie – Etapy Rozwoju

• Proces powstawania i rozwoju Morza Bałtyckiego przez czas od lodowca po współczesną fazę.

Ewolucja Człowieka

• Australopitek, Homo habilis, Homo erectus, Neandertalczyk, Homo sapiens.
• Głównie cechy wyróżniające, okresy występowania, lokalizacje oraz znaczenie.

Co zawdzięczamy Neandertalczykom?

• Mieszanka z Homo sapiens
• Europejska cecha wyglądu.

Pozostała treść

• Ogólne informacje na temat różnych etapów i zagadnień geologii,
• Uzupełniająca literatura i szczegółowe informacje na tematy związane z zagadnieniem działania systemu przyrodniczego Ziemi.