Untitled Quiz

Genel Bilgiler

• Enfeksiyon: Mikroorganizmanın bir konakçıya yerleşmesi ve çoğalmasıdır.
• Hastalık: Organizmanın yapı ve işlevlerinde ortaya çıkan bozukluktur.
• Sağlık: Organizmanın bedensel ve ruhsal yönden iyilik halidir.
• Etiyoloji: Hastalık veya enfeksiyonların nedenlerini inceleyen bilim dalıdır.
• Epidemiyoloji: Hastalıkların yayılışını, yayılma yollarını, sıklıklarını ve dağılımını inceleyen bilim dalıdır.
• Diagnoz: Tanı, teşhis anlamına gelir.
• Prognoz: Hastalığın gidişatı hakkında beyan, tahminlerde bulunma işlemidir.
• İhbari mecburi hastalıklar: Devlet otoritesi tarafından ortaya çıktığında ihbar edilmesi gereken hastalıklardır.

Zoonozlar

• Zoonoz: Hayvanlardan insanlara veya insanlardan hayvanlara bulaşabilen hastalıklardır.
• Antropozoonoz: İnsandan hayvana taşınan hastalıklara verilen isimdir.
• Zooantroponoz: Hayvanlardan insana taşınan hastalıklara verilen isimdir.
• DSÖ'ye göre, son 30 yıldır her yıl yeni bir zoonoz hastalık tanımlanıyor.
• Tanımlanan hastalıkların %75'i zoonoz niteliğindedir.
• 300'den fazla tanımlı zoonoz hastalık bulunmaktadır.
• 61'i yarasa kökenli zoonoz bulunmaktadır.
• 68'i kemirgen kökenli zoonoz bulunmaktadır.

Zoonoz Hastalıklar Neden Artıyor?

• Ekosistem değişiklikleri (küresel ısınma, çölleşme, soğuma) bir faktördür.
• Yetersiz beslenme
• Vahşi hayvanlarla protein ihtiyacının karşılanması
• Doğaya müdahale (kentleşme) ve ortak yaşam alanları
• Hayvanların evcilleştirilmesi
• Tür bariyerinin kalkması yeni zoonoz hastalıklara yol açıyor.
• Virüslerin değişimi ve daha fazla vahşi hayvanlarla temas etme ihtimali nedeniyle.

Viral Zoonozlar

• Örnek viral zoonozlar: Monkeypox, ORF virus, Pseudocowpox, Bovine papüler stomatitis, cowpox virus, red deer pox virus..(ve diğerleri) , SARS, MERS, Kuduz, AIDS, Ebola, Marburg, West Nile virus, Nipah virus, Kırım Kongo Kanamalı Ateş Hastalığı, Zika virus, Hantavirus, Chikungunya virüsü vb.

Parvoviridae

• Parvoviridae (family), Parvovirinae (subfamily), Protoparvovirus (genus), Protoparvovirus carnivoran1(species-konak kedi-köpek), Protoparvovirus carnivoran2(species-konak: su samuru), Protoparvovirus carnivoran3(species-konak: köpek), Protoparvovirus carnivoran4(species-konak: tilki), Protoparvovirus carnivoran5(species-newlavirus-konak: tilki)
• Parvovirüslerin geniş bir konak spektrumu vardır.
• Vironlar küçük, zarsız, kübik yapılıdır.
• Genomlar tek iplikli negatif polaritelidir.
• Bocavirüslerdeki bazı orf (ORF) sayılarında farklılıklar vardır.
• Kapsid yapısı sıklıkla VP1 ve VP2 proteinlerinden oluşur.
• Bazı parvovirüslerde VP3 tespit edilmiştir.

Parvovirüsler Özellikleri

• Parvovirüsler, yüksek ısıya, alkali pH'a ve çoğu dezenfektana karşı dirençlidirler.
• Mitöz bölünme ile çoğalmaları için S fazına ihtiyaç duyarlar Organogenez aşamasında viral enfeksiyon ve doku hasarı yüksek olabilir. Köpek parvovirüsleri kalp kasını etkilerken kedi parvovirüsleri beyinciği etkiler. Çoğunlukla bağışıklık sistemi zayıf olan yavrular ve genç bireyler daha fazla etkilenecektir.

Canine Parvovirus Evrimi

• Kedi parvovirüsünün 1900'lü yılların başında kökeni bulunmaktadır.
• Köpeklerde lenfoid dokularda çoğalmaktaydı ancak 1978'de 6-7 amino asit değişikliği ile köpeğe adapte oldu
• 1980'de her iki konağı da enfekte etme yeteneğii ve CPV-2a varyantıda ortaya çıktı.

Canine Parvovirüs Evrimi

• 1984 CPV-2b varyantı, 2000 yılında CPV-2c varyantı ortaya çıktı.
• Genetik materyal DNA'dır ancak mutasyon oranı düşüktür.

Canine Parvovirüs Evrimi-Etiyoloji

• Parvoviridae (Family)
• Parvovirinae (Subfamily)
• Protoparvovirus (Genus)
• Protoparvovirus carnivoran1(species)

Parvovirüslerin Bulaş Yolları

• Fekal-oral
• Solunum
• Fomit
• Vertikal

•

Patogenez

• Oral yolla vücuda girer ve tonsil ve nazofarinks lenfoid dokuda replike olur.
• Virüs kana geçer ve lenf nodüllerine yayılır.
• Kemik iliği ve projenitör hücreleri etkilendiğinde trombositopeni (kan pıhtılaşma bozukluğu), anemi ve nötropeni (lökosit azlığı) ortaya çıkar.
• Fötüsler ve gelişmede olan hücreleri doğrudan hedefler.
• Ağız, barsak, karaciğer, kalp, beyin etkilenecektir.
• Organogenez esnasında viral enfeksiyonlar ve doku hasarı büyük olabilir.

Teşhis

• Antikoagülanlı kan
• Dışkı
• Rektal/anal sürüntü
• Elektron mikroskop
• Virüs izolasyon testi (sensitivite düşüktür)
• Hemaglutinasyon testi
• PCR
• ELISA
• Immunflorasan
• İmmunokromotografik testler (hızlı tanı kiti )

Ayırıcı Tanı ve Tedavi

• Köpek distemper, corona, adeno, rota, boca vb virüsler ile.
• Anti-emetik, Anti-helmintik, Antibiyotikler (geniş spektrumlu)
• Sıvı-elektrolit, vitamin takviyesi, İnterferon
• İmmun sistemi aktive edici ajanlar
• Destekleyici tedavi.

Korunma

• Korunmada 4 strateji vardır
• Pasif immunizasyon
• Hijyen
• Aşılama
• Antiviral terapi

Korunma (Aşılama)

• Köpek karma aşıları (core vaccine) içine dahildir.
• Distemper (Gençlik hastalığı), Hepatitis contagiosa canis, Parvovirüs,
• Parainfluenza, Leptospirozis'e karşı korunmayı amaçlar.

Korunma ve Tedavi

• Virüs çevreye ve dezenfektantlar dirençlidir.
• Alkol ve klorhekzidine karşı dirençli
• Hipoklorid ve aldehit türevleri oldukça etkili
• Çamaşır suları (%1/30)
• Kullanılan aşıların attenüe ya da inaktive (zayıflatılmış patojenitesi azaltılmış) olduğu belirtilmelidir.

Feline Panlökopeni

• Kedilerde görülen önemli bir viral hastalıktır.
• Köpek parvo virüsüne benzer klinik ve patogenez belirtileri gösterir.
• Ancak tek bir fark belirtilmiştir
• Embriyonik dönemde farklı nöronlara çoğalmaları nedeniyle sonuçları farklıdır.

Korunma (Aşılama)

• 8-9 haftalıkken kedi karma aşıları başlanır
• 16-20 haftalıkken aşıların 3. dozu yapılır ve her yıl tekrarlanır
• Aşı içeriğinde feline panlökopenivirus, feline calicivirus ve herpes virüsü bulunur.

Circoviridae (Aileler)

• Circovirus (tür), Cyclovirus (tür),
• Fekal oral yayılımdır.
• Psittacine circovirus süs kuşlarında belirti yapabilir
• Gagada gangren, aşırı uzama ve kırılmaya neden olabilir.
• Mavi tüyler beyaz, yeşil tüyler sarı renkli olur

Koyun ve keçi enfeksiyonlarında, yaygın bir hastalığa yol açar

• Anemi
• Diyare
• Pnömoni

Circovirus 2 (Porcine)

• Post weanng disfonksiyonu ve aşırı zayıflama
• Dermitis ve böbrek hastalığı
• Üreme sorunları ve bozuklukları

Anelloviridae

• Tavuklarda aplastik anemi, lenfoid tüketimi ve kronik immun supresyon.
• Hemorajik, deri ve deri nekrozları
• Kemik iliğinde yıkım ve trombosit azlığı kanamalara neden olur.

Papillomavirdae (Aile)

• Papilloma (kabarcık; siğil),
• oma tümör,
• Zarsız
• Kübik simetrili (55nm, 72 kapsomerli)
• dsDNA (sirküler, 7-8kb)

Sığır Papillomatozisi

• Özellikle 1 yaşın altındaki genç sığırlarda deri ve mukoza zarlarında iyi veya kötü huylu squamöz papillom veya fibropalıllom oluşumu ile karakterize bir tümöral viral hastalıktır.
• Papilomovirdae ailesinde yer alan Bovine papillomavirus 23 adet tip içerir.
• BPv-1, -2 ve -13 atlarda, BPV -14 ise koyunlarda sarcoid oluşturur.

Patogenez

• Travma sonrası virüs deriyi geçer ve bazal hücrelerde replike olur.
• Viral genom kapsitten ayrılır, E.reticulum gibi bölgelerde replike olur,
• Viral genom ve bazı viral proteinler çekirdeğe geçer, epizomal olarak korunur • Konak genetik materyalinden bağımsız biçimde yerleşim gösteren serbest genetik materyaline denir. • Epizomal DNA bağımsız biçimde faaliyet gösterileceği gibi daha entegre olabilir, ancak genom entegrasyonu papillomaviruslarda nadirdir (ziyade polyomaviruslarda bir özelliktir)

Patogenez

• Üretken enfeksiyonlarda tüm genom; üretken olmayan enfeksiyonlarda sadece erken gen bölgesi transkribe olmaktadır.
• Erken genlerden üretilen proteinler, virus replikasyonunda ve hücre düzenlenmesinde rol alan enzimlerin sentezini sağlar.
• Geç transkriptlerden kapsit montajını sağlayan L1-L2 proteinleri sentezlenir.
• L1 ve L2 üretimi farklılaşmış epitel hücreleri ve farklılaşmış keratinositlerde gerçekleşir • Yapısal olmayan proteinler (örn., sığır papillomavirüsü için E6 protein) hücre kontrol sinyallerini bozarak hücreyi transforme eder.
• Bu proteinler tümör baskılayıcı hücresel proteinlerin miktarını azaltarak onların yerine geçer. Ayrıca hücresel yapılaşmaya yol açar.
• Bazal tabakada epitel hücreler prolifere olur, kalınlaşmış epitel gözle görülür.
• Kontrolsüz çoğalan hücreler papillom meydana getirir.
• Kapsid proteinleri epitelin en dış katmanındaki keratinositlerde üretilir ve viruslar hücreden atılır.

Epidemiyoloji

• Bulaşma direk temastan kaynaklanabilir, ya da enfekte hayvan ürünlerinin ve hayvanların temasından.
• Çoğunlukla deri ve mukoza bütünlüğünün bozulmuş olması gerekir.

Fenotipik Karakterler

• Sığırlarda papillomlar (squamöz ve fibro) yaygındır.
• Agız boşluğu, özofagus ve rumende yerleşen papillomlar, özellikle meme başlarında, omuz, boyunda ve baş bölgesinde yoğunlaşır.
• Mukokütanöz papillomlar meme, meme başları, idrar kesesi, genital organlar, sindirim kanalı, baş, boyun, sırt, karın bölgesinde olabilir.

Fenotipik Karakterler

• Atlarda sarcoidler (deri tümörleri) yaygın olarak sıklıkla görülür ve özellikle 3-6 yaşlarında daha sıktır.
• Baş boyunun ventral bölgesinde ortaya çıkar, genellikle önceki yaralanmalardan veya cerrahi işlemden kaynaklıdır.

Ekonomik Etki

• Süt ve et verim kaybı
• Hayvanların gelişmelerinde gerilik
• Gebe hayvanlarda yavru atma
• Genç hayvanlarda ölüm oranı yüksektir
• Tedavi- ilaç masrafı
• Satış kısıtları
• İmha maliyetleri

Mücadele

• Koterizasyon
• Kriyoterapi
• Otolog veya heterolog aşılama
• Otohemoterapi

Tedavi

• Cerrahi rezeksiyon
• Radyasyon, lazer veya kriyoterapi
• İlaç enjeksiyonu (cisplatin, fluorourasil, imikimod) veya topikaller (çinko florür) tedavi seçenekleri olabilir.

Polyomaviridae

• Polyoma, birçok türde deri ve mukozada sınırlıdır. Ancak nörolojik, böbrek ve deri hastalıklarında da görülür.
• Kanatlılarda daha şiddetlidir.
• Genelde inaktif aşı kullanmak tercih edilmektedir.

Adenovirdae

• İnsan ve hayvanlarda enfeksiyona neden olabilir.
• Atadenovirüs, Aviadenovirüs, Ichtadenovirus, Mastadenovirüs, Siadenovirüs, ve Testadenovirüs gibi türleri mevcuttur.
• Genellikle, atlarda, sığırlarda, koyunlarda ve insanlarda solunum yolu hastalığına neden olabilir.
• Sınıflandırma:*
• Atadenovirüs 4, 5, 6, 7, 8 ruminantlarda yaygındır. (kanlı ishal, öksürük, kanlı-mukuslu balgam ve konjuktivitis)
• Ovine adenovirüs 7 koyunlarda akciğer lezyonları ve bronşiyolitis.
• Egg drop 76 tavuk ve kuşlarda anormal yumurta üretimi

• • • (ve diğerleri)

Herpesvirdae (Aileler)

• Viral enfeksiyonlar ve bulaş
• Memeliler, kuşlar, amfibi
• Alpha, beta ve gama alt ailesi
• İnsanlarda patogenez ve klinik belirtiler
• Kızamıkçık hastalığı

Sığırların Enfeksiyonlu Rhinotrakeitisi

• Viral hastalık
• Solunum ve genital sistem enfeksiyonları
• Koyunlarda da yaygındır
• Üç farklı formu vardır.

Bovine Herpesvirus 1 (BHV-1)

• Viral hastalık
• 60°C üzerindeki ısıda hızlı inaktive olur
• 37°C de 10 gün yaşar
• Tek serotip olsa da BHV-1.1, BHV-1.2a, BHV-1.2b gibi alt tipleri vardır.

Epidemiyoloji

• Klinik ve enfekte hayvanlar, virüs kaynağı ve latent enfekte hayvanlar
• Embriyo transferi yoluyla taşınan virüs
• Ağırlıklı olarak enfeksiyon doğumdan hemen sonrasında bir hastalıktır

• • • •

Patogenez

• Virüs genellikle oronasal veya genital yolla girer
• Lenf dokusu, tükürük bezi ve böbreklerde latent olarak kalır.
• Gammaherpesvirüsler lenfositlerde latent kalır.

Teşhis

• Nasal, oral ve vajinal akıntılar
• Yavru zarları
• Fötüs dokuları
• Rutin testler (ELISA, Nötralizasyon testi, PCR)

Bağışıklık

• Aşılı veya akut enfeksiyon geçiren hayvanların 3 yıl sonraki antikor düzeylerini takip eder
• Kolostrumdaki anal korlar 120 günlük koruma sağlar.
• BHV-1 ve BHV-5 antikorlarının birbirlerine göre kısmi koruma sağladığı söylenebilir.

Mücadele

• Virus sirkülasyonunu sınırlama. • Seropozitif hayvanları ayır. • Hastalığın devamı için gerekli testleri yap. • Karantina. • Yeni hayvanları sürüye eklemeden önce gerekli tedbirleri al. • Aşılama • Veteriner kontrolü

• Modifiye canlı aşılar, inaktif aşılar, subunit aşılar

Kobuvirüs (Genus)

• Çok yaygın zoonotik bir virüs.
• İnsanlara çok yüksek oranda bulaşır.
• Genellikle hayvanlarda sindirim sistemi sorunlarına neden olur.

Enfeksiyöz Bovine Rhinotracheitis

• İnsan ve hayvan sistemik enfeksiyonuna yol açabilir

Equine Herpesvirus

• Özellikle genç atlar ve yavru taylar aktif halde ve bulaştırıcı olabilir.
• Genelde solunum yolu bulguları ile birliktedir
• Özellikle abortus ve nörolojik vakalar görülebilir.

Koruma-Mücadele

• Atlar karantinaya alınır • Destekleyici tedavi uygulanır • Vektör mücadelesi ve aşılama (attenüe ve inaktif) • Üç virüste karşı çapraz koruma bulunur • Atlatanlar ömür boyu bağışıklığı kazanır • Attenüe aşılar daha uzun süreli bağışıklık sağlar. • Kuşlarda da aşılanabilir.

Flaviviridae (Aileler)

• Flavivirüs (tür)
• Pestivirüs (tür)
• Hepacivirus (tür)
• Pegivirüs (tür)

Koyunların Sıçrama hastalığı (Louping ill, ovine encephalomyelitis)

• Viral hastalık
• Koyun ve keçilerde görülür.
• Atların alpha virüslerine benzerlikler görülür

Teshis

• Genellikle kan, BOS, doku örnekleri, nörolojik görüntüleme, ve viral izolasyonla yapılır.

Poxviridae (Aileler)

• Genellikle, çok yüksek oranda bulaşıcı ve çevre şartlarına dayanıklıdır.
• Geniş konağın duyarlı olduğu zoonoz bir hastalıktır.
• İkozahedral yapısı olduğundan çoğalma, bulaş ve çeşitli organizmalarda etkilidir.

Teşhis

• Lezyon, vezikül sıvısı, kabuk, doku biyopsisi, akut dönemdeki lenfoid dokulardan viral izolasyon ile yapılmaktadır.
• Antijen tespiti (EM, ELISA), Genom tespiti (PCR), Serolojik tests (indirek immunoflorasan) yöntemleri kullanılmaktadır.

Korunma-Mücadele

• Hayvan hareketlerinin sınırlandırılması, enfekte hayvanların uzaklaştırılması,
• kontaminasyon riskini azaltmak için aşılama ve dezenfeksiyon yöntemleri uygulanmalıdır.
• Aşılama yöntemi genellikle çok etkilidir, ancak tüm hayvanlar (özellikle gençler) aşılanana kadar hastalığın görülme riski mevcuttur.

Malignant Catarrhal Fever (Coryza gangrenosa bovum)

• Viral hastalık
• Sığır, manda ve geyik gibi hayvanlarda yaygındır.
• Genellikle üst solunum ve gastrointestinal sistemleri etkileyecektir.
• Ağız, burun, gözlerde veziküler lezyonlarla, erozyon ve ülserasyonlar ile karakterize akut seyirlidir.
• Lenfoproliferatif bir süreçtir ve çoğunlukla öldürücüdür.

Malignant Catarrhal Fever (Coryza gangrenosa bovum) - Etiyoloji

• Herpesviridae (family), Gammaherpesvirinae (subfamily), Macavirus (genus)
• Alcelaphine herpesvirus -1, Ovine herpesvirus -2, Caprine herpesvirus-2 (ve diğerleri)
• Bu hastalığa yol açan on farklı virüs mevcut

Malignant Catarrhal Fever (Coryza gangrenosa bovum) - Epidemiyoloji

• Bölgeseldir
• Genelde koyun ve keçi gibi hayvanlardan kaynaklanacağından
• özellikle riskli yerlerde sürü takip ve kontrolleri sıkça uygulanır.

Mücadele

• Aşılamalar pek işe yaramaz
• Bu hastalığa karşı henüz etkili bir tedavi yok, koruyucu önlemler gerekli.

Malignant Catarrhal Fever (Coryza gangrenosa bovum) - Teşhis

• Klinik belirtilerine göre
• Laboratuvar testleri (kan, doku, kene örnekleri) ELISA ve PCR yapılabilir.

Monkeypox

• Poxvirüs ailesinden
• Kuşlar ve memeliler için zoonotik bir hastalıktır.
• Vücutta genel döküntüler.
• Ağrılı lenf nodu büyümesi.

Monkeypox (Epidemiyoloji)

• Genelde Afrika'da görülür, evcil hayvanlar ve yabani hayvanlarla temas riski
• Sıklıkla genç yaştakiler etkilenir.
• Sekonder enfeksiyon olmazsa tam iyileşme görülebilir
• Bulaş, genel olarak, hayvanlardan insana veya insanlardan insana nakil yoluyla olabilir.

Monkeypox (Klinik Bulgular)

• Kusma, bulantı, diyare (ishal)
• Üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlar
• Baş ağrısı, karın ağrısı, miyalji, ateş, lenfadenopati
• Vücutta yaygın döküntüler

Monkeypox (Tedavi)

• Destekleyici tedavi
• Bazen kendi kendine iyileşir
• Smallpox aşıları bu virüsün tedavisinde yardımcı olabilir

Pestivirüs (Genus)

• Genellikle, hayvanlarda sindirim sistemi sorunlarına neden olur
• Büyük olasılıkla, diğer virüslerle yakın ilişkilidir.