Vroegmoderne Tijd: Ontstaan en Scheidingslijnen

Ontstaan van het begrip 'vroegmoderne tijd'

• Het begrip 'modern' betekende oorspronkelijk 'hedendaags' en werd in de vijfde eeuw na Christus geïntroduceerd.

• Voor middeleeuwse geleerden was 'modern' de periode na de geboorte van Christus.

• Humanisten (14e-16e eeuw) introduceerden de 'oudheid,' de 'middeleeuwen' en de 'moderne tijd' (renaissance). Zij zagen de klassieke oudheid als hoogtepunt en de middeleeuwen als een periode van verval.

• De 'moderne tijd' werd gezien als een heropleving van de klassieke beschaving.

• In de jaren 1940 en 1950 introduceerden Amerikaanse historici de 'vroegmoderne tijd' en de '(late) moderne tijd'.

• Ze benadrukten dat modernisering in de vroegmoderne tijd begon en in de moderne tijd versnelde.

Scheidingslijnen van tijdsvakken

• De scheidingslijn tussen de vroegmoderne en (late) moderne tijd wordt gevormd door de liberale revoluties en het begin van de industriële revolutie.

• Belangrijke liberale revoluties zijn de Glorious Revolution (1688), de Amerikaanse Revolutie (1765-1791) en de Franse Revolutie (1789). Deze revoluties werden door de Verlichting geïnspireerd.

• De Verlichting (ca. 1650-1800) was een cultuurstroming die de nadruk op godsdienst en kerk verlegde naar het verbeteren van het menselijk leven in de wereld.

• Vooruitgangsdenken, gebaseerd op logica, kritisch denken en wetenschap (rationalisme), of op vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid (Radicale Verlichting), groeide hieruit.

• De industriële revolutie begon rond 1760. De revolutie was een modernisering van de economie, waarbij handarbeid werd vervangen door machinearbeid en werkplekken van huis naar fabrieken verhuisden.

Periodisering en tijdslijnen

• Historici delen de geschiedenis in tijdvakken, een proces genaamd periodisering.

• Periodisering gebeurd meestal op een tijdslijn, met scharniermomenten als belangrijke gebeurtenissen.

• Scharniermomenten staan voor ingrijpende veranderingen die leiden tot kenmerkende eigenschappen van een tijdsvak.

• Elk tijdsvak heeft eigen, onderscheidende kenmerken.

Archeologische en historische tijdslijnen

• De historische tijdslijn is gebaseerd op belangrijke gebeurtenissen die grote veranderingen voor de mens brachten. Bronnen hiervoor zijn geschriften en artefacten.

• Voordat schrift ontstond (3500 v. Chr.) bestonden er alleen ongeschreven en archeologische bronnen. Dit is de prehistorie.

• De prehistorie begon met de eerste mens (3,3–2,8 miljoen jaar geleden).

• De prehistorie eindigde met de ontwikkeling van schrift (3500 v.Chr.).

• Vroeger kwam het Oude Nabije Oosten (Mesopotamië, Egypte en de Farao's; eindigde 800 v.Chr.) Klassieke Oudheid (tot ca. 476 n.Chr., Val van het West-Romeinse Rijk).

• De middeleeuwen eindigden en de vroegmoderne tijd begon met de ontdekking van Amerika door Columbus (1492).

• De vroegmoderne tijd eindigde met de Franse Revolutie (1789).

• De moderne tijd eindigde en de hedendaagse tijd begon met het einde van de Tweede Wereldoorlog (1945).

• Archeologische tijdslijn is gebaseerd op materiaal van gebruiksvoorwerpen.

• De steentijd, die overeenkomt met de prehistorie, begon met de eerste mens (3,3–2,8 miljoen jaar geleden).

• Steentijd (Paleolithicum) eindigde ca. 20-15 duizend jaar geleden.

• De midden-steentijd (Mesolithicum; 12.000 tot 6.500 voor Christus)-

• De nieuwe-steentijd (Neolithicum; 12.000 tot 6.500 voor Christus), met de eerste landbouw.

• De bronstijd (3300–1200 v.Chr.). Brons is een legering of mengsel van koper en tin.