Untitled Quiz

• Uvod u percepciju, pažnju i vizualnu kogniciju bavi se načinom na koji tumačimo senzorne informacije i obrađujemo vizualne podražaje

Osnovni koncepti

• Percepcija je davanje značenja detektovanim senzacijama, npr. prepoznavanje crvenog svetla na semaforu kao znaka za zaustavljanje
• Pažnja je selektivno fokusiranje na određene podražaje, ignorišući nebitne informacije kao što je pozadinska buka
• Selektivna pažnja je oblik pažnje koja ograničava obradu na podskup mogućih podražaja, kao što je koncentrisanje na glas prijatelja u bučnom okruženju
• Vizuelna kognicija kombinuje prethodna znanja sa vizuelnim stimulansima za stvaranje reprezentacije okoline, npr. prepoznavanje stola kao predmeta za sedenje i postavljanje stvari

Naučne metode

• Ekološki pristup podrazumeva posmatranje prirodnog ponašanja i donošenje zaključaka, na primer reakcija dece na glasne zvuke na igralištu
• Psihofizika koristi laboratorijske eksperimente za merenje ljudskog ponašanja
• Pragovi su granice percepcije, kao što je najslabiji zvuk koji se može čuti
• Skaliranje je merenje privatnih iskustava, na primer, kako osoba doživljava intenzitet stimulusa
• Teorija detekcije signala procenjuje teške odluke, kao što je razlikovanje pravog signala od pozadinske buke
• Neurofiziologija meri odgovore neurona na podražaje
• Senzorna neuronauka proučava biološku osnovu percepcije
• Neuroimaging vizualizuje aktivnost mozga tokom obrade stimulusa
• Kompjuterski modeli koriste matematičku i računarsku simulaciju kognitivnih procesa

Psihofizičke metode

• Metoda konstantnih podražaja predstavlja niz podražaja različitih intenziteta da bi se odredio apsolutni prag
• Metoda granica postepeno povećava ili smanjuje intenzitet dok učesnik ne primeti promenu
• Metoda prilagođavanja omogućava učesniku da samostalno podešava intenzitet podražaja dok ga ne može detektovati

Pragovi: Psihofizika i merenje granica

• Psihofizika određuje kvantitativni odnos između fizičkih podražaja i psiholoških reakcija
• Gustav Fechner i Ernst Weber su ključni istraživači u psihofizici
• Apsolutni prag je minimalni intenzitet podražaja koji se može detektovati, na primer, zvezde na noćnom nebu ili kucanje sata u tišini
• Razlikovni prag (JND) je najmanja razlika između dva podražaja koja se može percipirati Weberov zakon opisuje proporciju razlikovnog praga
• Weberov zakon kaže da je razlika u podražaju proporcionalna početnoj vrednosti podražaja (ΔR/R = k)
• Fechnerov zakon: S = k log(R), magnituda subjektivnog osećaja raste proporcionalno logaritmu intenziteta podražaja
• Povećanje intenziteta podražaja ne rezultira istim povećanjem osećaja, npr. dodavanje 10 sveća u mračnoj sobi ima veći uticaj nego u osvetljenoj

Psihofizičke metode

• Metoda konstantnih podražaja prezentuje veliki broj podražaja različitih intenziteta radi određivanja praga
• Slika A ilustruje diskretnu percepciju, gde postoji oštar prelaz između "čujem" i "ne čujem" podražaja
• Slika B prikazuje realističniji scenarij gde percepcija podražaja raste postepeno sa povećanjem intenziteta
• Metoda funkcioniše tako što se učesnicima prikazuju podražaji nasumično i beleži se učestalost odgovora
• Metoda granica koristi postepeno povećavanje ili smanjivanje intenziteta podražaja dok učesnik ne primeti promenu
• Serije ispitivanja prikazuju kako se intenzitet podražaja postepeno povećava ili smanjuje
• Svaka serija se zaustavlja kada učesnik promeni odgovor, a tačke prelaza se beleže kao vrednosti presecanja
• Prag percepcije se izračunava kao prosečna vrednost svih presecanja
• Metoda prilagođavanja (Method of Adjustment) omogućava učesniku da sam kontroliše intenzitet podražaja
• Brzina i preciznost prilagođavanja zavise od učesnika, a intenziteti na označenim tačkama se beleže kao pragovi

Metode skaliranja

• Procena magnitude: Učesnici procenjuju intenzitet osjeta dodjeljivanjem brojeva
• Stevensov zakon potencije: S = aIb, veza između intenziteta podražaja i osjeta дана је формулом, при чему је 'a' константа, а 'b' eksponent specifičan za vrstu osjeta
• Cross-modality matching (upoređivanje između modaliteta) je tehnika u kojoj se intenzitet osjeta u jednom senzornom modalitetu (npr. okus) upoređuje sa intenzitetom osjeta u drugom (npr. svjetlost)
• Superdegustatori osjete gorčinu PROP-a intenzivno poput najsjajnijeg svjetla ili najjače boli
• Srednji degustatori doživljavaju osjete srednje jačine poput svjetla automobilskih svjetala ili zvuka prženja slanine
• Nedegustatori imaju percepciju vrlo slabu, na razini šapta ili uopće nemaju osjeta

Poveznica između psihofizike i teorije detekcije signala (SDT)

• Psihofizika proučava odnos između fizičkih podražaja i perceptivnih doživljaja
• Teorija detekcije signala (SDT) dodaje koncept donošenja odluka u situaciji prisutnosti šuma
• Psihofizika se usredotočuje na to kako fizički podražaji izazivaju osjete i utvrđuje prag percepcije
• SDT razmatra percepciju signala u prisutnosti šuma i razlikuje osjetljivost od kriterija
• Osjetljivost pokazuje koliko precizno osoba može razlikovati signal od šuma
• Kriterij je spremnost osobe da prijavi signal što ovisi i o osobnim sklonostima i posljedicama pogreške

Teorija detekcije signala (SDT)

• Signal je podražaj koji treba detektirati, a šum je pozadinska buka koja otežava detekciju
• SDT kvantificira odgovor promatrača na prezentaciju signala u prisutnosti šuma i razdvaja osjetljivost od spremnosti promatrača za donošenje odluke
• Ključne komponente SDT-a su osjetljivost (sposobnost prepoznavanja signala među šumom) i kriterij (spremnost za prijavu signala)
• Mogući ishodi: pogodak (točno detektiran signal), promašaj (nedetektiran signal), lažna uzbuna (šum interpretiran kao signal), ispravno odbijanje (točno identificirano odsustvo signala)
• ROC krivulja (Receiver Operating Characteristic Curve) pokazuje odnos između pogodaka i lažnih uzbuna

Senzorna neuronauka

• Neuronauka osjeta i kranijalni živci uključuju 12 parova živaca koji polaze iz moždanog debla i služe senzornim i motoričkim funkcijama
• Tokom akcijskog potencijala, ćelija prolazi kroz faze depolarizacije, repolarizacije i hiperpolarizacije prije povratka u ravnotežu

Tehnike snimanja mozga

• EEG koristi elektrode na vlasištu za mjerenje električne aktivnosti neurona u mozgu, što omogućuje istraživanje moždanih aktivnosti povezanih s percepcijom
• ERP analizira specifične odgovore mozga na podražaje
• Topografske karte prikazuju intenzitet aktivnosti bojama
• MEG mjeri promjene magnetske aktivnosti neurona te pruža bolju prostornu rezoluciju od EEG-a
• CT koristi X-zrake za stvaranje slojevitih slika unutarnjih struktura, korisno za dijagnostiku ozljeda i tumora
• MRI koristi snažna magnetska polja za detaljno snimanje mekih tkiva
• Funkcionalna magnetska rezonanca (fMRI) mjeri obrasce moždane aktivnosti bilježeći promjene u oksigenaciji krvi (BOLD signal)

Metode snimanja mozga

• Pozitronska emisijska tomografija (PET) mjeri metabolizam moždanih stanica pomoću radioaktivnih izotopa
• Modeliranje uključuje korištenje matematičkih jezika i jednadžbi za simulaciju psiholoških i neuronskih procesa
• Duboke neuronske mreže su umjetne mreže s velikim brojem slojeva koje omogućuju klasifikaciju velikih količina podataka
• Iluzije su pogrešne percepcije stvarnosti

Perceptual Illusions

• Kriva interpretacija podražaja (Misrepresentation of Stimuli) odnosi se na optičke iluzije gdje se boje vide različito zbog sjene
• Kontradikcija objektivne stvarnosti (Contradiction to Reality) se vidi u primjeru #TheDress gdje ljudi vide različite boje
• Iluzija boje (#TheDress) je primjer gdje ljudi vide haljinu različito, neki plavo-crno, a neki bijelo-zlatno
• Iluzija kontura (Contour Illusion) stvara konture koje ne postoje stvarno
• Fantom iluzija (Visual Phantom Illusion) generira oblike ili pokrete koji nisu prisutni u stvarnosti
• Ove iluzije pokazuju kako percepcija ovisi o kontekstu i djelovanju neuralnih mehanizama unutar vizualnog sustava