Uluslararası Ticaret Hukuku

Uluslararası Ticaret Hukuku

• Uluslararası ticarete ilişkin en önemli uluslararası anlaşma Birleşmiş Milletler Uluslararası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Antlaşması'dır (CISG).

Sözleşmenin İhlal Edilmesi

• Borç ilişkisinin temel amacı ifadır.
• İfa, sözleşme veya kanun gereği borçlanılmış olan edimin, borçlunun uygun fiili ile yerine getirilmesidir.
• Borcun gereği gibi ifa edilmemesi sözleşmenin ihlal olmasına sebep olur.
• Geniş anlamda gereği gibi ifa etmeme, borçlunun edimi kanun veya sözleşmede öngörülen şartlara uygun ifa etmemesi durumu olarak tanımlanır.
• Dar anlamda gereği gibi ifa etmeme, ayıplı ifaya ilişkindir. Bu, edimin vasfına ilişkin nicelik yönünden gereği gibi ifa etmeme anlamına gelir.

Sözleşmenin İhlal Edilmesi (Devamı)

• Antlaşma hükümlerine göre, sözleşmenin ihlalinin esaslı olup olmaması ayrımına göre farklı hakların tanındığını belirtir.
• Esaslı ihlal durumunda, zarar gören taraf sözleşmeden dönebilir, ikame mal isteyebilir veya zararın tazminini talep edebilir.
• Esaslı olmayan ihlalde ise, zarar gören taraf aynen ifa, malın onarılması veya bedelden indirim isteme veya zararın tazminini talep etme seçimlik haklarına sahiptir.

Sözleşmenin Esaslı İhlali

• Esaslı ihlal maddesi 25'te belirtiliyor.
• Esaslı ihlalin olması için üç unsur gerekli;
  • Sözleşmenin ihlal edilmiş olması
  • Sözleşmenin ihlali sonucu sözleşmenin karşı tarafının beklediği şeyden önemli ölçüde mahrum kalması.
  • Bu ihlalin taraflar ve ilgili üçüncü kişiler için öngörülebilir olması.

Sözleşmenin Esaslı İhlaline Örnekler

• Malları teslim etmeme: Satıcının asıl yükümlülüğü malı teslim etmektir.
• Geç ifa: Edimin ifası mümkün olmakla birlikte satıcı ifayı geciktiriyor ise, bu kararlaştırılan vadenin önemine bağlıdır.
• Kısmi İfa: İfa edilmeyen bölüm olmadan ifa, alıcı için hiçbir değer ifade etmiyorsa esaslı ihlal kabul edilebilir.
• Ayıplı İfa: Malın tanımlı şartlara uygun olarak teslim edilmemesi veya ayıplı teslim edilmesi durumunda, bunun esaslı ihlal olup olmadığı sözleşmeye aykırılığın ciddiyeti, malın ayıplı olmasına rağmen kullanılması veya yeniden satılması, ayıbın giderilmesinin mümkün olup olmaması gibi çeşitli faktörlere göre değerlendirilebilir.

Sözleşmenin İhlali Hâlinde Alıcının Hakları

• CISG'ye göre, satıcının sözleşmeden doğan yükümlülüklerinden birini yerine getirmemesi durumunda alıcı üç seçimlik hakkı kullanabilir.
• Aynen ifayı talep etme
• Bedelden indirim yapılması talebi
• Sözleşmeden dönme talebi

Aynen İfayı Talep Hakkı

• CISG m. 46/1, alıcının aynen ifayı (yani sözleşmede doğrudan aksi belirtilmeyen durumlar için) talep edebileceği genel bir kural koymaktadır.
• CISG m. 46/2-3, malın sözleşmeye aykırı olması durumunda alıcının ikame bir mal veya onarım talebinde bulunabileceğini belirtir.

Malın Onarımını Talep Hakkı

• Satıcının sözleşmeyi ihlal etmesi hâlinde alıcı malın onarımını talep edebilir.
• Onarım talebi, makul, gereken süre içinde bildirilmelidir.
• Üç şart söz konusu, (1) sözleşmeye uygun olmayan mal, (2) onarım talebinin makul olması, (3) sürenin sınırlanması.

Bedeldan İndırım Hakkı

• Satıcının sözleşmeye uygun olmayan ifasında alıcı bedelden indirim talep edebilir.
• Bu hakkın kullanılabilmesi için, malın teslim edildiği andaki değeri ile sözleşmeye uygun malın değeri arasındaki fark dikkate alınır.
• Satıcının ayıbı gidermesi durumunda bu hak kullanılamaz.

Sözleşmeden Dönme Şartları

• CISG, alıcının sözleşmeden dönmesi için beş olumlu (sözleşmenin ihlal edilmesi, ihlalin esaslı olması, sözleşmeden dönme beyanı, süre sınırlamasına uyulması, malın iadesi) ve bir olumsuz (satıcının sorumluluktan kurtulmasına izin verilmemesi) şart koymaktadır.

Alıcının Tazminat Talebi Hakkı

• CISG madde 45, satıcının sözleşmeden doğan yükümlülüklerinden birini ihlal etmesi durumunda, alıcının tazminat talep etme hakkının olduğunu belirtir.
• Tazminat miktarı, ihlal sebebiyle doğan eksiklik, kâr kaybı gibi faktörlere göre hesaplanmalıdır.

Alıcının Tazminat Talebinin Şartları

• Alıcının tazminat talep hakkının kullanılabilmesi için üç olumlu şart ve bir olumsuz şart aranır. Şartlar şunlardır; (A) satıcının sözleşmeyi ihlal etmesi, (B) alıcının zarara uğraması, (C) zarar ile ihlal arasında illiyet bağı bulunması ve (D) sorumsuzluk sebeplerinin söz konusu olmaması.

Talep Edilebilecek Zararlar

• Alıcı, ihlalden kaynaklanan fiili zarar ve yoksun kalınan kârı talep edebilir.
• CISG m. 74, ihlalden doğan zararın toplamına eşit tazminat ödenmesini gerektirir.

Bu Dersin En Önemli Noktaları

• Sözleşme ihlalinin esaslı ihlal olup olmadığı,
• CISG'ye göre alıcının seçimlik hakları
• Ayıplı ifada alıcının hakkı (onarım, bedelden indirim)
• Sözleşmeden dönme şartları
• Alıcının tazminat talep edebilmesi şartları

Gelecek Ders

• Uluslararası ticarette kullanılan ödeme yöntemleri