Podcast
Questions and Answers
Топырақтың морфологиялық сипаттамаларына қайсысы жатпайды?
Топырақтың морфологиялық сипаттамаларына қайсысы жатпайды?
- Түзілген тау жыныстарының түрі (correct)
- Нығыздығы
- Механикалық құрамы
- Түсі
Топырақ қабаттарының орналасу тереңдігін анықтау үшін қандай әдіс қолданылады?
Топырақ қабаттарының орналасу тереңдігін анықтау үшін қандай әдіс қолданылады?
- Тұз қышқылымен әсер ету әдісі
- Топырақтың түсін анықтау
- Әр қабаттың үстіңгі және астыңғы шекарасын анықтау (correct)
- Топырақтың құрылымын зерттеу
Топырақтың генетикалық қабаттарының қалыңдығы қандай аралықта болуы мүмкін?
Топырақтың генетикалық қабаттарының қалыңдығы қандай аралықта болуы мүмкін?
- Бірнеше миллиметрден 1 сантиметрге дейін
- Тұрақты 1 метр
- Бірнеше сантиметрден 1 метрге дейін және одан да көп (correct)
- Тек 50 сантиметрге дейін
Қара топырақ үшін А (0-25 см), Б (25-50см), ВС (50-80 см) сипаттамасы нені білдіреді?
Қара топырақ үшін А (0-25 см), Б (25-50см), ВС (50-80 см) сипаттамасы нені білдіреді?
Топырақтың морфологиялық құрылымын зерттеу кезінде далалық жағдайда не қолданылады?
Топырақтың морфологиялық құрылымын зерттеу кезінде далалық жағдайда не қолданылады?
Топырақтың профилі (пішіні) дегеніміз не?
Топырақтың профилі (пішіні) дегеніміз не?
Топырақ негізінен қанша генетикалық тектік қабаттардан тұрады?
Топырақ негізінен қанша генетикалық тектік қабаттардан тұрады?
Топырақтың қандай қабаты қара шірікті-қоректік деп аталады?
Топырақтың қандай қабаты қара шірікті-қоректік деп аталады?
Топырақ қабаттарын жіктеу жүйесінде А қабаты нені білдіреді?
Топырақ қабаттарын жіктеу жүйесінде А қабаты нені білдіреді?
Топырақтың морфологиялық көрінісінде ең маңыздысы не болып табылады?
Топырақтың морфологиялық көрінісінде ең маңыздысы не болып табылады?
Топыраққа қызыл түсті беретін не?
Топыраққа қызыл түсті беретін не?
Қай жағдайда топырақ ақ немесе ақшыл түсті болады?
Қай жағдайда топырақ ақ немесе ақшыл түсті болады?
Топырақтың кескіні дегеніміз не?
Топырақтың кескіні дегеніміз не?
Қарапайым кескін қандай жағдайларда қалыптасады?
Қарапайым кескін қандай жағдайларда қалыптасады?
Әлсіз жіктелген кескін қандай топырақтарда қалыптасады?
Әлсіз жіктелген кескін қандай топырақтарда қалыптасады?
Қай кескін типінде генезисы әр түрлі көмілген қабаттар кездеседі?
Қай кескін типінде генезисы әр түрлі көмілген қабаттар кездеседі?
В.В. Докучаевтың топырақтану ғылымына қосқан үлесі неде?
В.В. Докучаевтың топырақтану ғылымына қосқан үлесі неде?
Топырақтың түсіне қатты әсер ететін фактор:
Топырақтың түсіне қатты әсер ететін фактор:
Топырақтың морфологиялық белгілерін зерттеу үшін далалық жағдайда не қолданылады?
Топырақтың морфологиялық белгілерін зерттеу үшін далалық жағдайда не қолданылады?
Топырақ кескінінің қандай типі жерді жыртқаннан, су немесе жел эрозиясына шалдыққан топырақтарда кездеседі?
Топырақ кескінінің қандай типі жерді жыртқаннан, су немесе жел эрозиясына шалдыққан топырақтарда кездеседі?
Flashcards
Топырақтың пішін түзуі
Топырақтың пішін түзуі
Топырақтың пайда болу процесіндегі өзіне тән құрылымы, яғни топырақтың морфологиясының қалыптасуы.
Морфологиялық құрылым
Морфологиялық құрылым
Топырақтың сыртқы пішіні.
Топырақтың морфологиялық сипаттамалары
Топырақтың морфологиялық сипаттамалары
Топырақтың түсі, құрылымы, нығыздығы, механикалық құрамы және т.б.
Топырақтың профилі
Топырақтың профилі
Signup and view all the flashcards
Топырақтың генетикалық қабаттары
Топырақтың генетикалық қабаттары
Signup and view all the flashcards
Қабаттардың қалыңдығы
Қабаттардың қалыңдығы
Signup and view all the flashcards
Топырақты зерттеу
Топырақты зерттеу
Signup and view all the flashcards
Тұз қышқылымен әсері
Тұз қышқылымен әсері
Signup and view all the flashcards
Органикалық заттар мен өсімдік тамырлары
Органикалық заттар мен өсімдік тамырлары
Signup and view all the flashcards
Топырақтағы қосылыстар
Топырақтағы қосылыстар
Signup and view all the flashcards
Докучаев кім?
Докучаев кім?
Signup and view all the flashcards
А қабаты деген не?
А қабаты деген не?
Signup and view all the flashcards
В қабатының сипаттамасы?
В қабатының сипаттамасы?
Signup and view all the flashcards
С қабаты дегеніміз не?
С қабаты дегеніміз не?
Signup and view all the flashcards
T горизонты деген не?
T горизонты деген не?
Signup and view all the flashcards
Топырақ түсіне не әсер етеді?
Топырақ түсіне не әсер етеді?
Signup and view all the flashcards
Қызыл түсті топырақ неден?
Қызыл түсті топырақ неден?
Signup and view all the flashcards
Ақшыл топырақтың себебі?
Ақшыл топырақтың себебі?
Signup and view all the flashcards
Сары түсті топырақ неден?
Сары түсті топырақ неден?
Signup and view all the flashcards
Күлгін топырақ неден?
Күлгін топырақ неден?
Signup and view all the flashcards
Топырақ кескіні деген не?
Топырақ кескіні деген не?
Signup and view all the flashcards
Қарапайым кескін деген не?
Қарапайым кескін деген не?
Signup and view all the flashcards
Кәдімгі кескін деген не?
Кәдімгі кескін деген не?
Signup and view all the flashcards
Бұзылған кескін деген не?
Бұзылған кескін деген не?
Signup and view all the flashcards
Көп мүшелі кескін деген не?
Көп мүшелі кескін деген не?
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Топырақтың морфологиясы
- Топырақтың пайда болу процесінде өзіне тән морфологиялық құрылымы және пішіні қалыптасады.
- Морфологиялық құрылымына қарай топырақ өзі түзілген тау жыныстарынан және басқа топырақтардан ажыратылады.
- Морфологиялық құрылым - топырақтың сыртқы пішіні.
- Топырақтың негізгі морфологиялық сипаттамалары: түсі, құрылымы, тығыздығы, механикалық құрамы және әртүрлі қосылыстардың болуы.
Топырақты зерттеу әдістері
- Далалық жағдайда топырақтың морфологиялық құрамын зерттеу үшін тік қазылған шұңқырлар қолданылады.
- Бұл әдісті алғаш рет топырақтану ғылымының негізін салушы Докучаев қолданған.
Топырақ қабаттары
- Топырақ негізінен 3 генетикалық қабаттан тұрады: қарашірікті-қоректік (А қабаты), өтпелі (В қабаты) және топырақ түзуші аналық жыныстар (С қабаты).
- Топырақ қабаттарының қалыңдығы бірнеше сантиметрден 1 метрге дейін жетуі мүмкін.
- Қабаттардың сипаттамасы топырақтың қалыңдығы мен тереңдігі туралы ақпарат береді.
- Докучаев топырақты үш қабатқа бөлген: қарашірікке боялған құнарлы қабат (А), өтпелі қабат (В) және топырақ түзуші аналық жыныс қабаты (С).
- Топырақ қабаттарын бөлу жүйесі әлі күнге дейін сақталып, A1, A2, B1, B2, C1, C2 және т.б. болып белгіленеді.
Топырақтың түсі
- Топырақ морфологиясында түсі негізгі орын алады, себебі атаулары осы түсіне қарай қойылады.
- Топырақтың түсіне әсер ететін негізгі фактор - құрамындағы қарашіріктің мөлшері.
- Темір оксидтері топыраққа қызыл түс береді.
- Кварц, каолинит, әк, гипс көп болса, түсі ақ немесе ақшыл болады.
- Темір гидрооксидтері топырақты сары түске бояйды.
- Марганец оксидтері күлгін және қою көк түс береді.
- Ылғал топырақтарда темір (II) қосылыстары көп болса, көкшіл, жасылдау түс береді.
Топырақ кескіні
- Топырақтың тік кескінінде кезектесіп орналасқан әр түрлі қабаттары болады.
- Бұл қабаттар түсімен, түйіртпектілігімен, тығыздығымен, химиялық және гранулометриялық құрамымен ерекшеленеді.
- Топырақтың кескіні құрылысы топырақ түзілу процесінің және өндірісте пайдаланудың нәтижесінде пайда болады.
- Әр топырақ типінің өзіне тән кескін құрылысы бар, осыған қарап топырақтардың типін анықтауға болады.
Топырақ кескіндерінің типтері
- Қарапайым кескін топырақ құралуының алғашқы сатыларында қалыптасады, қалыңдығы бірнеше сантиметр ғана.
- Толық дамымаған (жетілмеген) кескін тығыз кристальды-массивті жыныстарда немесе құлама беткейлерде қалыптасады.
- Кәдімгі кескін генетикалық қабаттары толық және жақсы дамыған топырақ кескінің кең тараған түрі.
- Әлсіз жіктелген кескін тез бұзылатын минералдары аз топырақтарда қалыптасады, жалпы қабаттарға нашар бөлінген.
- Бұзылған кескін жерді жыртқаннан, су немесе жел эрозиясына шалдыққан топырақтарда кездеседі.
- Қалдықты кескін күрделі, генезисі әр түрлі көмілген қабаттардан тұрады.
- Көп мүшелі кескін әртүрлі құрылысты топырақ түзуші жыныстары 100 см тереңдікке дейін кездескенде қалыптасады.
- Полициклді кескін топырақ түзуші материалдардың кезеңді шөгілу жағдайында қалыптасатын топырақтарға сай кескін, мысалы, жайылма топырақтар.
- Аударылған кескінде астыңғы қабаттар жасанды түрде жоғарыға шығарылып, жоғарғы қабаттар астына түсірілген.
- Мозайка тәрізді кескін кеңістіктері әр түрлі болып үйлескен қабаттардың қабысуынан пайда болады.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Топырақтың морфологиялық құрылымы және қабаттары қарастырылады. Топырақты зерттеу әдістері, оның ішінде тік қазылған шұңқырлар арқылы зерттеу әдісі талқыланады. Топырақтың генетикалық қабаттарының құрамы мен қалыңдығы сипатталады.
