Tổng quan về Tài chính và Đầu tư

Tổng Quan Khóa Học

• Môn học giới thiệu về tài chính và đầu tư trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết về tài chính và đầu tư cho người học.
• Phần I đi sâu vào môi trường tài chính, hệ thống tiền tệ, và các định chế tài chính.
• Phần II tập trung giới thiệu về đầu tư và các công cụ tài chính liên quan.
• Phần III chuyên về quản trị tài chính, bao gồm phân tích dữ liệu tài chính và báo cáo tài chính.
• Yêu cầu sinh viên có tài liệu học tập, tham gia nghe giảng, làm bài tập và có mặt đầy đủ trong các buổi kiểm tra, thi.

Thông Tin Chung Về Môn Học

• Tên môn học: Giới thiệu về Tài chính và Đầu tư.
• Số tín chỉ: 3.
• Không yêu cầu môn học tiên quyết.
• Khoa/Bộ môn phụ trách: Khoa Tài chính.

Chuẩn Đầu Ra Môn Học

• Giải thích các vấn đề liên quan đến tài chính và đầu tư, cơ chế hoạt động của thị trường tài chính.
• Phân tích được biến động lãi suất, rủi ro, lợi nhuận và dòng vốn đầu tư.
• Xác định các loại dữ liệu tài chính qua báo cáo tài chính.

Nội Dung Môn Học

• Chương 1: Tổng quan về tài chính và tiền tệ.
• Chương 2: Các định chế tài chính và thị trường.
• Chương 3: Lãi suất và giá trị thời gian của tiền.
• Chương 4: Tổng quan về đầu tư.
• Chương 5: Lợi nhuận và rủi ro.
• Chương 7: Dữ liệu tài chính doanh nghiệp.
• Chương 8: Phân tích và hoạch định tài chính.

Tài Liệu Học Tập Quan Trọng

• Bắt buộc: An introduction to global financial markets (Yaldez,v. & Molyneux, P., 2013, 7th ed., Palgrave Macmillan).
• Tham khảo: The economics of money banking, and financial markets (Mishkin, F., 2006, Pearson).
• Giáo trình Lý thuyết tài chính tiền tệ (Lê Thị Tuyết Hoa & Đặng Văn Dân, 2017, NXB Kinh tế TP.HCM).

Phương Pháp Đánh Giá

• Điểm quá trình (50%):
  • Chuyên cần: 10%.
  • Bài tập nhóm: 20%.
  • Kiểm tra giữa kỳ: 20%.
• Điểm thi cuối kỳ (50%): Trắc nghiệm, không sử dụng tài liệu.

Nội Dung Chương 1

• 1.1: Giới thiệu về tiền tệ
  • 1.1.1: Khái niệm và bản chất của tiền tệ.
  • 1.1.2: Sự hình thành và phát triển của tiền tệ.
  • 1.1.3: Các hình thái tồn tại của tiền tệ.
  • 1.4: Chức năng của tiền tệ.
• 1.2: Giới thiệu về tài chính.
• 1.3: Tổng quan hệ thống tiền tệ.
• 1.3: Giới thiệu hệ thống tài chính nói chung.

Khái Niệm và Bản Chất Của Tiền Tệ

• Tiền tệ (Money) là hàng hóa đặc biệt, độc quyền đóng vai trò vật ngang giá chung trong trao đổi và lưu thông hàng hóa (Marx, 1962).
• Tiền tệ là bất kỳ thứ gì được chấp nhận chung để thanh toán, nhận hàng hóa/dịch vụ hoặc trả nợ (Mishkin, 2001).
• Về bản chất, tiền tệ là một loại hàng hóa đặc biệt tách ra khỏi thế giới hàng hóa thông thường.
• Hàng hóa có thuộc tính (giá trị) và giá trị sử dụng, tiền tệ cũng vậy.

Hình Thành và Phát Triển Của Tiền Tệ

• Tiền tệ là phạm trù kinh tế khách quan, phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với nền kinh tế hàng hóa.
• Phương thức trao đổi trực tiếp (Hàng - Hàng):
  • Đòi hỏi sự phù hợp về thời gian, địa điểm và nhu cầu giữa các bên.
• Phương thức trao đổi gián tiếp (Hàng - Tiền - Hàng):
  • Thông qua vật trung gian (tiền tệ) khắc phục nhược điểm của trao đổi trực tiếp.
  • Vật trung gian này đánh dấu sự ra đời của tiền tệ và chuyển hóa từ kinh tế hiện vật sang kinh tế tiền tệ.
• Từ năm 1971, tiền giấy khả hoán không còn lưu thông, các quốc gia áp dụng tiền giấy bất khả hoán và có đồng tiền pháp định riêng.

Các Hình Thái Tiền Tệ

Căn cứ vào giá trị của tiền tệ:

• Tiền thực (Hóa tệ): Tiền tệ bằng hàng hóa, hình thái đầu tiên của tiền tệ.
• Dấu hiệu giá trị (Tín tệ/Token money): Tiền tệ không có giá trị tự thân, được sử dụng nhờ tín nhiệm xã hội.

Căn cứ vào tính chất vật lý:

• Tiền mặt (Cash): Tiền vật chất, có hình dáng, kích thước, trọng lượng, màu sắc, tên gọi cụ thể.
• Tiền ghi sổ (Bút tệ/Bank money): Tiền tệ phi vật chất, tồn tại dưới hình thức số trên tài khoản ngân hàng, sử dụng qua bút toán ghi Nợ/Có.

Chức Năng Của Tiền Tệ

Thước đo giá trị (Unit of Account)

• Tiền tệ được dùng để đo lường và biểu hiện giá trị của các hàng hóa khác nhau.

Phương tiện trao đổi (Medium of Exchange)

• Tiền tệ là môi giới cho quá trình trao đổi hàng hóa, gắn liền với sự vận động của hàng hóa và chuyển dịch quyền sở hữu.

Phương tiện thanh toán (Medium of Payment)

• Tiền tệ được dùng để thanh toán khi sự vận động của nó tách rời với sự vận động của hàng hóa, phục vụ mua bán, dịch vụ và trả nợ.

Phương tiện tích lũy giá trị (Store of Value)

• Tiền tệ tạm thời ở trạng thái "nằm im" để dự trữ giá trị và thực hiện các giao dịch trong tương lai.

Giới Thiệu Về Tài Chính

• Gồm khái niệm, bản chất, và chức năng.

Khái niệm tài chính:

• Tài chính (Finance) là hệ thống các quan hệ kinh tế liên quan đến việc tạo lập, phân phối, và sử dụng các quỹ tiền tệ để đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định (Lê Thị Tuyết Hoa, Đặng Văn Dân, 2017).

Quan điểm khác về tài chính:

• Là một ngành học về tạo lập, chuyển giao và quản lý tiền tệ (Investopedia).
• Liên quan đến khoa học và nghệ thuật quản lý tiền (Jacksonville State University).
• Nỗ lực trả lời câu hỏi về cách phân bổ nguồn lực khan hiếm thông qua hệ thống giá cả để định giá tài sản rủi ro.

Sự Ra Đời và Phát Triển Của Tài Chính:

• Sự phát triển của các quan hệ hàng hóa - tiền tệ.
• Sự ra đời của nhà nước.
• Các cuộc cách mạng khoa học-kỹ thuật và công nghiệp.

Bản Chất Của Tài Chính

• Là các quan hệ kinh tế, gắn liền với sự vận động của tiền tệ, có mục tiêu nhằm phân phối, phân bổ các nguồn lực tài chính.

Các khu vực tài chính:

• Tài chính công
• Tài chính doanh nghiệp
• Tài chính cá nhân và hộ gia đình
• Tài chính quốc tế
• Tài chính của các tổ chức xã hội

Chức Năng Của Tài Chính

• Phân phối:

  • Đối tượng phân phối là của cải xã hội (Tổng sản phẩm quốc dân).
  • Kết quả là hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ với mục đích xác định.
  • Chủ thể là nhà nước, doanh nghiệp, hộ gia đình.
  • Mục tiêu là giải quyết quan hệ lợi ích, tích lũy và tiêu dùng, phân bổ hiệu quả nguồn lực.

• Giám đốc:

  • Kiểm tra, kiểm soát các hoạt động tài chính.
  • Nhằm phát hiện ưu điểm để phát huy và khắc phục những tồn tại trong quá trình phân phối.
  • Đối tượng là các quan hệ kinh tế trong quá trình phân phối.
  • Chủ thể cũng chính là các chủ thể phân phối.

Hệ Thống Tiền Tệ

• Chế độ tiền tệ.
• Cung tiền tệ.
• Hệ thống tiền tệ quốc tế.

Chế Độ Tiền Tệ

• Khái niệm: Là toàn bộ quy định pháp luật về hình thức tổ chức lưu thông tiền tệ của một nước, trong đó các yếu tố của lưu thông tiền tệ được kết hợp thống nhất (Marx, 1964).

Nội dung chế độ tiền tệ:

• Phương tiện tiền tệ.
• Đơn vị tiền tệ.
• Cơ chế phát hành tiền.

Các Chế Độ Tiền Tệ:

• Chế độ song bản vị: Pháp luật quy định 2 kim loại (vàng, bạc) đồng thời làm kim loại bản vị; tiền tệ bản vị được tự do đúc và có hiệu lực pháp lý chi trả vô hạn định trong phạm vi quốc gia và quốc tế.
  • Chế độ bản vị song song
  • Chế độ bản vị kép
• Chế độ đơn bản vị:
  • Lấy một kim loại quý (vàng hoặc bạc) làm bản vị.
  • Tiền tệ bản vị được đúc tự do và đóng vai trò thống trị.
    • Chế độ bản vị bạc
    • Chế độ bản vị vàng.
    • Chế độ bản vị vàng thoi.
    • Chế độ hối đoái vàng.
• Chế độ ngoại tệ bản vị: quy định đơn vị tiền tệ quốc gia được xác định bằng một ngoại tệ mạnh, áp dụng từ 1944-1971.
• Chế độ lưu thông giá trị bất khả hoán: đơn vị tiền tệ không chuyển đổi sang kim loại quý, giá trị phụ thuộc vào sức mua...

Cung Tiền Tệ

• Lượng tiền tệ thực tế được cung ứng vào lưu thông trong một thời kỳ nhất định.

Cách đo cung tiền tệ:

• đo tiền hẹp
• đo tiền rộng
• đo tiền mở rộng.

Quá trình cung ứng tiền tệ:

• Cơ sở tiền tệ MB là số tiền mặt ngân hàng trung ương phát hành.
• Thông qua quá trình cho vay và thanh toán, ngân hàng thương mại tạo ra bút tệ cho lưu thông.

Hệ Thống Tiền Tệ Quốc Tế

• Là tập hợp các luật lệ, quy tắc, thể chế nhằm tạo thuận lợi thương mại, đầu tư quốc tế và phân bổ vốn giữa các quốc gia sử dụng loại tiền tệ khác nhau.

Một số vấn đề về hệ thống tiền tệ quốc tế:

• Tiền quốc gia và tiền quốc tế.
• Khả năng chuyển đổi đồng tiền quốc gia thành đồng tiền quốc tế.
• Thị trường ngoại hối và tỷ giá hối đoái.
• Dự trữ ngoại hối.

Luân chuyển vốn trong hệ thống tài chính gồm:

• Các chủ thể cho vay.
• Các trung gian tài chính.
• Các thị trường tài chính.
• Và chủ thể đi vay.

Khái Niệm về Hệ Thống Tài Chính

• Gồm một mạng lưới liên kết các thị trường tài chính, các định chế tài chính, các doanh nghiệp, các cá nhân, hộ gia đình và chính quyền.

Chức Năng của Hệ Thống Tài Chính

• Giúp các chủ thể đạt được 6 mục đích: Tiết kiệm cho tương lai, đi vay cho mục đích hiện tại, tăng vốn cổ phần, quản trị rủi ro, hoán đổi tài sản và giao dịch dựa vào thông tin.

Phân bổ hiệu quả các nguồn lực:

- Nhà đầu tư so đo dự án tốt nhất để đầu tư.
- Nhà đầu tư dựa vào thông tin chính xác.