Тянь-Шань таулары және Қаратау

Қазақстанның биік таулы аймақтары

• Қазақстанның шығыс және оңтүстік-шығыс бөліктерінде Тянь-Шань, Жетісу Алатауы, Сауыр, Тарбағатай және Алтай тау жүйелері орналасқан.
• Бұл таулы аймақтар литосфералық тақталардың қозғалысы нәтижесіндегі орогенез процесіне байланысты пайда болған.

Алтай тау жүйесі

• Қазақстанның қиыр шығысында орналасқан.
• Құрылымы бойынша үш бөлікке бөлінеді: Қалба жотасы, Оңтүстік Алтай және Кенді Алтай.
• Ең биік нүктесі – Қазақстан мен Ресейдің шекарасындағы Белуха (Мұзтау) тауы (4506 м).
• Оңтүстік Алтай – Қара Ертіс пен Бұқтырма өзендерінің аралығында созылып жатыр.
• Марқакөл – тектоникалық шығу тегі бар, теңіз деңгейінен 1449 м биіктіктегі көл.
• Кенді Алтай – Теректі, Холзун, Листвяга және Оба, Үлбі, Иванов жоталарын қамтиды.
• Қалба жотасы – Ертіс өзенінің батысында, ұзындығы шамамен 250 км, биіктігі 1608 м.

Тарбағатай

• Жайсан тауаралық ойпаңының оңтүстігінде орналасқан.
• Алакөл мен Жайсан ойпаңдарын бөледі.
• Ең биік нүктесі 2992 м.

Сауыр

• Жайсан ойпаңының оңтүстігінде, Тарбағатайдың шығысында орналасқан.
• Шілікті ойпаңы Тарбағатай мен Сауырды бөледі.
• Ең биік нүктесі – 3816 м биіктіктегі Мұзтау.

Жетісу Алатауы

• Орта Азия мен Сібірдің оңтүстігінде орналасқан.
• Ендік бағытта созылған, батысқа қарай аласарып, кеңейе береді.
• Көксу өзенінің аңғары екі басты жотаны бөледі.
• Ең биік нүктесі – Бесбақан шыңы (4622 м).
• Тауалды жазықтар мен тауаралық ойпаңдар кайнозойлық шөгінділерден (саз, құмтастар және т.б.) пайда болған.

Тянь-Шань

• Орталық Азия таулы белдеуінің батыстан шығысқа қарай 3000 км-ге созылып, ені 400 км-ге жететін ірі тау жүйесі.
• Қазақстан, Қырғызстан және Қытай шекараларында орналасқан.
• Ең биік нүктесі – Хан Тәңірі шыңы (6995 м).
• Солтүстік Тянь-Шаньға Ұзынқара (Кетпен), Іле Алатауы, Күнгей Алатауы, Қырғыз жотасы, Шу-Іле таулары, сондай-ақ Кеген, Текес, Жалаңаш және Сөгеті тауаралық ойпаңдары кіреді.
• Іле Алатауы – Солтүстік Тянь-Шаньның орталық биік таулы жотасы.
• Ең биік нүктесі – Талғар шыңы (4973 м).
• Батыс Тянь-Шань – Талас Алатауы, Өгем, Сайрам, Қоржынтау, Қаратау және Өзбекстан шекарасына жақынғы жоталардан тұрады.

Қаратау

• Батыс Тянь-Шаньдың қиыр солтүстік-батысында орналасқан.
• Тұран ойпаңымен шектеледі.
• Ең биік нүктесі – Бессаз тауы (269 м).
• Қазақстандағы көптеген үңгірлер орналасқан, оның ішінде ең тереңі Көктем үңгірі.

Бұл викторина Тянь-Шань таулы жүйесінің ұзындығы, Қазақстанның ең биік шыңы, Іле Алатауының орналасқан жері және Батыс Тянь-Шаньның ең шеткі солтүстік-батысында орналасқан тау жүйесі туралы сұрақтарды қамтиды. Сондай-ақ Қаратау тауларының ерекшелігін анықтайды.