TGT-103 Temel Kimya Dersi - Asitler

Asitler, genellikle ekşi bir tada sahip olan ve suda çözündüklerinde hidrojen iyonu (H+) veren maddelerdir.

Bazlar, suda çözündüklerinde hidroksit iyonu (OH-) veren maddelerdir. Genellikle kaygan ve sabunlu bir his verirler.

Tuzlar, asit ve baz tepkimesinin sonucunda oluşan iyonik bileşiklerdir. Genellikle suda çözünebilirler.

Nötralleşme tepkimeleri, bir asit ve bir bazın birleşerek tuz ve su oluşturduğu kimyasal tepkimelerdir.

pH ölçeği, bir çözeltideki hidrojen iyonu konsantrasyonunu gösteren bir ölçü sistemidir. 0 ile 14 arasında değerler alır. 0-7 arası asidik, 7 nötr ve 7-14 arası bazik çözeltileri gösterir.

Arrhenius tanımına göre su ile karıştığında çözeltide hidrojen iyonu (H+) oluşturan bileşiklere verilen isimdir.

Canlı organizmalardaki kimyasal reaksiyonların çoğunda önemli görev üstlenen bileşiklerdir.

Asitlerin su ile karışması sonucu oluşan çözeltide bulunan pozitif yüklü iyonlardır.

Asitlerin suda çözünmesi sonucu oluşan çözeltilerin özelliğini ifade eden bir terimdir.

Mide özsuyu tarafından besinlerin sindirimi için kullanılan bir asit.

Karbon ve oksijenden oluşan bir molekül, suda çözündüğünde asidik bir çözelti oluşturur.

Gıdalarda doğal olarak bulunan organik asitler

Proteinlerin temel yapı taşları olan moleküller

Yağ asitleri ile birleşerek yağları oluşturur.

Bazlar genel olarak metallerle reaksiyona girmezler. Ancak bazı metallerle (Al, Zn, Sn, Pb, Cr) reaksiyona girerek hidrojen gazı açığa çıkarırlar. Bu metaller amfoter metal olarak adlandırılır.

Yapılarında OH- anyonu içeren ve suda tamamen çözünerek iyonlaşan maddelerdir. Canlı dokuyla temasları ciddi hasara sebep olabilir. Örnek olarak NaOH, Mg(OH)2, Al(OH)3 verilebilir.

Yapılarında OH- anyonu bulunmayan ancak su ile tepkimeye girerek OH- anyonu üreten maddelerdir. Suda düşük oranda iyonlaşarak çözünürler ve canlı dokuyla temaslarında kuvvetli bazlara göre daha az hasara yol açarlar. Örnek olarak SO2, SO3, NH3, karbonat ve bikarbonat iyonlarının sulu çözeltileri verilebilir.

1923 yılında J.N. Brønsted ve T.M. Lowry bağımsız olarak geliştirdikleri asit-baz tanımına göre, asit proton (H+) veren, baz ise proton alan madde olarak tanımlanır.

Bir elementin ametal olması, oksitlerinin asidik karakter göstermesini beklettiğini ifade eder. Ametal olması demek, elektron alma eğiliminin yüksek olması demektir.

Bir elementin metal olması, oksitlerinin bazik karakter göstermesini beklettiğini ifade eder. Metal olması demek, elektron verme eğiliminin yüksek olması demektir.

Asidik oksitler, bazlarla reaksiyona girerek tuz ve su oluşturur. Bu reaksiyon tipik bir nötrleştirme reaksiyonudur.

Bazik oksitler, asitlerle reaksiyona girerek tuz ve su oluşturur. Bu reaksiyon tipik bir nötrleştirme reaksiyonudur.

Periyodik tabloda bir elementin yer aldığı konum, oksit karakterinin belirlenmesinde önemli bir ipucu sağlar. Ametal karakter arttıkça oksitlerin asidik karakteri artar, metal karakter arttıkça oksitlerin bazik karakteri artar.

Proton (H+) vererek baz haline gelen bir asit; örneğin, HCl (hidroklorik asit) suda H3O+ (hidronyum iyonu) oluşturarak Cl- bir baz haline gelir.

Proton (H+) alarak asit haline gelen bir baz; örneğin, NH3 (amonyak) suda NH4+ (amonyum iyonu) oluşturarak OH- bir asit haline gelir.

Hidrojen veya hidroksit kökü içermeyen maddelerin sulu çözeltilerinin asidik davranışını açıklamak için Brønsted-Lowry tanımının kullanıldığı, ancak asit-baz çiftini belirlemek için başka bir maddenin (örneğin, su) proton verip alabildiğini gösteren tepkimelerdir.

SO2 gibi hidrojen veya hidroksit olmamasına rağmen sulu çözeltide asidik davranış gösteren maddelerin Brønsted-Lowry tanımına göre nasıl açıklama yapabileceğini gösteren örneklere verilebilir. Bu maddeler su ile reaksiyona girerek proton vererek eşlenik bazlarını oluştururlar.