Табиғаттағы зат айналымы

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Табиғаттағы зат айналымы қандай жүйе ретінде жұмыс істейді?

Стационарлық жүйе

Жабық жүйе

Динамикалық жүйе

Ашық жүйе (correct)

Су айналымының негізгі кезеңдері қандай?

Судың түзілуі, ыдырауы және жиналуы

Судың булануы, конденсация және жауын-шашын (correct)

Судың ағып кетуі, булануы және қайта айналуы

Судың енуі, булануы және химиялық реакциялар

Көміртек айналымы процесінде көміртектың қайдан қайда қайта қозғалатыны туралы не айта аласыз?

Ол тек өсімдіктерден жануарларға өтеді

Ол тек жануарлардан адамдарға түседі

Ол өсімдіктердің ыдырауы арқылы ғана атмосфераға түседі

Ол фотосинтез арқылы атмосферадан өсімдіктерге өтеді (correct)

Азот айналымының негізгі рөлі қандай?

Азоттың тірі организмдерге қоректік заттар ретінде берілуі Signup and view all the answers

Фосфор айналымы қандай ортада кездеседі?

Топырақта және суда Signup and view all the answers

Табиғаттағы зат айналымының бұзылуынан қандай әсерлер пайда болуы мүмкін?

Тірі организмдердің денсаулығына зиян Signup and view all the answers

Адамның шаруашылық әрекеттері қандай нәтижелерге әкелуі мүмкін?

Жердің құнарлылығының нашарлауы Signup and view all the answers

Табиғаттағы зат айналымы не үшін маңызды?

Тіршілік үшін керекті элементтер мен қосылыстарды қамтамасыз ету үшін Signup and view all the answers

Табиғаттағы зат айналымы не үшін үздіксіз болуы керек?

Экосистемалардың балансын сақтауға Signup and view all the answers

Алмастыру процесі қандай жағдайда Вольта тәрізді болады?

Табиғаттағы зат айналымы тұралап тоқтатылып, үлкен ауытқулар пайда болса Signup and view all the answers

Study Notes

Табиғаттағы зат айналымының негізгі принциптері

Табиғаттағы зат айналымы - табиғи жүйелердегі элементтер мен қосылыстардың тұрақты қозғалысы мен айналасуы. Бұл процестің негізгі бөлігі – тірі организмдер мен олардың қоршаған ортасы арасындағы зат алмасуы.
Табиғаттағы зат айналымы ашық жүйе ретінде жұмыс істейді. Бұл жүйеге материалдардың енуі және шығуы бар, тұрақты алмасуда.
Заттардың айналымы биосфераның негізгі процестерінің бірі. Ол тірі организмдердің тіршілігі үшін маңызды, себебі олардың жұмысына қажетті энергия мен заттарды қамтамасыз етеді.

Табиғаттағы зат айналымының түрлері

Су айналымы: Су топырақтан буланады, атмосферада конденсацияланады және жауын-шашын түрінде жерге қайта оралады. Бұл цикл жануарлар мен өсімдіктердің тіршілігі үшін қажетті сумен қамтамасыз етеді.
Көміртек айналымы: Көміртек өсімдіктерде фотосинтез арқылы байланыстырылады, оларды жануарлар жейді. Көміртек өлі организмдердің ыдырауы арқылы немесе жану арқылы атмосфераға қайта түседі.
Азот айналымы: Азот атмосферада көп мөлшерде кездеседі, бірақ тірі организмдердің көпшілігі оны қолдануға дайын емес. Азот бактериялар мен көк-жасыл балдырлар арқылы қоректік заттарға айналады. Ол жануарлардың организмдеріне қоректік заттар арқылы түсіп, солайша зат айналымында қатысады.
Фосфор айналымы: Фосфор топырақта және суда болады. Фосфор өсімдіктер мен жануарлар үшін маңызды қоректік зат.

Табиғаттағы зат айналымының маңызы

Табиғаттағы зат айналымы жердегі тіршілік үшін өте маңызды. Ол химиялық элементтер мен қосылыстарды бір организмнен екіншісіне ауыстырып, қажетті қоректік заттарды қамтамасыз етеді.
Бұл айналым биологиялық өнімділікті, қоршаған ортаның саулығын реттеп, планетадағы тіршіліктің тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Зат айналымының бұзылуы тірі организмдердің денсаулығына және қоршаған ортаның жағдайына зиянды әсер етуі мүмкін.

Табиғаттағы зат айналымына адамның әсері

Адамның шаруашылық әрекеттері (агрохимияны пайдалану, ормандарды кесу, өндірістік қалдықтарды шығару) табиғаттағы зат айналымына елеулі әсерін тигізеді.
Ол климат өзгерісіне, жердің құнарлылығының нашарлауына, биоалуантүрліктің төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Табиғаттағы зат айналымын сақтау және жақсарту үшін әлеуметтік және экономикалық шаралар қажет.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Бұл тест табиғаттағы зат айналымының негізгі принциптері мен түрлерін қамтиды. Судың, көміртектің және басқа элементтердің айналымы тірі организмдер мен олардың экожүйелерінде маңызды рөл атқарады. Сіз бұл процестердің қалай жұмыс істейтінін біле аласыз.