Sztuka bizantyńska i architektura

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie elementy przetrwały w sztuce Rusi po asymilacji z tradycjami rodzimego budownictwa?

  • Przykłady sztuki romańskiej
  • Elementy sztuki bizantyńskiej (correct)
  • Techniki barokowe
  • Wzory gotyckie

Który z wymienionych malarzy zdobył sławę w XIV wieku dzięki wpływom bizantyńskim?

  • Kazimierz Jagiellończyk
  • Leonardo da Vinci
  • Władysław II
  • Teofan Grek (correct)

W jakim wieku powstały pierwsze bułgarskie ikony pod wpływem malarstwa bizantyńskiego?

  • X wieku (correct)
  • XV wieku
  • XII wieku
  • XIII wieku

Jakie znaczenie miały fundacje królewskie pierwszych Jagiellonów w kontekście sztuki bizantyńskiej w Polsce?

<p>Umożliwiły zaproszenie malarzy z Rusi i Serbii (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy miały freski z 1418 roku w Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku w Lublinie?

<p>Nawiązywały do malarstwa bizantyńskiego (D)</p> Signup and view all the answers

Kiedy uważa się za początek sztuki bizantyńskiej?

<p>Rok 330 (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie elementy dominowały w sztuce bizantyńskiej?

<p>Malarstwo i mozaiki (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie były główne funkcje sztuki bizantyńskiej?

<p>Religijna, dekoracyjna i gloryfikująca władcę (B)</p> Signup and view all the answers

Jak długo trwał okres wczesnobizantyński?

<p>Od 395 do 843 roku (B)</p> Signup and view all the answers

Który cesarz był najbardziej związany z rozkwitem sztuki bizantyńskiej?

<p>Justynian (A)</p> Signup and view all the answers

Który z poniższych elementów wykazuje marginalną rolę w sztuce bizantyńskiej?

<p>Rzeźba figuralna (D)</p> Signup and view all the answers

Jaką rolę odgrywało duchowieństwo w cesarstwie bizantyńskim?

<p>Miało istotny udział w rządach (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie zmiany społeczne wpłynęły na rozwój sztuki bizantyńskiej?

<p>Powstanie ustroju feudalnego (A)</p> Signup and view all the answers

Jaki plan architektoniczny stosowano w kościołach Konstantynopola w IV i V wieku?

<p>Plan podłużny (C)</p> Signup and view all the answers

Co nazywane jest dziewięciopolowymi bazylikami w kulturze bizantyńskiej?

<p>Kościoły o planie podłużno-centralnym (D)</p> Signup and view all the answers

Co było jednym z pierwszych kościołów zbudowanych na planie centralnym?

<p>Kościół Apostołów (B)</p> Signup and view all the answers

Kto był cesarzem, który polecił odbudowę Hagii Sofii?

<p>Justynian I Wielki (D)</p> Signup and view all the answers

Jaką średnicę ma kopuła Hagii Sofii?

<p>32 m (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie elementy architektoniczne przenoszą obciążenia z kopuły na filary w Hagii Sofii?

<p>Pendyty (A)</p> Signup and view all the answers

Jak nazywał się architekt, który uczestniczył w budowie Hagii Sofii obok Antemiusza z Tralles?

<p>Izydor z Miletu (C)</p> Signup and view all the answers

Jaka była główna funkcja Hagii Sofii po jej ukończeniu?

<p>Kościół (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy charakteryzują plan centralny budowli opisanych w tekście?

<p>Dwie ażurowe eksedry przenoszące siły (A), Dach spadowy z ortogonalnym bębnem (B)</p> Signup and view all the answers

Czym były dyptyki konsularne i kiedy przestały być używane?

<p>Wyrobami artystycznymi, które używano do 540 r. (C)</p> Signup and view all the answers

Które z poniższych stwierdzeń najdokładniej opisuje ikonostas?

<p>To ściana oddzielająca nawę główną od sanktuarium, pokryta ikonami. (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie były konsekwencje edyktu cesarskiego Leona III w 730 r.?

<p>Masowe niszczenie ikon i fresków oraz migracja artystów. (B)</p> Signup and view all the answers

Co cechowało cysterny w Konstantynopolu?

<p>Pojemność zwiększano przez stawianie kolumn jedna na drugiej. (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie znaczenie miał tron biskupa Maksymiana?

<p>Posiadał bogatą ikonografię staro- i nowotestamentową. (B)</p> Signup and view all the answers

Kiedy rozpoczął się okres ikonoklazmu w sztuce bizantyńskiej?

<p>W 726 r. (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie były główne powody dla masowego niszczenia ikon?

<p>Obawy dotyczące kultu obrazów oraz edykty cesarskie. (C)</p> Signup and view all the answers

Który rząd ikonostasu zazwyczaj zawiera przedstawienia najważniejszych świąt w roku?

<p>Rząd II (B)</p> Signup and view all the answers

Który element architektoniczny jest charakterystyczny dla bazyliki San Apollinare In Classe, odróżniając ją od tradycyjnych bazylik wczesnochrześcijańskich?

<p>Pastoforia (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie stylistyczne cechy charakteryzują mozaiki przedstawiające orszak cesarza Justyniana i cesarzowej Teodory w kościele San Vitale w Rawennie?

<p>Stylizacja i brak iluzji przestrzeni (C)</p> Signup and view all the answers

Który element architektoniczny w kościele San Vitale stanowi centrum, na którym opiera się kopuła?

<p>Bęben ortogonalny (A)</p> Signup and view all the answers

Które z wymienionych miast było ważnym ośrodkiem propagowania sztuki bizantyńskiej w okresie po odzyskaniu części ziem cesarstwa zachodniorzymskiego przez wojska generała Belizariusza?

<p>Rawenna (A)</p> Signup and view all the answers

Co charakteryzuje układ ikon w ikonostasie umieszczonym centralnie na samej górze?

<p>Scena Ukrzyżowania Chrystusa (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie czynniki wpłynęły na zmniejszenie obszaru Cesarstwa Bizantyńskiego?

<p>Najazdy arabskie (D)</p> Signup and view all the answers

Która z wymienionych budowli jest przykładem wpływu sztuki bizantyjskiej na architekturę Wenecji?

<p>Bazylika św. Marka (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie architektoniczne rozwiązanie wprowadzono w budowli, które dało iluzję zawieszenia kopuły w powietrzu?

<p>Zredukowanie liczby podpór pod kopułą i dobudowa półkopuł. (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie elementy architektoniczne wspierają centralną kopułę od wschodu i zachodu?

<p>Półkopuły. (C)</p> Signup and view all the answers

Który element architektoniczny oddziela nawy boczne z emporami od nawy głównej?

<p>Podwójne rzędy kolumn. (A)</p> Signup and view all the answers

Z jakiego materiału wykonano kolumny oddzielające eksedry od nawy głównej?

<p>Z czerwonego porfiru. (C)</p> Signup and view all the answers

W jaki sposób kształtowano detale architektoniczne liści akantu na głowicach w porównaniu do tradycji rzymskiej?

<p>Bardziej płaskie, zaostrzone i odgięte. (D)</p> Signup and view all the answers

Jaki efekt optyczny uzyskiwano dzięki zastosowaniu świdra w płaskorzeźbie?

<p>Efekt negatywu wzoru z iluzją głębi i ruchu. (A)</p> Signup and view all the answers

Jak nazywano element, który stanowił przejście między głowicą podpory a dźwiganym elementem, charakterystyczny dla kapiteli bizantyńskich?

<p>Impost. (B)</p> Signup and view all the answers

Jakiego rodzaju motywów dekoracyjnych używano w kapitelach bizantyńskich oprócz liści akantu?

<p>Motywy figuralne w postaci ptaków i zwierząt oraz plecionki. (C)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Sztuka bizantyńska

Sztuka chrześcijańska Wschodniego Cesarstwa Rzymskiego związana z Konstantynopolem.

Założenie Konstantynopola

Rok 330, gdy Konstantyn Wielki założył nowe miasto u wschodnich granic cesarstwa.

Okres wczesnobizantyński

Najważniejszy etap sztuki bizantyńskiej do roku 843, obejmujący rozkwit i ikonoklazm.

Ikonoklazm

Ruch przeciwko kultowi obrazów w sztuce bizantyńskiej trwający od 726 do 843 roku.

Signup and view all the flashcards

Rola architektury sakralnej

Architektura sakralna dominująca w sztuce bizantyńskiej, służyła religii i społecznym wartościom.

Signup and view all the flashcards

Cesarz w Bizancjum

Władca absolutny, reprezentujący państwo i wiarę w Cesarstwie Bizantyńskim.

Signup and view all the flashcards

Ceremoniał dworski

Rozbudowane rytuały na dworze cesarskim wpływające na sztukę i politykę.

Signup and view all the flashcards

Mecenat cesarski

Wsparcie sztuki przez cesarza, pełniącego funkcję religijną, dekoracyjną i gloryfikującą.

Signup and view all the flashcards

Kościoły wczesnochrześcijańskie

Formy architektury stosowane przed rozwojem własnych rozwiązań.

Signup and view all the flashcards

Plan podłużny

Układ kościoła w formie trójnawowej bazyliki na planie krzyża łacińskiego.

Signup and view all the flashcards

Kościół św. Demetriusza

Przykład kościoła z planem podłużnym w Salonikach.

Signup and view all the flashcards

Plan centralny

Układ stosowany wcześniej głównie w baptysteriach i martyriów, a później w kościołach.

Signup and view all the flashcards

Hagia Sophia

Najdoskonalszy przykład architektury dziewięciopolowej, wzniesiony przez Justyniana.

Signup and view all the flashcards

Kopuła Hagia Sophia

Ogromna kopuła o średnicy ok. 32 m, podtrzymywana przez filary.

Signup and view all the flashcards

Pendentywy

Trójkątne powierzchnie, przenoszące obciążenia z kopuły na filary.

Signup and view all the flashcards

Prokopiusz z Cezarei

Historyk opisujący budowę Hagii Sophii i udział Justyniana.

Signup and view all the flashcards

Mistrzowie bizantyńscy

Artyści z Bizancjum zapraszani do budowy świątyń w Italii.

Signup and view all the flashcards

Chrzest Rusi

Rusy przejęli osiągnięcia Bizancjum po przyjęciu chrztu.

Signup and view all the flashcards

Cerkiew Wasyla Błażennego

Przykład sztuki bizantyńskiej na Rusi, zbudowana w XVI wieku.

Signup and view all the flashcards

Teofan Grek

Malarz bizantyński, który zyskał sławę w Bułgarii i Rusi.

Signup and view all the flashcards

Fundacje królewskie Jagiellonów

Zapraszanie malarzy z Rusi i Serbii do polskich kościołów.

Signup and view all the flashcards

Kopuła bizantyjska

Nowatorski sposób budowania kopuły opierającej się na filarach, tworzący iluzję zawieszenia.

Signup and view all the flashcards

Półkopuły

Mniejsze kopuły przylegające do głównej kopuły, wspierające ją od wschodu i zachodu.

Signup and view all the flashcards

Wyposażenie wnętrza

Wnętrza kościoła zdobione bogatymi mozaikami i materiałami takimi jak marmur.

Signup and view all the flashcards

Kapitele impostowe

Nowy typ głowic z przejściem między głowicą a elementem, często dekorowany akantem.

Signup and view all the flashcards

Mozaika Grupy Deesis

Znana mozaika pochodząca z XIII wieku, znajdująca się w galerii katedry.

Signup and view all the flashcards

Motywy dekoracyjne

Różnorodne formy plecionek i figuralne motywy w dekoracji kapiteli.

Signup and view all the flashcards

Arkady

Elementy architektoniczne łączące kolumny, stosowane w nawach.

Signup and view all the flashcards

Sklepienia krzyżowe

Typ sklepienia stosowanego nad nawami, wzmacniający strukturę budynku.

Signup and view all the flashcards

Układ ikon w ikonostasie

Pięć rzędów ikon o różnych znaczeniach w cerkwi.

Signup and view all the flashcards

Rząd I ikon

Ikony namiestne oraz cesarskie wrota w ikonostasie.

Signup and view all the flashcards

Rząd II ikon

Przedstawienie najważniejszych świąt w roku.

Signup and view all the flashcards

Rząd III ikon

Grupa Deesis - prośba o wstawiennictwo w ikonostasie.

Signup and view all the flashcards

Rząd IV ikon

Ikony proroków i ojców Kościoła w ikonostasie.

Signup and view all the flashcards

Rząd V ikon

Patriarchowie Starego Testamentu z Bogiem Ojcem lub Św.Trójcą.

Signup and view all the flashcards

Kościół San Vitale

Cud architektury bizantyjskiej z lat 540-547.

Signup and view all the flashcards

Mosaiki w San Vitale

Różnokolorowe mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i cesarzową Teodorę.

Signup and view all the flashcards

Cysterny Konstantynopola

Podziemne zbiorniki na wodę w Konstantynopolu, zbudowane na wypadek oblężenia.

Signup and view all the flashcards

Dyptyki konsularne

Dzieła sztuki z kości słoniowej, używane do 540 r. i związane z konsulami.

Signup and view all the flashcards

Tron biskupa Maksymiana

Bogato zdobiony tron w Rawennie, z ikonografią staro- i nowotestamentową.

Signup and view all the flashcards

Ikonostas

Ozdobna ściana z ikonami, oddzielająca nawę główną od sanktuarium.

Signup and view all the flashcards

Edykt o obrazach

Zarządzenie cesarskie z 730 r. zakazujące kultu obrazów i ikon.

Signup and view all the flashcards

Niszczenie ikon

Proces z okresu ikonoklazmu, prowadzący do masowego zniszczenia obrazów i fresków.

Signup and view all the flashcards

Styl maniera graeca

Styl artystyczny rozpowszechniony w Europie przez artystów uciekających w czasie ikonoklazmu.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Sztuka bizantyńska

  • Rozumiana jako sztuka chrześcijańska Cesarstwa Bizantyńskiego i jego wpływów.
  • Początek datowany jest na założenie Konstantynopola w 330 roku, podział Cesarstwa w 395 roku lub czasy cesarza Justyniana (VI w.).
  • Koniec w 1453 roku, czyli podbój Konstantynopola przez Turków.
  • Przedłużenie tradycji sztuki greckiej, rzymskiej i wczesnochrześcijańskiej.
  • Głównie architektura sakralna, ale również malarstwo (freski, mozaiki, ikony) i rzemiosło.
  • Rozwój związany z dziejami państwa, ideologią chrześcijańską i władzą cesarską.
  • Okres wczesnobizantyński (do 843 r.) to kształtowanie się, rozkwit za Justyniana i ikonoklazm (726-843).
  • Późniejsze okresy powtarzają elementy wczesnobizantyjskie, apogeum to okres Paleologów.
  • Wpływ historii i zmian społecznych na rozwój sztuki.

Architektura

  • Architektura sakralna dominuje, świecka jest mało znana.
  • Początkowo inspirowana wczesnochrześcijańską architekturą bazylik podłużnych, na planie krzyża łacińskiego, z narteksem i atrium.
  • Od VI wieku coraz częściej stosowane są plany centralne, wcześniej używane w baptysteria i martyria.
  • Kościół Apostołów w Konstantynopolu (plan krzyża greckiego z kopułami) to przodek bazylik.
  • Hagia Sophia (Kościół Mądrości Bożej) w Konstantynopolu to najsłynniejszy przykład i najwspanialszy obiekt architektury.
  • Monumentalna świątynia, uważana za najwspanialszy obiekt architektury i budownictwa pierwszego tysiąclecia.
  • Łączy cechy bazyliki i budowli centralnego planu, kryta olbrzymią kopułą(średnica 32 m,wysokość 55m), z podparciem na czterech filarach i pendentywach.
  • Rozwój bizantyńskiej architektury wczesnochrześcijańskiej w Rawennie, jak San Vitale.

Rzemiosło artystyczne

  • Ważne miejsce w sztuce bizantyjskiej.
  • Dyptyki konsularne (do 540 roku).
  • Zastosowanie kości słoniowej i marmuru w dziełach.
  • Bogato zdobiona dekoracja, w tym mozaiki, ikony oraz ikonostasy.

Wizerunki

  • Ikony – to obrazy kultowe, nierzadko z nadprzyrodzoną mocą.
  • Pantokrator – wizerunek Jezusa Chrystusa, przedstawiający Go jako panią wszystkiego.
  • Chrystus Pantokrator przedstawiany w pozycji stojącej lub siedzącej na tronie.
  • Pozycja ikon(ikony umieszczane w ikonostasach).
  • Mandylion/Veraicon – acheropojetyczny wizerunek Chrystusa.
  • Hoedegetria – wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Sztuka bizantyjska PDF

More Like This

Símbolos Sagrados en el Arte Bizantino
12 questions
Byzantine Art History Overview
10 questions
Byzantine Art History Overview
5 questions
Use Quizgecko on...
Browser
Browser