System Polityczny RP - Egzamin

System Polityczny RP

Koncepcje realizowanej polityki

• Koncepcja klasyczna (Arystoteles): polityka jest niezbędna do rozwiązywania problemów
• Koncepcja komercyjna: nacisk na gwarantowanie bezpieczeństwa i utrzymanie ładu demokratycznego
• Koncepcja konsensualna: seek agreement and compromise
• Koncepcja konfliktowa: political struggle and ongoing conflict
• Polityka bez ideologii: no specific ideology, focus on gaining power

Prawa człowieka

• Najważniejsze prawa jednostki:
  • Wielka Karta Wolności (1215, Anglia)
  • Karta Praw (1789, USA)
  • Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1789, Francja)
  • Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948)
• Cechy praw człowieka:
  • Uniwersalne (przysługują każdemu)
  • Przyrodzone (przysługują od chwili urodzenia)
  • Niezbywalne (nie da się ich zrzec)
  • Nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy)
  • Niepodzielne (obowiązują zawsze wszystkie)
• Generacje praw człowieka:
  • I generacja: prawa osobiste i polityczne
  • II generacja: prawa socjalne, ekonomiczne i kulturowe
  • III generacja: prawa kolektywne (prawo do pokoju, rozwoju, zdrowego środowiska naturalnego)

Reżimy polityczne

• Monarchia: rządzi jedna osoba
• Arystokracja: rządzi grupa elitarna
• Demokracja: rządzi większość
• Tyrania: rządzi jedna osoba, ale nie jest wybierana
• Oligarchia: rządzi mała grupa osób
• Politea: rządzi grupa ludzi wybranych przez ludzi

Hierarchia aktów prawnych w Polsce

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe
• Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej
• Ustawy
• Rozporządzenia
• Uchwały i zarządzenia
• Akty prawa miejscowego

Zgromadzenia i zrzeszenia

• Zgromadzenia: zebranie osób w celu debaty lub wyrażenia stanowiska
• Zrzeszenia: stowarzyszenia, partie polityczne, związki zawodowe

Referendum

• Inicjatywa referendum: Sejm, Senat, Rada Ministrów, 500 000 obywateli
• Typy referendum: ogólnokrajowe, lokalne
• Wymagania przeprowadzenia referendum: minimum 50% frekwencji wyborczych

System wyborczy

• Cechy wyborów w Polsce:
  • Bezpośrednie
  • Powszechne
  • Równe
  • Tajne
  • Proporcjonalne
• Rodzaje list wyborczych:
  • Zamknięte
  • Półotwarte
  • Otwarte
• Metody liczenia głosów:
  • Reguła D'Hondta
  • Metoda Sainte-Laguë
  • Metoda Hare'a-Niemeyera
• Klauzula zaporowa: 5% lub 8% dla koalicji, aby uzyskać mandat

Proces legislacyjny

• Inicjatywa ustawodawcza: Senat### 9. Władza wykonawcza:
• Prezydent RP stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
• Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji
• Jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości państwowej
• Wybór Prezydenta: wybory powszechne, bezpośrednie, równe, w głosowaniu tajnym
• Kadencja Prezydenta: 5 lat, maksimum 2 kadencje

10. Akty urzędowe Prezydenta:

• Wymagające kontrasygnaty Premiera
• Prerogatywy: akty Prezydenta zwolnione z obowiązku złożenia kontrasygnaty, odpowiedzialność za nie ponosi Prezydent
• Zarządzenia i rozporządzenia wydaje Prezydent i postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji

11. Rada Ministrów:

• Jest podstawowym organem dualistycznej władzy wykonawczej
• Prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa
• Kompetencje Rady Ministrów:
  • Zapewnia wykonywanie ustaw, wydaje rozporządzenia, ma inicjatywę ustawodawczą
  • Koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
  • Chroni interesy Skarbu Państwa
  • Uchwala projekt budżetu państwa
• Skład Rady Ministrów:
  • Prezes Rady Ministrów
  • Wiceprezesi Rady Ministrów
  • Ministrowie resortowi i bez teki
  • Przewodniczący określonych w ustawach komitetów

12. Władza ustawodawcza (parlament RP):

• Sejm składa się z 460 posłów wybieranych na 4-letnią kadencję
• Wybory do sejmu są tajne, równe, powszechne, bezpośrednie i proporcjonalne
• Kadencja Sejmu: okres udzielanych parlamentowi pełnomocnictw, czyli, na jaki został wybrany i w którym może sprawować swe funkcje
• Sesja: okres w ramach kadencji parlamentu, w którym ma on prawo wykonywać swoje kompetencje

13. Posłowie:

• Posłem może zostać obywatel polski, który ukończył 21 lat najpóźniej w dniu wyborów
• Mandatu posła nie można łączyć z pełnieniem innych funkcji publicznych
• Poseł nie może być również sędzią, prokuratorem, urzędnikiem służby cywilnej, żołnierzem i policjantem### Parlament RP
• Skład: Sejm RP i Senat RP
• Kadencja: 4 lata
• Organizacja częściowa: klubów parlamentarnych i koł parlamentarnych
  • Klub parlamentarny: min. 15 posłów
  • Koło parlamentarne: min. 5 posłów

Sejm RP

• Liczba posłów: 460
• Kadencja: 4 lata
• Funkcje:
  • Legislacyjna: stanowienie prawa
  • Kontrolna: kontrola działalności organów władzy wykonawczej
  • Kreacyjna: wybór, powoływanie i odwoływanie organów państwowych

Posłowie

• Mandat wolny: poseł reprezentuje Naród, nie wiążą go instrukcje wyborców i partii politycznych
• Niezależny: nie ma obowiązków wobec wyborców, powinien ich informować o pracy sejmu
• Nieodwoływalny: wyborcy nie mogą cofnąć udzielonego pełnomocnictwa

Marszałek Sejmu

• Wybór: bezwzględna większość głosów
• Funkcje:
  • Reprezentuję Sejm
  • Zwołuje posiedzenia
  • Przewodniczy obradom
  • Czuwa nad tokiem i terminowością prac sejmowych
  • Kieruje pracami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów
  • W razie niezdolności bądź opróżnienia urzędu Prezydenta RP

Komisje sejmowe

• Rodzaje:
  • Stałe
  • Nadzwyczajne
• Funkcje:
  • Organ pomocniczy izb
  • Rozpatruje i przygotowuje sprawy będące przedmiotem prac sejmu
  • Wyraża opinie w sprawach przekazanych pod obrady komisji przez Marszałka Sejmu
  • Kontroluje działalność organów państwowych i samorządowych

...

Please let me know if you'd like me to continue with the rest of the text.

Quiz o systemie politycznym Rzeczypospolitej Polskiej, opracowany dla studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.