Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên Việt Nam

Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên

• Thiên nhiên Việt Nam phân hóa theo chiều bắc - nam, đông - tây và độ cao.

Phân hóa theo chiều bắc - nam

• Khí hậu phía bắc: Nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa đông lạnh, nhiệt độ trung bình năm dưới 20°C, biên độ nhiệt năm lớn.
• Khí hậu phía nam: Cận xích đạo gió mùa, không có tháng lạnh, nhiệt độ trung bình năm trên 25°C, biên độ nhiệt năm nhỏ.

Phân hóa theo chiều đông - tây

• Từ đông sang tây, thiên nhiên phân hóa thành 3 dải: đồi núi, đồng bằng, biển và thềm lục địa.
• Vùng đồi núi: Phân hóa do tác động của gió mùa và hướng dãy núi, có sự khác biệt giữa vùng núi Đông Bắc và Tây Bắc.
• Vùng đồng bằng: Phản ánh mối quan hệ giữa vùng đồi núi với vùng biển và thềm lục địa, với hai đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long rộng lớn và dải đồng bằng ven biển Trung Bộ hẹp ngang, bị chia cắt.
• Vùng biển và thềm lục địa: Diện tích rộng lớn, đa dạng, giàu có, tiêu biểu cho thiên nhiên vùng biển nhiệt đới ẩm gió mùa.

Phân hóa theo độ cao

• Các đai cao: Nhiệt đới gió mùa, cận nhiệt đới gió mùa trên núi, ôn đới gió mùa trên núi.
• Giới hạn:
  • Miền Bắc: 600 - 700m trở xuống là đai nhiệt đới, 600 - 700m đến 2600m là đai cận nhiệt, từ 2600m trở lên là đai ôn đới.
  • Miền Nam: 900 - 1000m trở xuống là đai nhiệt đới, 900 - 1000m đến 2600m là đai cận nhiệt.
• Khí hậu:
  • Đai nhiệt đới: Tổng nhiệt độ hoạt động trung bình năm trên 7500°C, mùa hạ nóng, độ ẩm cao.
  • Đai cận nhiệt: Khí hậu mát mẻ, tổng nhiệt độ dao động từ 4500°C - 7500°C, mùa hè mát, mưa nhiều, độ ẩm cao.
  • Đai ôn đới: Khí hậu ôn đới, tổng nhiệt độ hoạt động dưới 4500°C, nhiệt độ quanh năm dưới 15°C, mùa đông lạnh.
• Sinh vật: Hệ sinh vật đa dạng, thay đổi theo độ cao: rừng nhiệt đới lá rộng thường xanh, rừng cận nhiệt, rừng ôn đới.

Các miền địa lí tự nhiên

• Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ:

  • Bao gồm vùng đồi núi Đông Bắc, đồng bằng sông Hồng và vùng biển đảo phía đông.
  • Đặc điểm: Địa hình đa dạng, đồi núi thấp chiếm ưu thế, hướng vòng cung, cao ở phía bắc, thấp dần về phía nam. Đồng bằng tương đối rộng. Đất có nhiều loại: feralit, phù sa, phèn, mặn. Khí hậu chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa Đông Bắc, mùa đông lạnh, có thể rét đậm, rét hại. Sông ngòi chảy theo hướng tây bắc - đông nam (sông Hồng, sông Chảy), hoặc theo hướng vòng cung (sông Lô, sông Gâm, sông Lục Nam). Cảnh quan là rừng nhiệt đới gió mùa, có rừng cận nhiệt trên núi, sinh vật phong phú, đặc sắc, có nhiều loài quý hiếm. Khoáng sản đa dạng: than đá, than nâu, sắt, chì - kẽm, thiếc, khí tự nhiên.

• Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ:

  • Bao gồm khu vực Tây Bắc, Bắc Trung Bộ và vùng biển duyên hải Bắc Trung Bộ.
  • Đặc điểm: Địa hình cao nhất cả nước, núi cao và núi trung bình chiếm ưu thế, bị chia cắt mạnh, hiểm trở. Đất chủ yếu là feralit, phù sa ở đồng bằng. Khí hậu giảm sút ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, nhiệt độ trung bình năm tăng dần, biên độ nhiệt giảm, mùa đông ngắn, ấm, có gió Tây khô nóng vào đầu mùa hạ. Sông ngòi lớn chảy theo hướng tây bắc - đông nam (sông Đà, sông Mã, sông Cả), sông nhỏ ở Bắc Trung Bộ dốc, chảy theo hướng tây – đông. Cảnh quan là rừng nhiệt đới gió mùa, có sự hội tụ của nhiều luồng sinh vật, rừng ngập mặn, rừng tràm, sinh vật phong phú. Khoáng sản đa dạng: sắt, đồng, a-pa-tít, crôm, thiếc, vật liệu xây dựng.

• Miền Nam Trung Bộ và Nam Bộ:

  • Bao gồm khu vực Nam Trung Bộ, Nam Bộ và vùng biển rộng lớn.
  • Đặc điểm: Địa hình phức tạp, gồm núi, cao nguyên badan, đồng bằng châu thổ rộng lớn và đồng bằng nhỏ hẹp ven biển. Đất chủ yếu là feralit, phù sa màu mỡ ở đồng bằng, đất phèn, đất mặn ở vùng ven biển. Khí hậu cận xích đạo gió mùa, nhiệt độ cao quanh năm, biên độ nhiệt nhỏ, có hai mùa rõ rệt, mùa khô kéo dài. Sông ngòi ở Nam Trung Bộ nhỏ, ngắn, chảy theo hướng tây - đông, ở đồng bằng sông Cửu Long có sông Tiền, sông Hậu nhiều chi lưu. Cảnh quan là đới rừng cận xích đạo gió mùa, có rừng nhiệt đới gió mùa nửa rụng lá và rụng lá, rừng ngập mặn, rừng tràm. Khoáng sản có dầu mỏ, khí tự nhiên, bô-xít.

Ảnh hưởng của sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội

• Sự phân hóa đa dạng và phức tạp của thiên nhiên ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội.
• Phân hóa theo chiều bắc - nam: ảnh hưởng tới quy hoạch, hướng chuyên môn hóa sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp.
• Phân hóa theo chiều đông - tây: ảnh hưởng tới hướng phát triển kinh tế - xã hội ở vùng ven biển, đồng bằng và đồi núi.