Stralingsbalans van de aarde

• Klimaatverandering omvat de stralingsbalans, het natuurlijke en het versterkte broeikaseffect.

Stralingsbalans

• De stralingsbalans van de aarde is het verschil tussen de inkomende kortgolvige straling van de zon en de uitgaande langgolvige straling van de aarde.
• Er is een evenwicht tussen inkomende en uitgaande straling, wat resulteert in een constante gemiddelde temperatuur op aarde.

Natuurlijk Broeikaseffect

• De aarde zendt 104 langgolvige infraroodstralingen uit, waarvan er 88 worden tegengehouden en teruggekaatst door broeikasgassen.
• Broeikasgassen in de atmosfeer houden warmte vast.
• Belangrijke broeikasgassen zijn waterdamp, CO2 (koolstofdioxide), CH4 (methaan), N2O (distikstofmonoxide) en O3 (ozon).
• Het natuurlijk broeikaseffect zorgt voor een warmte-isolerende werking van de atmosfeer, waardoor de gemiddelde temperatuur op aarde 15°C is in plaats van -18°C.

Versterkt Broeikaseffect

• Menselijke activiteiten verhogen de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer.
• Een groter deel van de aardse straling wordt geabsorbeerd en opnieuw uitgezonden, wat de temperatuur van de atmosfeer verhoogt.

Wat is klimaatverandering?

• Een verandering in een van de componenten van de stralingsbalans zal de stralingsbalans wijzigen.
• De gemiddelde temperatuur aan het aardoppervlak verandert, waarna zich na verloop van tijd een nieuw evenwicht instelt.
• Klimaatverandering wordt veroorzaakt door de wijziging van de temperatuur.

Klimaatverandering in het verleden

• Er leefden 100 miljoen jaar geleden dinosaurussen in onze streken.
• 15.000 jaar geleden was het landschap bedekt met ijs.

Vergelijking klimaatverandering vroeger en nu

• Sinds de industriële revolutie is de concentratie van door de mens veroorzaakte broeikasgassen toegenomen.
• Het versterkt broeikaseffect leidt tot een warmere aarde.
• De huidige klimaatverandering gaat 10 keer sneller dan vroeger, waardoor planten, dieren en menselijke samenlevingen moeite hebben om zich aan te passen.
• Vroeger namen klimaatveranderingen duizenden tot tienduizenden jaren in beslag.

Algemene gevolgen van klimaatverandering

• Het oceaanwater warmt trager op dan land, waardoor continentale gebieden sneller opwarmen dan kustgebieden.
• Er zijn meer en langere hittegolven.
• De neerslag neemt toe op wereldniveau.
• De zeespiegel stijgt, waardoor laaggelegen gebieden onder water komen te staan.
• De voedselproductie wordt bedreigd in landen met klimaatextremen.
• De drinkwatervoorziening wordt verstoord door het verdwijnen van gletsjers.
• De verspreidingsgebieden van dieren en planten veranderen, wat de biodiversiteit aantast.

Maatregelen tegen klimaatverandering

• Het IPCC publiceert elke 6/7 jaar een rapport over wetenschappelijk bewijs over klimaatverandering.
• De rapporten analyseren duizenden wetenschappelijke publicaties om de wereld te informeren over de huidige stand van het klimaat en de mogelijke aanpak van de opwarming.
• Ze schetsen de toekomstige effecten van een opwarming van 1,5°C boven het pre-industriële niveau en de bijbehorende emissieroutes voor broeikasgassen.
• Tussen 1850 en 2020 is de temperatuur al met 1,2°C gestegen.

Meeveranderen Met Het Klimaat

• Het is essentieel om ons aan te passen aan de veranderingen die gaande zijn en plannen te maken om toekomstige schadelijke gevolgen te voorkomen of te beperken.
• Globale samenwerking is noodzakelijk omdat de landen die schade ondervinden vaak niet dezelfde zijn als de landen die de schade veroorzaken; er moeten akkoorden gesloten worden op mondiaal en lokaal niveau.

Internationale Initiatieven

• De VN organiseert regelmatig klimaatconferenties.
• Tijdens het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 zijn afspraken gemaakt om de opwarming van de aarde onder 2°C te houden.
• Sharm El-Sheikh 2022: een schadefonds is opgericht om armere landen te steunen.

Europese Green Deal

• De Europese Green Deal, gelanceerd in 2019, heeft als doel de EU tegen 2050 klimaatneutraal te maken.
• Dit houdt in: het bereiken van geen netto-uitstoot van broeikasgassen en het loskoppelen van economische groei van het gebruik van hulpbronnen.

Vlaanderen

• De temperatuur in Vlaanderen is sinds 1840 met 2.6°C gestegen.
• Verstedelijkte gebieden warmen sneller op dan groene gebieden.
• Het Vlaamse klimaatbeleid steunt op twee beleidskaders: de Klimaatstrategie 2050 (klimaatneutraal tegen dan) en het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 (maatregelen op korte termijn).

Vergroenen en Verblauwen in Vlaanderen

• Steden in Vlaanderen zijn hitte-eilanden met elk jaar meer dagen van extreme hitte.
• Oorzaken hiervan zijn dat asfalt en beton meer warmte absorberen dan weilanden en bossen en warmte 's nachts onvoldoende kunnen afvoeren en dat het toegenomen gebruik van airconditioners, verwarming en auto's warmte rechtstreeks in de lucht brengen.
• Er wordt gestreefd naar meer groen (geveltuinen, volkstuinen) en het openmaken van rivieren en stromen in steden.
• Adaptatie is het beheersen van een situatie die er al is, bijvoorbeeld het aanleggen van meer groen om een te warme stad af te koelen.
• Mitigatie is het voorkomen van een situatie, bijvoorbeeld het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen om de opwarming te beperken.

Overstromingen Tegengaan in Vlaanderen

• De verharding in Vlaanderen neemt toe, waardoor neerslag moeilijker in de bodem kan dringen en sneller in rivieren terechtkomt.
• Dit leidt tot een snellere stijging van het waterpeil in rivieren en dus tot overstromingen.

Maatregel Vlaams Klimaatbeleid

• Er geldt een verbod om te bouwen in overstromingsgevoelige gebieden en een deel van de ruimte moet worden ingericht als gecontroleerd overstromingsgebied.
• Het doel is om overtollig regenwater in de winter op te vangen door middel van opvangbekkens.

Energietransitie in Vlaanderen

• De Vlaamse en Belgische overheid ondernemen initiatieven om de hoeveelheid CO2 te verminderen, bijvoorbeeld door het bouwen van windmolenparken.

CO2 onttrekken aan de lucht in Vlaanderen

• Het Vlaams Klimaatbeleid voorziet in het herbebossen van grote delen van Vlaanderen.
• Het doel is om de CO2 die vanaf 2050 vrijkomt op te vangen door afvanginstallaties, die de CO2 kunnen opslaan of omzetten in andere grondstoffen.

Deze les behandelt de stralingsbalans van de aarde en het effect van broeikasgassen. Er wordt uitgelegd wat er zou gebeuren als de uitgaande straling groter zou zijn dan de inkomende straling. Ook wordt het natuurlijke broeikaseffect besproken.