Staatsrecht 10-11
84 Questions
1 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat werd er in 1954 ingevoerd dat de grondslagen van de nieuwe rechtsorde van het Koninkrijk der Nederlanden bevatte?

  • De Ethiek van de Politiek
  • De Koninklijke Ordonnantie
  • De Grondwet van Nederland
  • Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (correct)

Welke van de volgende uitspraken over het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden is waar?

  • Alle landen hebben een gelijkwaardige stem in de Koninkrijksregering.
  • Het Statuut waarborgt volledige autonomie voor elk van de landen.
  • Het Statuut is alleen van toepassing op Nederland.
  • Nederland heeft een overhand op de andere landen binnen het Statuut. (correct)

Hoe verschilt het Koninkrijk der Nederlanden van een typische federatie?

  • De Caribische landen hebben geen eigen overheidsinstellingen. (correct)
  • De landen worden altijd gelijk behandeld in besluitvorming.
  • Het Koninkrijk heeft een gezamenlijke wetgevende macht.
  • Er is een federale president voor het Koninkrijk.

Wat is een gevolg van de consensuswetten zoals opgenomen in artikel 38 lid 2 van het Statuut?

<p>Afname van de zelfstandigheid van de Caribische landen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat waarborgt het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden?

<p>De monarchie en de structuur van de Koninkrijksregering. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de rol van de Hoge Raad in het Koninkrijk der Nederlanden?

<p>Hoogste rechter voor alle landen binnen het Koninkrijk. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent 'gelijkwaardigheid' in de context van de landen binnen het Koninkrijk?

<p>Er is een respectvolle samenwerking zonder ondergeschiktheid. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat typeert de historische ontwikkeling van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814?

<p>Een proces van dekolonisatie en herstructurering. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met de onafhankelijkheid van rechters?

<p>Rechters kunnen niet zonder reden worden ontslagen. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke rol speelt hoger beroep in de controle op rechters?

<p>Het onderwerpt de uitspraak van een rechter aan een andere rechter. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt de motiveringsplicht van rechters in?

<p>Rechters moeten hun vonnissen altijd onderbouwen met argumenten. (B)</p> Signup and view all the answers

Op welke manier kan de wetgever invloed uitoefenen op de rechterlijke macht?

<p>Door regels te wijzigen als de rechterlijke toepassing onbevredigend is. (C)</p> Signup and view all the answers

Waarom is openbaarheid belangrijk in de rechterlijke uitspraken?

<p>Het biedt de mogelijkheid tot publieke controle en reactie. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het legaliteitsbeginsel binnen de strafrechtspraak?

<p>Strafbare feiten en straffen moeten alleen bij of krachtens de wet worden vastgesteld. (C)</p> Signup and view all the answers

Wie heeft het monopolie op vrijheidsbenemende straffen?

<p>De rechterlijke macht. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voorbeeld van een minder ingrijpende straf die door bestuursorganen kan worden opgelegd?

<p>Boete. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is vereist voor een verdachte om recht te hebben op een eerlijk proces?

<p>Een onafhankelijke en onpartijdige rechter. (C)</p> Signup and view all the answers

Wanneer kan beroep worden aangetekend tegen een bestuurlijke boete?

<p>Bij de bestuursrechter. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke instantie kan strafbeschikkingen opleggen?

<p>De officier van justitie. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er als een verdachte verzet aantekent tegen een strafbeschikking?

<p>De zaak wordt voorgelegd aan de rechtbank. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke wet introduceert de mogelijkheid van een strafbeschikking?

<p>Het Wetboek van Strafvordering. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is het legaliteitsbeginsel in de context van strafrecht?

<p>Normen kunnen alleen bij of krachtens de wet worden vastgesteld. (C)</p> Signup and view all the answers

Wie is verantwoordelijk voor het opleggen van straffen volgens de wet?

<p>De rechterlijke macht (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van tuchtrechtspraak?

<p>Het betreft straffen voor overtredingen door leden van beroepen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat staat er in art. 112 lid 1 van de Grondwet?

<p>Dat de rechterlijke macht geschillen over burgerlijke rechten moet berechten. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de rol van de Raad voor de Rechtspraak?

<p>Het is verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering van de gerechten. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat legt art. 114 Gw vast?

<p>Het verbod op het toepassen van de doodstraf. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat regelt de Algemene wet bestuursrecht (Awb)?

<p>De bestuursrechtspraak en de organisatie daarvan. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van de onafhankelijkheid van rechters?

<p>Rechters kunnen voor onbepaalde tijd worden benoemd. (D)</p> Signup and view all the answers

Wie behoort tot de rechterlijke macht volgens de Wet op de rechterlijke organisatie?

<p>De Hoge Raad (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is het doel van het cassatiehof?

<p>De eindbeslissing na een hoger beroep bieden. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het dat de burgerlijke rechter ook bevoegd is over publiekrechtelijke vorderingen?

<p>De rechter kan ook over overheidsbesluiten oordelen. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de staande magistratuur?

<p>Het is ondergeschikt aan de regering. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat kan een belanghebbende doen tegen een beslissing van de officier van justitie?

<p>In beroep gaan bij de rechter. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft art. 116 lid 4 van de Grondwet?

<p>De leden van de rechterlijke macht die met rechtspraak zijn belast. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste functie van de Hoge Raad in het rechtsstelsel?

<p>Casseren op basis van vormverzuim of schending van het recht (D)</p> Signup and view all the answers

Welke grondslag beperkt de rechter in zijn toetsingsbevoegdheid over wetten?

<p>Toetsingsverbod (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is de rol van de Tweede Kamer in de benoeming van de leden van de Hoge Raad?

<p>De Kamer maakt een voordracht uit zes door de Hoge Raad voorgestelde kandidaten (A)</p> Signup and view all the answers

Welk type wetgeving kan de rechter toetsen aan de Grondwet?

<p>Lagere regelingen zoals AMvB's (D)</p> Signup and view all the answers

Welk principe in de staatsstructuur garandeert dat de wetgever zelf de overeenstemming met de Grondwet waarborgt?

<p>Trias politica (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van de invoering van algemene bestuursrechtspraak in Nederland?

<p>Versterking van de burgerlijke rechter (A)</p> Signup and view all the answers

Wat kan de Hoge Raad doen als er sprake is van schending van het recht door lagere rechters?

<p>Uitspraken van lagere rechters vernietigen (D)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt een beschikking in binnen het bestuursrecht?

<p>Een bestuurlijke beslissing gericht tot een specifieke persoon (A)</p> Signup and view all the answers

Welke grond is niet een basis voor cassatie door de Hoge Raad?

<p>Onvoldoende bewijs (B)</p> Signup and view all the answers

Wie heeft het laatste woord over de beoordeling of wetgeving in lijn is met de Grondwet?

<p>De wetgever (D)</p> Signup and view all the answers

Wat moet de rechter buiten beschouwing laten als het in strijd is met internationale verplichtingen?

<p>Formele wetten (B)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent de term 'beginselen van behoorlijk bestuur' in de rechtsbescherming?

<p>De normen waaraan bestuursbesluiten moeten voldoen (B)</p> Signup and view all the answers

Welke instantie biedt rechtsbescherming tegen overheidsbesluiten?

<p>De burgerlijke rechter (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een essentieel kenmerk van de rechtsmachtverdeling tussen rechters?

<p>Het kan door rechters zelf worden vastgesteld. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke rol heeft de openbaarheid bij rechterlijke uitspraken?

<p>Het bevordert de controle van de rechters. (D)</p> Signup and view all the answers

Waarom is motiveringsplicht belangrijk voor rechters?

<p>Het stelt rechters in staat zich te verantwoorden aan de publieke opinie. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke mogelijkheid van controle op rechters wordt niet genoemd?

<p>Wijziging van de rechtsregels door de rechter (D)</p> Signup and view all the answers

Wat kan de wetgever doen als hij ontevreden is met de rechtspraktijk?

<p>Bepaalde regels wijzigen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wie heeft de exclusieve bevoegdheid om vrijheidsbenemende straffen op te leggen?

<p>Rechterlijke macht (B)</p> Signup and view all the answers

Wat kan een verdachte doen als hij het niet eens is met een strafbeschikking?

<p>Verzet aantekenen en wachten op de officier van justitie. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt verstaan onder bestuurlijke boetes?

<p>Minder ingrijpende straffen opgelegd door bestuursorganen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat bepaalt artikel 17 over het recht op een eerlijk proces?

<p>Een verdachte heeft recht op een onafhankelijke en onpartijdige rechter. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan iemand in beroep gaan tegen een bestuurlijke boete?

<p>Bij de bestuursrechter. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke functie van de officier van justitie in het strafrecht?

<p>Zelfstandig straffen opleggen en besluiten tot vervolging. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met checks & balances in het strafrecht?

<p>De verdeling van verantwoordelijkheden tussen de rechterlijke, uitvoerende en wetgevende macht. (D)</p> Signup and view all the answers

Wie kan in Nederland vrijheidsbenemende straffen opleggen?

<p>De rechterlijke macht. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat bepaalt art. 115 Gw met betrekking tot publiekrechtelijke zaken?

<p>Er kan administratief beroep worden ingesteld. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk kenmerk van de Hoge Raad?

<p>De Hoge Raad kan beslissingen van lagere rechters toetsen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft art. 112 lid 2 Gw over de burgerlijke rechter?

<p>Het kan burgerlijke en publiekrechtelijke geschillen afhandelen. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat staat er in art. 114 Gw over de doodstraf?

<p>Het is verboden. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe wordt de onafhankelijkheid van rechters gewaarborgd?

<p>Door hen te benoemen voor het leven. (A)</p> Signup and view all the answers

Wie is verantwoordelijk voor het toezicht op de rechtspraktijk in Nederland?

<p>De Raad voor de Rechtspraak. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een functie van tuchtrechtspraak?

<p>Het opleggen van straffen aan professionals binnen een (beroeps)groep. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke functie heeft de procureur-generaal bij de Hoge Raad?

<p>Hij kan alleen ambtsmisdrijven vervolgen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van de strafrechtsysteem in Nederland?

<p>De rechter is onafhankelijk en beslist op grond van de wet. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke functie van de Hoge Raad in het Nederlandse rechtsstelsel?

<p>Het bevorderen van rechtseenheid door rechtsvormende uitspraken (B)</p> Signup and view all the answers

Waar kan de rechter niet op toetsen volgens het toetsingsverbod?

<p>Aan de Grondwet (D)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen over de bevoegdheden van de Hoge Raad is juist?

<p>De Hoge Raad kan enkel casseren op basis van schending van het recht of vormverzuim. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het toetsingsverbod voor rechters in Nederland?

<p>Rechters mogen formele wetten niet toetsen aan de Grondwet. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de rol van de burgerlijke rechter in de rechtsbescherming tegen de overheid?

<p>De burgerlijke rechter komt in actie als een bestuursrechter niet kan worden ingeschakeld. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke instantie heeft de mogelijkheid om besluiten van de overheid te toetsen aan beginselen van behoorlijk bestuur?

<p>De bestuursrechter (C)</p> Signup and view all the answers

Welke uitspraak is correct over de bevoegdheden van de Hoge Raad?

<p>De Hoge Raad kan enkel vernietigen, maar niet wijzigen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat impliceert de aanwezigheid van een toezicht door de Hoge Raad op lagere rechters?

<p>De Hoge Raad kan lagere uitspraken enkel ter controle beoordelen voor nauwkeurige rechtsvorming. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke soort regelgeving mag de rechter toetsen aan de Grondwet?

<p>Lagere wetgeving zoals AMvB's (C)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met besluiten van de overheid indien deze in strijd zijn met fundamentele rechtsbeginselen?

<p>Ze kunnen door de rechter buiten beschouwing worden gelaten. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de relatie tussen de Hoge Raad en de Tweede Kamer wat betreft benoemingen?

<p>De leden van de Hoge Raad worden benoemd door de Tweede Kamer en de regering. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft de functie van het hoger beroep in vergelijking met de Hoge Raad?

<p>Hoger beroep biedt een volledige herbeoordeling van de feiten. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beschrijvingen betreft de aard van beschikkingen door de overheid?

<p>Beschikkingen zijn publiekrechtelijke rechtshandelingen gericht op specifieke personen of zaken. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat waarborgt de Grondwet over de taken van de rechtbanken in Nederland?

<p>Alle rechtbanken hebben onafhankelijkheid van bestuur en wetgever. (C)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden

Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden is de hoogste staatsregeling die de vier landen (Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten) bindt. Het lijkt op een federatie maar verschilt in belangrijke opzichten, zoals de gecentraliseerde machtsstructuur en de dominantie van Nederland.

Dekolonisatie

Het dekolonisatieproces begon in de 20e eeuw toen Nederland het overheidsgezag in zijn koloniën geleidelijk overdroeg aan de lokale bevolking. Dit proces werd versneld na de Tweede Wereldoorlog.

Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden: Inwerkingtreding

Na de Tweede Wereldoorlog werd het dekolonisatieproces versneld en in 1954 trad het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden in werking. Dit statuur definieerde de nieuwe rechtsorde en werd sindsdien meerdere keren gewijzigd.

Het Koninkrijk als 'federatie': Verschillen

Hoewel het Koninkrijk lijkt op een federatie, heeft het geen afzonderlijke overheidsorganisatie en heeft Nederland de overhand. De Caribische landen hebben een gezamenlijk Hof van Justitie, maar de hoogste rechter is de Hoge Raad in Nederland.

Signup and view all the flashcards

Gelijkwaardigheid vs. Gelijkheid in het Koninkrijk

Het Statuut benadrukt de gelijkwaardigheid van de landen, maar niet hun gelijkheid. Nederland heeft een belangrijke invloed en de andere landen hebben relatief minder macht.

Signup and view all the flashcards

De Koninkrijksregering

De Nederlandse ministers vormen de Koninkrijksregering. Dit versterkt de dominantie van Nederland in het Koninkrijk.

Signup and view all the flashcards

Consensuswetten en Zelfstandigheid

De consensuswetten, die zijn vastgelegd in artikel 38 lid 2 van het Statuut, hebben de zelfstandigheid van de Caribische landen enigszins verminderd. Dit kwam doordat Nederland meer invloed kreeg op bepaalde gebieden.

Signup and view all the flashcards

Caribische Zelfstandigheid

Naast de consensuswetten, hebben de Caribische landen een grote mate van zelfstandigheid behouden. De invloed van Nederland is beperkt tot specifieke gebieden.

Signup and view all the flashcards

Het legaliteitsbeginsel (strafrecht)

Het legaliteitsbeginsel stelt dat strafbare feiten en straffen alleen door de wet kunnen worden vastgesteld. Dit betekent dat de wet duidelijk moet omschrijven wat strafbaar is en welke straf er op staat.

Signup and view all the flashcards

Monopolie van de rechterlijke macht (straf)

De rechterlijke macht houdt het monopolie op het opleggen van straffen die vrijheidsbeneming inhouden. Dit betekent dat alleen een rechter een persoon kan opsluiten.

Signup and view all the flashcards

Bestuurlijke boetes

Bestuurlijke boetes zijn straffen die door bestuursorganen worden opgelegd, zoals bijvoorbeeld een boete voor het te laat betalen van belastingen. Deze boetes zijn niet zo ernstig als straffen opgelegd door de rechter.

Signup and view all the flashcards

Strafbeschikking

Een strafbeschikking is een manier waarop de officier van justitie, opsporingsambtenaren of gespecialiseerde toezichthouders een straf kunnen opleggen, zoals een geldboete of taakstraf, zonder dat de zaak naar de rechter hoeft.

Signup and view all the flashcards

Beroep tegen een strafbeschikking

Tegen een strafbeschikking kun je in beroep gaan als je het er niet mee eens bent. De zaak wordt dan aan de rechtbank voorgelegd.

Signup and view all the flashcards

Taken van de rechtspraak

De strafprocessen in Nederland zijn verdeeld in drie verschillende rechtsgebieden: strafrecht, privaatrecht en bestuursrecht. Elk gebied heeft zijn eigen regels en procedures.

Signup and view all the flashcards

Recht op een eerlijk proces

Art. 17 van de Grondwet garandeert een verdachte het recht op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter.

Signup and view all the flashcards

Wetboek van Strafvordering

Het Wetboek van Strafvordering bevat de regels voor het strafproces, waaronder de strafbeschikking.

Signup and view all the flashcards

Onafhankelijke rechters

Rechters in Nederland zijn onafhankelijk en kunnen niet zomaar worden ontslagen.

Signup and view all the flashcards

Controle door hoger beroep

Hoger beroep is een controlemechanisme om de uitspraken van rechters te toetsen door een andere rechter.

Signup and view all the flashcards

Wetgever controleert rechtspraak

De wetgever kan regels aanpassen als de toepassing ervan door rechters niet bevredigend is.

Signup and view all the flashcards

Openbaarheid en motiveringsplicht

De openbaarheid van uitspraken en de motiveringsplicht bevorderen de controle van de rechterlijke macht.

Signup and view all the flashcards

Wetgever grijpt rechtstreeks in

De wetgever kan rechtstreeks ingrijpen in de rechtspraak door wetten te wijzigen als de uitspraken van rechters niet aan de verwachtingen voldoen.

Signup and view all the flashcards

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel stelt dat strafbepalingen alleen bij of krachtens de wet kunnen worden vastgesteld.

Signup and view all the flashcards

Verdeling van macht in strafrecht

De wetgever stelt straffen vast, de uitvoerende macht voert deze uit en de rechter legt deze uiteindelijk op.

Signup and view all the flashcards

Taak van de rechterlijke macht in de burgerlijke rechtspraak

De rechterlijke macht heeft de bevoegdheid om geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen te beslechten.

Signup and view all the flashcards

Overheid onderworpen aan de rechterlijke macht

De overheid is net als burgers aan de rechtsmacht van de onafhankelijke rechter gebonden inzake burgerlijke rechten en vorderingen.

Signup and view all the flashcards

Uitzondering op burgerlijke rechtspraak

Art. 112 lid 2 Gw geeft de mogelijkheid om publiekrechtelijke zaken te beslechten door andere gerechten dan de rechterlijke macht.

Signup and view all the flashcards

Bestuursrechtspraak

Bestuursrechtspraak betreft geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen voortkomen.

Signup and view all the flashcards

Rol van de rechter in bestuursrechtspraak

De Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) heeft gezorgd voor een grote rol van de rechterlijke macht in bestuursrechtspraak.

Signup and view all the flashcards

Gerechten in Nederland

De Hoge Raad, gerechtshoven en rechtbanken vormen samen de rechterlijke macht in Nederland.

Signup and view all the flashcards

Rechterlijke ambtenaren

Rechterlijke ambtenaren zijn de leden van de rechterlijke macht, zoals rechters.

Signup and view all the flashcards

Het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie (OM) is ondergeschikt aan de minister van Justitie en Veiligheid en is niet onderdeel van de rechterlijke macht.

Signup and view all the flashcards

Onafhankelijkheid van Rechters

Rechters dienen onafhankelijk te zijn van de regering en het parlement.

Signup and view all the flashcards

Benoeming en ontslag van rechters

Rechters worden voor het leven benoemd, maar kunnen met toestemming ontslagen worden.

Signup and view all the flashcards

Bevoegdheden Raad voor de Rechtspraak

De Raad voor de Rechtspraak heeft bevoegdheden op het gebied van de bedrijfsvoering van de gerechten.

Signup and view all the flashcards

De Hoge Raad

De Hoge Raad is het hoogste rechtscollege in Nederland.

Signup and view all the flashcards

Cassatie

Cassatie is de laatste stap in het rechtsproces na het hoger beroep.

Signup and view all the flashcards

Benoeming Hoge Raad

De Hoge Raad benoemt zijn eigen leden, maar de Tweede Kamer en de regering hebben een stem in het benoemingsproces.

Signup and view all the flashcards

Toetsing Hoge Raad

De Hoge Raad toetst alleen of lagere rechters het recht correct hebben toegepast, niet de feiten.

Signup and view all the flashcards

Cassatiebevoegdheid Hoge Raad

De Hoge Raad kan uitspraken van lagere rechters vernietigen als er sprake is van vormverzuim of schending van het recht.

Signup and view all the flashcards

Toetsingsverbod

De rechter mag formele wetten niet toetsen aan de Grondwet, maar wel aan grondrechten uit verdragen.

Signup and view all the flashcards

Toetsing Grondwet

De rechter mag formele wetten en verdragen niet toetsen aan de Grondwet, maar wel lagere wetgeving.

Signup and view all the flashcards

Uitzonderingen Toetsingsverbod

De rechter mag een formele wet buiten beschouwing laten als deze in strijd is met fundamentele rechtsbeginselen of internationale verplichtingen.

Signup and view all the flashcards

Toetsing Wetgevingsproces

De rechter mag geen invloed uitoefenen op de totstandkoming van wetgeving.

Signup and view all the flashcards

Beschikkingen

Bestuurlijke besluiten in een concreet geval die een rechtsgevolg beogen.

Signup and view all the flashcards

Rechtsbescherming tegen overheid

Overheidsbesluiten kunnen worden getoetst door de bestuursrechter.

Signup and view all the flashcards

Beginselen behoorlijk bestuur

Na de Tweede Wereldoorlog werden beginselen van behoorlijk bestuur toegepast in de rechtspraak, die later in de wet zijn gecodificeerd.

Signup and view all the flashcards

Burgerlijke rechter en overheid

Burgerlijke rechter kan rechtsbescherming bieden als de bestuursrechter niet bevoegd is.

Signup and view all the flashcards

Hoge Raad en Rechtseenheid

De Hoge Raad is de hoogste rechter in Nederland en bevordert de rechtseenheid door interpretaties te geven die voor alle rechters gelden.

Signup and view all the flashcards

Hoge Raad en Rechtsvorming

De Hoge Raad is het best uitgerust om nieuwe rechtsregels te formuleren, aangezien hij de uiteindelijke interpretatiemacht heeft.

Signup and view all the flashcards

Bevoegdheden van de rechter

De rechter dient zich te houden aan de bevoegdheden die door de wetgever zijn vastgesteld.

Signup and view all the flashcards

Toetsingsverbod en lagere regelgeving

Het toetsingsverbod van art. 120 Gw geldt niet voor lagere regelgeving.

Signup and view all the flashcards

Wat stelt het legaliteitsbeginsel in het strafrecht?

Het legaliteitsbeginsel in het strafrecht stelt dat strafbare feiten en straffen alleen bij of krachtens de wet kunnen worden vastgesteld.

Signup and view all the flashcards

Wie heeft het monopolie om iemand gevangen te zetten?

De rechterlijke macht heeft het monopolie op het opleggen van straffen die vrijheidsbeneming inhouden.

Signup and view all the flashcards

Wat zijn bestuurlijke boetes?

Bestuurlijke boetes zijn mildere straffen die door bestuursorganen worden opgelegd, bijvoorbeeld voor het te laat betalen van belastingen.

Signup and view all the flashcards

Waar is het Openbaar Ministerie (OM) ondergeschikt aan?

Het Openbaar Ministerie (OM) is ondergeschikt aan de minister van Justitie en Veiligheid en is niet onderdeel van de rechterlijke macht.

Signup and view all the flashcards

Heeft Nederland juryrechtspraak?

Het Nederlandse strafrecht kent geen juryrechtspraak. De rechter beslist zelf over de schuld en straf.

Signup and view all the flashcards

Welke gerechten vormen de rechterlijke macht in Nederland?

De rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad vormen samen de rechterlijke macht in Nederland.

Signup and view all the flashcards

Waarom is de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht belangrijk?

De rechterlijke macht moet onafhankelijk zijn van andere machten, zoals de regering of het parlement.

Signup and view all the flashcards

Hoe lang worden rechters benoemd?

Rechters worden doorgaans voor het leven benoemd, maar kunnen met toestemming ontslagen worden.

Signup and view all the flashcards

Wat doet de Raad voor de Rechtspraak?

De Raad voor de Rechtspraak heeft overkoepelende bevoegdheden over de bedrijfsvoering van de gerechten.

Signup and view all the flashcards

Wat is de Hoge Raad?

De Hoge Raad is het hoogste rechtscollege in Nederland en beslist over cassatiezaken.

Signup and view all the flashcards

Wat is cassatie?

Cassatie is de laatste stap in het rechtsproces, waarmee men een eerdere uitspraak van een lagere rechter probeert te laten herzien.

Signup and view all the flashcards

Mogen rechters wetten veranderen?

Rechters beslissen op basis van de wet, maar kunnen niet zomaar wetten veranderen.

Signup and view all the flashcards

Mag de rechter formele wetten toetsen aan de Grondwet?

De rechter mag lagere wetgeving toetsen aan de Grondwet, maar formele wetten en verdragen niet.

Signup and view all the flashcards

Wat is de rol van de Hoge Raad bij de rechtseenheid?

De Hoge Raad is belangrijk voor de rechtseenheid, omdat zijn uitspraken richtinggevend zijn voor lagere rechters.

Signup and view all the flashcards

Toetsen volgens de Hoge Raad

De Hoge Raad toetst alleen of lagere rechters het recht correct hebben toegepast, niet de feiten.

Signup and view all the flashcards

Cassatie door de Hoge Raad

De Hoge Raad kan uitspraken van lagere rechters vernietigen als er sprake is van vormverzuim of schending van het recht.

Signup and view all the flashcards

Beginselen van behoorlijk bestuur

Na de Tweede Wereldoorlog werden beginselen van behoorlijk bestuur toegepast in de rechtspraak, die later in de wet zijn gecodificeerd.

Signup and view all the flashcards

Toetsen aan de Grondwet?

De rechter mag formele wetten en verdragen niet toetsen aan de Grondwet, maar wel lagere wetgeving.

Signup and view all the flashcards

Uitzonderingen op het toetsingsverbod

De rechter mag een formele wet buiten beschouwing laten als deze in strijd is met fundamentele rechtsbeginselen of internationale verplichtingen.

Signup and view all the flashcards

De rechter en wetgevingsproces

De rechter mag geen invloed uitoefenen op de totstandkoming van wetgeving.

Signup and view all the flashcards

Rechtsbescherming tegen de overheid

Overheidsbesluiten kunnen worden getoetst door de bestuursrechter.

Signup and view all the flashcards

De Hoge Raad en rechtsvorming

De Hoge Raad is het best uitgerust om nieuwe rechtsregels te formuleren, aangezien hij de uiteindelijke interpretatiemacht heeft.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Staatsvorm van het Koninkrijk der Nederlanden

  • Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat sinds 1814 en omvat naast Nederland, ook overzeese gebieden.
  • De overheidsgezag in de overzeese gebieden ontwikkelde, van direct door de koning uitgeoefend, later via de Staten-Generaal.
  • De dekolonisatie begon met 'ethische politiek' en versnelde na WOII.
  • Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, dat de grondslagen van de nieuwe rechtsorde biedt, kwam in 1954 in werking en is herhaaldelijk gewijzigd.
  • Het Koninkrijk bestaat momenteel uit Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.
  • Decentralisatie van overheidsgezag naar provincies en gemeenten begon in 1814 en werd verder uitgewerkt in 1848 met de Provinciewet en de Gemeentewet.

De Federatie en Organisatie

  • Het Statuut is de hoogste wet van het Koninkrijk.
  • Het Statuut lijkt op een federatie, maar verschilt er wezenlijk van.
  • Het Statuut voorziet niet in een aparte overheidsorganisatie.
  • Nederland heeft een overheersende rol, hoewel de andere landen gelijkwaardig zijn.
  • Alleen Nederlandse ministers zitten in de Koninkrijksregering.
  • Er is een gezamenlijk Hof van Justitie, maar de Hoge Raad is de hoogste rechterlijke instantie.
  • De Caribische landen hebben een grote mate van zelfstandigheid behouden.
  • Consensuswetten (art. 38 lid 2 Statuut) hebben de zelfstandigheid enigszins beperkt.
  • De BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) hebben een vergelijkbare bestuurswijze als gemeenten in Nederland (art. 132a GW).

Staatsrecht in de Caribische landen

  • Het staatsrecht in Curaçao, Sint-Maarten en Aruba is in hoofdzaak gebaseerd op de eigen Staatsregelingen (grondwetten).
  • Deze staatsregelingen lijken op het Nederlandse staatsrecht.

Rechtspraak

  • Rechtspraak omvat strafrecht, privaatrecht en bestuursrecht, deze zijn gescheiden.

  • Het legaliteitsbeginsel (art. 89 en 113 Gw) vereist dat strafbare feiten en straffen in wetten zijn vastgelegd. Sinds 2022 is elke verdachte recht op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter, art. 17.

  • Vrijheidsontneming alleen door de rechter.

  • Bestuursorganen kunnen minder ingrijpende straffen opleggen (bijvoorbeeld bestuurlijke boetes), opgelegd volgens bijzondere wetten, bijvoorbeeld in sociale en economische wetgeving of de Huisvestingswet.

  • Strafbeschikkingen mogelijk voor de meeste strafbare feiten (geldboetes, taakstraffen). Dit kan door officieren van justitie, opsporingsambtenaren en gespecialiseerde toezichthouders.

  • Bestuurlijke boetes en strafbeschikkingen zijn te betwisten bij de bestuursrechter of rechtbank. Beschikkingen kunnen door de verdachte worden aangevochten, en vervolgens worden voorgelegd aan de rechtbank.

  • Tuchtrechtspraak voor (beroeps)groepen ontstaat wanneer sancties kunnen worden opgelegd vanwege overtredingen van specifieke regels (art. 113 lid 2 Gw).

  • Nederlandse strafrecht kent geen jury rechtspraak.

  • Doodstraf is verboden (art. 114 Gw).

  • Burgerlijke rechter behandelt geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen (art. 112 lid 1 Gw). Overheid is onderworpen aan rechtsmacht van de onafhankelijke rechter.

  • Burgerlijke rechter bevoegd voor publiekrechtelijke vorderingen, maar toevertrouwd aan gerechten buiten de rechterlijke macht is mogelijk (art. 112 lid 2 Gw).

  • Administratief beroep mogelijk bij andere bestuursorganen (art. 1:5 lid 2 Awb).

  • Bestuursrechtspraak ontstond mede door het Benthem-arrest en vergelijkbaarheid met EHRM rechtspraak.

  • Algemene wet bestuursrecht (Awb) (1994) leidde tot meer rechterlijke rechtspraak in eerste aanleg.

  • Hoger beroep in bestuursrecht meestal door instanties buiten de rechterlijke macht (Raad van State, CBb, CRvB).

  • Rechterlijke ambtenaren zijn de leden van de rechterlijke macht, staande magistratuur (officier van Justitie, OM). OM is ondergeschikt aan de minister van Justitie en Veiligheid.

  • Parket bij de Hoge Raad (procuur-generaal).

  • Rechterlijke onafhankelijkheid gewaarborgd door benoeming voor leven (art. 117 lid 1 Gw).

    • Ontslag mogelijk door regering (leeftijd 70, of ontslag als zelf gewenst), of door de Hoge Raad (disciplinair).
  • Raad voor de Rechtspraak heeft overkoepelende bevoegdheden (art. 94 en 95 Gw).

  • Hoge raad is het laatste cassatiestadium, na hoger beroep.

  • Leden benoemd door regering op voordracht van Tweede Kamer, en voordracht door de Hoge Raad zelf, (checks & balances).

  • De Hoge Raad toetst de schendingen van het recht van lagere rechters, en vernietigt uitspraken die dit overtreden.

  • Beperkte cassatiebevoegdheid, alleen op basis van vormverzuim of schending van het recht.

  • Hoge Raad draagt bij tot rechtseenheid door een uniforme interpretatie te geven.

  • Toetsingsverbod (art. 120 Gw): Rechter mag formele wetten en verdragen niet toetsen aan de Grondwet. Rechter mag wel formele wetten toetsen aan grondrechten uit verdragen, maar er is een verbod op toetsing aan de Grondwet voor formele wetgeving.

  • Toetsing wel mogelijk voor lagere regelingen (bijvoorbeeld AMvB's, provinciale/gemeentelijke verordeningen). Rechterlijke toetsing enkel op aangenomen en bekrachtigde formele wetten en verdragen (publicatie in Staatsblad).

  • Toetsing niet mogelijk als formele wet in strijd met fundamentele rechtsbeginselen, verdragen, of internationale verplichtingen.

  • Rechtsbescherming tegen overheid is belangrijk.

  • Overheidsbesluiten (beschikkingen) vaak specifiek gericht tot een persoon of zaak (art. 1:3 Awb).

  • Verschillende vormen van rechtsbescherming, toezicht en rechtsmiddelen door de overheid.

  • Ontwikkeling rechtsbescherming tegen overheidsbesluiten in de vorige eeuw.

  • Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb’s) worden toegepast.

    • Burgerlijke rechter kan een rol spelen wanneer bestuursrechter niet bijdraagt.
  • Controle op rechter van belang via hoger beroep en openbaarheid van uitspraken (art. 121 Gw).

  • Gemotiveerde vonnissen en openbare terechtzittingen bevorderen controle.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Dit quiz behandelt de staatsvorm van het Koninkrijk der Nederlanden, inclusief de overzeese gebieden en de rol van Nederland in de federatieve structuur. Belangrijke elementen, zoals het Statuut en de ontwikkeling van de overheid, worden besproken. Test je kennis over de geschiedenis en organisatie van het Koninkrijk.

More Like This

Quiz
10 questions

Quiz

GoldSugilite avatar
GoldSugilite
Use Quizgecko on...
Browser
Browser