Språkendringar frå norrønt til i dag

• Grammatikken og språklydene har endra seg sidan norrønt, og endringar skjer også i dag.

Endringar i grammatikken frå norrønt til i dag

• I norrønt bøygde ein verb i person og tal, substantiv i kasus, og hadde totallsformer av personlege pronomen.
• Grammatiske reglar som ofte blir gjort feil i skriftspråket, har gjerne forsvunne frå talespråket.
• Skiljet mellom "de" og "dem" kan forsvinne frå bokmål, slik det allereie har gjort i mange dialektar.
• Skiljet mellom "da" og "når", og bruken av "lenger" og "lengre" kan også bli viska ut.
• Forskjellen mellom "brente/hengte" og "brant/hang" vil truleg forsvinne.
• Skiljet mellom "og" og "å" er allereie borte frå talespråket og kan forsvinne frå skriftspråket.
• Substantiv og verb kan endre bøyingsmønster og skifte bøyingskategori.
• Substantiv har skifta kjønn før, eksempelvis var "vår", "sommer", "høst" og "vinter" intetkjønnsord.
• Variasjon i bruken av "en/et strikk" og "en/et hamster" varslar språkendring.
• Stadig fleire sterke verb blir bøygde som svake, som "latet/lata", "flydde", "ridde", "skjærte" og "bærte".
• Bruken av "hennes" i staden for "sitt" i setningar som "Karianne henter barnet hennes" kan tyde på endring.
• Skiljet mellom "hennes/hans/dens/dets/deres" og "sin/si/sitt/sine" kan forsvinne.

Dialektale endringar

• Bergensk har i fleire hundre år berre hatt to kjønn: intetkjønn og felleskjønn, og resten av landet kan følgje etter.
• I bokmålsnær uttale og i talespråket i Oslo er det i stor grad berre to kjønn.
• Studier frå Tromsø og Trondheim viser same tendens: hunkjønn kan vere på veg ut i dei største byane.
• Det første teiknet på at hunkjønn forsvinn er auka bruk av "en" foran hunkjønnsord som "en jente".
• A-ending i bestemt form (den jenta) er i endring, fleire seier "den flasken".
• Grammatiske endringar startar med at språkbrukarar gjer feil.
• Jo oftare ein regel blir broten, jo større sjanse er det for at feilen blir overført til neste generasjon.
• Grammatiske endringar fører til at språket blir forenkla.
• Grammatikken har blitt forenkla ved at ulike bøyingar har falle bort.

Lydendringar

• I norrønt hadde ein to th-lydar, men verken kj-lyd eller sj-lyd.
• Tjukk l oppstod antakeleg i norrøn tid, medan skarre-r kom mot slutten av 1700-talet.
• Når eit språktrekk varierer mellom generasjonar, kan det vere teikn på språkendring.
• Samanfall av sj- og kj-lyden er ei lydendring, der mange unge uttaler "kino" som "sjino".
• Nokre hevdar at fenomenet oppstod i Fyllingsdalen i Bergen, og spreidde seg deretter raskt.
• Sj-lyden er enklare å lære å uttale, og er vanlegare på verdensbasis.
• Fleire og fleire brukar skarre-r, spesielt nord for Kristiansand og Bergen.
• Skarre-r er lettare å uttale enn rulle-r, og bymål med skarre-r påverkar talemålet i omliggende område.
• Utbreiinga av skarre-r stoppar når den møter dialektar med retroflekser.
• Tradisjonelt har dialektene i Oslo-området ulike l-lydar i ord som "ball" og "bille".
• Blant barn og unge fell desse saman til éin l-lyd, l-lyden i "bille", kalla Østfold-l.

Årsaker til språkendringar

• Hovudsakleg to årsaker til at språklydar endrar seg: indre og ytre årsaker.
• Indre årsaker er lyder som liknar kvarandre eller er vanskelege å uttale.
• Ytre årsaker er kontakt mellom språk, der lyder smittar over frå eit språk til eit anna.
• Uttalen av "Oslo" som "Osjlo" er eit eksempel på ei lydendring med indre årsaker, påverka av l-lyden.
• Innføringa av skarre-r er eit eksempel på ei lydendring med ytre årsaker, oppstått i Paris og spreidd via byar.
• Spredninga av skarre-r kan skyldast både ytre og indre årsaker, då den er enklare å uttale enn rulle-r.