Sosyoloji ve Modernite

Sosyoloji ve Modernite

• Sosyoloji, 19. yüzyılda bir sosyal bilim disiplini olarak ortaya çıkmıştır.
• Modernite ile birlikte ortaya çıkan modern toplumu analiz etmek için diğer sosyal bilimlerle (siyaset bilimi ve ekonomi gibi) işbirliği yapmıştır.
• 19. yüzyılda ortaya çıkan modern toplumsal sorunlara çözüm ve açıklama getirmek üzere doğmuş modern bir sosyal bilimdir.
• Modernite ve sosyoloji eş zamanlıdır, bu nedenle sosyolojiyi anlamak için moderniteyi anlamak gerekir.
• Anthony Giddens'a göre modernitenin üç temel özelliği vardır.

Modernitenin Üç Temel Özelliği

• Modernitenin üç temel özelliği Batı Avrupa'da ortaya çıkan üç ayrı devrimin ürünüdür.
• Modernitenin üç temel özelliği şu şekilde sıralanabilir:
  • Dünyaya karşı seküler ve akla dayalı bir yaklaşım biçimi (Aydınlanma Düşüncesi/Entelektüel Devrim).
  • Ulus-devlet ve kitle demokrasisi dahil olmak üzere belirli siyasal kurumlar (Fransız Devrimi/Siyasal Devrim).
  • Endüstriyel üretim ve kapitalist pazar ekonomisi (Sanayi Devrimi ve Kapitalizm/Britanya Sanayi Devrimi).

Aydınlanma Düşüncesi

• Aydınlanma düşüncesi, 18. yüzyılda Fransa'da dinsel dogmatizme ve tutucu geleneklere karşı seküler aklın savunuculuğunu yapmıştır.
• Akıl ve bilim, dünyanın bilgisine ulaşmak için tek meşru kaynak olarak kabul edilmiştir.
• Akla dayalı empirik (deneyci) yöntem temel alınmış, “pozitif” olguları açıklamayı ön plana çıkarmıştır.
• Bu felsefi anlayış, Katolik Kilisesi'ne ve monarşiye karşıdır.
• 19. yüzyılda "bilim", tek meşru bilme biçimi haline gelmiştir.
• Doğa bilimlerinde, doğanın evrensel yasalarını empirik yöntemlerle ortaya çıkarmaya çalışılmıştır.
• Dışarıda nesnel bir gerçeklik olduğu ve bu gerçekliğin bilgisine deneysel yöntemlerle ulaşılabileceği kabul edilmiştir.
• Bilim, doğa bilimleri (fizik, kimya, biyoloji) ile eş tutulmuştur.

Sosyal Bilimlerin Doğuşu

• Sosyal bilimler, "gerçeklik" hakkında empirik bulgulara dayalı "nesnel" bilgi elde etmek amacıyla doğmuştur.
• Doğa bilimlerinin otoritesinden ve meşruiyetinden faydalanarak kendilerini bilim olarak tanımlamışlardır.
• Siyaset Bilimi, Ekonomi, Sosyoloji, Tarih ve Antropoloji olmak üzere beş ayrı sosyal bilim ortaya çıkmıştır.
• İlk üçü (Siyaset Bilimi, Ekonomi, Sosyoloji), doğa bilimlerinin evrensel yasaları keşfetme misyonunu üstlenmiş ve modern toplumların ayrı düzlemleriyle ilgilenmişlerdir.
• Siyaset Bilimi, devlet ve hükümetler ile ilgilenmiştir.
• Ekonomi, piyasa mekanizmalarını incelemiştir.
• Sosyoloji, devlet ve piyasanın dışında kalan toplumsal ilişki ve değişimleri (işçi mahalleleri, suç oranları, demografik değişimler) incelemiştir.

Pozitivist Sosyoloji ve Auguste Comte

• "Sosyoloji" teriminin mucidi Auguste Comte'dur.
• Comte'a göre bilimler sadece gözlem ve deneyle işleyebilirler.
• Toplumsal dünyanın "bilimsel" incelemesine işaret etmek için "toplumsal fizik" terimini kullanmıştır.
• Bilimin ilerlemelerinden emin olan Comte, sosyolojinin yakın gelecekte doğa bilimlerinin kesinliğine ulaşabileceğini düşünmüştür.
• Comte'un yaklaşımı, sosyolojiyi bilimsel temellere oturtacak olan Emile Durkheim'ı etkilemiştir.
• Durkheim'a göre toplumsal olgular, bireylerden bağımsızdır ve kendi başlarına birer "şey" olarak ele alınmalıdır.
• Sosyoloji bilimi, doğa bilimleri gibi tarafsız ve nesnel bir şekilde toplumu ve toplumsal olguları açıklamalıdır.

Sosyoloji ve Aydınlanma Düşüncesi

• Aydınlanma Düşüncesi ve Entelektüel Devrim, aklı ve bilimi merkeze koyarak sosyal bilimlerin ve sosyolojinin doğmasının zeminini hazırlamıştır.

Fransız Devrimi

• Fransız Devrimi ile ulus-devlete ve halk egemenliğine dayanan yeni bir siyasal rejim ortaya çıkmıştır.
• Fransa'da Eski Rejim'in çöküşüyle birlikte dinin siyaset üzerindeki tekeli, mutlak monarşi ve toplumun zümrelere bölünmesi sona ermiştir.
• Siyasal iktidar, kraldan halka devredilmiştir.
• Artık egemenlik halkındır ve halk kendi siyasal kaderini belirleyebilecektir.
• Halk egemenliği ve ulus-devlet kavramları, bu dönüşümlerin bir ifadesidir.
• Monarşi ve dinin siyasal etkisi azalmıştır.
• Halk, kendi kaderini tayin edecek yurttaşlara dönüşmüş ve kralın tebası olmaktan kurtulmuştur.
• Fransız Devrimi'nin sloganı: Eşitlik, Özgürlük ve Kardeşlik'tir.
• 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi: İnsanlar özgür ve eşit doğar ve yaşarlar.

Endüstri Devrimi

• Sanayi Devrimi, 18. yüzyılda Britanya'da başlamış ve 19. yüzyılda tüm Avrupa'yı etkilemiştir.
• El ile üretimden makinelere geçiş, üretimin mekanikleşmesi ve fabrikaların kurulması, şehirlerde nüfus yoğunluğunun artması, kırdan kente göç ve işçi sınıfının ortaya çıkması gibi sonuçlar doğurmuştur.
• Buhar gücünün kullanımı artmıştır.
• Üretimdeki bu devrime kapitalizmin şehirlerde gelişmesi eşlik etmiştir.
• Bir yanda emek gücünü satan işçiler, diğer yanda emek gücünü satın alan fabrika sahipleri (işçi sınıfı ve kapitalistler) ortaya çıkmıştır.
• Yeni toplumun iki karşıt sınıfa bölünmesi ve işçilerin zor yaşam koşulları, olayın sadece bir ekonomik devrim olmadığını göstermiştir.
• Ekonomik devrim aynı zamanda sosyal bir devrimdir.
• Modern toplum, Fransız Devrimi ile birlikte Sanayi Devrimini oluşturmuştur.
• Sosyoloji, Sanayi ve Fransız Devrimlerinin oluşturduğu modern toplumu aklın ve bilimin ışığında açıklamayı amaçlar.