Соңғы әмбебап жалпы ататек (LUCA)

Соңғы әмбебап жалпы ататек (LUCA)

• LUCA - жер бетінде қазіргі тіршілік ететін барлық организмдер таралған жалпы ататек.
• LUCA 3,5-3,8 млрд жыл бұрын палеоархей эрасында өмір сүрген.
• LUCA-ның тасты қалдықтары жойылған, сондықтан оны тек геномды салыстыру арқылы оқуға болады.
• 2016 жылы LUCA құрылысында кездесетін 355 геннен тұратын жиынтық анықталды.
• Соңғы әмбебап жалпы ататек туралы теорияның негізін алғаш Чарльз Дарвин 1859 жылы "Түрлердің пайда болуы" атты еңбегінде қалаған.
• р-РНҚ талдауының негізінде құралған кладограммада бактериялар, архей және эукариоттардың соңғы әмбебап ататекпен байланысы көрсетілген.
• Соңғы әмбебап жалпы ататек қазіргі бактериялар сияқты жасушада еркін жүзе алатын сақиналы ДНҚ-сы бар, өте кішкентай біржасушалы организм болды.
• Генетикалық ақпарат көзі ДНҚ-ға негізделген; ДНҚ төрт нуклеотидтен тұрады - аденин, гуанин, тимин, цитозин.
• Генетикалық код 64 түрлі триплеттен құралған, үш нуклеотидті кодоннан тұрады.
• 20 аминқышқылы болғандықтан, әртүрлі кодоннан бірдей аминқышқылдарды анықтай алады.
• Мұндай ұқсастық кездейсоқ және эукариоттармен қатар, прокариоттарда да кездеседі.
• ДНҚ ДНҚ-полимеразаның негізінде екі тізбектен тұрады.
• ДНҚ-ның тұтастығы түрлі ферменттердің - топоизомераза, ДНҚ-лигаза және байланысқан нәруыздар мен гистондардың көмегімен сақталады.
• Генетикалық ақпараттар бір тізбекті аралық РНҚ арқылы көрінеді.
• РНҚ РНҚ-полимеразаның қатысуымен ДНҚ-дан түзіледі.
• Келесі генетикалық ақпарат нәруыздарда көрініс береді.
• Организмнің басқа барлық жұмыстары нәруыздық ферменттер нәтижесінде жүзеге асады.
• Нәруыздар рибосомада м-РНҚ-ның трансляциялық жолымен, т-РНҚ көмегімен түзіледі.
• Рибосома екі бөлімнен (үлкен және кіші) тұрады.
• РНҚ молекулалары рибосомада катализаторлық қасиет көрсетеді.
• Глюкозаны энергия көзі және көмірсу ретінде пайдаланады. Ол үшін D-изомерлер пайдаланылады.
• Гликолиз ыдырау жолымен жүреді.
• АТФ энергияны тасымалдаушы қызметін атқарады.
• Жасушасы грамтеріс типті екі липидті мембранадан тұрады.
• Жасуша ішінде натрий концентрациясы төмен, ал калийдікі жоғары.
• Жасушалар екіге бөліну арқылы көбейеді.

LUCA — Жер бетіндегі барлық тірі организмдердің жалпы атасы. Ол шамамен 3,5-3,8 миллиард жыл бұрын өмір сүрген. ДНК-ға негізделген генетикалық коды және 64 түрлі триплеттен тұратын генетикалық коды болды.