Sociale Ongelijkheid en Stratificatie

Sociale Ongelijkheid

• Definitie: Sociale ongelijkheid bestaat wanneer verschillen tussen mensen (aangeboren en niet-aangeboren) consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie. Dit resulteert in een ongelijk verdeling van schaarse en gewaardeerde middelen (geld, macht, status, behandeling).
• Soorten verschillen: Aangeboren verschillen (geslacht, huidskleur) en niet-aangeboren verschillen (werk, woonplaats, waarden).
• Sociale stratificatie: De verdeling van de samenleving in groepen met verschillende maatschappelijke posities. Dit wordt vaak visueel weergegeven als een maatschappelijke ladder (hoger of lager op basis van bezit/status). Een voorbeeld is de beroepsprestigeladder.
• Sociale mobiliteit: Het stijgen of dalen op de maatschappelijke ladder. Dit kan afhankelijk zijn van:
  • Positietoewijzing: Maatschappelijke factoren die bepalen waar iemand terecht komt (zonder eigen inspanning).
  • Positieverwerving: Het bereiken van een maatschappelijke positie door eigen inspanning of kenmerken van de groep.
• Open vs. Gesloten samenlevingen: Open samenlevingen bieden veel kansen voor sociale mobiliteit, terwijl gesloten samenlevingen deze kansen beperken.
• Invloed milieu: Het milieu waarin iemand opgroeit, beïnvloedt de maatschappelijke positie en kan sociale ongelijkheid over generaties doorgeven. Factoren die mobiliteit bevorderen:
  • Economisch kapitaal: inkomen en bezit.
  • Sociaal kapitaal: netwerken en connecties.
  • Cultureel kapitaal: vaardigheden en kennis (bv. etiquette).
• Verzorgingsstaat: Proberen sociale ongelijkheid te verminderen door solidariteit (belasting voor zorg, onderwijs).
• Collectieve vs. private goederen: Collectieve goederen (zoals drinkwater, onderwijs) zijn voor iedereen toegankelijk, terwijl private goederen dat niet zijn. Het dilemma van collectieve actie is dat niet iedereen wil bijdragen maar wel profiteert van het goede.

Macht

• Definitie: Het vermogen om middelen in te zetten om doelen te bereiken en de keuzes/mogelijkheden van anderen te beïnvloeden.
• Machtsbronnen: (Vier typen)
  • Affectieve: Gevoel of emotie
  • Cognitieve: Kennis of expertise
  • Economische: Geld en bezit
  • Politieke: Macht van de overheid
• Machtsniveaus:
  • Microniveau: Ouders-kinderen
  • Mesoniveau: Directeur-werknemers
  • Macroniveau: Invloed van supermachten
• Asymmetrie in macht: Macht is altijd ongelijk verdeeld. (vb. overheid heeft meer macht dan burger).
• Formele vs. Informele macht: Formeel is vastgelegd in regels, informeel voortkomend uit invloedrijke relaties.
• Machtsevenwicht, -overwicht en -vacuüm:
  • Hegemonie: Een groep/staat heeft zoveel macht dat zij hun wil opleggen aan anderen.
  • Machtsevenwicht: Weinig machtverschillen, wat leidt tot stabiliteit.
  • Machtvacuüm: Een machtige groep verliest macht, waardoor er instabiliteit kan ontstaan.

Gezag

• Definitie: Een vorm van macht die als legitiem wordt beschouwd; de macht wordt geaccepteerd als rechtvaardig.
• Bron van gezag:
  • Kwaliteiten (kennis, aanzien, charisma)
  • Positie/functie (burgemeester, rechter)
  • Prestaties
• Relatieve aard van gezag: Wat in één groep gezaghebbend is, kan dat in een andere groep niet zijn.
• Niveaus van gezag:
  • Microniveau: Docent-leerling
  • Mesoniveau: Directeur-medewerkers
  • Macroniveau: Wereldleider-landen
• Politiek gezag: Wordt opgebouwd door tijd en vertrouwen, en kan snel verloren gaan. Een sterk politiek gezag bevordert stabiliteit en effectiviteit.

Samenwerking en Conflict

• Samenwerking: Relaties vormen om het handelen op elkaar af te stemmen voor een gedeelde doelstelling.
• Redenen voor samenwerking:- Samen sta je sterker - Profiteren van elkaars sterke punten
• Voorwaarden voor samenwerking:- Compromisbereidheid - Onderling vertrouwen - Wederzijdse acceptatie
• Politieke samenwerking: Voortkomend uit gedeelde waarden, belangen en/of dwang.
• Conflict: Situaties waarin individuen, groepen en staten elkaar tegenwerken om eigen doelen te bereiken.
• Conflicttheorieën:- Marx: Ongelijkheid leidt tot conflicten. - Huntington: Sociale en culturele verschillen.
• Soorten conflicten:- Manifeste conflicten (zichtbaar, zoals burgeroorlogen) - Latente conflicten (minder zichtbaar, zoals spionage)

Dilemma van Collectieve Actie

• Het dilemma ontstaat wanneer niet alle betrokkenen bijdragen aan een collectief goed, terwijl iedereen er wel van profiteert (free-riders).
• Dwang (bv. belastingheffing) is een oplossing om dit dilemma effectief aan te pakken.

Dit quiz onderzoekt de concepten van sociale ongelijkheid, stratificatie en mobiliteit. Leer over de verschillende soorten verschillen en hoe deze onze maatschappelijke positie beïnvloeden. Test je kennis over de sociale structuren en processen die leiden tot ongelijkheid in de samenleving.