Sistemi Fiskal: Hyrje

Sistemi Fiskal: Hyrje

• Të ardhurat nga taksimi janë thelbësore për financimin e funksioneve shtetërore, si mbrojtja dhe shpenzimet e luftës.
• Struktura fiskale duhet të sigurojë shpërndarjen e drejtë të barrës fiskale dhe shërbimeve publike.
• Taksa është pagesë e detyrueshme dhe shërben si e ardhur për financat publike.
• Baza tatimore është vlera ose rrjedha e të ardhurave të përcaktuara si të taksueshme.
• Normat e taksës mund të shprehen si në vlerë absolute ashtu edhe në përqindje.
• Administrimi tatimor efiçent kërkon kosto të ulët administrimi.
• Taksimi sipas autoritetit të cilit i paguhen ndahen në taksa qëndrore ose lokale.
• Taksimi mbi konsumin dhe shitjen është i drejtpërdrejtë.
• Premtimet ose angazhimet njihen si të hyra në periudhën kur angazhimet aplikohen, pavarësisht nëse paratë janë përfituar.
• Tatimi mbi të ardhurat është tatim i drejtpërdrejtë.
• Taksa për pronën konsiderohet si burim i qeverisë lokale.
• Grantet janë të hyra jo të detyrueshme korrente ose kapitale nga një njësi qeverisëse ose organizatë ndërkombëtare.
• Barra e lartë fiskale mund të rrisë shmangien e pagesës.
• Transferta përfshin kontribute nga njësitë qeverisëse, individët ose institucionet jo fitimprurëse për qëllime si ndërtimi i spitaleve dhe shkollave.
• Përfituesi i taksave për tatim është publik, jo një entitet privat.
• Kriteri i barazisë përfshin parimin e aftësisë për të paguar shërbimet publike.
• Prona tatohet pavarësisht shkallës së zhvillimit të tokës.
• Mbledhja e tatimit mbi pronën lëviz normalisht në të njëjtin drejtim me ekonominë.
• Kriteri i barazisë horizontale siguron që individët me të njëjtin nivel të ardhurash të paguajnë njësoj, pa diskriminim.
• Taksa progresive është ajo ku përqindja e taksave rritet me rritjen e të ardhurave, duke u bazuar pjesërisht në parimin e aftësisë për të paguar.
• Taksa regresive është ajo ku përqindja e taksave ulet me rritjen e të ardhurave, në përputhje me parimin e aftësisë për të paguar.
• Taksa proporcionale mban të njëjtën përqindje, pavarësisht ndryshimit të të ardhurave.
• Taksa regresive përfshin një përqindje të taksave që rriten me rritjen e të ardhurave, duke u bazuar në parimin e aftësisë për të paguar.
• Parimi i neutralitetit tatimor kërkon që sistemi tatimor të minimizojë ndërhyrjet në vendimmarrjen e sektorit privat.
• Shmangia tatimore është modifikimi i sjelljes për të ulur detyrimin tatimor dhe është legale.
• Tatimet konsiderohen efiçente kur ndikojnë minimalisht në konsum, kursim, punë, apo kohën e lirë.
• Tatimet e larta mbi punën mund të reduktojnë kërkesën për punë.
• Tatimi mbi pronën lidhet fort me parimin e aftësisë për të paguar dhe përfitimit.
• Sistemi fiskal duhet të motivojë deklarimin vullnetar.
• Tatimi mbi të ardhurat mund të korrektojë pabarazinë, politikat sociale dhe madhěsinë e familjes.
• Evazioni tatimor është shmangia e detyrimeve tatimore ligjore.
• Tatimi mbi të ardhurat mund të sjellë deformime nëse aplikohen norma tatimore të ndryshme për sektorë të ndryshëm ekonomik.
• Administrata e mirë kërkon tatim uniform.
• Norma tatimore duhet të jetë e stabilizuar dhe jo e ndryshueshme.
• Shmangia tatimore është ndryshimi i sjelljes për të ulur detyrimin tatimor, jo ilegale rreth evazionit tatimor.
• Mbajtja e dy librave të regjistrimit të transaksioneve të biznesit – si dhe dy rregjistra arke, përbën evasion tatimor.
• Akciza aplikohet mbi pijet alkoolike.
• Akciza nuk vendoset mbi cigare.
• Investimet publike mund të shtyhen për shkak të mungesës së fondeve.
• Vlera e flukseve të aseteve, të ardhurave, të konsumit mbi të cilën vendoset një tatim quhet bazë e taksueshme.
• Politikat fiskale rregullojnë të ardhurat dhe shpenzimet fiskale dhe ndikojnë në ekonomi.
• Tatimi është pagesë e detyrueshme për qeverinë pa kundërshperblim.
• Tatimet janë pa kundërshpërblim dhe përfitimet ndaj tatimpaguesit nuk janë në përpjestim me tatimet e paguara.
• Tatimet nxisin politika publike me karakter ekonomik dhe social.
• Shpenzimet publike janë injeksioni i parave në ekonomi.
• Tatimet progresive mbi të ardhurat taksojnë më shumë ata që mund të paguajnë.
• Taksat dhe kontributet për sigurimet shoqërore dhe shëndetësore janë të ardhura publike.
• Tatimet dhe kontributet për sigurimet shoqërore dhe shëndetësore janë të ardhura tatimore.
• Fitimi i Bankës së Shqipërisë nuk është e ardhur tatimore.
• Buxhetet lokale financohen nga grante të transferuara nga qeverisja qëndrore dhe të ardhurat e autoritetit të tyre fiskal.
• Ministria e Arsimit është njësi qeverisëse e përgjithshme, Drejtoria Arsimore është njësi shpenzuese, shkollat nuk përbëjnë njësi shpenzuese.
• Çdo njësi shtetërore mund të jetë njësi shpenzuese.
• Deficiti buxhetor rregullohet me financim të brendshëm.
• Deficiti buxhetor i shtohet borxhit publik.
• Taksa është kompensim që paguan përdoruesi për një shërbim shtetëror.
• Subjekti tatimor duhet të jetë i rregjistruar në institucionet përkatëse.
• Baza e tatueshme është vlera e flukseve të aseteve, të ardhurave, konsumit etj.
• Normat mesatare të tatimit ndahen në përpjestimore (proporcionale), progresive dhe regressive.
• Tatimi proporcional vendoset në një normë tatimore fikse, pavarësisht ndryshimit të bazës tatueshme.
• Progresiviteti me klasa vendos një normë tatimore për një klasë të të ardhurave të tatueshme.

Pse taksojnë qeveritë?

• Taksimi bëhet për rishpërndarjen e të ardhurave, mbrojtjen e pronës, ndërtimin e shkollave, dhe politikat sociale.

Baza tatimore për importet

• Llogaritet si vlera doganore e mallrave, duke perfshire aksat doganore tatimore.

Administrimi tatimor

• Duhet të jetë sa më shumë efiçent.

Të ardhurat e qeverisjes vendore

• Janë taksa mbi pronën.

Tarifat e shërbimit

• Janë shërbime bazë të qeverisjes lokale ose qëndrore, paguar nga individët për ujë, pastrime dhe ngrohje.

Karakteristikat e tarifave

• Kostoja kalon tek përfituesi, volumi i përfitimit matet, përfituesit janë të individualizuar, dhe shërbimi i ofrohet një individi.

Format për të përfprëcuar mbledhjen e tatim/taksave

• Ndjekje ligjore, sekuestrim, gjoba dhe interesa.

Politikat fiskale

• Kanë një ndikim të rëndësishëm në stabilitetin dhe rritjen ekonomike.

Sistemi fiskal

• Duhet të motivojë deklarimin vullnetar dhe minimizimin e kostove.

Burimet jo tatimore

• Pagesat e studentëve, fitimi i bankës së Shqipërisë, fitimi i ndërmarrjeve shtetërore dhe ndihma nga shtetet e huaja.

Të ardhurave tatimore

• Kontributet për sigurimet shoqërore dhe shëndetësore.

Burimet kryesore të të ardhurave tatimore

• Janë tatimi mbi vlerën e shtuar, kontributet për sigurimet shoqërore dhe shëndetësore, si dhe akciza.

Tatimet direkte

• Në shumë raste nuk ka kontakt me administratën tatimore. Zakonisht mblidhen nëpërmjet një ndërmjetësi

Tatimet indirekte

• Paguhen nga një person tjetër nga ai që i mbledh, nuk varen nga rrethanat individuale të konsumatorit, kanë kosto të ulëta mbledhje

Tatimet përfshijnë

• Jane Subjektin e tatimit, bazën e tatueshme, normën e tatimit dhe objektin e tatimit

Normat e tatimit

• Janë në përqindje ose fikse

Modeli i tatimit proporcional

• Nomra marxhinale rezulton e njëjtë me normën mesatare.

Tatimin progresiv

• Norma marxhinale është më e lartë se norma mesatare.

Tatimin regresiv

• Norma marxhinale është më e vogël se norma mesatare

Metodat për ta zbatuar tatimin progresiv

• Jane Progresivitet me zbritje,progresivitet me klasa dhe progresivitet I shkallëzuar.