संस्कृति: परिभाषा, घटकहरु, र प्रकारहरु

Culture

• Definition: The shared values, beliefs, customs, and practices of a group or society.
• Components:
  • Material culture: Physical objects, such as art, architecture, and technology.
  • Non-material culture: Intangible aspects, such as language, norms, and values.
• Types of culture:
  • High culture: Elite, refined, and sophisticated arts and traditions.
  • Popular culture: Mass-produced and consumed culture, such as movies and music.
  • Folk culture: Traditional, informal, and localized customs and practices.
• Cultural universals: Common practices and beliefs found across all cultures, such as:
  • Family and kinship
  • Language and communication
  • Education and socialization
  • Religion and spirituality
• Cultural relativism: The idea that cultures should be judged on their own terms, without comparison to others.

Economics

• Definition: The study of how individuals, businesses, governments, and societies make decisions about how to allocate resources to meet their unlimited wants and needs.
• Types of economies:
  • Traditional economy: Based on custom and tradition, with little change or innovation.
  • Command economy: A centralized authority makes decisions on resource allocation.
  • Market economy: Individuals and businesses make decisions based on supply and demand.
  • Mixed economy: A combination of command and market economies.
• Key economic concepts:
  • Scarcity: The fundamental problem of unlimited wants and needs, but limited resources.
  • Opportunity cost: The value of the next best alternative given up when making a choice.
  • Supply and demand: The price and quantity of a good or service are determined by the interaction of supply and demand curves.
  • Economic systems: The way in which resources are allocated and goods and services are produced and distributed.
• Economic indicators:
  • Gross Domestic Product (GDP): The total value of goods and services produced within a country.
  • Inflation rate: The rate at which prices for goods and services are rising.
  • Unemployment rate: The percentage of the labor force without a job.

संस्कृति

• संस्कृति को परिभाषा: समूह वा समाजका सामूहिक मूल्य, विश्वास, पRACTICES र प्रथाहरू।
• संस्कृतिका घटकहरू:
  • भौतिक संस्कृति: कला, स्थापत्य र प्रौद्योगिकी जस्ता शारीरिक वस्तुहरू।
  • абहौतिक संस्कृति: भाषा, मान्यता र मूल्य जस्ता अमूर्त अवधारणाहरू।
• संस्कृतिका प्रकारहरू:
  • उच्च संस्कृति: एलाइट, परिष्कृत र सอฟिस्टिकेट्ड कला र परंपराहरू।
  • लोकप्रिय संस्कृति: जनस्तरमा उत्पादित र खपत गरिने संस्कृति, जस्तै चलचित्र र संगीत।
  • लोक संस्कृति: पारम्परिक, अव्यावसायिक र स्थानीय पRACTICES र परंपराहरू।
• संस्कृतिका सार्वभौमिकहरू: सबै संस्कृतिहरूमा पाइने सामान्य पRACTICES र विश्वासहरू, जस्तै:
  • परिवार र सम्बन्ध
  • भाषा र संचार
  • शिक्षा र सामाजिकरण
  • धर्म र आत्मावाद

अर्थशास्त्र

• अर्थशास्त्रको परिभाषा: व्यक्ति, व्यावसाय, सरकार र समाजहरूले आफ्ना असीमित चाहना र आवश्यकताहरू पूरा गर्नका लागि संसाधनहरू कसरी आबंटन गर्ने भन्ने अध्ययन।
• अर्थव्यवस्थाका प्रकारहरू:
  • पारम्परिक अर्थव्यवस्था: रस्म र परंपरामा आधारित, जसमा परिवर्तन र नविनता कम हुन्छ।
  • आदेश अर्थव्यवस्था: केन्द्रिय प्राधिकरणले संसाधन आबंटनका निर्णय लिन्छ।
  • बाजार अर्थव्यवस्था: व्यक्ति र व्यावसायले आपूर्ति र माग अनुसार निर्णय लिन्छ।
  • मिश्रित अर्थव्यवस्था: आदेश र बाजार अर्थव्यवस्थाको संयोजन।
• अर्थशास्त्रका मुख्य अवधारणाहरू:
  • अभाव: असीमित चाहना र आवश्यकताहरू, तर सीमित संसाधनहरू।
  • अवसर लागत: एउटा निर्णय लिनнице अगलो राम्रो विकल्प त्याग्नuce।
  • आपूर्ति र माग: कुनै वस्तु वा सेवाको मूल्य र मात्रा आपूर्ति र माग कोरका द्वारा निर्धारित हुन्छ।
• अर्थव्यवस्थाका सूचकहरू:
  • सकल घरेलू उत्पाद (जीडीपी): देशभित्र उत्पादित वस्तु र सेवाहरूको कुल मूल्य।
  • मुद्रास्फीति दर: वस्तु र सेवाहरूको मूल्य वृद्धि दर।
  • बेरोजगारी दर: श्रमशक्तिको कुलको कति प्रतिशत बेरोजगार रहेको छ।

अर्थशास्त्र सामाजिक अध्ययनमा

परिभाषा र सीमा

• अर्थशास्त्रले व्यक्ति, उद्यम, सरकार र समाजले सीमित साधनहरूलाई कसरी आवंटन गर्ने भनेर निर्णय लिन्छ, जुन अपार इच्छा र आवश्यकताहरूलाई पूरा गर्नका लागि छ।
• यसले माल र सेवाहरूका उत्पादन, वितरण, र उपभोगका बारेमा बुझ्ने गर्दछ।

मूल概念हरु

• अल्पता: अपार इच्छा र आवश्यकताहरूलाई पूरा गर्नका लागि सीमित साधनहरूको समस्या।
• अवसरको लागत: चयन गर्दा देह्र ai अन्य उत्तम विकल्पदेखि त्याग गरने मूल्य।
• माग र आपूर्ति: माल र सेवाहरूका मूल्य र परिमाण, आपूर्ति (उत्पादन) र माग (उपभोग)का अन्तरक्रिया द्वारा निर्धारण हुन्छ।
• बजार अर्थव्यवस्था: व्यक्ति र उद्यमहरूद्वारा मूल्य र उत्पादन निर्णय लिने अर्थव्यवस्था, जुन बजार बल द्वारा निर्देशित हुन्छ।

अर्थव्यवस्था प्रणालीहरु

• परम्परागत अर्थव्यवस्था: सामाजिक संस्थाहरू, रिवाजहरू, र पंरपराहरूद्वारा अर्थव्यवस्था निर्णय लिन्छ।
• आदेश केन्द्रित अर्थव्यवस्था: सरकारद्वारा अधिकांश अर्थव्यवस्था निर्णय लिन्छ, सामान्यतया केन्द्रीकृत रूपमा।
• बजार अर्थव्यवस्था: व्यक्ति र उद्यमहरूद्वारा अधिकांश अर्थव्यवस्था निर्णय लिन्छ, सरकारको सीमित हस्तक्षेपसहित।

अर्थव्यवस्था सूचकहरु

• सकल घरेलु उत्पाद (जीडीपी): देशभित्र उत्पादन भएका माल र सेवाहरूका कुल मूल्य।
• महँगी दर: माल र सेवाहरूका मूल्य वृद्धि हुने दर।
• बेरोजगारी दर: श्रम शक्तिका कुल संख्या मध्ये बेरोजगार संख्याका प्रतिशत।

अर्थव्यवस्था प्रणालीहरू कार्यान्वयनमा

• सूक्ष्म अर्थशास्त्र: व्यक्तिगत आर्थिक एकाइहरूका, जस्तै गृहस्थ र उद्यम, अध्ययन।
• महार्थशास्त्र: सम्पूर्ण अर्थव्यवस्थाका अध्ययन, जसमा आर्थिक वृद्धि, महँगी, र बेरोजगारीका विषयहरू समावेश हुन्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार र वैश्वीकरण

• निरपेक्ष लाभ: एक देशले अर्का देशभन्दा अधिक कार्यक्षम तरीकाले माल र सेवा उत्पादन गर्न सक्ने क्षमता।
• तुलनात्मक लाभ: एक देशले अर्का देशभन्दा कम अवसरको लागतमा माल र सेवा उत्पादन गर्न सक्ने क्षमता।
• वैश्वीकरण: विश्वका अर्थव्यवस्थाहरूका बढ्दो जोडलाग, जुन अधिक व्यापार र निवेशलाई सृष्टी गर्दछ।

संस्कृतिमा सामूहिक मूल्य, विश्वास, Customs, र पRACTICES समावेश छन्. यसले भौतिक संस्कृति र अमूर्त संस्कृतिलाई समेट्छ. उच्च संस्कृति, लोकप्रिय संस्कृति, र लोक संस्कृतिका प्रकारहरु पनि छन्.