Сақтар туралы ақпарат

Сақтар туралы ақпарат

• Ерте темір дәуірінде Евразиядағы сақтар әскери тайпа ретінде белгілі болды, зерттеушілер: Мартынов, Яблонский, Руденко, Омарбеков, К.Ақышев.
• Жазба деректер: көне парсы, грек, латын тілдерінде және арамей әліпбиі негізіндегі ирандық жазбалар.
• Ахеменидтік патшалар: Кир, Дарий, Ксеркс, Артабан, Кемфис – олардың тапсырысымен жазылған "Бехистун", Нахщи Рустам тас жазбалары.
• Сақтар үш топқа бөлінеді: парадарая, хаомаварга, тиграхауда.

Тайпалар мен жазба деректер

• Ксеркстің деректері бойынша, дайлар туралы ақпарат бар.
• Авеста – ескі ирандық жазба, арамей әліпбиімен жазылған.
• Геродоттың "Тарихы", Страбонның "Географиясы", Ксенофонт, Птоломей, Ктесийдің хаттары сақтар мен скифтер туралы алғашқы көзқарастар болып табылады.
• Гомер – скифтер мен сақтар жайлы алғашқы дерек, оларды биесауушылар деп атаған.

Тайпалардың орналасуы

• Прототүріктер Б.з.б 1 мыңжылдықта Солтүстік Үндістан, Ауғанстан, Орта Азия және Қазақстанның оңтүстігін қамтыған.
• Азиялық скифтер: сарматтар, исседондар, аргипейлер, аримаспы, каспий тайпалары – Геродоттың "Тарихында" және Страбонның "Географиясында" жазылған.
• Рим жазушысы Плиний скифтерді "саға" деп атайды, кейін "сақ" атауының негізгі шығу тегі.

Деректердің жіктелуі

• Сақтар туралы грек-рим деректері: Геродот, Ксенофт, Птоломей.
• Геродоттың "Тарихындағы" маңызды мәселелер: Қазақстандағы тайпалар, өмір салты, әдет-ғұптары, діні.
• Ктесий, Страбон сынды авторлар да скифтердің өмірі мен жағрафиясына қатысты ақпарат берген.

Парсы деректері

• Көне парсы сына жазбалары: Дарий мен Ксеркс патшалары туралы.
• Сақтарды үш топқа бөлген:
  • Парадарая: еуропалық сақтар-скифтер
  • Хаомаварга: Ферғана алқабын мекендеушілер
  • Тиграхауда: Сырдария мен Жетісу өңірінде өмір сүргендер.