Mesnevi Kaç Dizeden Oluşur? Aruz Ölçüsünün Kalıpları Quiz ve Flashcards

Here are the study notes for the text:

Medrese eğitimi gören aydınlar, Arap ve Fars edebiyatının estetiğini baz alarak divan edebiyatını oluşturmuşlardır.
Bu nedenle, aslında bu edebiyat halktan uzak bir anlayış üzerine kurulmuştur.
Aruz ölçüsü kullanılır.
Süslü ve sanatlı bir anlatımı vardır.
Redif ve uyak önem verilerek "göz için uyak" anlayışı benimsenmiştir.
Şiirlerin son biriminde genellikle şairin mahlasına (takma ad) yer verilmiştir.
Konu bütünlüğünden çok, parça bütünlüğüne (beyit güzelliğine) önem verilmiştir.
Her beyitte farklı bir konudan bahsedilebilir.
Şiirlere özel bir ad (mesneviler hariç) konulmamış, şiirler yazıldığı nazım şeklinin adıyla "gazel, kaside vs." anılmıştır.
Aşk, doğa, şarap, ölüm, sevgiliye övgü, yergi başlıca konulardır.
Şiirde genellikle "âşık, mâşuk, ağyar" üçgeni işlenir.
Toplumsal olaylar konu olarak işlenmemiştir.
Kalıplaşmış sözler çok kullanılmıştır.
Mazmunlar, edebiyatta belli kavramları anlatan, onları düşündürüp çağrıştıran sözlerdir.

Gazel: Divan şiirinin en yaygın nazım şeklidir.
- Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
- Birinci beyit kendi arasında kafiyelidir, diğer beyitlerin birinci mısraları serbest, ikinci mısraları birinci beyit ile kafiyelidir.
Kaside: Kasideler, genellikle birini övmek amacıyla yazılır.
- Özellikle din ve devlet büyüklerini övmek için yazılır.
- Beyitlerden oluşur.
- Kafiye düzeni gazelle aynıdır.
- Ancak gazelden daha uzun bir nazım şeklidir.
- Beyit sayısı 33-99 arasında değişir.
- Aruz ölçüsüyle yazılır.
Mesnevi: İki beyitten binlerce beyte kadar uzayabilir.
- Her beyti kendi arasında kafiyelidir.
- Konu bütünlüğü vardır.
- Konularına göre, dinî-tasavvufi mesneviler, ahlaki ve didaktik mesneviler, sosyal konulu mesneviler, savaş konulu mesneviler, aşk ve macera mesnevileri olarak ayrılır.
- Olaylar abartılarak anlatılır.
- Gerçek dışı, masalsı varlıklar da kullanılır.

Şiir, TDK Güncel Türkçe Sözlük’te "Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan, hece ve durak bakımından denk ve kendi başına bir bütün olan edebî anlatım biçimi; manzume, nazım." şeklinde tanımlanmıştır.
Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak çekici, etkileyici bir dil ve ahenkli mısralar içinde anlatıldığı türdür.
Şiir, sanatsal metin türlerinin en eskisidir.
Düz yazıya göre anlam bakımından daha kapalıdır.Şiirde çeşitli söz sanatlarına başvurularak gerçekler imgeler üzerinden anlatılır.
Ses uyumu ve ritim genellikle anlama göre daha ön plandadır.
Çağrışımlar, imgeler, sezgiler ve duygular şiirin temel yapı taşlarıdır.
Dizelerin kümelenişi, ölçü ve uyak gibi unsurlar şiirin biçimsel özelliklerini belirler.

Lirik Şiir: Çoğunlukla aşk, özlem, yalnızlık gibi duygusal temaların coşkulu bir şekilde işlendiği şiir türüdür.
Epik Şiir: Savaş, kahramanlık, yiğitlik, cesurluk gibi temaları işleyen şiir türüdür.
Didaktik Şiir: Bilim, sanat, felsefe, ahlak, din vb. alanlarda bazı kural ve ilkeleri öğretmeyi, bu konularda bilgi ve öğüt vermeyi amaçlayan şiir türüdür.
Pastoral Şiir: Kır yaşantısının ele alındığı, çobanların yaşayışlarının anlatıldığı, doğa betimlemelerinin kullanıldığı şiir türüdür.
Satirik Şiir: Bir kimseyi, bir durumu doğrudan ya da dolaylı olarak eleştiren, toplumun ve bireylerin aksayan yönlerini ortaya koyan şiir türüdür.
Dramatik Şiir: Çoğunlukla bir tiyatro sahnesinde oynanmak üzere karşılıklı konuşma tarzında yazılmış şiir türüdür.

Türklerin tarih boyunca içinde yer aldıkları değişik kültür çevreleri dikkate alınarak Türk EdebiyatıFuad Köprülü tarafından 3 ana döneme ayrılmıştır.
İslamiyet öncesi Türk şiiri: Sözlü edebiyat, koşuk, sav, sagu, destan.

I hope these notes are helpful!### Mâniler

Mânilerin ana konusu aşk olmakla birlikte, türlü konularda da yazılabildiği söylenir.
Yedi heceli dört dizeden oluşur.
İlk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir.
Temel duygu ve düşünce son dizede ortaya çıkar.

Düz Mâni: Dört dizeli mânidir. Uyak düzeni “axaxaxaxa” biçiminde olur.
Kesik (Cinaslı) Mâni: İlk dizesi yedi heceden az olan cinaslı mânilerdir.
Deyiş (Karşılıklı Mani): İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir.
Yedekli (Artık) Mâni: Düz maninin sonuna iki dize daha eklenmesiyle oluşan altı dizeli manidir.

Türlü ezgilerle söylenen, bir anonim halk şiiri nazım biçimidir.
Konuları çok değişiktir. Aşk duyguları, günlük olaylardan etkilenmeler, savaşlardaki kahramanlıklar gibi temaslar işlenir.
Hece ölçüsünün her kalıbıyla söylenir.
Genelde yedili, sekizli, on birli hece kalıpları kullanılmıştır.

Âşık Edebiyatı’nın kaynağı, İslamiyet’in kabulünden önceki Sözlü Edebiyat’tır.
Aşk, doğa, kahramanlık gibi konularda şiirini, sazıyla birlikte söyleyen şairlere İslâmiyet’ten önce “ozan”, “baksı”, “kam” denilirken İslâm’ın kabulünden sonra “âşık” ya da “saz şairi” denmiştir.
Nazım birimi dörtlüktür.
Hece ölçüsünün 7’li, 8’li ve 11’li kalıplarına ağırlık verilmiştir.
Aşk, tabiat, gurbet, ayrılık, ölüm, özlem, kıskançlık, yiğitlik, toplumun sorunları, insan davranışları gibi temalar işlenir.

Âşık Edebiyatı’nın en sevilen ve en yaygın olarak kullanılan nazım biçimidir.
Nazım birimi dörtlüktür.
Dörtlük sayısı genelde üç ile beş arasında değişir.
11’li hece ölçüsüyle yazılır/söylenir.
Aşk ve doğa konularının yanı sıra, ayrılık, özlem, yalnızlık, gurbet, sıla, ölüm gibi temalar işlenir.

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet’in ve tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmış, Anadolu’da 13.yüzyıldan itibaren gelişmeye başlamıştır.
Orta Asya’da kurucusu Ahmet Yesevi, Anadolu’da Yunus Emre’dir.
Tasavvufi zümrelerin faaliyet yaptıkları yere tekke adı verildiği için mutasavvıf şairlerin yazdıkları eserler daha çok tekke edebiyatı içerisinde incelenmiştir.
Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır.
Şiirlerin çoğu ezgilidir.
Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenir.