सजीवांचे वर्गीकरण

सजीवांचे वर्गीकरण आणि सूक्ष्मजीव

• सजीवांचे वर्गीकरण करण्यासाठी पदानुक्रमीय पद्धत वापरली जाते.
• जीवशास्त्रीय वर्गीकरणाची प्रक्रिया जीवशास्त्रज्ञांना पृथ्वीवरील विविध सजीवांचा अभ्यास करण्यास मदत करते.
• कॅरोलस लिनिअस यांनी 1735 मध्ये द्विनाम पद्धती शोधून काढली, जिथे प्रत्येक सजीवाचे नाव दोन शब्दांनी लिहिले जाते - वंश आणि प्रजाती.
• वर्गीकरणासाठी वापरली जाणारी वैशिष्ट्ये म्हणजे पेशींची रचना, सजीवांची गुंतागुंत, पोषण पद्धती, जीवनशैली आणि फायलोजेनेटिक संबंध.
• व्हिटॅकरच्या पाच-राज्य पद्धतीमध्ये मोनेरा, प्रोटिस्टा, फंगी, प्लांटे आणि अ‍ॅनिमेलिया ही राज्ये समाविष्ट आहेत.

मोनेरा (बॅक्टेरिया)

• हे एकपेशीय सजीव आहेत.
• यात स्व-पोषण करणारे आणि इतर सजीवांवर अवलंबून असलेले बॅक्टेरिया समाविष्ट आहेत.
• त्यांच्यामध्ये पेशीचा केंद्रक आणि इतर झिल्ली-बद्ध अवयव नसतात.

प्रोटिस्टा (प्रोटोजोआ)

• हे एकपेशीय सजीव आहेत.
• बहुतेकदा जलीय वातावरणात आढळतात.
• काहीमध्ये क्लोरोप्लास्ट असतात (स्वतःचे अन्न बनवतात), तर काही हेटरोट्रॉफिक (इतर सजीवाद्वारे अन्न मिळवतात) असतात.

फंगी (फंगी)

• काही फंगी सॅप्रोफाइटिक असतात, मृत सेंद्रिय पदार्थांवर पोषण घेतात.
• काही फंगी परजीवी असतात, इतर सजीवांवर अवलंबून राहतात.
• त्यांची बहुपेशीय धाग्यासारखी रचना असते जिथे अनेक केंद्रके कोशिकाद्रवात असतात.
• फंगीमध्ये यीस्ट (बेकर यीस्टसारखे), अ‍ॅस्पर्जिलस आणि मशरूम (मशरूमसारखे) हे समाविष्ट आहेत.

सूक्ष्मजीवांचे वर्गीकरण

• सूक्ष्मजीव पृथ्वीवरील सर्वात मोठ्या संख्येने सजीवांची रचना करतात.
• त्यांना प्रोकॅरियोट्स आणि यूकॅरियोट्स अशा दोन गटांमध्ये वर्गीकृत केले आहे.

बॅक्टेरिया

• बॅक्टेरियाचा आकार 1 µm ते 10 µm पर्यंत असतो.
• ते एकट्याने किंवा वस्तीच्या रूपात अस्तित्वात असतात.
• बॅक्टेरिया पेश्या प्रोकॅरियोटिक असतात, त्यांच्यात केंद्रक किंवा झिल्ली-बद्ध अवयव नसतात.
• त्यांना पेशी भिंत असते.
• बॅक्टेरिया अलैंगिक पुनरुत्पादनाद्वारे द्विभाजनाद्वारे पुनरुत्पादन करतात.
• अनुकूल परिस्थितीत, बॅक्टेरिया जलदगतीने पुनरुत्पादन करतात, प्रत्येक 20 मिनिटांनी त्यांची संख्या दुप्पट होते.

विविध प्रकारचे सूक्ष्मजीव

• प्रोटोजोआ: आकार सुमारे 200 µm, माती, गोड पाणी आणि समुद्री पाण्यात आढळतात, काही इतर सजीवांमध्ये राहतात आणि रोग निर्माण करू शकतात.
• फंगी: आकार सुमारे 10 µm ते 100 µm, कुजलेल्या सेंद्रिय पदार्थात, वनस्पती आणि प्राण्यांमध्ये आढळतात.
• शैवाल: आकार सुमारे 10 µm ते 100 µm, पाण्यात राहतात.
• वायरस: आकार सुमारे 10 nm ते 100 nm, फक्त परजीवी सजीव, ते स्वतःचे पुनरुत्पादन करू शकत नाहीत किंवा स्वतःहून वाढू शकत नाहीत.

या क्विझमध्ये सजीवांचे वर्गीकरण आणि सूक्ष्मजीवांविषयी माहिती दिली आहे. आपल्या ज्ञानाचा परीक्षेसाठी विविध सजीवांच्या प्रकारांवर आधारित प्रश्नांची मालिका आहे. सजीवांचे वर्गीकरण आणि त्यांची वैशिष्ट्ये समजून घेण्यासाठी ही क्विझ उपयुक्त आहे.